Өмірді сақтандыруда компанияның стохастикалық моделін құрудың ерекшеліктері

Пән: Информатика, Программалау, Мәліметтер қоры
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 76 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ

БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

ӘЛ-ФАРАБИ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ

Механика-математика факультеті

Ақпараттық жүйелер кафедрасы

Кафедра меңгерушісінің міндетін атқарушы У. А. Төкеев

рұқсатымен қорғауға жіберілді.

Дипломдық жұмыс

«Өмірді сақтандыруда компанияның стохастикалық моделін құрудың ерекшеліктері»

050703 - «Ақпараттық жүйелер мамандығы»

Орындаған 4 курс студенті Б. М. Дуйсекеева

(қолы)

Ғылыми жетекші Қ. Е. Шерниязов

(қолы)

Норма бақылаушы А. М. Қожанова

(қолы)

Алматы 2012

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ3

1МӘСЕЛЕНІҢ ҚОЙЫЛУЫ ЖӘНЕ АНАЛИТИКАЛЫҚ ТАЛДАУ7

1. 1Стресс-тест ұғымы және оның қолданылуы7

1. 2Тәуекелді басқару сатылары11

2Ықтималдықтар теориясынан қажет мәлімет14

2. 1Ықтималдықтар кеңістігі. Аксиомалар14

2. 2Шартты ықтималдық, шартты үлестірім, шартты математикалық күтім. . . . 15

2. 3Нормаль үлестірім, екі өлшемді, көп өлшемді нормаль үлестірім17

2. 4Ковариациялық матрица және Холецкий матрицасы21

3Өмірді сақтандырудағы негізгі ұғымдар25

3. 1Cақтандыру түрлері25

3. 2Өмір сақтандыруда бағамдық ставкалардың есептеуi33

3. 2. 1Өмір ұзақтығының кестесi33

3. 2. 2Өмір шегіне жетуге сақтандыру36

3. 2. 3Өмірді сақтандыру36

3. 3Cақтандыру аннуитеттерінің түрлері38

3. 4Өмірді бірге сақтандырудың актуарлық функциясы39

3. 5Реверсив аннуитеттер41

3. 6Зейнетақылық сақтандыру42

3. 7Сақтандыру резервтері45

4құнды қағаздар теориясы51

4. 1Облигация51

4. 2Купондық облигациялардың бағасы53

4. 3Облигация кіріс ставкасының бағасы53

4. 3. 1Облигацияны қайта шақырып алуға кіріс ставкасы54

4. 3. 2Сатуға кіріс ставкасы55

4. 3. 3Облигация портфелінің кірісін бағалау55

4. 4Нарықтық кіріс ставкасының қисықтары56

4. 5Болжамдалған форварлық ставкалар57

4. 6Қаржылық құралдардың дюрациясы59

4. 7Облигация портфелінің түрленген дюрациясы61

4. 8Дюрацияның қолданылуы, облигацияларды айырбастау62

5ЕСЕПТЕУГЕ ҚАЖЕТТІ АҚПАРАТТЫҚ ЖАБДЫҚТАУ63

6ЭКСПЕРИМЕНТАЛЬДЫ ЕСЕПТЕУЛЕРДІҢ НӘТИЖЕЛЕРІ67

7САҚТАНДЫРУ ҚЫЗМЕТІНІҢ ЭКОНОМИКАЛЫҚ ТИІМДІЛІГІ70

ҚОРЫТЫНДЫ72

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ73

ҚОСЫМША74

КІРІСПЕ

Бұл жұмыстың өзектілігі, мақсаттары мен міндеттері келесі жағдайлармен анықталады. Бүгінгі күні өмірді сақтандыру өте өзекті мәселе болып табылады. Адам өзінің өмір сүру кезеңінде толы жағдайлардың алдын алып, кездейсоқ жағымсыз жағдайларға тап болмаc үшін, тап болған жағдайдайдың өзінде де, аз шығынмен шығу үшін алдын-ала сақтандыру шараларын жасауы керек. Дегенмен, біздің елімізде өмірді сақтандыру жалпы сақтандыру саласындағы аса дамымаған түрі деп айтсақ болады. Жалпы өмірді сақтандыруға түсініктеме беріп өтейік.

Қоғамда адамдардың кез келген қызметінің барлық түрлерi және өмірлері өмірін жоғалту, денсаулығынан айырылу және дүние мүлкінен айырылу сияқты тәуекел жағдайлармен кездесіп отыр. Нарықтық конъюнктураның өзгерiсi салдарынан пайданың есептеулерi ақталмауы мүмкiн. Және де уақыт және ұқсас оқиғалар ауқымы алдын ала бағалай алмайды. Ол кездейсоқ факторларды есепке алумен анықталады.

Адамның шаруашылық және тұрмыстық қызметінен болжанбаған жағдайлардың бар болуы ескерту өлшемдерiндегi қажеттiлiк немесе кездейсоқ оқиғалардың нәтижесінен пайда болатын ысыраптың өтеулерін анықтайды.

Өмірді сақтандыру сақтанушының өмірінде қандай да бір жағдайлар туындағанда төленетін ақшалай төлем соммасымен байланысты. Ондай жағдайларға, біріншіден, сақтанушының белгілі жасқа келуі немесе сақтану периоды кезінде қайтыс болуы. Бұл жағдайларға қосымша, науқас болуы, мүгедектік, ауыр жарақат алуы да жатады. Өмірді сақтандыру ұзақ уақыттық сақтандыруларға жатады. Сақтандыру келісімшарттары 5 жылдан 30 жылға немесе одан да ұзақ уақытқа жасалады. Сақтандыру төлемдері ұзақ жылдар бойы біртіндеп төленетін болғандықтан және әрбір төлемақыға проценттер қосылуына байланысты өмірді сақтандыруды өмірдегі белгілі бір жағдайларға орай жинақталатын ақша қоры деп қарастыруға болады. Мысалы, балалардың кәмілетке толуы, жоғары білім алу, белгілі бір жаста үй сатып алу, зейнетке шығу немесе зейнетақы алу, т. б. Сонымен қатар, банктік салымдардағыдай өмірді сақтандыруға салынған ақша ешқайда жоғалмай, сақтанушы немесе оның мұрагеріне процентімен қайтарылады. Дегенмен, өмірді сақтандыру банктік салымдардан мүлдем өзгеше болып табылады. Олардың арасындағы негізгі айырмашылық мынада, егер сақтанушы қайтыс болған жағдайда банк мұрагерлеріне тек қана жинақталған сомманы мұрагерлік процедурасынан кейін ғана қайтарады, ал сақтандыру компаниясы сақтанушы салған төлемақыларының жинақталған соммасына қарамастан, келісімшарт бойынша жинағысы келген бүкіл сомманы төлейді. Бұл сомма сақтандыру келісімшартын жасау уақытында көрсетілген адамға, яғни мұрагерге мұрагерлік процедурасынсыз төленеді. Өмірді сақтандыру жеке сақтандыру аймағына жатады және жеке меншікті сақтандыруға қарағанда ұзақ уақыттық қаржылық программалар құруда тиімділігімен ерекшеленеді. Ондай ерекшеліктеріне келесілер жатады:

Сақтандыру келісімшартында сақтандыру соммасын сақтанушының өзі анықтайды және оған шек қойылмайды.
Өмірді сақтандыруда бірнеше сақтандыру полистерін қатар алуға болады. Бір немесе бірнеше сақтандыру компаниясында сақтануға болады. Әрбір сақтандыру полисі бойынша төлем бір-бірінен тәуелсіз жүргізіледі.
Өмірді сақтандыруда өзіңмен қатар басқа кез-келген адамды сақтандыруға болады. Келісімшартты жүргізіп, сақтандыру төлемақыларын төлейтін адамсақтандырушы, ал келісімшарт бойынша сақтандырылған адам -сақтанушыболып табылады. Сақтандыру төлемақыларын не сақтанушы (оның мұрагерлері), не сақтанушы-пайдатабушы алады.
Өмірді сақтандыруда пайдатабушыны көрсеткен жөн, бұл сақтанушы қайтыс болған жағдайда мұрагерлік процедурасын өтпей-ақ бірнеше күнде төлемақыны ала алатын адам. Оны тек қана сақтанушының өзі тағайындайды.

Компанияның төлем қабілеттілігі, оның көрсеткіші болып активтердің мөлшері мен құрылымы табылады. Активтер - бұл компанияның қаражаты, оның бөлігі бағалы қағаздарға, шоттарға, банк депозиттеріне және т. б. инвестициялануы мүмкін. Қысқа уақыт кезеңінде қажеттілігіне қарай ақшаға айналуы мүмкіндігі бар активтердің болуы сақтандыру ұйымының төлем қабілеттілігін көрсетеді. Компанияның бос қаражатының мөлшері сақтандыру шарттары бойынша алынған міндеттемелердің мөлшеріне сәйкес келуі тиіс. Сақтық капиталы - акционерлік қоғамдағы арнаулы ақшалай қор; ықтимал залалды жабу мақсатымен және облигацияларды өтеу және есепті кезеңде табысты кем алған жағдайда артықшылықты акциялар бойынша дивиденттерді төлеу үшін құрылады. Сақтық қордық шамасын акционерлердің жалпы жиналысы белгілейді. Қор акционерлік қоғамның таза табысы есебінен құралады.

Алғашқы капиталы бар сақтандыру мекемесі белгілі деңгейі бар резервуардан тұрады, түсетін сақтандыру сыйақысы - кіретін ағын, атқарылатын төлемдер - шығатын ағын. Шығатын ағынды қамтамасыз ету үшін резервуарда түк қалмаған жағдайда, күйреу басталады. Күйреуге ұшырамау үшін, компания сақтандырудың «бағасын» дұрыс қойуы тиіс (сақтандыру сыйақысын белгілеу), себебі тым төмен баға шығынға әкеледі, ал тым жоғары бағамен бәсекелесуге түсе алмайды. Сақтандыру бағасы оның тұтыну құнымен және сақтандырушы оны қаншаға сатуға дайындығымен анықталады. Сонымен қатар, сақтандырушы портфелінің көлемі мен құрылымына, оның ағымдағы қаржылық жағдайына, басқару шығыны мен көптеген басқа факторларға бағынады.

Қазақстанда сақтандыру институтының пайда болуы оның тәуелсіздік алуы уақытымен сәйкес келді. Сақтандыру нарығын құру экономикалық жаңа кезеңге өту шартында болды. Өндірістің құлдырауы, кәсіпорындардың төлеу қабілетсіздігі, инфляция, жұмыссыздық сияқты макроэкономикалық құбылыстар оның жағдайына тура әсер етті. Мемлекеттің дамуы, қаржы жүйесінің жетілдірілуі қазіргі уақытта біздің мемлекетімізде қарқынды дамып келе жатқан сақтандыру нарығының қалыптасуына әкелді. Сақтандыру мекемелерінің қаржылық тұрақтылық деңгейінің өсуі, оларға өздерінің активтерін тез сатылатын қаржылық құралдарға салуға мүмкіндік беруде. Өсудің үлкен қарқынына қарамастан сақтандыру нарығы мемлекетімізде экономикамыздың маңызды бір тармағы ретінде және халық өмірінде әлі өзін көрсете алған жоқ.

Қорытындылай келгенде, сақтандыру саласы қоғамға қызмет көрсетудің керекті саласы болғандықтан ол, тұлғаны не кәсіпорынды қауіпті кездейсоқ жағдайлардан сақтандырады, сол сақтандырушылар алым қорынан келген акциядан пайда табу арқылы қорды байыту, қызмет ету кеңістігін ұлғайту керек. Компанияда дұрыс ұйымдастырылған сақтандыру жүйесі клиенттердің кетіп қалмай, ұзақ жылдар бойы сол компанияның қызметін пайдалануға ынталы болуын қамтамасыз етеді. Бұл өз кезегінде компанияның бәсекеге қабілеттілігін арттырады.

Сонымен қатар, бізге есептеулерді жүргізуге қажет болатын кейбір ұғымдармен таныстыра кетейін. Ең алдымен өмір сақтандырудағы қарастырылып жатқан әдістер мен моделдер (үлгілер) сақтандырудың басқа да түрлерінде қолданылатынын ескере кетейік. Х өмір ұзақтығы, ал Х _і - і - ші адамның (тұлғаның) өмір ұзақтығын білдіретін болсын. Сақтандырудың басқа түрлерінде Х арқылы келесі түсініктемелерді сипаттауға болады, мысалы:

ауыру (кене энцефалиті, Лайм ауыруы және т. б) басталғанға дейінгі уақыт;
автокөліктің ақаусыз (апатсыз) жұмыс істеу уақыты;
мүлікке зиян келетіруге дейінгі уақыт және с. с.

Белгісіздік немесе алдын ала дәл айтылмайтын өлімнің, ауырудың, апаттың басталу сәті сақтандыруда кездейсоқтықтың басты негіздері болып табылады. Бұл жайт кездейсоқ оқиғаларды, шамаларды, процестерді, өмірді, денсаулықты, автокөлікті және т. с. с. әртүрлі сақтандыру аспектілерін математикалық талдауға қолдануға мүмкіндік береді.

Негізі, бір адамның өлім кезеңі туралы, ережеге сай, нақты белгілі бір нәрсені айту өте қиын екені анық. Дегенмен, егер біраз біркелкі адамдардан құрылған топты қарастыратын болсақ, онда ол үшін кездейсоқ құбылыстарға тән заңдылықтар, мысалы, жиілік тұрақытылығы, қалыпты (нормалы) немесе пуассонның үлестіру заңдарына жинақталуы және т. б. орынды болады. Сондықтан, ықтималдық теориясының ұғымдарын қатыстыра отырып, өмір ұзақтығын кездейсоқ Х шамасы ретінде және X≥0 деп айтуға болады.

Кездейсоқ Х мөлшерінің толық сипаттамасы болып үлестірім функциясы F(x) = P(X x) болады.

Актуарлы математикада әдетте үлестірім функциясының орнына тірі жету функциясын

(1)

қолданады. Бұл жерде адамның х жасына дейінгі өмір сүру ықтималдығы жазулы тұр. Актуарлы математикада х жастағы жеке адамның жасын ( x ) деп белгілейді.

Жұмыстың өзектілігі: өмірді сақтандыру ісімен айналысатын компанияның ішкі моделін құрып, оның негізінде компания активтерін, міндеттемелерін бағалау және компания үлкен ықтималдықпен төлем қабілетті болатындай экономикалық капиталды есептеу, компания тұрақтылығын қамтамасыз ете алатын қаражаттың нақты мөлшерін анықтау қазіргі дағдарыстан кейінгі кезеңде өте актуальді мәселе болып отыр.

Зерттеу мақсаты : Қазақстанның қаржылық нарығын бағалай отырып, өмірді сақтандыру ісімен айналысатын компанияларында стресс тест жүргізудің математикалық моделін қарастырып, сәйкес Excel бағдарламасында практикалық есептеулерді жүзеге асыру. Себебі: қазіргі таңда сақтандыруға деген қажеттілік ұдайы өсіп отырғанмен, кәсіпшілік қызметтердің ішкі жүйесі өз дамуында артта қалуда. Сақтандыру сыйақыларының артуы және сақтандыру кеңейтулері және сақтандыру портфелінің жоғарылауына байланысты мәселелер қарастырылатындықтан, сақтандыруға деген қажеттілік өз мөлшерінде қанағаттандырылуы үшін қандай шаралар жасалуы керек екендігі анықталады.

Бұл жұмыстың міндеті өмірді сақтандыру компанияларының әртүрлі стрестік жағдайларға шыдамдылығын бағалау, қауіпсіздікке сенімділігі жоғары болып, келесі 5 жыл ішінде төлеу қабілеттілігінің жоғары болуын, өмір ұзақтығының кестесін (ӨҰК) пайдаланып, өмірді сақтандыру полистерінің бір жолғы нетто-премиясын, жыл сайынғы нетто-премияларын табу, сонымен қатар тәуекелдік маржасын есептеу және компанияның техникалық резервтерін анықтау болып табылады. Қажет статистикалық мәліметтер ретінде: өмір функциясының х жасына нақты тәуелділігінің сипаттамасын белгілі бір дәрежеде, төменде келтірілген GAM83M әйелдері мен ерлеріне арналған кестелерден жоруға болады(Қосымша А) .

Мұндай есептеулерді ұйымдастыра білу өмірді сақтандыру компанияларының, зейнетақы қорларының тәуекелдерін аналитикалық талдауда өте үлкен маңызға ие.

1 МӘСЕЛЕНІҢ ҚОЙЫЛУЫ ЖӘНЕ АНАЛИТИКАЛЫҚ ТАЛДАУ

1. 1 Стресс-тест ұғымы және оның қолданылуы

Стресс - тест - бұл тәуекелдi басқарудағы потенциалды эффекттердiң бағалауында қаржылық өзгерiс үшін ерекше оқиғаның немесе қаржы айнымалыларының қаржылық қатарда өзгеруінің техникасы. Ол ерекше, бірақ ықтимал оқиғаларға негізделуі қажет.

«Стресс - тест - төтенше, бірақ ықтимал шоктардың портфельге қатысты сезімталдығын өлшеуге бағытталған әдістер диапазоны»

Стресс-тестілеу - «ерекше, бірақ мүмкін» - ағылшын нұсқасында «exceptional but plausible» ретінде анықталынатын ұйымның қолайсыз оқиғалы қаржылық жағдайына әсер ету әдістерінің топтарын біріктіретін жалпы термин. Стресс-тестілеудің дамуы тәуекелдердің жалпы деңгейіне өсуіне және соңғы он жылдардағы ірі қаржылық дағдарыстардың түрлеріне әлемдік қаржылық бірлестіктің жауабы болды. Реттеушілер сәтті бастаманы қолға алды. 1996 жылы капиталдың нарықтық тәуекелдері бойынша жеткіліктілігі туралы Базельдік келісімге толықтыруларда тәуекелдерді жабу үшін қажет капитал мөлшері стресс-тестілеу жүйесінің болуына тәуелді болды, ол осы құралдардың таралуына тиімді ынталылық болып қызмет атқарады.

Стресс - тест тәуекел оқиғаларға қатысты:

Тәуекел факторларының келешек өзгерiстерiнiң автоматтандырылған процедуралары
Әрбір факторлар жиынының өзгерісінің нәтижесіндегі экономикалық капиталдың бағалануы
Есеп берудегi ең жаман сценарийдің нәтижелерi

Қазіргі таңда стресс-тестілеу өзінің жанама рөліне қарамастан, жалпымен мойындалған тәуекелдерді басқару жүйесінің қажетті құрамасы болып табылады. Мұндай жағдай тәуекелдерді бағалау және талдау кезінде қолданылатын көрсеткіштердің ықтималды сипатымен түсіндіріледі. Сонымен, талданатын оқиғалардың ықтималдылық деңгейінен шыға келе, тәуекелдерді бағалу әдістері келесідей категория бойынша жіктелінуі мүмкін:

Ықтимал-белгісіздік оқиғалардың талдауытәуекелді бағалаудың көптеген әдістері тәуекелдер бағаланатын сценарийлерді іске асыру ықтималдылығын бағалауды пайымдамайды. Бұл біріншіден тәуекелді нарықтық көрсеткіштердің стандартты өзгерулерінің нәтижесі ретінде бағалайтын сезімталдылық талдауы үшін тән. Сонымен қатар мысалы, дюрация, ашық позиция, коэффиценттер және т. б. секілді тәуекелдің өлшеуіші ретінде қолданылатын кейбір көрсеткіштер бастапқыда қандай да бір сценарийге байланыссыз тәуекелді сипаттайды. Осындай тұрғыда белгілі бір капиталдың, қордың және т. б. мөлшерін қажетті мөлшерін статистикалық тұрғыда анықтауға мүмкіндік беретін ықтималдылық-белгілі бір сандық бағалау беру мүмкін емес. Алайда сапалық деңгейде көптеген нәтижелер тәуекелдерді мониторингі мен басқару кезінде тиімді болып табылады.
Барынша ықтимал оқиғаларды талдау. Осы санат шегінде тәуекелді басқару көп жағдайда «күтілетін тәуекел» деп атайды, бұл жеке оқиғалар деңгейінде парадоксты болады, алайда, көптеген басқарушылық шешімдерді қабылдау үшін негіз үшін және маңызды позицияның статистикалық сипаттамасы болып табылады.
Біркелкі - қолайсыз оқиғаларды талдау. Бұл санатқа қазіргі таңда барынша таралған тәуекелдерді бағалаудың тобы жатады - Value At Risk, немесе VAR, - тәуекелге ұшыраған құн. Біркелік қолайсыз жағдайда жоғалтулар мөлшері, яғни сценарийдің қалыпты дағдарысты емес жағдаяты шегінде «күтілмеген тәуекел» деп аталады, және жоғарыда аталған «күтілетін тәуеклмен» үйлесіммен қажетті қор және т. б. мөлшерін анықтау, қабылданатын тәуекел үшін кең қолданылады.
Төтенше оқиғаларды талдау - «ерекше, бірақ мүмкін» - немесе стресс-тестілеу. Осы санаттың ерекшелігі оның талдаудың негізгі объектісінің атауында көрсетілген, яғни төмен ықтималды және елеулі әсерлі оқиғалар (ағылшын нұсқасында - low probability high impact, немесе LPHI events) [1] . Мұндай оқиғалар статистикалық бағалауға және болжамдарға күрделі түрде беріледі, алайда өздерінің салдары бойынша қарастырып отырғаннан алып тасталынбайды.

Өз кезегінде стресс-тестілеу «күтілетін» және «күтілмейтін» тәуекел талдауын толықтырады, ол компания мен менеджмент-дағдарыстың тұрақтылығын қамтамасыз етудің негізі болып табылады.

Стресс - тест бұл аспап ретінде мына мәселелерді шешуге көмектеседі:

Капиталды жоспарлау және тәуекелдерді басқару бойынша кәсiпорынның интеграцияланған стратегиясын басқаруды жасауда қолданылатын құрал-саймандар жиындары.
Потенциалдық шығындардың нақты және нақтылы оқиғалар жиынының байланысу арқылы фирма басшылығы мен салалары арасындағы коммуникация құралы (жүйелi есеп беру)
Ратификация аспабы.
Жеке фирмалар және ұлттық жүйелердiң негiзгi капиталдың жеткiлiктiлiгiнiң бағасы үшiн қадағалау аспабы.

Заманауи менеджмент-тәуекелде тәуекелдерді басқарудың құралдары кешені шегінде стресс-тестілеудің нәтиделерін сапалы нұсқалары ретінде, сондай-ақ тәуекелдерді жабу үшін қажет капитал мөлшерін есептеуге стресс-құрамасының интеграциясы ретінде нұсқалар қолданысқа енген. Стресс-тестілеу тәуекелдерді басқару құралы болып табылады, себебі осы үдерісте компанияның дағдарыстық жағдайға дайындығын бағаланады, оның әлсіз жақтары анықталынады, жүргізудің мүмкін стратегиялары жасалынады.

«Ерекше, бірақ мүмкін» оқиғалар концепциясы шегінде стресс-тестілеу жүзеге асырылатын сценарийлердің бірнеше топтары белгілі.

Жеке топтарға бірфакторлы сценарийлер немесе сезімталдық тесттері (simple sensitivity test) деп аталатын бөлінген. Өзгермеген басқа да жағдайларды сақтау кезінде бір факторды ерекше өзгертуді қарастыру (яғни пайыздық қойылым деңгейін және бағалы қағаздардың бағалы белгілеуін сақтау кезінде валюталық бағамның төмен түсуі) - жеткілікті абстрактілі зерттеу, алайда техникалық тұрғыда қарапайым және көрнекі, ол оның тәжірибелік қолданылуын анықтайды. Сезімталдыққа тестілеудің ерекшеліктері:

қаржылық айнымалылардың мына дүниелеріне әсер етуін бағалайды:

Активтер портфелі
Жауапкершілік портфелі

Өзгерістің қандай да бір себебін анықтамастан:

Әдетте өте тез жүргізіледі,
Тарихи және экономикалық мағынасын болмайды.

Тәуекелдерді басқарудағы ұзақ мерзімді шешім қабылдаудағы шектеулі пайдалылық
Әр түрлі ықтималдықтар резервті\ капиталды есептеуде болжау арқылы тестіленеді.
Жағымсыз жағдай бола алатын шарттар қарастыралады:

Жағымды болуы мүмкін шарт
Экстемальды емес шарт
Монте Карло симуляциясы кеңінен қолданылады.

Өз кезегінде көпфакторлы сценарийлер тарихи, сарапты (яғни мәні бойынша, гипотетикалық), статистикалық және максималды жоғалтулар сценарийлер деп бөлінеді. Сценарийлер тестісінің ерекшеліктері:

Нақты бір портфельге, болмаса, тарихи оқиғаға байланысты компания жағдайына әсер ететін тест жасалады.
Өзгеше портфель: стандартты тәуекелдерден асып түсетін тәуекелдерге жасалады.
Оқиғалар: болу ықтималдығы аз оқиғалар қарастырылады.

Тарихи сценарийлер алдында іске асырылған дағдарыстық жағдайды, оны компанияның тәуекелден қорғаныштылығын мысалында тексере отырып, қайта өндіреді.

Сарапты сценарийлер, тиісінше тарихи дағдарыстарды, сондай-ақ нарықтың ағымдағы жағдаяттарды ескеретін сараптық бағалау негізінде құрылады, және компания үшін барынша елеулі тәуекел-факторларға назарды бұруға мүмкіндік береді.

Статистикалық сценарийлер тәуекел-факторлардың мүмкін мәндерін модельдеу негізінде құрылған. Осы жағдайда ықтималдылық-белгілі бағалау ы үстемдік етеді, яғни келесі тестілеу үшін іске асырудың белгілі бір ықтималдылығымен сценарийлер ұсынылады, бұл стресс-тестілеу нәтижелерін қажетті капитал бағалау үлгісіне интеграциялануына мүмкіндік береді. Ерекше оқиғаларды талдау айрықша технологияларды талап етеді: егер бөлу «денесіне» жататын ықтималдылықтардың қарапайым бөлуі жеткілікті түрде жақсы суреттелсе, онда «құйрықты» деп аталатын облыстары үшін арнайы құралы - экстремалды мән теориясы (Extreme Value Theory, EVT) қолданылады

Максималды жоғалтулар сценарийлері компания үшін барынша жағымды тәуекел-факторлардың үйлесімділігін қарастырады. Осындай талдау жүргізу кезінде компанияның қор беріктілігін сипаттайтын нәтижесі де, сондай-ақ барынша елеулі қауіптерді ерекшелеуге және қажетті сақтандыру шараларын ерекшелеуге мүмкіндік беретін тәуекелдердің суреттелетін салалары маңызды болып табылады.

Сонымен қатар сценарийлер қарастырылып отыратын тәуекел-факторлар тобы бойынша жіктелінуі мүмкін - компанияға қатысты ішкі және сыртқы. Бизнес-технологияларды, тесттерді тексеретін «ішкі» тесттердің мазмұны, сондай-ақ «сыртқы» тесттердің мазмұны компанияның салалық жабдықтармен анықталынады. МВФ деректері бойынша, қаржылық нарық қатысушылары үшін негізгі тәуекел-факторлар пайыздық қойылым мен валюта бағамы болып табылады. Барынша сапалы талдауды қаржылық нарықтардың факторлары мен макроэкономикалық жағдаяттарды үйлестіретін кешенді стресс-сценарийлер береді.

Стресс-тестілеу тәжірибесін зерттеу сериялары қорытындысы бойынша әлемдік қаржылық мәселесі бойынша Комитетпен көрсетілген қаржылық нарықтың тәуекел-факторларына бейімделу қажеттілігі (2001-2004жж. ) белгілі бір деңгейде модельдеудің кредиттік позициялардың және өтімділік дағдарысы сценарийлерінің талдауымен салыстыру бойынша техникалық қарапайымдылығымен байланысты. Үлгілердің кең шеңберін қолдану мүмкіндігін атап көрсетіледі, мәні бойынша бірыңғай стандартты тұрғының жоқ екенін білдіреді.

Осы зерттеулердің деректері бойынша қазіргі таңда қаржылық нарыққа қатысушылардың әртүрлі санаттарын тарта отырып, стресс-тестілеу тәжірибесі едәуір кеңеюде.

Стресс-тестілеудің менеджмент-тәуекел жүйесіне интеграциялану үдерісі екі бағыт бойынша жүреді - «төменнен жоғары» - нарық қатысушыларымен осы құралдың тәуекелдерді басқаруда қажеттілігін ұғыну нәтижесінде, «жоғарыдан төменге» - реттеушілермен стресс-тест бойынша ұсыныстар және/немесе талаптарды анықтау мөлшері бойынша. Реттеушілердің рөлі стресс-тестілеу құралдарын ендіруде кезінде және оның тиімділігін арттыруда өте маңызды: орталықтандырылған стресс-сценарийлердің анықтамасы тесттерді сыртқы қолданушыларға түсінікті және нарықтың әртүрлі қатысушыларына сәйкес етіп жасайды.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.