Нарықтық қатынастарға сай қызмет ететін несиелік жүйенің мазмұны мен құрылымдық элементтеріндегі өзгерістерді сараптай отырып, Қазақстан Республикасындағы екінші деңгейдегі банктердің несиелеу тәжірибелері мен даму ағымына талдау жасау

Пән: Қаржы
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 69 бет
Таңдаулыға:

Кіріспе

Тақырыптың өзектілігі. Экономиканың толығымен нарықтық қатынастарға өтуі, қазіргі кезеңде жұмыс жасап отырған несиелік механизмнің жаңаша-қызмет етуін талап етуде. Себебі, өткен жүйеге қызмет еткен несиелік механизм жоспарлы экономика талаптарына сай негізде жасалғандықтан да, нарықтық қатынастар талаптарына толық жауап бере алмауы мүмкін.

Бүгінгі отандық банктердің кез келгенінің несиелік қоржынының жағдайы өте төмен, өйткені, ондары проблемалық несиелердің үлесі 35-40% шамасын қүрайды. Ал, бұл көрсеткіш Германия және Американдық банктер тәжірибесінде 5-6 % мөлшерінде. Салыстырып қарасақ, біздің банктеріміздің несиелік қоржынындағы проблемалық несиелердің 6-7 есе жоғары болуы, банктік тәжірибеміздегі ондай несиелермен жасалатын жұмыстың жеткіліксіздігін көрсетеді. Сондықтан да, алдағы уақыттарды жедел түрде бұл мәселелерді шешу барысы өз кезегінде, көптеген ғылыми тұрғыдағы ізденістерді қажет етеді.

Коммерциялық банктердің несиелік қоржынындағы экономиканы несиелеуге бағытталған несиелердің шамамен 20-30% - і орта және ұзақ мерзімді несиелер үлесіне тиетін болса, ал қалған 70-80% қысқа мерзімді несиелерді құрайды. Бұл жерде банктердің несиелік ресурстарының жұмсалуы тек қысқа мерзімділік сипатқа ие болады. Мұнда да әлі де болса, өз шешімін таппаған мәселелер аз емес. Банктердің қысқа мерзімді несиеге көп кеңіл бөлуі, біріншіден, ондағы жинақталатын ресурстардың басым бөлігінің қысқа мерзімде тартылуы; екіншіден, узақ мерзімді несиелеудегі орын алар несиелік тәуекелдің болуы және т. б. байланысты. Банктердің ұзақ мерзімді несиелеуге ынталы болмауы банктік несиенің өндіріспен байланысының жоқтығын дәлелдейді. Себебі, өндіріс үшін қай кезде болсын, ұзақ мерзімде берілген несиенің маңызы жоғары. Бұл айтылғандар да, бүгінгі күні өз шешімін таба алмай отырған өзекті мәселелерді қозғайды.

Банктердің экономиканы несиелеуге ынталы болмауы, тек төменгі деңгейде табыс алуына байланысты емес, сол сияқты несиелердің қайтарылмау ықтималдығынан олардың жоғарғы тәуекелге баруына да байланысты болуда. Басқаша айтқанда, біздің елімізде алдағы уақытта Қазақстан экономикасына жұмыс жасайтын банктер жүйесін құру міндеті тұр. Бұл да бүгінгі күннің басты мэселесі болып табылады.

Банктік несиелеудегі шешімін күтіп тұрған келесі бір мәселе - бұл несиелеуге байланысты арнайы зандылықтар мен нормативтік актілердің, сондай-ақ ережелердің, нұсқаулардың, жеткіліксіздігі және әрекет етіп отырған ережелер мен нұсқаулардың ескіруінен олардың дер кезінде жаңартылмауы.

Қазіргі несиелік механизмнің осы уақытқа дейін қолданылып келген несиелік механизмнен мүлде айырықша деп айту қиын. Дегенмен де, қазіргі несиелік механизмнің қызмет етуінің өзіндік ерекшеліктері болуға тиіс.

Жалпы, қалыптасып отырған қазіргі несиелік механизм несиелеудің ескі және жаңа түрлерін толық қамтитын механизмді, басқаша айтқанда, өтпелі кезеңдегі механизмді білдіреді.

Қазіргі несиелік жүйені жетілдіру тек өркениетті әлемде қабылданғандай және банктер тәжірибелеріне сүйене отырып, несиелік мекемелердің бұрынғы несиелік механизмнің қызмет ету принциптерінің тиімді жақтарын қалпына келтіру жолымен ғана мүмкін болады.

Сондықтан да жаңа да, сапалы несиелік механизмді құрудағы өзекті мәселе, бүгін осындай механизмді жасай отырып, әлемдік тәжірибедегі несиелеудің жағымды жақтарын ескеруге негізделеді.

Сондай-ақ несиелік механизмді жетілдіру жолдарын қарастыра отырып яғни несиелік механизмнің негізінде несиелік қатынасқа қатынасушылардың объективтік экономикалық мүдделерінің: бір жағынан банктердің, және екінші жағынан қарыз алушылардың мүдделерінің жататындығын, несиелік механизмнің жетістіктермен қызмет етуінің өзі осы мүдделерді қамтамасыз ететіндігін әрдайым естен шығармаған дұрыс. Керісінше жағдайда, яғни несиелік қатынас қаншалықты субъективтік түрғыда ұйымдастырылған болса, соғұрлым олар банктер мен қарыз алушылардың объективті экономикалық мүдделеріне аз сәйкес келіп, соғұрлым несиелік механизм қызметінің нәтижесі төмен болады.

Қазіргі несиелік механизм және оның қызмет етуін жетілдіру барысындағы орын алатын шешімін таппай отырған сұрақтардың бүгінгі күнге дейін, отандық ғылыми жұмыстарда жеке зерттелмей келуі, бұл диплом жұмысының тақырыбын таңдауға себеп болды.

Несиелік механизмнің қызмет етуіндегі мәселелерін теориялық түрғыдан оқып-білу, қазіргі несиелік механизмнің бүгінгі күн талаптарына қаншалықты жауап беретіндігі туралы өзекті мәселелер, өз кезегінде диплом жұмысының мақсаты және басты міндеттерін анықтап отыр.

Диплом жұмысының мақсаты нарықтық қатынастарға сай қызмет ететін несиелік жүйенің мазмұны мен құрылымдық элементтеріндегі өзгерістерді сараптай отырып, Қазақстан Республикасындағы екінші деңгейдегі банктердің несиелеу тәжірибелері мен даму ағымына талдау жасау, сондай-ақ қазіргі несиелік жүйесін жетілдіру жолдарын іздестіру болып табылады.

Мақсатқа жетуде келесідей міндеттерді шешуді қажет етеді:

- Қазіргі несиелік жүйенің тұжырымын ұсыну;

- Қазіргі несиелік жүйенің құрылымдық элементтерін және өзіндік ерекшеліктерін зерттеу;

- Банктердің несиелеу механизміне теориялық тұрғыдан баға беру;

- Әлемдік тәжірибедегі банктік несиелеу ерекшеліктерін оқып-үйреніп, олардың кейбір тиімді жақтарын ұсыну;

- Қазақстан Республикасындағы екінші деңгейдегі банктердің несиелеу тәжірибелеріне және даму ағымына талдау жасау;

- Банктердің несиелік қоржының талдау;

- Қазіргі ұзақ мерзімді несиелік механизмнің жетілдіру жолдарын аңықтау және олардың тиімділігін бағалау.

Зерттеу пәні « Қазақстан Халық банкі» АҚ мен қарыз алушылар арасындағы қалыптасатын несиелік қатынас болып табылады.

Зерттеу нысаны ҚР-ғы екінші деңгейдегі банктердің несиелік қызметі және олардың несиелік қоржынының құрылымы жатады.

Зерттеу жұмысының әдістемелік және теориялық негізіне қазіргі кездегі отандық және шетелдік экономистердің банктік несиелеудегі орын алатын мәселелер туралы және несиелік механизмнің экономиканың дамуындағы рөлін сипаттайтын зерттеулері пайдаланылды.

Статистикалық және ақпараттар базасы ретінде Қазақстан Республикасы Ұлттық банктің ақпараттық бөлімшелерінің статистикалық және есептікдеректері, нормативтік қужаттары, Қазақстан Республикасындағы екінші деңгейдегі банктерінің жылдық есеп деректері және несиелеуге байланысты әр түрлі жобалар, түрлі деңгейдегі ғылыми-тәжірибелік конференция материалдары, сондай-ақ несиелеудің дамуы жайлы сұрақтарды қамтитын жергілікті және шетелдік басылымдардағы мақалалар және т. с. с. пайдаланылды.

Жұмыстың кіріспесінде тақырыптың өзектілігі, жұмыстың мақсаты мен міндеттері, зерттеу объектісі мен зерттеу заты берілген.

Тарауда - қазіргі несиелік жүйенің құрылымы және ерекшеліктерімен қатар, банктік несиелеу механизміне теориялық түрғыдан баға беру қарастырылады. Мұнда «несиелік механизмнің» қазіргі түжырымы және «несиелеу механизмінің» өзгерген мазмұны, олардың құрылымдық элементтері сипатталады. Сонымен қатар, бұл тарауда несиелеудегі шетелдік тәжірибе зерттеледі.
Тарауда - Екінші деңгейдегі банктердің, соның ішінде АҚ Қазақстан Халық Банкісінің несиелеуге баға беруде, нақты жобалар алынып зерттеледі. Ұлттық банктің ақпараттық басылымдарынан алынған, статистикалық деректер негізінде АҚ Халық банктің сонғы үш жылдағы экономиканы несиелеу тәжірибелері және несиелік қоржындарының сапасы талданады.
Тарауда - қазіргі ұзақ мерзімді несиелік жүйені жетілдіру жолдары қарастырылды. Мұнда ұзақ мерзімді несиелік механизмді ипотекалық бағалы қағаздар нарығын дамыту арқылы жетілдіру, сондай-ақ банктік үзақ мерзімді несиелеуге балама ретінде, қазіргі несиелеу формасы лизингтік несиелеудің артықшылықтар мен тиімділіктері қарастырылып, оларды дамыту жолында бірқатар ұсыныстар жасалады.

Қорытыңды бөлімінде зерттеудің негізі нәтижелері және несиелеу жүйесін жетілдіру барысында туындаған ұсыныстар айтылады.

1 КОММЕРЦИЯЛЫҚ БАНКТЕРДІҢ НЕСИЕ ЖҮЙЕСІНДЕГІ

ОРНЫ МЕН РӨЛІ

1. 1 Несиелік механизм: мазмұны, элементтері және ерекшеліктері

Қазіргі отандық банктік тәжірибеде, сондай-ақ «Банктік бухгалтерлік есеп», «Ақша, несие, банктер» және «Банк ісі» пәндері бойынша жазылған жоғарғы оқу орындарының оқулықтарында «несиелік жүйе» немесе «несиелеу механизмі» деген түсінікті кездестіру қиын. Ал кеңес әдебиеттерінің барлығында, аталған үғымға деген көзқарас бірдей емес. Шындығында да, несиелік механизмнің қазіргі мазмұны, ягни нарық талабына сәйкес өзгерген ұгымы жайлы арнайы жүргізілген зерттеулер жоқ десе болады.

Механизм дегеніміз не? «Механизм» термині өзінің шығу тегі техникалық болғандықтан да, оны техникалық категория ретінде қарастырады.

Экономикалық түсінікте: «механизм» - бұл белгілі бір қызметті жандардыруға және бір нәрсені іске қосуға болатын құралды білдіреді. Бұл мағынасында «механизм» термині басқаруда жиі қолданылады. Яғни, оның мәні экономикалық, оның ішінде несие саясатынның міндеттерімен анықталатын, басқарылатын объектіге басқаратын субъектінің әрекет ету мазмұнымен байланысты болып келеді.

Несиелік механизмнің қазіргі түжырымын теориялық түрғыдан қарастырудан бұрын, жоспарлы экономика және қайта құру тұсында қызмет еткен несиелік механизмнің нарықтық экономикаға қызмет ету байланыстарын ескеру қажет.

Несиелік механизм 70-ші жылдардың ортасында Ю. П. Авдиянцтын, Д. А. Аллахвердиянның, Н. Д. Барковскийдің, В. С. Панековскийдің белсенді түрдегі оқып үйрену затына айналғанды. Авторлар несиелік механизмнің сипаты туралы тікелей сұрақ қоймайды, дегенмен де, олардың қорытындылауынан көрінетіндей, олар көбіне бұл механизмдегі объективтік және субъективтік негіздердің араласуы туралы бірдей көзқараста болады. Бірақ та бұл экономистердің позицияларының барлығымен бірдей келісе беруге де болмайды. Н. Д. Барковский былай деп жазады: «банктік несиелік - есеп-айырысу механизмі терминін біртұтас пайдалану қажет. Жалпы, «несиелік механизм» түсінігіне кең көлемді мағына берілеуге тиіс. Менің ойымша, бұл механизм тек несиенің қызмет ету ауданында ғана әрекет етпейді, сондай-ақ несиеге негізделетін басқа да ақшалай қатынастар ауданында әрекет етеді. Мұндай банктің экономикалық механизмі туралы түсінігі, банктің басқа да өзара тікелей байланысты қызметтер қатынастарын (ақша айналысын ұйымдастыру және реттеу, ақшалай қаражаттар тарту, есепайырысуларды ұйымдастыру) атқаруына негізделеді». Әрине, несиелік механизмнің мұндай ауқымды түсінігімен келісу қиын.

Д. А. Аллахвердиянның ойынша социалистік қоғамның қаржы-несие механизмі бұл біздің партияның біртұтас қаржы саясатын жүргізуді қамтамасыз етуге, барлық өндіріс субъектілерінің - кәсіпорындардың (бірлестіктердің) және олардың ұжымдарының, салалардың және жалпы мемлекеттің ортақ экономикалық мүдделерін жасауға арналған қаржы қатынастарын жоспарлы түрде басқару әдістері мен формаларының жиынтығын білдіреді».

Д. А. Аллахвердиянның берген анықтамасында қаржы-несие механизміне несиелік қатынастар кірмейді, себебі, ол несиені қаржының құрамдас элементі ретінде қарастырады.

Осыған байланысты М. А. Пессельдің берген анықтамасы біршама қолайлы. Оның ойынша, «Қаржы-несие механизмі социалистік шаруашылықта қолданылатын қаржыландыру және несиелеу формалары мен әдістерінің, қаржы қатынастарының жиынтығын білдіреді. Ол өндіріске ықпал етуші экономикалық тұтқа ретінде тауар-ақша қатынастарын пайдалануға негізделген, сондықтан да жоспарлау органдарының үкімді тапсырмаларын орындау бағыттарында әрекет етуге тиіс».

Әрине, жоғарыда келтірілген пікірлердің барлығы, қаржы мен несиенің өзара байланысындағы аталған мәселелерді кеңірек зерттеуді көздейді. Бірақ та бұл тәсіл қарастырылып отырған экономикалық категориялардың механизмдерінің өзіндік ерекше белгілерін талдау деңгейін төмендетеді. Сондықтан да, несиені зерттеуге өздерінің жұмыстарын арналған көптеген экономистер несиелік механизмді жеке қарастырып, оның мазмұнына, элементтеріне және мақсатына көңіл аударады.

Несиелік механизмді дербес бір зерттеу объектісі ретінде бөліп қараудың қажеттегін айта келіп, М. С. Атлас былай жазады: «КСРО-дағы шаруашылық механизм - күрделі басқару жүйесін білдіреді. Бұл жүйеге оның буыны ретіне: жоспарлау механизмі, шаруашылык есеп, бағаны басқару, қаржы және несиелік механизмдер кіреді». Бұл позицияның дұрыстығын шаруашылық механизмнің құрамына кіретін экономикалық категориялардың іс-әрекеті олардың спецификалық механизмдерімен қарастырылумен байланыстыруға болады.

В. И. Рыбин бұл позицияны келесідей түрде бөледі: «Әрбір дербес экономикалық категориялардың өзіндік қызмет ету және даму механизмі болады, мысалға, қаржы-қаржы механизмі», несие-несиелік механизм, ақша-ақшалай механизм», «Қаржы және несие» сөздігі бойынша «несиелік механизм бұл несиелеу принциптерін, несиені жоспарлауды және несиені басқаруды қамтитын, шаруашылық механизмнің құрамдас бөлігі ретінде түжырымдалады. Несиені басқару банктікнесиелеу әдістерін және шарттарын, оны сандық реттеу тәсілдерін, несие үшін алынатын пайызды қамтиды. Несиелік механизм социализмнің экономикалық зандарымен, мемлекеттің экономикалық саясаттың іс-әрекеттерімен, социалистік ұлғаймалы ұдайы өндірістің мақсаттарымен, халық шаруашылығының тиімділігін арттыру міндеттерімен анықталады. Несиелік механизм көмегімен несиелік саясат жүргізіледі» делінеді.

Несиелік механизмнің бұл түсінігімен келісе отырып, мұндай тәсілдің, қазіргі нарыққа өту жағдайында нақты бір коммерциялық банктің жұмысын, оның клиенттерімен несиелік қатынасын ұйымдастыру көзқарасынан толық бағалауға жеткіліксіздігін айта кеткен жөн. Сондықтан да бүгін әр банктің несиелік механизміне баға берудің маңызы арта түседі. Екінші жағынан, бұрынғы жүйедегі несиелік саясаттың біртұтастығын, ягни оны мемлекет жасап жүргізгендігін ескерсек, қазіргі коммерциялық банктердің жеке несиелік саясат жүргізуге толық құқылығын естен шығармау керек. Үшіншіден, кешегі жүйеге тән несиені бір орталықтан жоспарлау сияқты элементтері тарихқа кетті десе болады.

Өткен несиелеу жүйесінде несиенің экономикалық категория ретіндегі рөлі болған жоқ. Өйткені, ескі жүйе тұсында бір орталықтан бөлінетін принцип негізінде жалпы мемлекеттік ссудалық қор құрылып, сол қордың қаражаты жоспарға сай банктер арқылы шаруашылық субъектілері арасында бөлінді. Мұндағы несиенің қайтарымдылық принципі сақталмады, көптеген несиелер жоспар орындалса болды деген ұранмен жұмыс жасағандықтан да, оларды қайтарылмаған жағдайларда шегеріп тастап отырды. Демек, несие мен қаржы арасында ешқандай да айырмашылық болмады. Несиелік ресурстың көлемі халық шаруашылығы үшін қажетті несиенің көлеміне байланысты анықталды да, ал банктің қалған ресурстары қаржы ресурсы деп саналды. Міне осындай ережеге сай несие беру барысында несиелік тәуекел деген түсінік те болған жоқ.

Э. А. Уткиннің авторлығымен дайындалған Банктік терминдер сөздігінде: «несиелік механизм-несиелеу принциптерін, несиелік жоспарлауды және несиені басқаруды, банктік несиелеудің шарттары мен әдістерін, оны сандық реттеуді, несие үшін пайыз алуды қамтитын шаруашылық механизмінің құрамдас элементі» деп беріледі.

Бұл пікір де, алдындағы түсінікті қайталайды. Ягни, екеуі де несиелік механизмнің мазмұнында өткен жүйеге қызмет еткен басты элемент ретінде несиені жоспарлауды қайталап қарастырады. Әрине, ол уақыттарда несиені жоспарлаудың қажеттігі социалистік экономиканың жоспарлы, пропорционалды даму заңының әрекет етуіне негізделген болатын [1] .

Ал, профессор Ғ. С. Сейтқасымовтың жалпы редакциясын басқарумен дайындалған «Банк ісі» оқулығында: «жұмыс істеп отырған несиелік механизм келесідей элементтерді қамтиды: несиелеу объектілері, несиенің жоспарланған мөлшері, оның мақсатты тағайындалуы, ссудаларды беру және өтеу шарты, пайыз мөлшері, қарыз алушынвң міндеттемесі, несиелеу үшін қажетті есепайырысулар және мәліметтер тізімі, қарыз алушыға экономикалық әрекет ету шаралары және т. б. » деп түсініктеменің орнына оның қамтитын элементтері қарастырылады және олардың тағы да элементерінің бар болуына сілтеме береді. Бұл жерде несиелік механизмнің элементеріне несиелеу жүйесінің кейбір элементтері қосылып отырғандығын айтуға болады. Жалпы, несиелік механизм элементтерінің шексіз болуы мүмкін еместігін ескерсек, бұл пікірдің ауқымдылығына келісу қиын. Дегенмен де, бұл пікірден, несиелік механизмді несиелеу жүйесінің негізі немесе оның басты буыны ретінде қарастыру қажет деген тұжырым жасаура болады.

[1, Под ред. Сейткасымова Г. С. Банковское дело. Учебник, Алматы, 1998г. ]

В. И. Колесников, Л. П. Кроливецкая «Банк ісі» оқулығында былай жазады: «Банктік несиелеу жүйесі деп несиелеу процессін үйымдастыруды анықтайтын элементтерінің жиынтығы, және оны несиелеу принциптеріне сәйкес реттеуді түсіндіреді». Мұндағы несиелеу процессін ұйымдастыру деп несиелеу техникасы мен технологиясы айтылады. Несиелік процесс жалпы халық шаруашылығы деңгейіндегі және оның локалдық буындарындары несиелік механизмнің іс әрекетін, қызмет етуін көрсетеді. Ендеше, несиелік механизмнің несиелік процесстің элементі ретінде қарастырылуы оның несиелеу жүйесінің басты буыны болып табылатындығын дәлелдейді.

Келтірілген пікірлер, несиелік механизм мазмұнының несиенің дербес экономикалық категория ретіндегі мәніне, қізметіне және рөліне негізделетінін қорытындылауға мүмкіндік береді. Бұл түрғыда «несиелік механизмді несиенің көмегімен ұдайы өндірістің дамуын ынталандыру мақсатында уақытша бос ақшалай қаражаттарды жинақтау және оны қайта бөлуге байланысты банктердің экономикалық-ұйымдастыру шараларының жиынтығы» ретінде қарастыруға болады. Себебі, банктер ғана несие жүйесінің басты буыны ретінде несиелік механизмді іске қоса алады [2] .

Жоғарыда келтірілген пікірлерді негізге ала отырып, қазіргі несиелеу талаптарына сай келетін, нарықтық қатынастарға толық жауап беретін, қазіргі несиелік механизмнің тұжырымын жасауға болады.

Біздің ойымызша: «қазіргі несиелік механизм нарықтық қатынастарға сай экономиканың тиімді дамуын қамтамасыз ететін несие түрлерін, несиелеу принциптері мен шарттарын, несие беру және қайтару әдістері мен тәсілдерін және несиелік тәуекелді басқарудың элементтерін қамтитын экономикалық механизмнің бір бөлігі болып табылады».

Кез келген экономикалық механизм өзара байланысқан, ягни оның бір элементтінің қозғалысы немесе өзгеруі басқаларының қозғалуын немесе өзгеруін туғызатын элементтер жиынтығынан тұрады. Сондай-ақ қазіргі несиелік механизмнің басқа да экономикалық механизмдер сияқты, өзіне тән ішкі құрылымдық элементтері болады.

Несиелік механизмнің бірінші элементіне несиенің нақты түрлері жатады.

Несиенің экономикалық категория ретінде өзіндік түрлері болады. Несиенің түрлері - бұл несиелік қатынастар құрылымының, олардың негізгі қызметтерінің яғни, әр алуан сыртқы және ішкі өзгерістер барысында толық сақталатын көрінісін білдіреді. Несие берушілер мен қарыз алушылар арасындағы байланыстар қалай өзгергенімен де, несиенің түрлері сол күйінде сақталады. Қазіргі банктік тәжірибеде несиенің мынадай түрлері болады: коммерциялық, банктік, тұтыну, мемлекеттік, халықаралық және ипотекалық.

Коммерциялық несие - бұл жабдықтаушының сатып алушыға сатқан тауары немесе көрсеткен қызмет үшін төлейтін уақытын кешіктіруін

[2, Банковское дело. Под редакцией Колесникова В. И. - М, 2000г. ]

білдіреді. Коммерциялық несиенің іске асырылу құралы вексель болып табылады.

Коммерциялық несие Италия, Жапония мен Франция елдерінде кеңірек қолданылуда. Италияда көтерме саудадағы мәмілелердің 80%-ке жуығы орташа мерзімі 60 күнді қүрайтын коммерциялық несие жағдайында жүзеге асырылады. Жапонияның кәсіпорындарының баланстарының жалпы сомасының орташа мөлшердегі міндеттемелерінің 30%-тін, ал Француз фирмаларының 25%-ін коммерциялық несиелер құрайды. Коммерциялық несиені пайдалану жағынан кейінгі орындарға ағылшындық, американдық және германиялық компанияларды жатқызуға болады.

Қазақстанда коммерциялық несие 30-шы жылдардың басындағы несиелік реформаға дейін дамып келді. Коммерциялық несие сол уақыттарда сауда саласын дамытуға көп үлес қосты. Коммерциялық несиенің басты қүрады-вексель айналысы ол уаққыттарда болды. Кейіннен несиелік реформа жүргізу нәтижесінде вексель айналыстан алынып тасталынған. Сөйтіп, коммерциялық несие КСРО тұсында қолданылмады. Оның себебі, реформалауға сәйкес коммерциялық-акционерлік банктердің мемлекеттік банктерге айналуына байланысты болды.

Содан бері ұмыт бола бастаған несиенің бұл формасы елімізде соңғы уақыттарда қайта көрініс тапты. Бұл несиелеуді 1996 жылы алғашқылардың бірі болып «Қазкоммерцбанк» үкіметіміздің арнайы жасалған «Астық жинауға арналған вексельдік бағдарламасына» сәйкес астық векселінің көмегімен жүзеге асырды. Кейіннен «Мемлекеттік азық-түлік корпорациясы» да бұл несиелеуді жалғастырды. Соңғы кездегі, бұл несиелеудің формасының дамуын тежеп отырған факторларға: инфляция деңгейінің өсуі, төлем дағдарысы, серіктестік байланыстардың сенімсіздігі және нақты зандылықтардың жеткіліксіздігін жатқызуға болады. Ендеше алдағы уақыттарда осы аталған мәселелерді шеше отырып үкімет және Ұлттық банк тарапынан коммерциялық несиелеудің қазіргі жағдайда дамуына қолдау жасау қажет.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.