Физика сабақтарының нарықтық нақыштары

Пән: Экономика
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 95 бет
Таңдаулыға:

ҚҰДАЙҚҰЛОВ М. Ә.

ҚҰДАЙҚҰЛОВ С. М.

МӘМБЕТАЛИЕВ Т. М.

ФИЗИКА САБАҚТАРЫНЫҢ

НАРЫҚТЫҚ НАҚЫШТАРЫ

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ

МИНИСТІРЛІГІ

АБАЙ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ ПЕДАГОГИКАЛЫҚ

УНИВЕРСИТЕТІ

ҚҰДАЙҚҰЛОВ М. Ә.

ҚҰДАЙҚҰЛОВ С. М.

МӘМБЕТАЛИЕВ Т. М

ФИЗИКА

САБАҚТАРЫНЫҢ

НАРЫҚТЫҚ

НАҚЫШТАРЫ

Мұғалімдер мен студенттерге

арналған оқу - әдістемелік құрал.

Алматы, ҚазҰПУ, 2008

Б Б К 74. 256. 1

К 74

Құдайқүлов М. Ә., Құдайқұлов С. М.,

Мәмбеталиев Т. М. Физика сабақтарының

нарықтық нақыштары ( Мұғалімдер мен

оқушыларға арналған оқу-әдістемелік құрал) .

Алматы, ҚазҰПУ, 2008, 103 бет.

Нарықтық қоғамның мұрат-мақсаттарына сай мектептерде оқытылатын әрбір пәннің мазмұнына кәсіпкерлік сипат берілуі тиіс. Осындай талап тұрғысынан, әлі ешбір елде жоқ, тың тақырыпқа жазылған, төл тума бұл әдістемелік құралда физика сабақтарының нарықтық нақыштары үлгі ретінде қысқаша баяндалады.

Пәнаралық байланысқа қатысты нарықтық сабақтар, нарықтық есептер мен тестілер жеке тақырыптар түрінде берілді. Сондай-ақ, оқу-тәрбие ісіне пайдалы экономикалық әуезқой әуездер, қызықты кәсіпкерлік нақыштар, бизнестік бастамалар, бәсекелестік белестер сияқты қосымша нарықтық деректер көрсетілді.

Пікір жазған -педагогика ғылымдарының кандидаты,

доцент Б. Акитай.

ҚазҰПУ физика-математика факультетінің оқу-әдістемелік кеңесі кітапты басуға ұсынған.

1. НАРЫҚТЫҚ САБАҚТАРДЫ ӨТКІЗУДІҢ ЭКОНОМИКАЛЫҚ ЖӘНЕ ДИДАКТИКАЛЫҚ АЛҒЫШАРТТАРЫ .

Қазіргі кезде, біздер тез өзгеріп тұратын нарықтық әлемде өмір сүріп келеміз. Сондықтан, адамдардың өзара қарым-қатынасы арқылы олар нарыққа күнде еріксіз араласады. Ендеше, адамның әр сәт өмірі экономикамен тығыз байланысты екендігін күнделікті тыпырлаған тірлікте байқай да бермейміз. Күнделікті өмір- нарықтық өмір. Демек, бәріміз де күнде сан түрлі экономикалық шешім қабылдауға мәжбүрміз. Мұндай жағдайда экономикалық сауатты адам ғана дер кезінде тиімді нарықтық дұрыс шешім қабылдай алатындықты ұдайы есте ұстаған жөн.

Өмір сүрудің мұраты - ең алдымен биологиялық қажеттіліктерді (тамақ, су, жылу, жарық т. т. ) қанағаттандыру екені белгілі. Ондай мұқтаждықтарды толық өтеуге талпыныс адамның белсенді қарекеті негізінде қанағаттандырылады. Адам одан соң ғана әлеуметтік, рухани қажеттіліктерді шешуге кіріседі. Ақырында адам өзін-өзі жетілдіруге, өзін басқаларға танытуға ұмтылады. Мұның бәрі нарықтық қатынастар арқылы шешілетіні белгілі.

Өзінің мән-мағынасы бойынша, әрбір адамның күнделікті өтіп жатқан өмірін экономикалық өмір деп санаған жөн. Өйткені, экономика деген, шын мәнісінде, бұйымды (тауарды) өндіруге, бөлуге, айырбастауға, тұтынуға адамның қатысуын білдіреді. Ал, бұл процестер өндірістік (экономикалық) нарықтық қатынастар жүйесіне өтеді.

Қай елде болса да нарықтық қатынас (экономика), ең алдымен меншікке қатысты сипатталады. Меншік адамның не ұжымның мүлікті (игілікті, тауарды, бұйымды, техниканы) иеленумен, бөлумен, пайдаланумен анықталады. Меншік иесі өзінің қолындағы материялдық және рухани игіліктерден жаңа бұйым (тауар) жасап, одан пайда табуды мақсат етеді. Ендеше, жекеменшік -нарықтық экономиканың негізі болып саналады.

Меншіктің заттық (жер, капитал, еңбек) және рухани интеллектуалды (кітап, жаңалық ашу, фотосурет, картина, радио-теле-видеожазу касетасы-дискеті т. т. ) болып бөлінетіні белгілі.

Ондай болса жақсы өмір сүру үшін алдымен экономикалық және нарықтық мәселелерді дұрыс бағдарлай білген жөн.

Экономикалық проблемалар әлемдік (барлық елдердің), макроэкономика (ұлттық), аймақтық (медиум экономика), микро (әр адамның, жеке фирманың, отбасының) экономика деңгейлерінде қарастырылып шешіледі.

Біздің өмірімізде, соңғы 10-15 жыл ішінде ғана «нарық» («рынок»), «нарықтық экономика», «кәсіпкерлік», «жекеменшік шаруашылық» сияқты бұрын таныс емес ұғымдарды білдіретін жаңа сөздердің пайдаланылып келе жатқаны мәлім. Шын мәнісінде, «нарық» деген қазіргі «жаңа» сөз халықтардың тұрмысында ежелден қолданылып келе жатқан, біздер үшін ұмытылып кеткен бұрынғы ескі сөз.

Тарихи мәліметтерге жүгінсек, тауар алмасу процесінің Вавилондықтарда (б. д. д. 4-6 мың жыл бұрын) болғандығын аңғарамыз. Әйгілі грек ойшылы Аристотель (б. д. д. 4-ғас. ) алғаш рет «тауар», «ақша», «құн», «тұтыну бағасы», «экономика» деген сияқты терминдерді күнделікті тұрмысқа ендірген. Мұсылман елдері арасындағы Дамаскідегі (Сирия) Омейя мешітінің жанындағы 21-Хамиди Сук жабық базарының мыңдаған жылдық тарихы бар. Онда 3 мың дүкен, дүңгіршектер жұмыс істейді. Қазақ жерінен өтетін «Ұлы Жібек жолы» бойында (б. д. д. 3-5 мың жыл бұрын) көптеген сауда орындары мен атақты жәрмеңкелер (Сайрам, Тараз, Қоянды, Қарқаралы т. с. с. ) болған. 14-ғасырдан бастап тауар алмасу ақша (металл монеттер) арқылы жүзеге асырыла бастаған. 18-ғасырда Ресейде 1, 5 мыңнан астам жәрменкелер халықтың сұранысын өтеп тұрған. Келе-келе саудагер, сауда орындары, сауданың бартер, биржа, көтерме (оптовый) сауда сияқты жаңа түрлері пайда болды. Осылайша, адамдар бірте-бірте сауда-саттықпен біте қайнасып, нарық, халықтар мен мемлекеттердің кәдуілгі үйреншікті ісіне айналып кетті. Нағыз нарықтық қатынастар 16-17 ғасырларда қалыптаса бастады, ал сауда жасау мәртебелі кәсіп болып саналды. 1800 ж. Француз экономисі Ж. Б. Сэй «кәсіпкер» (тапқыр адам) деген экономикалық жаңа термин ендірді, содан бері кәсіпкерлік іс-әрекет, кәсіпкерлік кәсіпорын дами түсті.

Бұрынғы Кеңестер Одағындағы социализм кезінде, нарық капиталистік қоғамдық категория ретінде жойылған. Социализм, анектод ретінде айтылатындай, «өкімет тегін ешнәрсе бере алмайтын, ал ақшаға ешнәрсе сатып ала алмайтын» қоғамға айналған болатын.

Шын мәнісінде, нарық - адамдар мен мемлекеттердің қажеттіліктері мен сұраныстарын дер кезінде қанағаттандырып тұратын үздіксіз процесс. Сондықтан да, «нарық», «тауар», «сұраныс» деген ұғымдар бір-бірімен өте тығыз байланысты, сол себепті нарықтық қатынастарды барлық елдерде де, әрқашанда да болып тұратын, ешқашанда да жойылмайтын, халықтар мен мемлекеттердің экономикасын дамытатын ең негізгі фактор, кәсіпкерлік құбылыс деп түсіну керек. Сол себепті, нарықтың табиғаты мен заңдылықтарын игеруді әркім өзінің адамдық борышы деп санауы тиіс. Бұл мәселелерді тарих, әдебиет, география, физика, химия, биология, математика, технология, информатика сабақтарында кеңейтіп түсіндіру арқылы оқушыларды нарықтық қатынастардың элементтерімен таныстыруға болады.

Бар тірліктің мән-мағынасы жекеменшік психологиясына ауған қазіргі нарықтық қоғамда, күллі жұрт, әсіресе, жастар, бай болуды, бизнесті игеруді мақсат тұтатыны белгілі.

Баю жолдарына түсуші кәсіпкерлер Абайдың мына асыл ойларын, аталық ақыл-кеңесін үнемі басшылыққа алған жөн: құдай саған еңбек қылып мал табарлық қуат берді. Ол қуатты адал кәсіп қыларлық орынға жұмсамайсың. Ол қуатты орнын тауып сарып қыларды білерлік ғылым берді, оны оқымайсың. Ол ғылымды оқыса, ұғарлық ақыл берді, қайда жібергеніңді кім біледі? Ерінбей еңбек қылса, түңілмей іздесе, орнын тауып істесе кім бай болмайды? (10-шы қара сөзі) . Әуелі мал табу керек . . . онан соң білім, өнер керек . . . Ғылымды, өнерді білгенге дүние арзан түседі (25-ші сөзі) . Сол себепті егер де мал керек болса, қолөнерді үйренбек керек. Мал жұтайды, өнер жұтамайды (33-ші сөзі) деген данышпан Абайдың ақыл сөзін біздер бай болудың ең бір дұрыс бағдарлы бағыты деп түсінгеніміз жөн.

Біз ғылымды сатып, мал іздемек емеспіз. Малменен ғылымды кәсіп қылмақпыз деп ғылым арқылы баюға болатындығын да Абайдың 38-ші қара сөзінен оқып табамыз.

Жастарды кәсіпкерлік пен табыскерлікке дұрыс тәрбиелеп, оларды адамшылық адал ниетпен бай болуға бағыттау үшін, Абайдың осындай даналық ойларын қазақтың этнографиялық тұрғысынан орнын тауып, ұтымды пайдалана білгеніміз ләзім.

Экономиканың дамуы озық техникамен жетілдірілген технологияға байланысты болғандықтан, оқушылардың нарықтық түсініктерін дамытуда осы заманғы ғылыми-технологиялық процестің ерекшелік жетістіктерін ескермесе болмайды: ғылымның өндіргіш күшке айналуы; адам еңбегінің функциясын өзгерткен үш компонентті «ғылым-техника-кәсіпкерлік» жүйесінің қалыптасуы; ғылыми - технолгиялық жаңалықтарды практикада қолдану мерзімінің қысқартылуы; жұмысшылардың интеллектуалдық еңбек үлесімі мен мамандардың шығармашылық қабілетінің артуы т. т.

Қазір Республикамыздың ішкі жалпы өнімінің 75 пайыздан астамы жекеменшік кәсіпорындарда өндіріледі, олардың жылдық табысы 50 млр-тан асқан. Барлық кәсіпорындардың қызметі нарықтық экономикалық заңдары негізінде атқарылады. Біздің үкіметіміз де кәсіпкерлік қарекетпен айналысатын кәсіпкерлік үкімет болып саналады. Еліміздегі әрбір отбасы мен жеке адамдар да жекеменшік кәсіпкерлік арқылы күн көруге көшкен. Республикамызда нарықтық бәсекелестік орта қалыптасып келеді. Жаңашыл әлеуметтік кәсіпкерлік корпорациялар құрылып, жұртқа қосымша жұмыс, елге еңбек, халыққа қаржы беріліп келеді.

Соңғы жылдары белгілі америкалық экономистер Й. Шумпетер, М. Портер, Р. Солоудың зерттеулері негізінде бәсекеге қабілеттіліктің факторлары толықтырылды. Яғни бәсекелестік қабілеттіліктің мазмұны елдегі кәсіпкерліктің белсенділігімен, әр елдің әлеуметтік-мәдени құндылықтарымен, білім экономикасымен тереңдетілді. Осыған орай көптеген елдерде әлеуметтік саясаттың бағыттары да өзгертіле бастады. Әсіресе, білім мен біліктілік (умение) қазіргі заманда мемлекеттердің бәсекеге қабілеттілігінің ең маңызды көрсеткішіне айналды. Көптеген елдер жаңа индустриялық-инновациялық қоғам үшін, ең алдымен, адамды дамыту, оның қабілетін арттыру бағдарламаларын жасауға кірісті. Дамыған елдерде (АҚШ, Жапония т. б) экономиканы дамытудың жаңа стратегиялық бағыты, жаңа философиясы (шешуші рөлді адам атқарады деген идея) қалыптасып келеді.

Өркениетке жеткен мемлекеттерде экономиканы бәсекеге қабілетті деңгейге көтеруде негізінен адам капиталына (қабілеті мен біліміне) сүйеніп келеді. Ғалымдардың зерттеулері білім саласына жұмсалған қаржының қайтарымы басқа салалардан анағұрлым артық екенін анықтады. Мәселен, орыс академигі С. Струмиленнің зерттеуінің нәтижесінде (1920 - жылдары) мектеп оқушыларын оқытуға салынған қаржы шығыны толығымен 1, 5 жыл ішінде өтеліп, қалған 35-40 жыл бойы мемлекетке тек қосымша табыс әкеліп отырады екен. Соңғы жылдары адам капиталын өсіруге салынатын инвестицияның тиімділігі зерттелді. Америка экономистері Л. Лесли мен П. Брукманның зерттеуі бойынша бакалавр даярлауға кеткен қаржының өтелімділік (окупаемость) коэффициенті 11, 8 - 13, 4%, магистрлік дәреже үшін - 7, 2% PhД доктор дәреже үшін - 6, 6% болған. Екінші дүниежүзілік соғыстан кейін жоғары білім беруге жұмсалған АКШ-тың шығынының өтелімділік нормасы 4%-ға ғана жеткен. Яғни экономиканы дамытуға жұмсалғаннан, білімге салынған қаржыдан 2-3 есе артық табыс табуға болатындығын байқауға болады. Демек, бәсекеге қабілетті білім-ғылым жүйесі дамытылмай, ендеше, экономика бәсекеге қабілетті деңгейге көтеріле алмайды.

Жаһандану үдерісінің зор мүмкіншіліктерін халқымыз үшін тиімді пайдалануға тек еліміздің бәсекеге қабілеттілігін көтеру арқылы қол жеткізуге болатындығын Президент лекциясы дәлелдеп берді, ал, бәсекеге қабілеттілікті арттырудың түйінді көзі білім мен ғылым саласында екендігі ашып көрсетілді.

Әрбір жас жеткіншек бәсекеге қабілеттілікті алдымен өз бойында қалыптастыруға тырысу керек. Ол үшін оның творчестволық әлеуеті, рухани жетілуі, ақыл-санасы, білімі өзге елдердегі өз әріптестерінен асып түсуге тиіс. Білім - капиталға, ол - стратегиялық ресурсқа айналады. Елдің даму деңгейі білім арқылы бағаланады. Жоғары білім-мол табыс табудың, лайықты тұрмысқа жетудің ең дұрыс жолы-деп байлықтың қайнар көзі білімде екндігін президент Н. Назарбаев ҚазҰУ-дың студенттер сарайында сөйлеген сөзінде терең ұғындырғаны мәлім. Демек, бәсеке-нарық құралына, кәсіпкер-нарықты дамытушы күшке, ал білім-табыс көзіне айналған.

Біздің елімізде индустриялық-инновациялық жобалар мен экономикалық әлеуеті бар кластерлер құрылуда, білім-ғылымды қаржыландыру ондаған есе артуда, бәсекеге қабілетті өңірлік технопарктер мен сервистік-технологиялық орталықтар іске асырылмақ, ірі ғылыми-зерттеу зертханалар мен жаңа типті халықаралық университеттер ұйымдастырылмақ. Осылайша инновациялар мен білім-ғылымның дамуын шапшаңдататын білім экономикасына көшу мақсаттары қойылып отыр. Сондықтан, білімді кадрлар дамуымыздың негізгі қозғаушы күшіне, ал білім беру ісі мемлекетіміздің басты басымдығына, өркениетке өрлеуіміздің шешуші факторына айналатын болады. Демек, білім экономикасы еліміздің бәсекеге қабілеттілігінің бірден-бір кепілі болып саналады.

Еліміздің бәсекеге қабілеттілігін күшейту үшін тек табиғи ресурстарды игерумен шектелмей, мемлекеттің интеллектуалдық капиталын дамытуға да ерекше күш салуда. Ол үшін ғылым-білімді реформалау, технологияны жаңарту, инновациялық секіріс сияқты істер жүзеге асырылмақ. Мұның бәрі бәсекеге қабілетті экономиканы дамытуға қажетті алғышарт болып табылады.

«Ел межесі - елулік» деген Президент сұхбатында айтылғандай әлемде қазірдің өзінде сұраныстан ұсыныс артып бара жатыр. Әлі де қызмет көрсетудің неше түрі шығады. Нағыз бәсеке сонда шығады. Ол кезде тек сапалы тауар ғана өтетін, тек озық технология ғана кәдеге асатын болады. Біз сол сынаққа сақадай сай тұруға тиіспіз.

Бәсекелестік бәйгесінде озу үшін жаңа кезеңге сай келетін жаңа экономика керек. Жаңа экономика - жоғары технологияларды, ғылымды қажет ететін экономика.

Әлемнің мықты елдерінің бәрі тауар өндіруші экономикадан білім өндіру мен қолдануға негізделген экономикаға ауысып жатыр. Ғылымды көп қажет ететін өнім экспортынан жыл сайын АҚШ - 700 мрдқа жуық доллар, Германия - 530, Жапония - 400 млр. доллар табады екен.

Демек, бәсекеге қабілетті тұлға - творчестволық ойлайтын кәсіпкер тұлға болу керек. Себебі, өнертапқыш кәсіпкердің бойында бәсекеге қабілеттілік қасиеттердің көбі табылады деп айтуға болады. Өйткені, ондай қасиеттерді меңгермесе, ондай тұлға өзінің кәсіпкерлік ісінен табыс таба алмай, оның кәсібі өзінен-өзі жойылатынын (банкротқа ұшырайтынын) жақсы біледі. Сондықтан да, кәсіпкер бар ынта-ықыласын, күш-қайратын, білім-біліктілігін, ерік-жігерін, ой-санасын, қарым-қабілетін өзінің кәсіпкерлік қызметіне жұмсайтыны белгілі. Ең ақырында, ол кәсіпкерлікті өз отбасының күн көріс қамы ретінде бағалайды. Олай болса, әр кәсіпкер бәсекеге қабілетті болуға ұдайы ұмтылады. Сол себепті, біздің елде де, әлемдегі өркениетті елдер сиқты, жеке кәсіпкерлікті барынша дамыту, оған қолдау көрсету мақсатын қойып отыр. Мұны елімізде бәсекеге қабілетті мемлекет, бәсекеге қабілетті экономика құрудың алғашқы шарты деп түсінгеніміз жөн.

Творчестволық кәсіпкерлік тұлғаны тәрбиелеудің ең негізгі алғышарттары - күшті кәсіби білім, творчестволық ойлау, кәсіпкерлікті игеру, бәсекелестік қабілеттілігін ұдайы дамытып отыру. Мұндай алғышарттарды, баланы отбасынан бастап маман болып шыққанға дейін кәсіпкерлікке баулу, творчестволық ойлауын қалыптастыру, мектеп оқулықтарына кәсіпкерліктің негізін ендіру, ата-аналар мен педагогтардың нарықтық сауаттылығын ашу, адамдарды кәсіпкерлік іспен айналысуға жұмылдыру т. с. с. іс-шаралар арқылы жүзеге асыруға болады деп санаймыз. Сонда адам ресурсы жетілдіріліп, адам сапасы арттырылмақ.

Ел Президентінің халыққа Жолдауында (53) «ұлттың бәсекелестік қабілеті бірінші кезекте оның білімділік деңгейімен айқындалады» деп атап көрсетілді. Үйткені, соңғы жылдары жаңадан пайда болған «білімге негізделген экономиканы» ескермеске болмайды. Әлемдік бәсекелестік заманда әрбір адамның білім сапасын, қабілеттілік деңгейін, іскерлік мүмкіндігін анықтайтын адам ресурстарын дамыту мәселелері күн тәртібіне өткір қойылып отыр. Яғни адамның білімі мен біліктілігі қазіргі заманда мемлекеттердің бәсекеге қабілеттілігінің ең маңызды көрсеткішіне айналды. Сондықтан, көптеген елдер бәсекеге қабілетті қоғам үшін адам ресурстарын дамыту, әсіресе оның қабілетін арттыру сияқты арнайы бағдарламалар қабылдауға кірісті. Экономиканы пәрменді дамытудың жаңа философиясы жасалуда. Онда шешуші рөл адамға қатысты деп анықталмақ. Демек, бәсекеге қабілетті интеллектуалды күш ― жетік маман кадрлар болмай, әлемдік бәсекеге төтеп бере алатындай экономика дамымайды. Қай заманда да өркениеттің өрлеуі интеллектуалдық творчестволық қабілеттіліктің негізінде жасалынған, әлі де солай бола бермек.

Творчество адам санасының жасампаздығын және іс-әрекетінің биік белсенділігін көрсетеді. Адам қабілетінің дәрежесі, оның кәсіби іскерлік шеберлігі, бизнес пен кәсіпкерліктің нәтижелілігі, жаңалық ашуы тұлғаның творчестволық ойлауына қатысты анықталады. Творчестволық қабілет ― ойлаудың ең жоғары деңгейі, қарекеттің нағыз жетілген түрі, жұмыстың қай саласында болса да табыс кілті. Творчестволық еңбектің негізінде тиімді жұмыс атқарылады, сапалы тауар шығарылады, бәсекеге қабілеттілік қамтамасыз етіледі.

Сондықтан да, творчестволық процестің нәтижесінде ғана айырықша жаңалық ашылады, қайталанбас іс-әрекет жасалады, ерекше мол өнім алынады, керемет құбылыстардың сыры анықталады, айнықша жайлы қызмет көрсетіледі, адамның қабілеттілігі артады, аса байлыққа қол жеткізеді . . .

Біз сырттан іздеп жүретін табыстың көзі, өзіміздің ішкі мүмкіндігімізден (творчестволық ойлаудың нәтижесінде) табылатынын аңғарғанымыз жөн. Ендеше, бұрынғыдан да молырақ табысқа қол жеткізу үшін, өзгеше ойлаудың парадигмасын өзгертіп тұру қажет. Осы ерекшелікті ескеріп, көптеген әйгілі бизнесмендер, адамдарды «қолына балық бермей, қармақ ұстату» принципі негізінде істетуге дағдыланған. Бұдан, өмірді жақсарту үшін, алдымен творчестволық ойлаудың парадигмасын өзгерту керек деген қорытындыға келеміз. Сондықтан да, кәсіпкерлер творчестволық ойлауды бизнестің философиясы деп түсінеді.

Ендеше, адам ресурстарын арттырудың принциптерін, творчестволық ойлауды қалыптастырудың стадияларын, бәсекеге қабіліттілік теориясын басшылыққа ала отырып, әлемдік бәсекелестікке лайықты жаңа тұлға тәрбиелеудің тұжырымдамасын жасауға болады деп ойлаймыз. Ондай жаңаша тұрпатты тұлға ― творчестволық кәсіпкер тұлға. Оның іскерлік мақсаты-қиындықты жеңе білу, барды ұқсата білу, жоқты таба білу.

Кәсіпкерлер нағыз еркіндік деп қаржылық еркіндікті түсінеді. «Адам толық еркіндікпен туылады, тек бірте- бірте ғана шынжыр бұғаулармен шырмаланады » (Ж. Ж. Руссо) деп бекер айтылмаса керек. Американдық бизнесмен - инвестор Р. Кийосаки адамды толық еркіндікке жеткізетін ақша емес, ақша ағыны деп санайды. Ол өзінің кітабында (23) әрбір адамның ақша ағыны квадрантының бір ширегінде (1 - сурет) болатындығын дәлелдеп көрсетеді.

Қаржылық еркіндік квадрантының барлық 4 ширегінде де болады, бірақ КБ, ИБ ширегінде адам ондай еркіндікке тезірек жетеді. Кәсіпкерлердің іс-тәжірибесіне қарағанда, адамдар ЖЖ, ӨЖ жағдайында 30 % табыс табады, ал КБ, ИБ ширегінде - өзіне 70% пайда келтіреді екен. Осыдан келіп, әрбір адамның қандай әдіс-тәсілмен ақша тауып, қандай жолмен өмір сүруді таңдай білу керек екендігі туындайды. Өмірдегі өкінішті (парадоксты) жағдай: мектепте қаржылық еркіндік жайлы оқушыға ешнәрсе айтылмайды; бала мектепте ақша туралы еш нәрсе білмейді, онымен өмірде, үйде ғана танысады; 1 - суретте көрсетілгендей, оқушы мектептен жалдамалы жұмыскерге тәрбиеленеді; неге оған кәсіпкерлік қарекет жайлы түсіндірмеске, неге бизнесмен болуға тәрбиелемеске?

Мектеп

ЖЖ КБ

ӨЖ ИБ

1 - сурет. Ақша айналымының квадранты: ЖЖ - жалдамалы жұмыскер; ӨЖ - өзбетінше жұмыс істеп күнкөруші; КБ - кәсіпкер - бизнесмен; ИБ - инвестор - бизнесмен.

Мектепте оқушылар әлемдегі бизнес-жүйе моделімен таныстырылуы керек: ЖЖ-бизнес - жүйеге жұмыс істейді; ӨЖ- бизнес - жүйенің өзі болып саналады; КБ - сол бизнес-жүйені құрады; ИБ-бизнес - жүйеге инвестиция салады. Демек, ақша керектігін сезінгенде: ЖЖ - жұмыс іздейді; ӨЖ - өзінше бір нәрсе іздеуге кіріседі; КБ-бизнес - жүйе құрады; ИБ - инвестиция салатын мүмкіндікті іздейді. Демек, оқушылардың осындай қаржылық сауаттылығын арттыру қажет. Оларды ақшаны жұмсауға ғана емес, сондай-ақ теңгені тауып жинақтауды үйреткен ләзім. Нарықтық қоғамда осындай нарықтық білім беруге тиістіміз.

Жастардың айлық ақыдан алған ақшасы пассивке (қарызды төлеуге) жұмсалмай, активке құйылып, олардың байлығын молайтуға мүмкіндік туғызылуы тиіс. Үйткені, қаржылық есеп тұрғысынан, байлық жинау - активті өсіріп тұрудан басталады деп түсіндіріледі. Өз бизнесіңді жүргізе білгенде ғана байлыққа қол жеткізуге болатындықты жастарға күнделікті ұғындырған жөн. Бұл жағдайды ескермеудің салдарынан талантты көп адамдар кедейшілік өмір кешумен өтеді.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.