Франция Республикасының қабырғалық физикалық картасын құрастыру және жобалау

Пән: География
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 53 бет
Таңдаулыға:

РЕФЕРАТ

Жұмыстың тақырыбы: Франция Республикасының қабырғалық физикалық картасын құрастыру және жобалау.

Жұмыстың мақсаты мен міндеті: Франция Республикасының қабырғалық физикалық картасын құрастыру және жобалау, оның ішінде физикалық карталардың мектеп оқушыларына арналған, гипсометриялық карта және саяси-әкімшілік картасын құру.

Негізгі міндеттері:

жаңа карталарды жасау процестерін, карталардың атқаратын міндеттерін, мазмұн элементтері туралы түсініктеме беру;
физикалық карталар ғимараттардың көркін ашып тұратын дизайн ретінде пайдалану;
карта құру кезінде картографиялық ізденістер түріне қарау;

Зерттеу әдістемесі. Қабырғалық карталар туралы түсініктер жіне ГАЖ бағдарламасының көмегімен ақпараттарды карта бетінде көрсету.

Зерттеудің бастапқы мәліметтері. Франция Республикасының қабырғалық картасы және алынған мәліметтері.

Жұмыс нәтижелері мектеп оқушыларына арналған карта жасалды, сондай-ақ гипсометриялық және саяси-әкімшілік картасы құрастырылды.

Дипломдық жұмыс кіріспеден, 4 тараудан, қорытындыдан, пайдаланылған әдебиеттерден

МАЗМҰНЫ

Кіріспе . . . 4

1ҚАБЫРҒАЛЫҚ КАРТАЛАР: ЖАЛПЫ, ТҮСІНІКТЕР, АНЫҚТАМАСЫ, . . . 5

Карта элементтері . . . 5
Карта қасиеттері . . . 6
Физикалық карталарды жобалаудың жалпы мәселелері . . . 8

ҚАБЫРҒАЛЫҚ КАРТАЛАРДЫҢ МАТЕМАТИКАЛЫҚ НЕГІЗІ ЖӘНЕ КАРТОГРАФИЯЛЫҚ ПРОЕКЦИЯЛАР . . . 10

2. 1Карта масштабтары . . . 10

Картографиялық проекциялар . . . 11

Қабырғалық физикалық карталардың мазмұны, құрастырылуы және безендірілуі . . . 16

3. 1 Карталардың арнайы мазмұнының элементтері . . . 22

3. 2Карталарды құрастыру, жобалау (ақпарат жинау және талдау) . . . 39

4 АЛЫНҒАН КАРТАЛАРДЫ ТАЛДАУ . . . 48

Қорытынды . . . 54

Пайдаланылған әдебиет тізімі . . . 55

КІРІСПЕ

Жұмыстың маңыздылығы: Қойылған тақырыптың өзектілігі қазіргі мемлекеттік органдарда, оқу орындарында кеңінен пайдаланылады. Кейінгі уақытта қабырғалық карталар, оның ішінде физикалық карталар ғимараттардың көркін ашып тұратын дизайн ретінде кеңінен пайдаланылады. Карталарды құрастыру барысында қазіргі заманауи ГАЖ технологияларының бірі ArcGIS бағдарламасы қолданылады.

Құрастырылған карталар яғни гипсометриялық карталарды жасаған кездегі картографиялаудың негізгі нысаны жер бетінің рельефі болып табылады. Бұларда биіктіктердің сатылары бойынша қабат-қабатпен бояай отырып, горизонтальдармен рельефтің бейнесі беріледі. Рельеф, сонымен қатар ажырамастай байланысты гидрография осы карталардың негізгі мазмұны болып табылады. Гипсометриялық карталар жер бетінің биіктік белдіктері туралы түсінік беруге, сондай-ақ оның негізгі пішіндерін, олардың морфологиялық ерекшеліктерін көрнекі түрде көрсетуге болады.

Физикалық карталарды жасаған кезде гидрография және рельеф элементтерін толық және егжей-тегжейлі көрсету қарастырылады, ал елді мекендер мен жолдар екінші планмен, үлкен іріктемемен көрсетіледі.

1 Жалпы түсініктер, анықтамасы

«Карта» термині Орта ғасырларда, Қайта жаңғыру дәуірінде пайда болған. Оған дейін tabula және descriptionis (бейне) сөздері қолданылған. Термин гректің «хартес» (хартес - папирустан жасалған қағаз) сөзінен туынды латынның "charta" (парақ, қағаз) сөзінен шыққан.

Ресейде бастапқыда карта «чертеж» (сызба) деп аталған, бұл жердің бейнесін сызықтармен, сызумен бейнелеуді білдіретін және тек Петр І заманында ғана алдымен «ладкарта», одан кейін «карта» термині пайда болған. В. Дальдің (1881) Түсіндірме сөздігінде карта дәл осылайша, «жердің, теңіздің, аспан әлемінің қандай да бір бөлігін сызу» ретінде анықталатындығы қызықты болып отыр. Қазіргі таңда «карта» сөзі әлемнің көптеген елдерінде, оның ішінде Қазақстанда да қолданылып отыр: француз тілінде - carte, неміс тілінде - karte, итальян және португал тілінде - carta, голланд тілінде - kaart, швед тілінде - karta, дат тілінде - kort, украин тілінде- карта, грек тілінде - , түрік тілінде - harita. Бірақ латынның «тарра» сөзінен туынды термин одан кем таралмаған, бұл кездеменің кесегін білдіреді: ағылшын тілінде т а р, испан тілінде - тара, поляк, чех, словак тілдерінде - тара. Кейбір тілдерде екі термин де қолданылады, мысалға, ағылшын тілінде "chart" терминімен теңіз және аэронавигация карталарын белгілейді, испан тілінде "carta" сөзін жоспарлар, теңіз және астрономия карталары үшін пайдаланады. Картаның таза ұлттық атаулары да бар: жапонша - tizu, венгерше - terkep (сөзбе-сөз - аумақтың бейнесі), литовша - zemelapis (Жердің парағы) .

Картографияның халықаралық көп тілді техникалық терминдер сөздігі (1973) картаның келесі анықтамасын береді: Жер бетінің, басқа аспан денелерінің немесе аспан сферасының математикалық заң бойынша жазықтықта тұрғызылған шартты белгілердің көмегімен нысандардың осы беткейлермен байланысты орналасуын және қасиеттерін көрсететін кішірейтілген, жалпылама бейнесі. Ең ортақ дәстүрлі анықтама мынандай. Карта - бұл Жер бетінің, басқа аспан денесінің немесе ғарыш кеңістігінің математикалық тұрғыдан анықталған, азайтылған, генерацияланған, оларда орналастырылған немесе проекцияланған нысандарды шартты белгілердің қабылданған жүйесінде көрсететін бейнесі.

1. 1 Карта элементтері

Картаның элементтері - бұл өзіне картографиялық бейнені, легенданы және картаның жақтаудан тысқары безендірілуін қосатын, картаның құрамдас бөліктеріНегізгі элемент - картографиялық бейне, картаның мазмұны, нысандар мен құбылыстар туралы, олардың орналасуы, қасиеттері, өзара байланыстары, динамикасы туралы мәліметтердің жинағы. Жалпы географиялық карталар төмендегідей мазмұндарға ие: елді мекендер, әлеуметтік-экономикалық мәдени нысандар, қатынас жолдар байланыс тораптары, гидрография, өсімдіктер мен топырақтар, саяси-әкімшілік шекаралар. Тақырыптық және арнайы карталарда картографиялық бейненің екі құрамдас бөлігін айырып таниды. Біріншіден, бұл географиялық негіз, мазмұнның тақырыптық немесе арнайы мазмұндағы элементтерді түсіру мен байланыстыру, сондай-ақ картада бағдар алу үшін қызмет ететін жалпы географиялық бөлігі. Екіншіден, тақырыптық немесе арнайы. Кез келген картаның аса маңызды элементі - легенда, яғни картада пайдаланылған шартты белгілеулердің оларға мәтіндік түсіндірмелердің жүйесі. Олар стандартталған және тиісті ауқымдағы барлық карталарда қолданылуға міндетті. Тақырыптық карталардың көпшілігінде белгілеулер бірыңғайландырылмаған, сондықтан легенданы картаның парағының өзінде орналастырады. Күрделі карталарда легенданың ақпараттылығын арттыру үшін, оны кейде кесте (матрица) түрінде көрсетеді. Сонда легенданың жолдары бойынша бір көрсеткіш, ал бағандары бойынша - екінші бір көрсеткіш беріледі. Картографиялық бейне осының картадағы элементтері болып координаталық торлар, масштаб пен геодезиялық негіз болып табылатын математикалық негізде құрылады. Ұсақ масштабты карталарда геодезиялық негіздер көрсетілмейді. Математикалық негізбен картаның компоновкасы, жақтаудың шегінде бейнеленіп отырған аумақтың өзінің, картаның атауының, легенданың, қосымша карталардан басқа да мәліметтердің өзара орналасуы да тығыз байланысты. Картаның көмекші жарақтандырылуы оны оқуды, пайдалануды жеңілдетеді. Ол өзіне әртүрлі картометриялық графиктерді картографияланып отырған аумақтың зерттелгендік схемасын, пайдаланылған материалдардың схемасын, алуан түрлі анықтамалық мәліметтерді қосады. Қосымша мәліметтерге кірістірілген карталарды, фотосуреттерді, диаграммаларды, графиктерді, профильдерді, мәтіндік және сандық мәліметтерді жатқызады. Олар тікелей картографиялық бейнеге немесе легендаға тиесілі емес, бірақ тақырып жағынан картаның мазмұнымен байланысты, оны толықтырып, түсіндіріп отырады.

1. 2 Картаның қасиеттері

Картаның анықтамасының өзінде оның негізгі қасиеттері белгіленген:

1) құрастырудың математикалық заңы - Жердің сфералық бетінен картаның жазықтығына көшуге мүмкіндік беретін, арнайы картографиялық проекцияларды пайдалану;

2) бейненің таңбалылығы - картографиялық символдардың ерекше шартты тілін пайдалану;

3) картаның генерализациялануы - бейнеленетін нысандарды іріктеп алу және жалпылау;

4) болмысты бейнелеудің жүйелілігі - элементтерді және олардың арасындағы байланыстарды беру, геожүйелердің иерархиясын бейнелеу.

Картаның қасиеттері аэро және ғарыш суреттерімен салыстырып қарағанда жақсы түсінікті болады. Суреттер жердің егжей-тегжейлі бейнелерін, көшірмесін, ешқандай шартты белгілерсіз береді. Суреттерде аумақ қандай болса, сондай етіп көрінеді. Картографиялық шартты белгілер бейнені көбіне көп байытады. Олар нысандардың сандық және сапалық сипаттамаларын беруге, адамның көзі жетпейтін нысандарды (мұхит түбінің рельефін, үлкен тереңдіктердегі жер қыртысының құрылысын және т. с. ) көрсетуге мүмкіндік береді. Белгілер сезім органдары қабылдамайтын нәрсені (магниттік ауытқуларды, ауырлық күштерінің аномалияларын және т. б. ) көрнекі түрде көрсетуге, процестердің динамикасын, олардың уақытта жүруін және кеңістікте орын ауыстыруын (атмосфералық құйындар, жүк ағындары, халықтың миграциясы) беруге мүмкіндік жасайды. Ақырында, шартты белгілердің көмегімен картада есептік көрсеткіштерді және ғылыми абстракцияларды, айталық, температуралар өрісінің градиентін немесе табиғи ландшафттардың химиялық ластануға орнықтылық дәрежесін көрсетуге болады. Картограф белгілерді бейнелеу тәсілдерін өзі таңдап алады, картада ненің қалайша көрсетілетіндігін шешеді. Бір мезгілде ол нысандарды іріктеп алуды және жиынтықтауды жүргізеді, осы карта үшін ненің маңызды екендігін, ненің онда міндетті түрде болуы керектігін, ал ненің маңызы азырақ екендігін толығымен немесе ішінара алынып тасталуы мүмкін екендігін анықтайды. Бұл кезде картаны құрастырушы белгілі бір ғылыми қағидаларды, ережелерді, нұсқауларды басшылыққа алады, өзінің білімдерін тартады, бейнеленіп отырған құбылыстың, оның генезисінің және картографияланып отырған геожүйедегі маңыздылығының мәнісін өзінің ұғынуын басшылыққа алады. Картограф қабылдайтын көптеген шешімдер әрбір нақты жағдайда дербес болып келеді сондықтан қиын формалданады. Суреттен өзгешелігі, карта жердің көшірмесі болып табылмайды, бұл картографтың басы, қолы арқылы өткізілген нақты жердің бейнесі.

Табиғат карталарының классификациясы, олардың түрлері типтері. Картографиялау нысаны. Осыларда табиғат нысандары, құбылыстары, процестері, олардың кеңістіктік заңдылықтары бейнеленетін карталар табиғат карталары деп аталады. Бұл карталардың арасында ерекше орынды физикалық-географиялық карталар алып отырады, бұл карталардың мазмұнын географиялық ортаның және географиялық қабықтың, табиғаттың құрамдас бөліктерінің немесе құбылыстарының (климат, топырақ және т. б. ) және олардың заңды үйлесімдерінің - табиғи аумақтық кешендердің бейнесі құрайды. Физикалық-географиялық карталардың мазмұны (тақырыбы) бойынша классификациясына тоқтала кетейік. Бұл классификацияда негізгі қағида болып табиғаттың құрамдас бөліктері: литосфера, атмосфера, гидросфера, биосфера, Жердің физикалық өрістері және т. б. бойынша топтастыру болып табылады. Осылайша келу Жер туралы ғылымдарды бөлу қағидасымен үйлесімін табады табиғи нысандар мен құбылыстардың келесі карталарын бөліп көрсетуге мүмкіндік береді: геологиялық, жер бетінің рельефі, метеорологиялық және климаттық, океанографиялық (теңіздер мен мұхиттар суларының), гидрологиялық (жер бетіндегі сулардың), топырақ, геоботаникалық, зоогеографиялық карталар, сондай-ақ геофизикалық (жер магнетизмі, гравиметриялық және т. б. ) карталар. Осыларда табиғи жүйелер жалпы бейнеленетін ортақ карталар ретінде ландшафттардың, табиғи аудандастырудың және т. с. карталары көрініс табады.

Карталарды түрлерге бөлу көбінесе бейнеленетін құбылыстар, процестер, элементтер бойынша (ормандардың, батпақтардың, төртінші реттік шөгінділердің карталары, сейсмикалық карталар, жауын-шашын карталары және т. с. ), зерттеліп отырған құбылыстардың әртүрлі жақтары бойынша (гипсометриялық, морфометриялық) жүргізіледі. Табиғи тақырыптық картографиялаудың өзекті және жаңа бағыттары дүниежүзілік мұхиттың тақырыптық карталарын, ғарыш кеңістігін зерттеуге және игеруге арналған карталарды, ресурс-бағалау бағытындағы карталарды, табиғи ортаны қорғау, бақылау және жетілдіру карталарын жасау болып табылады.

1. 3 Физикалық-географиялық карталарды жобалаудың жалпы мәселелері және ерекшеліктері

Табиғи нысандарды, құбылыстарды және процестерді картографиялық үлгілеу жалпы алғанда табиғатты, табиғи кешеннің бөліктерін зерттеуге, ландшафттың жекелеген элементтерінің суретінің орналасуының және геометриялық ерекшеліктерінің өзіндік келбетін және олардың ортақ белгілерін айқындауға, сондай-ақ құбылыстардың өзара байланыстарының түрлерін және типтерін анықтауға негізделеді. Байланыстардың төмендегідей негізгі маселелер арқылы көрсетуге болады:

1) негізінен алғанда ландшафт компоненттерінің ендік табиғи аймақтар бойынша өзгерістерін ескеруге мүмкіндік беретін климаттық факторлармен байланысты аймақтық байланыстар;

2) теңіздер мен мұхиттардың су массаларының әсерімен анықталатын, құрылықтық-мұхиттық, оның ішінде құрғақ жер мен теңіздің тікелей өзара әрекеттесу аймақтарындағы (жағалаулық) байланыстар;

3) ландшафт элементтерінің әртүрлі биіктіктегі белдіктерде орналасқан табиғи шекараларын анықтауға мүмкіндік беретін биіктік-белдіктік байланыстар;

4) ландшафт элементтерінің рельефтің пішінімен сәйкестігін белгілейтін орографиялық байланыстар;

5) аумақтың геологиялық құрылысының ерекшеліктерімен және құраушы жыныстардың литологиялық-петрографиялық құрамымен байланысты құрылымдық-литологиялық байланыстар;

6) өсімдіктер мен жануарлар әлемін картографиялау кезінде ескерілетін биологиялық байланыстар;

7) геохимиялық байланыстар.

Карталарды жобалаудың негізгі ерекшелігі олардың мазмұнын, түрлерін типтерін картографияланып отырған табиғи құбылыстардың өзгешелігін ескере отырып, жасап шығару болып табылады. Бірқатар ережелер мен талаптар табиғаттың әртүрлі карталарын жасау үшін қоланылады. Олардың арасында жетекші орын бұларды құрудың географиялық қағидаларына, әр құбылысты, нысанды табиғи кешеннің бөлігі ретінде айқындауға, көрсетуге, салыстырып қарауға болатын аналитикалық карталардың сериялары бойынша, сондай-ақ кешенді немесе синтетикалық карталар бойынша құбылыстардың тұтас және жан-жақты сипаттамасын алу мүмкіндігін қамтамасыз етуге бөлінеді.

Табиғат карталарының легендалары картографиялау нысандарының бейнесін жекелей алғанда табиғаттың құрамдас бөліктерінің және жалпы геокешендердің негізгі белгілері бойынша географиялық рас генерализациялауды орындау үшін ерекше маңызға ие бола бастайды.

Гипсометриялық карталар.

Гипсометриялық карталарды жасаған кездегі картографиялаудың негізгі нысаны жер бетінің рельефі болып табылады. Бұларда биіктіктердің сатылары бойынша қабат-қабатпен бояай отырып, горизонтальдармен рельефтің бейнесі беріледі. Рельеф, сонымен қатар ажырамастай байланысты гидрография осы карталардың негізгі мазмұны болып табылады. Гипсометриялық карталар жер бетінің биіктік белдіктері туралы түсінік беруге, сондай-ақ оның негізгі пішіндерін, олардың морфологиялық ерекшеліктерін көрнекі түрде көрсетуге тиіс. Бұларда жергілікті жердің орографиялық құрылымының негізгі белгілері, абсолюттік және салыстырмалы биіктіктер, баурайлардың салыстырмалы тіктігі, қиылысудың тереңдігі және сипаты беріледі.

Рельеф қимасының шкаласын таңдап алу - гипсометриялық картаны жобалаудың аса маңызды мәселесі. Бұл ретте негізгі ықпалды картаның масштабы және рельефтің аймақтық ерекшеліктері көрсетеді. Рельефті бейнелеу үшін бұл карталарда айнымалы шкалалар қолданылады, оларда горизонтальдар арасындағы қашықтықтар биіктіктің артуына қарай өзгеріп отырады, орографияны бейнелеу әдістемесі, рельеф пішіндерін іріктеп алу және жинақтау қағидалары, жасап шығарылады, орографиялық және гидрографиялық нысандарды жазу ережелері белгіленеді. Осылардың мазмұны жергілікті жердің рельефімен байланысты бірқатар өзге карталардың егжей-тегжейлілігі гипсометриялық картада рельефтің бейнеленуініе байланысты болып келеді.

Гипсометриялық карталарда рельефті құрастырудың әдістемесі басқа карталар үшін де ортақ болып табылады, мұнда оны гипсометриялық тәсілмен көрсетеді. Мұндай амал-тәсіл гипсометриялық және жалпы географиялық картографиялық туындыларда рельефтің бейнеленуінің бірыңғайландырылуын қамтамасыз етеді. Бояу шкаласын таңдап алу, бейнелеу тәсілдерін таңдап алу және қолдану дербес маңызға ие. Соңғы кездері осыларда сұр-жасыл, сары сұр-қоңыр немесе сұр-күлгін реңдер, олардың үйлесімдері қолданылған бірегей шкалалар пайда болды. Осы карталарды жасап шығарудағы өзге қызықты бағыт - биіктік аймақтарын аумақтың игерілгендігін, тұрғындардың орналастырылуын ескере отырып көрсету, алдыңғы қатарға рельефтің орографиялық құрылымдарын беру үшін бояумен безендірудің жарқындығын күшейту болып отыр. Гипсометриялық карталар табиғаттың тақырыптық карталарын жасау үшін кешенді картографиялау үшін негіз болып қызмет етеді, өйткені биіктіктік және орографиялық байланыстардың бейнеленуін жеңілдетеді. Бұл карталарды сонымен қатар инженерлік-геологиялық карталар, бағалау типіндегі карталар жасау үшін негізгі материал ретінде пайдаланады. Бұл карталар бойынша жер бетінің пішіндерін зерттеуді жүргізеді, басқа да ғылыми және инженерлік міндеттерді шешеді.

2 Карталардың математикалық негізі және картографиялық проекциялар

Картаның математикалық негізін құрастыру. Картаның математикалық негізіне: картографиялық проекцияны таңдау, құрастырылып отырған картаның картографиялық торының жиілігін анықтау, карта масштабын, форматын, компоновкасын және графикасын жоспарлау кіреді.

Проекцияны таңдағанда ең алдымен өлшемі, картографияланатын территорияның географиялық орналасуы, картаның қолданылуы, сызықтық, алаңдық және бұрыштық бұрмаланулардың өлшемі, олардың карталарының әр бөлігіндегі таралуы, картографиялық тор мен масштабының түрі ескеріледі.

Карта сериялары үшін математикалық негізге қойылған талаптарды қанағаттандырылған бірыңғай проекцияларды таңдайды.

Карталардың масштабтары.

Картаның масштабы - олардың жер бетіндегі (дәлірек айтқанда - эллипсоидтің бетіндегі) өлшемдеріне қатысты, нысандардың картада кішірейтілу дәрежесі. Географиялық карталарда ол жерден жерге қарай және тіптен бір нүктеден екінші нүктеге қарай - әртүрлі бағыттар бойынша өзгеріп отырады, бұл ғаламшардың сфералық бетінен жалпақ бейнеге көшумен байланысты. Сондықтан карталардың негізгі және жекелеген масштабтарын айырып таниды. Негізгі масштаб картада сызықтық өлшемдердің эллипсоидқа немесе шарға қатысты қанша есе азайтылғандығын көрсетеді. Бұл масштаб картада жазылады, бірақ оның тек бұл жерлерде бұрмаланулар жоқ жекелеген сызықтар және нүктелер үшін ғана әділ екендігін есте ұстау керек. Жекелеген масштаб нысандардың өлшемдерінің картадағы және аталған нүктедегі эллипсоидтағы ара қатынастарын көрсетеді. Ол негізгі масштабтан көбірек немесе азырақ болуы мүмкін. Ұзындықтардың μ жекелеген масштабы картадағы ds’ шексіз шағын үзіктің ұзындығының эллипсоидтың немесе шардың бетіндегі ds шексіз шағын үзіктің ұзындығына қатынасын көрсетеді, ал аудандардың ρ жекелеген масштабы картадағы dp' және эллипсоидтағы немесе шардағы dp шексіз шағын аудандарының осыған ұқсас ара қатынастарын береді:

μ = ds'/ds және ρ = dp' / dp.

Жалпы жағдайда, картографиялық бейненің масштабы неғұрлым ұсағырақ болса және аумақ неғұрлым ауқымдырақ болса, негізгі және жекелеген масштабтар арасындағы айырмашылық соғұрлым күштірек білінеді.

2. 2 Картографиялық проекциялар

Картографиялық проекция- бұл ғаламшар эллипсоидының немесе шардың (глобустың) бетінің картаның жазықтығына математикалық белгіленген бейнеленуі.

Проекция нүктелердің геодезиялық координаталары (ендігі В және бойлығы L) мен олардың картадағы тікбұрышты координаталары (Х және Ү) арасындағы бірмәнді сәйкестікті белгілейді. Проекциялардың теңдеулері жалпы түрінде тым қарапайым көрінеді:

X=f ₁ (B, L) ; Y=f ₂ (B, L) .

f ₁ және f ₂ функцияларының нақты іске асырылуы көбінесе айтарлықтай күрделі математикалық тәуелділіктермен көсетілген, олардың саны шексіз, ал демек, картографиялық проекциялардың алуан түрлілігі іс жүзінде шектелмеген десек болады. Картографиялық проекциялар теориясы математикалық картографияның негізгі мазмұнын құрайды. Картографияның бұл бөлімінде әртүрлі аумақтар және әртүрлі міндеттер үшін жаңа проекцияларды іздестіру, зерделеу әдістері жасап шығарылады, проекцияны талдаудың, бұрмаланулардың бөлінуін және шамаларын бағалаудың тәсілдері мен алгоритмдері жасалады. Міндеттердің ерекше аясы бір проекциядан екінші біріне және т. с. өте отырып, карталар бойынша өлшеулер кезінде осы бұрмалануларды ескерумен байланысты болып отыр. Кез келген картографиялық проекцияларды іздестіру кезіндегі бастапқы аксиома Жер шарының (эллипсоидтың, глобустың) сфералық бетін картаның жазықтығында бұрмалануларсыз бұруға болмайтындығынан тұрады. Міндетті түрде деформацияланулар - шамасы мен бағыты бойынша әртүрлі қысылулар немесе созылулар болып отырады. Барлық картографиялық проекциялардың бұрмаланулары бар. Кей кездері олар көзге қатты түседі, мысалға, материктердің кескіндері көзге үйреншікті еместей созылған немесе жалпайған болып шығады. Бейненің кейбір бөліктері дәл бір қомпайған секілді, басқалары деформацияланған боладыӨлшемдері мен пішіні ұзындықтардың, аудандардың және бұрыштардың бұрмалануларын көрсетеді, ал үлкен осьтің меридианға және параллельге қатысты бағдар алуы - ең көп созылудың бағытын көрсетеді. Бұрмаланулардың эллипсінің үлкен осі аталған нүктедегі ең көп созылудың бағытын, ал шағын осі - ең көп қысылудың бағытын көрсетеді.

Тең шамалы проекциялар - аудандарды бұрмалануларсыз сақтайды. Мұндай проекциялар нысандардың аудандарын өлшек үшін ыңғайлы болып келеді. Алайда, оларда бұрыштар мен формалар айтарлықтай бұзылған, бұл әсіресе үлкен аумақтар үшін өте көзге түседі.

Тең бұрышты проекциялар - картада көрсетілген кескіндердің пішіндерін және бұрыштарды бұрмалануларсыз қалдырады (бұрынырақта мұндай проекцияларды конформды деп атаған) . Мұндай проекцияларда элементарлы шеңбер әрқашан шеңбер болып қалады. Мұндай проекциялар белгіленген азимут бойынша бағыттарды анықтау және бағыттарды салу үшін әсіресе ыңғайлы болып келеді. Сондықтан оларды әрқашан навигациялық карталарда пайдаланып отырады

Тең аралықты проекциялар - осыларда негізгі бағыттардың бірі бойынша ұзындықтардың масштабы тұрақты және әдетте картаның негізгі масштабына тең болатын еркін проекциялар. Мұндай проекцияларда аудандар мен бұрыштардың бұрмаланулары болып отырады, бірақ олар теңдестірілгендей болады

Еркін проекциялар - бұл осыларда аудандар да, бұрыштар да қандай да бір еркін ара қатынастарда бұрмаланып отыратын, проекциялардың барлық қалған түрлері. Оларды тұрғызған кезде, қандай да бір ымыраға қол жеткізе отырып, әрбір нақты жағдай үшін бұрмаланулардың ең тиімді бөлінуін табуға ұмтылады. Айталық, картаның шеттеріне қарай барлық қысылуларды және созылуларды «алып тастай отырып», картаның орталық бөлігінде минималды бұрмаланулары бар проекцияларды таңдайды.