АҚШ журналистикасы
1. АҚШ ЖУРНАЛИСТИКАСЫ.
2. АҚШ ТЕЛЕВИДЕНИЕСІ.
3. АУДИТОРИЯНЫҢ ЗЕРТТЕЛУ ТАРИХЫ.
4. АМЕРИКА ЖУРНАЛИСТИКАСЫНЫҢ КӨШБАСШЫЛАРЫ.
2. АҚШ ТЕЛЕВИДЕНИЕСІ.
3. АУДИТОРИЯНЫҢ ЗЕРТТЕЛУ ТАРИХЫ.
4. АМЕРИКА ЖУРНАЛИСТИКАСЫНЫҢ КӨШБАСШЫЛАРЫ.
Америка Құрама Штаттары — жер жүзінде жоғары экономикалық дәрежеде дамыған ел ретінде танылады. Ол әсіресе, нарықтық экономикаға байланысты жаңадан дамушы елдер үшін үлгі боларлық мемлекет болып есептеледі. Өйткені АҚШ екі жүз жылдан астам уақыт бойы дамудың жоғарыда аталған жолымен жүріп келеді. Сондықтан осынау елге жер жүзінің назары ауып отыратыны тегін емес.
Ал журналистика - қандай да бір қоғам, не мемлекет болсын, оның нақты айнасы болатыны анық. Бүл орайда АҚШ-тың баспасөз, телевидение, радиосы техникалық жағынан тек өз елінде ғана емес, басқа да барша әлем елдеріне жан-жақты күш-қуатымен танылған құрылым жүйесі.
Мәселен, елдің баспасөзі алғаш мемлекет құрылуынан бұрын пайда болғанын айтқан жөн. Ал 1776 жылы АҚШ-тың Англия колонизаторларына қарсы күресі нәтижесінде өзінің тәуелсіздік декларациясын жариялағаны белгілі. Міне, содан бастап, АҚШ-тың өз алдына мемлекет болу дәуірі туды. Сол кезден бері елдің кәсіби баспасөзінің де өмірге келуі бастау алды.
Сөйтіп екі ғасыр уакыттан бері тарихи даму жолы бар АҚШ баспасөзі бүгінде өзіне тән жетістіктерін жалғастырып отыр. Оның баспасөзі қазіргі заманда радио мен телвидениенің барынша дамығанына қарамастан, бәрібір өзінің әсер-күшін сактап келеді. Сондықтан да баспасөздің рөлі төмендемей, саяси-идеологиялық мақсатта насихат жүмыстарын жүргізуші құрал ретінде пайдаланылуда. Айталық, мораль концепциялары мен көзқарас, ұгымдар тек елдің өзінде ғана емес, одан тысқары елдерде, әсіресе, Еуропада әжептеуір ықпалы бары анық.
Тасқынды информация, жоғары полиграфиялық табыстар ел баспасөзінің тартымдылығы мен әсерлілігін арттыра түседі. Әсіресе, түрлі-түсті бояулармен және суреттермен шығатын газет-журналдар оқырмандарын өзіне тартпай қоймайды. Баспасөз еркіндігі — пікір алуандығын өзгертуге көмектеседі. Мысалы, 1985 жылы президент Рейган радиодан сөйлеген сөзінде, былай деп айтқан еді: "Біздегі бәрінен де мақтанарлық институттарымыздың бірі баспасөз бостандығы
екендігі". Әрине, осылай айтылғанмен де кейде үкіметтің айтқанынан шықпайтын кездер да баршылық екенін жасырмау керек.
Газет журнал және теле-радиокомпаниялар елдің зор өндіріс орындарымен және ірі банктерімен тығыз байланысты. Осылайша монополия үстемдік құрып, баспасөз және электронды бұқаралық ақпарат қүралдарына өндірістік-финанстық капитал иелері бақылау жасайтын болды. Яғни, банктер кредит беру арқылы және газет-журнал акцияларын иемдену арқылы билік жүргізетін жағдайға жетті.
Ал журналистика - қандай да бір қоғам, не мемлекет болсын, оның нақты айнасы болатыны анық. Бүл орайда АҚШ-тың баспасөз, телевидение, радиосы техникалық жағынан тек өз елінде ғана емес, басқа да барша әлем елдеріне жан-жақты күш-қуатымен танылған құрылым жүйесі.
Мәселен, елдің баспасөзі алғаш мемлекет құрылуынан бұрын пайда болғанын айтқан жөн. Ал 1776 жылы АҚШ-тың Англия колонизаторларына қарсы күресі нәтижесінде өзінің тәуелсіздік декларациясын жариялағаны белгілі. Міне, содан бастап, АҚШ-тың өз алдына мемлекет болу дәуірі туды. Сол кезден бері елдің кәсіби баспасөзінің де өмірге келуі бастау алды.
Сөйтіп екі ғасыр уакыттан бері тарихи даму жолы бар АҚШ баспасөзі бүгінде өзіне тән жетістіктерін жалғастырып отыр. Оның баспасөзі қазіргі заманда радио мен телвидениенің барынша дамығанына қарамастан, бәрібір өзінің әсер-күшін сактап келеді. Сондықтан да баспасөздің рөлі төмендемей, саяси-идеологиялық мақсатта насихат жүмыстарын жүргізуші құрал ретінде пайдаланылуда. Айталық, мораль концепциялары мен көзқарас, ұгымдар тек елдің өзінде ғана емес, одан тысқары елдерде, әсіресе, Еуропада әжептеуір ықпалы бары анық.
Тасқынды информация, жоғары полиграфиялық табыстар ел баспасөзінің тартымдылығы мен әсерлілігін арттыра түседі. Әсіресе, түрлі-түсті бояулармен және суреттермен шығатын газет-журналдар оқырмандарын өзіне тартпай қоймайды. Баспасөз еркіндігі — пікір алуандығын өзгертуге көмектеседі. Мысалы, 1985 жылы президент Рейган радиодан сөйлеген сөзінде, былай деп айтқан еді: "Біздегі бәрінен де мақтанарлық институттарымыздың бірі баспасөз бостандығы
екендігі". Әрине, осылай айтылғанмен де кейде үкіметтің айтқанынан шықпайтын кездер да баршылық екенін жасырмау керек.
Газет журнал және теле-радиокомпаниялар елдің зор өндіріс орындарымен және ірі банктерімен тығыз байланысты. Осылайша монополия үстемдік құрып, баспасөз және электронды бұқаралық ақпарат қүралдарына өндірістік-финанстық капитал иелері бақылау жасайтын болды. Яғни, банктер кредит беру арқылы және газет-журнал акцияларын иемдену арқылы билік жүргізетін жағдайға жетті.
Жоспар
1. АҚШ ЖУРНАЛИСТИКАСЫ.
2. АҚШ ТЕЛЕВИДЕНИЕСІ.
3. АУДИТОРИЯНЫҢ ЗЕРТТЕЛУ ТАРИХЫ.
4. АМЕРИКА ЖУРНАЛИСТИКАСЫНЫҢ КӨШБАСШЫЛАРЫ.
АҚШ ЖУРНАЛИСТИКАСЫ
Америка Құрама Штаттары — жер жүзінде жоғары экономикалық дәрежеде
дамыған ел ретінде танылады. Ол әсіресе, нарықтық экономикаға байланысты
жаңадан дамушы елдер үшін үлгі боларлық мемлекет болып есептеледі. Өйткені
АҚШ екі жүз жылдан астам уақыт бойы дамудың жоғарыда аталған жолымен жүріп
келеді. Сондықтан осынау елге жер жүзінің назары ауып отыратыны тегін емес.
Ал журналистика - қандай да бір қоғам, не мемлекет болсын, оның нақты
айнасы болатыны анық. Бүл орайда АҚШ-тың баспасөз, телевидение, радиосы
техникалық жағынан тек өз елінде ғана емес, басқа да барша әлем елдеріне
жан-жақты күш-қуатымен танылған құрылым жүйесі.
Мәселен, елдің баспасөзі алғаш мемлекет құрылуынан бұрын пайда
болғанын айтқан жөн. Ал 1776 жылы АҚШ-тың Англия колонизаторларына қарсы
күресі нәтижесінде өзінің тәуелсіздік декларациясын жариялағаны белгілі.
Міне, содан бастап, АҚШ-тың өз алдына мемлекет болу дәуірі туды. Сол кезден
бері елдің кәсіби баспасөзінің де өмірге келуі бастау алды.
Сөйтіп екі ғасыр уакыттан бері тарихи даму жолы бар АҚШ баспасөзі
бүгінде өзіне тән жетістіктерін жалғастырып отыр. Оның баспасөзі қазіргі
заманда радио мен телвидениенің барынша дамығанына қарамастан, бәрібір
өзінің әсер-күшін сактап келеді. Сондықтан да баспасөздің рөлі төмендемей,
саяси-идеологиялық мақсатта насихат жүмыстарын жүргізуші құрал ретінде
пайдаланылуда. Айталық, мораль концепциялары мен көзқарас, ұгымдар тек
елдің өзінде ғана емес, одан тысқары елдерде, әсіресе, Еуропада әжептеуір
ықпалы бары анық.
Тасқынды информация, жоғары полиграфиялық табыстар ел баспасөзінің
тартымдылығы мен әсерлілігін арттыра түседі. Әсіресе, түрлі-түсті
бояулармен және суреттермен шығатын газет-журналдар оқырмандарын өзіне
тартпай қоймайды. Баспасөз еркіндігі — пікір алуандығын өзгертуге
көмектеседі. Мысалы, 1985 жылы президент Рейган радиодан сөйлеген сөзінде,
былай деп айтқан еді: "Біздегі бәрінен де мақтанарлық институттарымыздың
бірі баспасөз бостандығы
екендігі". Әрине, осылай айтылғанмен де кейде үкіметтің айтқанынан
шықпайтын кездер да баршылық екенін жасырмау керек.
Газет журнал және теле-радиокомпаниялар елдің зор өндіріс орындарымен
және ірі банктерімен тығыз байланысты. Осылайша монополия үстемдік құрып,
баспасөз және электронды бұқаралық ақпарат қүралдарына өндірістік-финанстық
капитал иелері бақылау жасайтын болды. Яғни, банктер кредит беру арқылы
және газет-журнал акцияларын иемдену арқылы билік жүргізетін жағдайға
жетті.
АҚШ радиосы XX ғасырдың басында дүниеге келіп, қазірге дейін басқа
бұқаралық ақпарат қүралдарымен таласа жұмыс істеп келеді, оның өзіндік орны
бар. Осы радионың негізінде АҚШ телевидениесі де құрылған. АҚШ-тың өзінің
және шетел зерттеушілерінің пікірлеріне қарағанда, телевидение елдегі
бұқаралық ақпарат құралдары ішіндегі ең жетекші салаға айналып отыр. Радио
АҚШ-та 1920-шы жылдан басталса, ал алғашқы телестанция 30-шы жылдары жұмыс
істеді. Елдің телевидениесі екі бағытта коммерциялық және коммерциялық
смес, яғни, қоғамдық телевидение ретінде дамыды.
АКШ телевидениесі — жер жүзіндегі ен көп телеөнімдер шығаратын ақпарат
қүралы. Оның хабарлары мен телефильмдері Еуропаның, Азияның, Африканың,
Латын Америкасының программаларын толықтырып отырады.
Ал, АҚШ-тың үлкен қалаларында телехабарлар тәулік бойы беріледі. Және
барлық хабарлар түрлі-түсті түрде көрсетіледі. Көбінесе спутниктік байланыс
пен кабельдік телевидение қолдапылады. Тағы бір жаңалық – елде 100 каналға
дейін хабарлар қабылдай алатын телеаппаратураларды көптеп шығару қолға
алынған.
Сондай-ақ, АҚШ-та "Тәуелсіз телевизиялық арнасы" жұмыс істеуде. Бұл
телевидениедегі кейінгі уақыттың қажеттілігі болып саналады.
АҚШ ТЕЛЕВИДЕНИЕСІ
1923 жылы АҚШ-та электронды әдіс бойынша бейне көрсету тәжірибесі
жүргізілді. Оны жүзеге асырған орыстан шыққан американдық инженер Владимир
Зворыкин болды. Сөйтіп АҚШ-та 1931 жылы телевизиялық сынау станциялары
пайда болды да, 1939 жылы шағын экранды телеқабылдағыштар шығарыла бастады.
Сол жылдың өзінде Нью-Йорк пен оның маңайындағы жүздеген телекөрермендер
Бүкіләлемдік көрменің ашылу салтанатын және спорт жарысын көрді. Ал 1941
жылы телевидениеден алғашқы сауда жарнамасы берілді. Бұл –
телевидениедегі жаңа дәуірдің басы еді.
Екінші дүниежүзілік соғыс кезінде күтпеген проблемалардың пайда
болуына байланысты, телевидениеге назар аударылмай қалды. Тек 1945 жылдан
кейін ғана бұл сала қайтадан дами бастады. 1948 жылы халыққа сатылған
телевизор саны 6400-ге жетті. Содан кейінгі 15 жыл ішінде әжептәуір
телевизия империясы пайда болды. 1950-ші жылдары елде 6 миллион
телевизор болса, 64 қалада 106 телестанция жүмыс істеді. Мемлекеттің Батысы
мен Шығысы арасына кабель тартылып, Ныо-Йорктен Лос-Анджелеске және одан
кейін қарай бейнекөріністер беруге мүмкіндік туды.
Кейінірек телевизордың бұрынғыдан арзандауына байланысты, енді ол тек
бай адамдардың қолданатын заты болудан қалды да, көпшіліктің тұрмысына ене
бастады. 1960-шы жылдары телевидение дамуы онан сайын өсті. Мысалы,
космонавт Гленнің үшу сапарын 50 миллион адам көрген. Әрбір үйдегі
телевизор орта есеппен 5,5 сағат жұмыс істеген. Телевизор көру таңертеңгі
уақытта аз болса, түс мезгілінде ол әжептәуір дәрежеге жеткен, ал кешкілік
одан да жоғары көрсеткіште болған.
1970-ші жылдары телевизор саны 100 миллионға жетіп, әрбір американдық
тәулігіне оны 3 сағаттай көретін болған. Осы кездері Ныо-Йоркте 18
телеканал жүмыс істеген. Ал бүгінде телевидениенің өте көп көлемде жұмыс
істейтіні белгілі. Қазір іскерлерге лиңензия беруді байланыс жөніндегі
федеральдық, комиссия жүргізеді. Ол сондай-ақ ашылатын каналды, ауданды,
станция қуатын анықтайды. Және іскер адамның станция салып, қоғам үшін
қызмет ететіні жөнінде кепілдік алады. Берілетін программаның біраз бөлігі
еңбек, ағарту, жер мәселесімен айналысуға арналуы тиіс. Яғни, қоғам мен
адамныц прогресіне арналған тақырыптар қамтылуы керек. Алайда осындай
талаптар қойылғанмен, телестанциялар оны көбіне шет қалдырып, көбіне
финанспен қамтамасыз етушілер мен өз компанияларының мүдделерін көздеп
кетеді.
Телевидение қоғамға қызмет ететіндіктен, лицензия тегін беріледі. Мұндай
әсіресе эфир үшін күрес қатты бәсеке туғызады. Лицензия беру жөніндегі
мәселе 10-12 аптаға созылады. Оны алуға кандидаттардың алдын-ала жұмсайтын
шығындары 50 мыңнан 100 мың долларға дейін жетеді. АҚШ-тың телерыногы
негізінен үш алыпқа бағынады. Олар: "Нейшнл бродкастинг компани" (Эн-Би-
Си), "Коламбия бродкастинг систем" (Си-Би-Эс), "Америкэн бродкастинг
корпорейшн" (Эй-Би-Си). Бұлардың ең көне компаниясы Эн-Би-Си 1926 жылдан
бері жұмыс істеп келеді.
Си-Би-Эс 1927 жылдан, ал Эй-Би-Си 1943 жылдан бері жұмыс істейді. Елдегі
басқа коммерциялық телестанциялардын 94 проценті осы алыптармен тығыз
байланыста жұмыс істейді.
Эн-Би-Си болса аса қуатты концерн "Рэдио корпорейшн оф Америка" арқылы
құрылған. Концерн станция салған әрі аппараттар шығаратын еді. Ал Си-Би-Эс
болса "Коламбия фонограф компаниямен" бәсекелес ретінде құрылып, кейін оның
бақылау пакетін Филадельфияның капиталистер тобы сатып алды. Ал 1928 жылы
Си-Би-Эсті Уильям Пейли сатып алды. Ол "Сигары Ла Палина" фабрикасының иесі
болатын. Осыған орай сәтті жарнамалар берудің арқасында аз уақыттың ішінде
сигар сатудың күндік нормасы 400 мың данадан миллион данаға бір-ақ
көтерілді.
Эн-Би-Си мен Си-Би-Эс барлық коммерциялық телевидениенің пайда болуын
жүзеге асырған. Коммерциялық телевидениеде басты товар — уақыт болып
табылады. Кешкі уақыттың бағасы таңертеңгі мен түнгі уақыттан қымбат.
Жарнама беру мақсатында барлық хабар түрлері пайдаланылады. Жарнама беруші
фирмалар өз жарнамалары берілетін программаның толық уақыты үшін де ақша
төлейді.
Эй-Би-Си болса қазір өзінің телестанциясы санын бұрынғы 13-тен 200-ге
дейін жеткізді.
Жоғарыда аталған "Үлкен үштік" өзара қатал бәсекелестікпен жүмыс
істейді. 1950-ші жылдардың аяғында Голливудты телепродюсерлер иемдене
бастады. Сөйтіп, жаңадан телевизиялық Голливуд пайда болды. Соның
нәтижесінде алдын-ала ойластырылған көп сериялы программалар жасауға қол
жетті. Мәселен, телефильмдер шығаратын "Дезило продакшн" фирмасы үнемі өсу
үстінде. Ал "Мьюзик корпорейшн оф Америка" тек АКШ-та ғана емес, бүкіл жер
жүзінде телевидение саласындағы ірі продюсер саналады. Оның жыл сайынғы
телевизиялық өнімдерінің құны 100 миллион доллар болады.
Бүкіл АКШ телевидсниесі сауда жарнамалары негізінде өмір сүреді.
Барлық хабарлар сол жарнамаға байланыстырылып отырады.
АҚШ телевидениесі көбінесе орта дәрежедегі көреременге арнап өз
хабарларын дайындайды. Олардың хабар беруде оз принциптері бар. Әсіресе
идеалдандырылган мақсатты көздейді. Мысалы елдің телевидениесінде 1949
жылдан бастап, үй семьясына арналған сериялар пайда бола бастады. Алайда
мұндай "телевизиялық семьялық" сериялар бас-аяғы жанрлық тұрғыда жетілмеген
әрі айлар, жылдар бойы бір ғана үй-ішілік көрініс декларациясынан
өзгермейтін жағдайда, шұбалаңқы түрде жалғаса берді. Міне, осындай толып
жатқан семьялық телесериалдар, зорлық-зомбылық, атыс-шабыс, төбелес, ерлер
мен әйелдердің қарым-қатынасы жөнінде болып келеді. Мұндай жанрдың
шығарушысы мен насихатшысы, әсіресе, Эй-Би-Си болып табылады.
Осыған байланысты "радио мен телевидение программаларын жақсарту үшін
күресуші ұлттық ассоциация" бақылау жасаған.
Ал мистикалық және басқа неше түрлі оқиғалар жөнінде сериалдар да баршылық.
Осындай фильмдердің шебері Альфред Хичкок, Род Серлинг сияқтылардың тасы
өрге домалаған кездері аз емес.
Бұлар жөнінде ой түйгенде, семьялық телесериалдардағы бітпейтін
дискуссиялар, ал адам сенгісіз оқиғалы сериалдардағы бірден-бірге созылған
атыстар мен қанды құрбандықтар телекөрерменді демалдырудың орнына, қайта
шаршатып, көңіл-күйін төмендететінін де ескерген жөн.
Міне, кейде мөселенің осы жағын байқағандықтан ба, АКШ телестанциялары
арасында Мьюзик-холл, варьете сияқты хабарлар да беріп қояды. Бірақ мұндай
аздап та болса көңіл көтеретін хабарларға уақыт көп берілмейді. Бұл жанрдың
жұлдызы болып саналатын – Эд Салливан. Оның хабарларын 200 адам дайындайды.
Дегенмен, мұндай хабарлардың өзі бір-біріне ұқсас болып келеді.
Бұған карағанда "Джек Паардың сағаты" деп аталатын хабар өзгешелеу.
Аталған хабардың жанкүйерлері де, қарсыластары да бар. Джектің хабары
әртүрлі кәсіп пен көзқарастардағы адамдарды қамтитын конференция секілді
болып келеді. Оның өзіндік ойы, пікірі бар. Алайда Джектің хабар жүргізу
тәсілі де қызық.
Хабарды өзі бастап жүргізіп отырып, ол кейде дискуссия кездерінде
әңгімелеуші адамдар келіспей қалған адамын одан әрі хабарға қатыстырмай,
шығарып жібереді. Ол бульварлық баспасөзді ұнатпайды, америкалық өмір
салтын таңып та қояды. Осындай әдеттегіге ұқсамайтын мінез-қылығымен Джек
бәрібір өз позициясын сақтаумен келеді. Америкада Тернер ұйымдастырған "Си-
Эн-Эн" телекомпаниясы қазір жер жүзіне әйгілі. Ол барлық континентке хабар
береді. АҚШ-та информациялық хабарлар берумен бірнеше программа айналысады.
Оның бірі – соңғы хабарлар программасы. Соңғы хабар күніне талай рет
қайталанып отырады және оның ішінде саяси комментарийлер де беріледі.
Екінші - "дөңгелек үстел" үстіндегі әртүрлі дискуссиялар.
Үшінші — аралас программалар, мұнда студиядан берілетін дискуссия,
комментарийлермен бірге, фильмдерден фрагменттер де беріледі. Бұл соңғы
программа Америка телевидениесінде біраз уақыт өте кеңінен белгілі болған
еді, дегенмен кейін оның орнын телефильмдер ала бастады.
"Үлкен үштіктің" әрбір мүшесінің хроникалық бюросы бар. Әр
телехрониканы ондаған адам дайындайды. Кейде оған қатысушылар саны 150-200-
ге дейін жетеді. Кенеттен болған тосын хабарларды беру үшін ақша да, күш те
барынша жүмсалады. Хроника өте мұқият әзірленеді, өңделеді. Онда бай
информация, материалдың әсерлі берілу формасы қарастырылады. Мысалы, Эн-Би-
Си бұл орайда таңертеңгі 7 мен 9-дың аралығын жақсы пайдаланады. Ал сенбі
мен жексенбі күндері американдықтар демалғанды ұнатады, сондықтан ондай
күндері әлем оқиғаларын тыңдауды қажет етпейді. Соңғы хабарларды әйел мен
ер адам аралас жүргізіп отырады. Әрбір жарты сағат сайын жаңалықтар
кинокадрлармен қосарланып беріледі.
Тележурналистика жеке шолушыларға сүйенеді. Көрермендер болса
телеканалдарды тыңдамайды, оның орнына озіне белгілі комментаторды қалайды,
соның айтқанына сенеді. Бұл ретте әрбір белгілі
комментаторлардың көрермен үшін өз орны бар.
Телевидениеде үш жақты түлға бірлесіп жұмыс істейді. Олар: телевизия
дирекциясы, агенттіктер жөне финанс иелері.
Ал коммерциялық емес телевидениені АҚШ үкіметі өз мойнына алған. 1962
жылы Конгресс арнайы шешім жасап, ағартушылық телестанцияларға көмек
көрсетілетін болды. Оларға сондай-ақ ірі капитал иелері мен концерндер де
комектеседі. Нью-Йоркте радио мен телевидениенің ағартушы салалары үшін
Ұлттык, орталық құрылған. Оны құрған әрі қаржыландырған атақты "Форд қоры"
болып табылады. Ағартушылық бағыттағы телестанциялар мәдени хабарлар
ұйымдастырады. Ал телевидение арқылы берілген ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
1. АҚШ ЖУРНАЛИСТИКАСЫ.
2. АҚШ ТЕЛЕВИДЕНИЕСІ.
3. АУДИТОРИЯНЫҢ ЗЕРТТЕЛУ ТАРИХЫ.
4. АМЕРИКА ЖУРНАЛИСТИКАСЫНЫҢ КӨШБАСШЫЛАРЫ.
АҚШ ЖУРНАЛИСТИКАСЫ
Америка Құрама Штаттары — жер жүзінде жоғары экономикалық дәрежеде
дамыған ел ретінде танылады. Ол әсіресе, нарықтық экономикаға байланысты
жаңадан дамушы елдер үшін үлгі боларлық мемлекет болып есептеледі. Өйткені
АҚШ екі жүз жылдан астам уақыт бойы дамудың жоғарыда аталған жолымен жүріп
келеді. Сондықтан осынау елге жер жүзінің назары ауып отыратыны тегін емес.
Ал журналистика - қандай да бір қоғам, не мемлекет болсын, оның нақты
айнасы болатыны анық. Бүл орайда АҚШ-тың баспасөз, телевидение, радиосы
техникалық жағынан тек өз елінде ғана емес, басқа да барша әлем елдеріне
жан-жақты күш-қуатымен танылған құрылым жүйесі.
Мәселен, елдің баспасөзі алғаш мемлекет құрылуынан бұрын пайда
болғанын айтқан жөн. Ал 1776 жылы АҚШ-тың Англия колонизаторларына қарсы
күресі нәтижесінде өзінің тәуелсіздік декларациясын жариялағаны белгілі.
Міне, содан бастап, АҚШ-тың өз алдына мемлекет болу дәуірі туды. Сол кезден
бері елдің кәсіби баспасөзінің де өмірге келуі бастау алды.
Сөйтіп екі ғасыр уакыттан бері тарихи даму жолы бар АҚШ баспасөзі
бүгінде өзіне тән жетістіктерін жалғастырып отыр. Оның баспасөзі қазіргі
заманда радио мен телвидениенің барынша дамығанына қарамастан, бәрібір
өзінің әсер-күшін сактап келеді. Сондықтан да баспасөздің рөлі төмендемей,
саяси-идеологиялық мақсатта насихат жүмыстарын жүргізуші құрал ретінде
пайдаланылуда. Айталық, мораль концепциялары мен көзқарас, ұгымдар тек
елдің өзінде ғана емес, одан тысқары елдерде, әсіресе, Еуропада әжептеуір
ықпалы бары анық.
Тасқынды информация, жоғары полиграфиялық табыстар ел баспасөзінің
тартымдылығы мен әсерлілігін арттыра түседі. Әсіресе, түрлі-түсті
бояулармен және суреттермен шығатын газет-журналдар оқырмандарын өзіне
тартпай қоймайды. Баспасөз еркіндігі — пікір алуандығын өзгертуге
көмектеседі. Мысалы, 1985 жылы президент Рейган радиодан сөйлеген сөзінде,
былай деп айтқан еді: "Біздегі бәрінен де мақтанарлық институттарымыздың
бірі баспасөз бостандығы
екендігі". Әрине, осылай айтылғанмен де кейде үкіметтің айтқанынан
шықпайтын кездер да баршылық екенін жасырмау керек.
Газет журнал және теле-радиокомпаниялар елдің зор өндіріс орындарымен
және ірі банктерімен тығыз байланысты. Осылайша монополия үстемдік құрып,
баспасөз және электронды бұқаралық ақпарат қүралдарына өндірістік-финанстық
капитал иелері бақылау жасайтын болды. Яғни, банктер кредит беру арқылы
және газет-журнал акцияларын иемдену арқылы билік жүргізетін жағдайға
жетті.
АҚШ радиосы XX ғасырдың басында дүниеге келіп, қазірге дейін басқа
бұқаралық ақпарат қүралдарымен таласа жұмыс істеп келеді, оның өзіндік орны
бар. Осы радионың негізінде АҚШ телевидениесі де құрылған. АҚШ-тың өзінің
және шетел зерттеушілерінің пікірлеріне қарағанда, телевидение елдегі
бұқаралық ақпарат құралдары ішіндегі ең жетекші салаға айналып отыр. Радио
АҚШ-та 1920-шы жылдан басталса, ал алғашқы телестанция 30-шы жылдары жұмыс
істеді. Елдің телевидениесі екі бағытта коммерциялық және коммерциялық
смес, яғни, қоғамдық телевидение ретінде дамыды.
АКШ телевидениесі — жер жүзіндегі ен көп телеөнімдер шығаратын ақпарат
қүралы. Оның хабарлары мен телефильмдері Еуропаның, Азияның, Африканың,
Латын Америкасының программаларын толықтырып отырады.
Ал, АҚШ-тың үлкен қалаларында телехабарлар тәулік бойы беріледі. Және
барлық хабарлар түрлі-түсті түрде көрсетіледі. Көбінесе спутниктік байланыс
пен кабельдік телевидение қолдапылады. Тағы бір жаңалық – елде 100 каналға
дейін хабарлар қабылдай алатын телеаппаратураларды көптеп шығару қолға
алынған.
Сондай-ақ, АҚШ-та "Тәуелсіз телевизиялық арнасы" жұмыс істеуде. Бұл
телевидениедегі кейінгі уақыттың қажеттілігі болып саналады.
АҚШ ТЕЛЕВИДЕНИЕСІ
1923 жылы АҚШ-та электронды әдіс бойынша бейне көрсету тәжірибесі
жүргізілді. Оны жүзеге асырған орыстан шыққан американдық инженер Владимир
Зворыкин болды. Сөйтіп АҚШ-та 1931 жылы телевизиялық сынау станциялары
пайда болды да, 1939 жылы шағын экранды телеқабылдағыштар шығарыла бастады.
Сол жылдың өзінде Нью-Йорк пен оның маңайындағы жүздеген телекөрермендер
Бүкіләлемдік көрменің ашылу салтанатын және спорт жарысын көрді. Ал 1941
жылы телевидениеден алғашқы сауда жарнамасы берілді. Бұл –
телевидениедегі жаңа дәуірдің басы еді.
Екінші дүниежүзілік соғыс кезінде күтпеген проблемалардың пайда
болуына байланысты, телевидениеге назар аударылмай қалды. Тек 1945 жылдан
кейін ғана бұл сала қайтадан дами бастады. 1948 жылы халыққа сатылған
телевизор саны 6400-ге жетті. Содан кейінгі 15 жыл ішінде әжептәуір
телевизия империясы пайда болды. 1950-ші жылдары елде 6 миллион
телевизор болса, 64 қалада 106 телестанция жүмыс істеді. Мемлекеттің Батысы
мен Шығысы арасына кабель тартылып, Ныо-Йорктен Лос-Анджелеске және одан
кейін қарай бейнекөріністер беруге мүмкіндік туды.
Кейінірек телевизордың бұрынғыдан арзандауына байланысты, енді ол тек
бай адамдардың қолданатын заты болудан қалды да, көпшіліктің тұрмысына ене
бастады. 1960-шы жылдары телевидение дамуы онан сайын өсті. Мысалы,
космонавт Гленнің үшу сапарын 50 миллион адам көрген. Әрбір үйдегі
телевизор орта есеппен 5,5 сағат жұмыс істеген. Телевизор көру таңертеңгі
уақытта аз болса, түс мезгілінде ол әжептәуір дәрежеге жеткен, ал кешкілік
одан да жоғары көрсеткіште болған.
1970-ші жылдары телевизор саны 100 миллионға жетіп, әрбір американдық
тәулігіне оны 3 сағаттай көретін болған. Осы кездері Ныо-Йоркте 18
телеканал жүмыс істеген. Ал бүгінде телевидениенің өте көп көлемде жұмыс
істейтіні белгілі. Қазір іскерлерге лиңензия беруді байланыс жөніндегі
федеральдық, комиссия жүргізеді. Ол сондай-ақ ашылатын каналды, ауданды,
станция қуатын анықтайды. Және іскер адамның станция салып, қоғам үшін
қызмет ететіні жөнінде кепілдік алады. Берілетін программаның біраз бөлігі
еңбек, ағарту, жер мәселесімен айналысуға арналуы тиіс. Яғни, қоғам мен
адамныц прогресіне арналған тақырыптар қамтылуы керек. Алайда осындай
талаптар қойылғанмен, телестанциялар оны көбіне шет қалдырып, көбіне
финанспен қамтамасыз етушілер мен өз компанияларының мүдделерін көздеп
кетеді.
Телевидение қоғамға қызмет ететіндіктен, лицензия тегін беріледі. Мұндай
әсіресе эфир үшін күрес қатты бәсеке туғызады. Лицензия беру жөніндегі
мәселе 10-12 аптаға созылады. Оны алуға кандидаттардың алдын-ала жұмсайтын
шығындары 50 мыңнан 100 мың долларға дейін жетеді. АҚШ-тың телерыногы
негізінен үш алыпқа бағынады. Олар: "Нейшнл бродкастинг компани" (Эн-Би-
Си), "Коламбия бродкастинг систем" (Си-Би-Эс), "Америкэн бродкастинг
корпорейшн" (Эй-Би-Си). Бұлардың ең көне компаниясы Эн-Би-Си 1926 жылдан
бері жұмыс істеп келеді.
Си-Би-Эс 1927 жылдан, ал Эй-Би-Си 1943 жылдан бері жұмыс істейді. Елдегі
басқа коммерциялық телестанциялардын 94 проценті осы алыптармен тығыз
байланыста жұмыс істейді.
Эн-Би-Си болса аса қуатты концерн "Рэдио корпорейшн оф Америка" арқылы
құрылған. Концерн станция салған әрі аппараттар шығаратын еді. Ал Си-Би-Эс
болса "Коламбия фонограф компаниямен" бәсекелес ретінде құрылып, кейін оның
бақылау пакетін Филадельфияның капиталистер тобы сатып алды. Ал 1928 жылы
Си-Би-Эсті Уильям Пейли сатып алды. Ол "Сигары Ла Палина" фабрикасының иесі
болатын. Осыған орай сәтті жарнамалар берудің арқасында аз уақыттың ішінде
сигар сатудың күндік нормасы 400 мың данадан миллион данаға бір-ақ
көтерілді.
Эн-Би-Си мен Си-Би-Эс барлық коммерциялық телевидениенің пайда болуын
жүзеге асырған. Коммерциялық телевидениеде басты товар — уақыт болып
табылады. Кешкі уақыттың бағасы таңертеңгі мен түнгі уақыттан қымбат.
Жарнама беру мақсатында барлық хабар түрлері пайдаланылады. Жарнама беруші
фирмалар өз жарнамалары берілетін программаның толық уақыты үшін де ақша
төлейді.
Эй-Би-Си болса қазір өзінің телестанциясы санын бұрынғы 13-тен 200-ге
дейін жеткізді.
Жоғарыда аталған "Үлкен үштік" өзара қатал бәсекелестікпен жүмыс
істейді. 1950-ші жылдардың аяғында Голливудты телепродюсерлер иемдене
бастады. Сөйтіп, жаңадан телевизиялық Голливуд пайда болды. Соның
нәтижесінде алдын-ала ойластырылған көп сериялы программалар жасауға қол
жетті. Мәселен, телефильмдер шығаратын "Дезило продакшн" фирмасы үнемі өсу
үстінде. Ал "Мьюзик корпорейшн оф Америка" тек АКШ-та ғана емес, бүкіл жер
жүзінде телевидение саласындағы ірі продюсер саналады. Оның жыл сайынғы
телевизиялық өнімдерінің құны 100 миллион доллар болады.
Бүкіл АКШ телевидсниесі сауда жарнамалары негізінде өмір сүреді.
Барлық хабарлар сол жарнамаға байланыстырылып отырады.
АҚШ телевидениесі көбінесе орта дәрежедегі көреременге арнап өз
хабарларын дайындайды. Олардың хабар беруде оз принциптері бар. Әсіресе
идеалдандырылган мақсатты көздейді. Мысалы елдің телевидениесінде 1949
жылдан бастап, үй семьясына арналған сериялар пайда бола бастады. Алайда
мұндай "телевизиялық семьялық" сериялар бас-аяғы жанрлық тұрғыда жетілмеген
әрі айлар, жылдар бойы бір ғана үй-ішілік көрініс декларациясынан
өзгермейтін жағдайда, шұбалаңқы түрде жалғаса берді. Міне, осындай толып
жатқан семьялық телесериалдар, зорлық-зомбылық, атыс-шабыс, төбелес, ерлер
мен әйелдердің қарым-қатынасы жөнінде болып келеді. Мұндай жанрдың
шығарушысы мен насихатшысы, әсіресе, Эй-Би-Си болып табылады.
Осыған байланысты "радио мен телевидение программаларын жақсарту үшін
күресуші ұлттық ассоциация" бақылау жасаған.
Ал мистикалық және басқа неше түрлі оқиғалар жөнінде сериалдар да баршылық.
Осындай фильмдердің шебері Альфред Хичкок, Род Серлинг сияқтылардың тасы
өрге домалаған кездері аз емес.
Бұлар жөнінде ой түйгенде, семьялық телесериалдардағы бітпейтін
дискуссиялар, ал адам сенгісіз оқиғалы сериалдардағы бірден-бірге созылған
атыстар мен қанды құрбандықтар телекөрерменді демалдырудың орнына, қайта
шаршатып, көңіл-күйін төмендететінін де ескерген жөн.
Міне, кейде мөселенің осы жағын байқағандықтан ба, АКШ телестанциялары
арасында Мьюзик-холл, варьете сияқты хабарлар да беріп қояды. Бірақ мұндай
аздап та болса көңіл көтеретін хабарларға уақыт көп берілмейді. Бұл жанрдың
жұлдызы болып саналатын – Эд Салливан. Оның хабарларын 200 адам дайындайды.
Дегенмен, мұндай хабарлардың өзі бір-біріне ұқсас болып келеді.
Бұған карағанда "Джек Паардың сағаты" деп аталатын хабар өзгешелеу.
Аталған хабардың жанкүйерлері де, қарсыластары да бар. Джектің хабары
әртүрлі кәсіп пен көзқарастардағы адамдарды қамтитын конференция секілді
болып келеді. Оның өзіндік ойы, пікірі бар. Алайда Джектің хабар жүргізу
тәсілі де қызық.
Хабарды өзі бастап жүргізіп отырып, ол кейде дискуссия кездерінде
әңгімелеуші адамдар келіспей қалған адамын одан әрі хабарға қатыстырмай,
шығарып жібереді. Ол бульварлық баспасөзді ұнатпайды, америкалық өмір
салтын таңып та қояды. Осындай әдеттегіге ұқсамайтын мінез-қылығымен Джек
бәрібір өз позициясын сақтаумен келеді. Америкада Тернер ұйымдастырған "Си-
Эн-Эн" телекомпаниясы қазір жер жүзіне әйгілі. Ол барлық континентке хабар
береді. АҚШ-та информациялық хабарлар берумен бірнеше программа айналысады.
Оның бірі – соңғы хабарлар программасы. Соңғы хабар күніне талай рет
қайталанып отырады және оның ішінде саяси комментарийлер де беріледі.
Екінші - "дөңгелек үстел" үстіндегі әртүрлі дискуссиялар.
Үшінші — аралас программалар, мұнда студиядан берілетін дискуссия,
комментарийлермен бірге, фильмдерден фрагменттер де беріледі. Бұл соңғы
программа Америка телевидениесінде біраз уақыт өте кеңінен белгілі болған
еді, дегенмен кейін оның орнын телефильмдер ала бастады.
"Үлкен үштіктің" әрбір мүшесінің хроникалық бюросы бар. Әр
телехрониканы ондаған адам дайындайды. Кейде оған қатысушылар саны 150-200-
ге дейін жетеді. Кенеттен болған тосын хабарларды беру үшін ақша да, күш те
барынша жүмсалады. Хроника өте мұқият әзірленеді, өңделеді. Онда бай
информация, материалдың әсерлі берілу формасы қарастырылады. Мысалы, Эн-Би-
Си бұл орайда таңертеңгі 7 мен 9-дың аралығын жақсы пайдаланады. Ал сенбі
мен жексенбі күндері американдықтар демалғанды ұнатады, сондықтан ондай
күндері әлем оқиғаларын тыңдауды қажет етпейді. Соңғы хабарларды әйел мен
ер адам аралас жүргізіп отырады. Әрбір жарты сағат сайын жаңалықтар
кинокадрлармен қосарланып беріледі.
Тележурналистика жеке шолушыларға сүйенеді. Көрермендер болса
телеканалдарды тыңдамайды, оның орнына озіне белгілі комментаторды қалайды,
соның айтқанына сенеді. Бұл ретте әрбір белгілі
комментаторлардың көрермен үшін өз орны бар.
Телевидениеде үш жақты түлға бірлесіп жұмыс істейді. Олар: телевизия
дирекциясы, агенттіктер жөне финанс иелері.
Ал коммерциялық емес телевидениені АҚШ үкіметі өз мойнына алған. 1962
жылы Конгресс арнайы шешім жасап, ағартушылық телестанцияларға көмек
көрсетілетін болды. Оларға сондай-ақ ірі капитал иелері мен концерндер де
комектеседі. Нью-Йоркте радио мен телевидениенің ағартушы салалары үшін
Ұлттык, орталық құрылған. Оны құрған әрі қаржыландырған атақты "Форд қоры"
болып табылады. Ағартушылық бағыттағы телестанциялар мәдени хабарлар
ұйымдастырады. Ал телевидение арқылы берілген ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz