ҚАЗІРГІ КЕЗДЕГІ АҚАБА СУЛАРДЫ ТАЗАРТУ ТЕХНОЛОГИЯЛАРЫ (АЛМАТЫ ҚАЛАСЫНДАҒЫ «ТОСПА СУ» МЕКЕМЕСІ МЫСАЛЫНДА)

Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі

әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті

Керімбек Б. Қ.

ҚАЗІРГІ КЕЗДЕГІ АҚАБА СУЛАРДЫ ТАЗАРТУ ТЕХНОЛОГИЯЛАРЫ (АЛМАТЫ ҚАЛАСЫНДАҒЫ «ТОСПА СУ» МЕКЕМЕСІ МЫСАЛЫНДА)

ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС

5В070100 - «Биотехнология» мамандығы бойынша

Алматы, 2015 ж
Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі

әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті

Биология және биотехнология факультеті

«Қорғауға жіберілді»

Молекулалық биология және

генетика кафедрасының

меңгерушісі, б. ғ. д., проф. Айташева З. Ғ.

ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС

Тақырыбы: «ҚАЗІРГІ КЕЗДЕГІ АҚАБА СУЛАРДЫ ТАЗАРТУ ТЕХНОЛОГИЯЛАРЫ (АЛМАТЫ ҚАЛАСЫНДАҒЫ «ТОСПА СУ» МЕКЕМЕСІ МЫСАЛЫНДА) »

5В070100 - «Биотехнология» мамандығы бойынша

Орындаған: Керімбек Б. Қ.

4 курс студенті

Ғылыми жетекшісі: Көшкімбаев Қ. С.

б. ғ. к., доцент

Норма бақылаушы: Жігітбекова Ә. Д.

Алматы, 2015 ж

РЕФЕРАТ

Дипломдық жұмыс 52 беттен, 9 кестеден, 6 суреттен, 38 әдебиеттер тізімінен тұрады.

Негізгі қолданылатын сөздер: ақаба сулар, биофильтр, биологиялық тоған, аэротенк, биологиялық қабық, белсенді тұнба, тазартушы имарат,

Бітіру жұмысының мақсаты: «Тоспа су» мекемесінің мысалында қаланың ақаба суларын тазартуда қолданып келе жатқан технологиялардың жетістіктері мен кемшіліктеріне баға беру.

Міндеті:

• әдебиеттегі деректер бойынша ақаба суларды тазарту тарихымен және тазарту технологияларымен танысу;
• Алматы қаласындағы «Тоспа су» мекемесінде қолданып келе жатқан тазарту технологияларымен танысу;
• «Тоспа су» мекемесіндегі қолданып келе жатқан ақаба суларды тазартудың технологиялық схемасымен танысу;
• тазартудың әр сатысындағы ақаба суларды тазару деңгейіне талдау жасау;
• 2006-2013 жылдары аралығында тазартылған ақаба сулардың өзгеру динамикасына талдау жасау;
• дәстүрлі технологиялары бойынша өңдеуден өткен ақаба сулардың сапасына баға беру;
• химиялық талдау зертханасында тазартудың әр түрлі сатысындағы сулардағы ауыр металдарды анықтау әдістерін меңгеру.

Зерттеу нысаны - Алматы қаласындағы «Тоспа су» мекемесіндегі ақаба суларды тазарту технологиялары.

РЕФЕРАТ

Дипломная работа содержит 52 страницы, 9 таблиц, 6 рисунков, 38 источников литературы.

Ключевые слова: сточные воды, биофильтр, биологический пруд, аэротенк, биологическая пленка, активный ил, очистное сооружение.

Цель дипломной работы: оценка эффективности используемых технологий для очистки сточных вод города Алматы на примере предприятия «Тоспа Су».

Задачи:

• ознакомление с историей очистки сточных вод и технологиями по очистке сточных вод по литратурным источникам;
• ознакомление с технологиями очистки сточных вод используемыми на предприятии «Тоспа Су» в г. Алматы;
• ознакомление с технологическими схемами очистки от сточных вод на предприятии «Тоспа Су»;
• анализировать степень очистки сточных вод после каждого этапа очистки;
• анализировать динамику изменения очищенных сточных вод в период 2006-2013 гг;
• оценка качества вод очищенных традиционным способом;
• в лаборатории химического анализа освоить методику определения содержания тяжелых металлов в водах на различных стадиях очистки.

Объект исследования: технологии очистки сточных вод применяемых на предприятии «Тоспа су» в городе Алматы.

ABSTRACT

Thesis contains 52 pages, 9 tables, 6 figures, 38 sources of literature.

Keywords: wastewater, biofilter, biological pond aeration, biological film activated sludge treatment plant.

The aim of the thesis: evaluation of the effectiveness of the technology used for sewage treatment in the city of Almaty example institution Tospa Su.

Objectives:

- Acquaintance with the history of wastewater treatment technologies and wastewater treatment for litraturam.

- Introduce pollution control technologies are used in the establishment Tospa Su.

- Introduction of technological schemes purification of waste water in the facility Su Tospa.

- To analyze the composition of the waste water after each stage of purification.

- Analyze the dynamics of the treated wastewater in the period 2006-2013.

- Assessment of the quality of water treated in the traditional way.

The object of study: technology wastewater treatment facility Tospasu in Almaty.

Мазмұны

Белгілеулер мен қысқартулар

Биофильтр - биологиялық фильтрлер;

ОБҚ - оттегідегі биологиялық қажеттілік;

ОХҚ - оттегідегі химиялық қажеттілік;

БТ - белсенді тұнба;

ЖМС - жалпы микробтар саны;

РФА - рентген-флуорестценттік анализатор;

ШРМ - шекті рауалы мөлшер

ОСЖ - оң жағалаудағы Сорбұлақ жинағышы

МКК - мемлекеттік комуналдық кәсіпорны

КІРІСПЕ

ХХ ғасырда Жер шарында адамдар саны 3 есеге көбейді. Дәл осы кезеңде тұщы суға деген қажеттілік 7 есе, коммуналдық-ауыз су қажеттіліктері 13 есеге артты. Тұрғындар санының және әлемдік шаруашылықтың артуы есебінен соңғы 20 жылдықта тұщы суды тұтыну шамамен жылына 100 км ³ жеткенін айта кеткен дұрыс.

Су сапасының төмендеуі барлық су нысандарында органикалық ластанған заттардың болуымен түсіндіріледі. Ақаба су - бұрын өндірісте, тұрмыста немесе ауыл шаруашылығында пайдаланылған, сондай-ақ қандай да бір ластанған аймақ, соның ішінде (өнеркәсіп, ауылшаруа-шылық, коммуналдық-тұрмыстық, нөсер, т. б ағындылары) елді мекен арқылы өткен су.

Ақаба судың әрбір текше метрі таза судың 60 м ³ -ін ластайды. Ақаба су шаруашылық тұрмыстық, өндірістік және атмосфералық болып бөлінеді. Акаба судың шаруашылық-тұрмыстық ластағыш түріне байланысты физиологиялық қоқыстармен және шаруашылық ағындыларымен ластанған түрлері ажыратылады.

Бітіру жұмысының мақсаты: Тоспа су мекемесінің мысалында қаланың ақаба суларын тазартуда қолданып келе жатқан технологиялардың жетістіктері мен кемшіліктеріне баға беру.

Міндеті:

• әдебиеттегі деректер бойынша ақаба суларды тазарту тарихымен және тазарту технологияларымен танысу.

• Алматы қаласындағы Тоспа су мекемесінде қолданып келе жатқан тазарту технологияларымен танысу.
• Тоспа су мекемесіндегі қолданып келе жатқан ақаба суларды тазартудың технологиялық схемасымен танысу.
• Тазартудың әр сатысындағы ақаба суларды тазару деңгейіне талдау жасау.
• 2006-2013 жылдары аралығында тазартылған ақаба сулардың өзгеру динамикасына талдау жасау.
• Дәстүрлі технологиялары бойынша өңдеуден өткен ақаба сулардың сапасына баға беру.
• Химиялық талдау зертханасында тазартудың әр түрлі сатысындағы сулардағы ауыр металдарды анықтау әдістерін меңгеру.

Қазіргі таңда ақаба суларды тазарту технологиялары, құрылғылар және техника алуан түрлі. Қаладан келетін ақаба суларды тазарту жүйесінде ең көп таралғаны ақаба суларды механикалық және биолгиялық тазарту. Дәл осы дәстүрлі классикалық тазарту сұлбасы Алматыдағы Аэрация станциясында қолданылады. Технологиялық жүйенің жаңаруы, кейбір құрылғылардың ауысуы және кейбір ақаба сулардың құрамының өзгеруі тазарту имараттарының жұмыс істеу тиімділігін арттыру қажеттігін туғызады.

НЕГІЗГІ БӨЛІМ

1. ӘДЕБИЕТКЕ ШОЛУ

1. 1 Ақаба сулары жөнінде түсінік

Ақаба су - бұрын өндірісте, тұрмыста немесе ауыл шаруашылығында пайдаланылған, сондай-ақ қандай да бір ластанған аймақ, соның ішінде (өнеркәсіп, ауылшаруа-шылық, коммуналдық-тұрмыстық, нөсер, т. б ағындылары) елді мекен арқылы өткен су.

Ақаба судың әрбір текше метрі таза судыц 60 м ³ -ін ластайды. Ақаба су шаруашылық тұрмыстық, өндірістік және атмосфералық болып бөлінеді. Акаба судың шаруашылық-тұрмыстық ластағыш түріне байланысты физиологиялық қоқыстармен және шаруашылық ағындыларымен ластанған түрлері ажыратылады.

Шығу тегі бойынша ақаба сулары келесі топтарға бөлінеді:

1. атмосфералық;

2. шаруашылық-тұрмыстық;

3. өндірістік.

Атмосфералық немесе жаңбырлық ақаба сулары атмосфералық жауын-шашынның жаууы және қардың еруі нәтижесінде пайда болады. Бұл сулар, негізінен, құм, шаң, органикалық заттар және мұнай өнімдері арқылы ластанады.

Мұндай ақаба суларды сипаттау мақсатында келесі талдаулар жүргізіледі:

Жүзбе заттар, мұнай өнімдері, ОБҚ, ОХҚ.

Өндірістік ақаба су кұрамы ақаба су түзілетін технологиялық процестермен, сондай-ақ материал мен шикізаттың химиялык қасиеттерімен анықталады. Ластанған және нормативті таза (яғни, тазалауды қажет ететін) өндірістік ақаба су болып ажыратылады. Атмосфералық ақаба су нөсер (жаңбыр) және қар суы болып бөлінеді.

Шаруашылық-тұрмыстық сулар судың тұрғындар арқылы пайдаланылуы нәтижесінде түзіледі. Бұл ас үйлерден, моншалардан, санитарлық түйіндерден, кір жуатын және басқа да орынндардан жіберілетін ағындар. Олар өзіне тән ерекшеліктермен сипатталады: құрамында түрлі дәрежеде дисперсияланған жүзбе заттардың айтарлықтай мөлшері болады; шіруге қабілеттілігімен ерекшеленеді; құрамында органикалық және бейорганикалық заттар болады [1] .

Шаруашылық-тұрмыстық ақаба суларының бактериялық ластануы орасан зор, және олар санитарлық тұрғыдан өте қауіпті болып табылады.

Тұрмыстық ақаба суларын толық талдаудан өткізу келесі сұлба арқылы жүзеге асырылады:

1. Ақаба суларының температурасы, түсі, иісі, мөлдірлігі, лайлылығы, тұнбасы, белсенділік реакциясы (рН), олардың құрамындағы жүзбе заттар, эфирлі ерігіштер (мұнайөнімдері, майлар), сілтілігі мен қышқылдығы, хлоридтер, фосфаттар, NН ₄ ⁺ , NO ₂ ^- , NО ₃ ^- , Н ₂ S, органикалық заттардың бар-жоқтығы (ОБҚ, ОХҚ) анықталады;

2) міндетті түрде бактериялық зерттеу жүргізіледі (микробтардың жалпы саны, коли-индекс, және гельминиттер ұрықтарының саны) .

1. 2 Ақаба сулар құрамының зерттелуі

Ақаба суларын толық талдаудан өткізу тазарту имараттары жұмыстарының тиімділігін тексеру кезінде қажет. Мұндай жағдайда талдау тазартуға дейін, тазартудан кейін және тазартудың түрлі сатыларында жүргізіледі.

Ағымдағы санитарлық қадағалау кезінде белгілі бір жағдайға тән таңдалынып алынған анықтамалар түріндегі қысқаша талдаумен шектеледі. Мысалы, тұндырғыштардың жұмысын қадағалау үшін, жүзбе заттардың мөлшері, ал тотықтырғыштардың жұмысын бағалау үшін, ОБҚ мөлшері анықталады.

Тұрмыстық ақаба суларының құрамы салыстырмалы түрде біркелкі және жақсы зерттелген. Ақаба сулардың құрамындағы жүзбе заттар дегеніміз барынша ірі саңылаулары бар қағаз фильтр («ақ таспа», «қызғылт таспа») арқылы сүзілетін ластаушы заттар мөлшері.

Жүзбе және коллоидты заттардың бірігіп кездесуі мөлдірлік немесе лайлылық арқылы анықталады.

Қалалық ақаба суларының құрамындағы жүзбе заттардың мөлшері 80-500 мг/л шамасында өзгереді. Өндірістік және жаңбырлық ақаба суларында 1 литрде бірнеше граммға дейін кездеседі.

Механикалық тазарту имараттарын сипаттау үшін тұнбалық - бұл лабораториялық цилиндрде 2 сағат бойы тұндырған кезде тұнбаға түсетін заттарға талдау жүргізеді. Олар көлемі және салмағы бойынша есептеледі.

Тазартудан өтпеген қалалық ақаба суларының құрамындағы тұнба заттар үлес салмағы 65-75 %.

Ақаба суларындағы органикалық заттарды сипаттау кезінде ОБҚ, ОХҚ, жалпы органикалық көміртегі, перманганатты тотығу сияқты шамалар пайдаланылады. ОБҚ микроорганизмдердің субстраты болып табылатын органикалық заттардың құрамдық шамасы болып табылады. Ресейде ақаба суларының ОХҚ қадағаланбайды. Қалалық тазарту станцияларына ОХҚ шамасы 200-900 мг/л аралығындағы ақаба сулары келіп түседі, биологиялық тазартудан кейін, судағы ОХҚ шамасы - 50-300 мг/л, тазартуға дейінгі процестен кейін 20-60 мг/л. Перманганатты тотығу су сапасын бақылауда қолданылмайды десек те болады. Тазарту имараттарында оны шұғыл ақпарат алу мақсатында пайдаланылады, өйткені бұл талдау ОБҚ және ОХҚ салыстырғанда қарапайымдау [2] .

Су сапасын экологиялық қадағалау мақсатында ОБҚ тек шайқалған сынамада анықталады. Технологиялық эксплуатациялау және түрлі сатылардағы тазарту процесін бағалау мақсатында ОБҚ шамасын үш түрлі сынамада: шайқалған, 2 сағат бойы тұндырылған, сүзілген сынамаларда анықтайды.

Тазартылмаған ақаба суларының ОБҚ шамасы 100-500 мг/л құрайды және ол жыл мезгілдері, тәуліктегі уақытқа байланысты өзгеріп тұрады [3] .

1. 3 Ақаба сулардағы ластану және ластану көрсеткіштері

Судағы ластағыштар қалқымалы, коллоидті және еріген күйінде болады. Табиғаты бойынша олар келесідей бөлінеді: минералды, органикалық, бактериалды және биологиялық.

Минералды -құм, шаң, қоқыс және кен бөлшектері; минералды тұздар, қышқылдар және сілті ерітінділері; минералды майлар; темір, кальций, магний, кремний, калий және өзге де бейорганикалық заттар.

Органикалық -

а) өсімдік негізді: өсімдік, жемісті көкөністер және дәнді-дақылдардың қалдықтары, қағаз, өсімдік майлары және өзгелер (бұл ластаушы заттардың негізгі химиялық элементі көміртегі болып табылады) ;

б) жануар негізді: адамдар және жануарлардың физиологиялық қалдықтары, жануарлардың бұлшық етті және майлы тіні, желімді заттар және өзгелер (бұл ластаушы заттардың негізгі химиялық элементі азот, сонымен қатар фосфор, күкірт және сутегі) .

Бактериялы және биологиялық - әр түрлі ұсақ ағзалар: ашытқы және зең саңырауқұлақтары, ұсақ балдырлар және бактериялар, сонымен қатар ауру туғызушы (іш сүзек, қылау, дизентерия, тырысқақ және өзге де ауру қоздырушылар) .

Сынама нәтижелері бойынша Алматы қаласының ағынды суларында ерімеген ластағыштардың 38-42% минералды және 62-58% органикалық қоспалар құрайды.

Ағынды сулардың қоспалары оның түзілуіне қарамастан бөлшек мөлшеріне байланысты төрт топқа бөлінеді.

Қоспалардың алғашқы тобына суда ерімеген қалың дисперсті қоспалар жатады. Әдетте олар органикалық және бейорганикалық табиғатқа ие болады. Бұл топқа микроағзалар (қарапайымдар, балдырлар, саңырауқұлақтар), бактериялар және гельминттер жұмыртқалары жатады. Бұл қоспалар сумен тұрақсыз жүйе құрайды. Сәйкес жағдайларда олар жауын-шашын құрамына түсіп, су бетіне жүзіп шығуы мүмкін. Бұл топтағы ластаушы заттардың біршама бөлігі судан гравитациялық тұнба ретінде бөлінуі мүмкін.

Қоспалардың екінші тобын көлемі 10 ⁶ см аз емес коллоидті деңгейдегі дисперсті заттар құрайды. Бұл топтың гидрофилді және гидрофобты қоспалары сумен біріге ерекше молекулярлы-кинетикалық ерекшеліктерге ие жүйелер құрайды. Бұл топқа жоғары молекулярлы қоспалар жатады, себебі олардың қасиеттері коллоидті жүйелермен ұқсас. Физикалық жағдайға сәйкес бұл топ қоспалары өзінің агрегаттық күйін өзгертуі мүмкін. Бөлшектердің кіші мөлшері олардың ауырлық күші әсерінен тұнуына кедергі жасайды. Агрегаттық тұрақтылық жойылған жағдайда қоспалар жауын-шашын құрамына түседі.

Үшінші топқа мөлшері 10 ⁷ см болатын бөлшекті қоспалар жатады. Олар молекулалы деңгейлі дисперстілікке ие. Олардың сумен әсерлесуінен ерітінділер түзіледі. Ағынды суларды үшінші топтағы қоспалардан тазарту үшін биологиялық және физико-химиялық әдістер қолданады.

Төртінші топ қоспалары 10 ⁸ см мөлшеріне және ионды деңгейлік дисперстілікке сәйкес келеді. Бұл топқа қышқыл, тұздар және негіз ерітінділері жатады.

Кейбіреулері, әсіресе аммоний тұзы және фосфаты судан биологиялық тазарту кезінде жойылады. Бірақ толық биологиялық тазарту судағы тұздарды толығымен жоя алмайды [16] .

Түзілуіне сәйкес ағынды сулардың негізгі үш тобын бөледі: шаруашылық-тұрмыстық, өндірістік және атмосфералық (нөсерлі, жауын-шашынды) .

Ақаба сулар құрамын қарастыру кезінде ластану концентрациясы (мг/л, г/м ³ ) басты көрсеткіш боп саналады. Имараттардың жұмысын бағалау нақты бір уақыт аралығындағы орташа сынамаларды талдауға негізделеді. Қалыпты жағдайда ортатәуліктік, сондай-ақ бірлік сынамалар қолданылады. Сынамаларды жинау, талдау, тасымалдау, сақтау және араластыру бекітілген сәйкес нұсқаулықтарға сай жүргізіледі.

Ақаба суларды тазартудың барлық этаптарында су құрамының сапасына қатаң бақылау жүргізіледі. Сондықтан ақаба су құрамының қоспа концентранттарына ғана емес, ластаушылар құрамының сапалық және сандық анықталуына жете талдау жасалады. Мұндай талдаудың қажеттілігі қайта өңдеу жүйесінің спецификасымен анықталады, өйткені ақаба суларда микро ағзалардың жалпы қырылуына алып келетін оксиндік заттар болуы мүмкін.

Органолептикалық көрсеткіштері (түс, түр, иіс, мөлдірлігі, лайлылығы), оптикалық тығыздығы, рН, температура секілді сипаттамалар қиындық туғызбайды. Тазартушы имараттың жұмысын бақылау үшін және технологиялық процесте ақаба суда қайта пайдалануға, тазарту және тазартуға дейінгі әдісті таңдауға, тазарту процесінің аяқталуына, сондай-ақ су қоймаға суды лақтыру мүмкіндігін бағалауға қажетті ақаба сулар құрамындағы органикалық заттар құрамын анықтау күрделірек.

Органикалық зхаттар құрамын анықтау кезінде екі әдіс кеңінен қолданылады: оттегідегі химиялық қажеттілік және оттегідегі биологиялық қажеттілік. Бірінші жағдайда ақаба суларда кездесетін заттардың күкірт қышқылы ерітіндісінде 50% (көлемі бойынша) 2 сағат бойы қыздырылған пробадағы 0, 25% калий дихроматы ерітіндісінде ыдырауына негізделген. Органикалық заттардың толық ыдырауы үшін катализатор ретінде күміс сульфаты пайдаланылады. Дихроматты әдіс жеткілікті дәрежеде қарапайым және оңай жүргізіледі, сондықтан да кең қолданысқа ие.

Оттегідегі биохимиялық қажеттілік стандартты жағдайда нақты бір уақыт аралығындағы ақаба сулар құрамындағы қоспаларды биологиялық аэробты ыдырату кезінде микро ағзалардың шығындаған оттегі мөлшері арқылы анықталады. Оттегіні биохмиялық тұтынуын анықтау арнайы құрылғыларды қажет етеді.

Биотехнология қоршаған орта және оның жай-күйін бақылау тәсілдеріне алуан түрлі және үдемелі ықпал ететін болады. Мұндай жағдайға мысал ретінде қалдықтарды қайта өңдеудің замануаи және жаңа тәсілдерін ойлап табуда биотехнологияны пайдалану тек бұл салада шектелмейтінін айта кету керек. Биотехнология барлық химиялық өндіріс және ауыл шаруашылығы секілді ірі салаларда басты рөлде, сондай-ақ тұйық және жартылай тұйықталған технологиялық циклдерді жасауға ықпал ете отырып, проблемалардың шешімін табуда көмектеседі.

1. 4 Ақаба суларды тазарту технологияларына шолу

Ақаба сулары - тұрмыстық, кәсіптік және өндірістік қолдану нәтижесінде қандай да бір дәрежеде ластанған, құрамында лақтырындылар мен өңделген жылуы бар, сондай-ақ физикалық және биологиялық қасиеттері нашарлаған сулар.

Ақаба суларын тазарту дегеніміз ақаба суларын олардың құрамындағы зиянды заттарды жою немесе ыдырату мақсатында өңдеу.

Ақаба суларын тазарту әдістері:

• Механикалық;

• Химиялық;

• Физикалық-химиялық;

• Электрохимиялық ;

• Биологиялық;

• Мембраналық;

• Термототықтық және т. б.

Механикалық тазарту дегеніміз ақаба суларының құрамынан шығу тегі минералдық немесе органикалық ерімеген ірі дисперсиялық қоспаларды бөліп алу. Ақаба суларын тазартудың механикалық әдістері 3 топқа бөлінеді:

1. Сүзгілеу
2. Тұндыру
3. Сүзу

Қандай да бір әдісті таңдау төмендегілерге тәуелді:

• Қатты заттардың көлеміне;

• Бөлшектердің физикалық-химиялық қасиеттеріне;

• Ластаушы заттардың концентрациясына;

• Қажетті тазарту дәрежесіне.

Механикалық тазарту әдісі ақаба суларының құрамынан қатты ерімеген қоспаларды жою үшін пайдаланылады [32] .

Сүзгілеу. Ақаба суларынан құрамынан ірі көлемдегі ерімеген қоспаларды жою үшін пайдаланылады. Торлар мен серіппелі торлар арқылы жүзеге асырылады. Әдетте, ақаба суларының жүру жолында 60-75 ^о көлбеулене орналасқан жылжымайтын торлар пайдаланылады. Тор топсасының көлденең қимасының көлемі торға түсетін ең аз қысымға байланысты таңдалады.

Тұндыру - ақаба сулары құрамынан ауырлық күшінің әсерінен жүзінді заттарды құм аулағыштарда (минералдық қоспаларды бөлу үшін), тұндырғыштарда (ұсақ тұнбалы және қалқымалы қоспаларды ұстау үшін), сонымен қатар мұнайаулағыштарда, май және смолатұтқыштарда бөліп алу.

Құмаулағыштар - бұл ағынды өтімі 100 м ³ /тәул. жоғары болған кездегі ауыр механикалық және органикалық қоспаларды ұстауға арналған механикалық имараттар. Олар көлемі 0, 15 мм жоғары немесе гидравликалық ірілігі 13, 2 мм/с жоғары бөлшектерді ұстайды.

Тұндыру ақаба суларының құрамындағы ірі дисперсиялық қоспаларды бөліп алудың ең қарапайым, еңбекті көп қажет етпейтін, әрі арзан әдісі болып табылады. Ауырлық күшінің әсерінен ластағыш заттар не төменге шөгеді, не бетіне көтеріледі.

Тұндырғыш имараттар:

• Жұмысының сипаты бойынша: кезеңдік әсер ету (контакттілі) және үздіксіз әсер ету (ағындық) ;

• Технологиялық ролі бойынша: бірінші реттік, екінші реттік, үшінші реттік тұндырғыштар;

• Су ағыны қозғалысының бағыты бойынша: вертикалды, горизонталды, радиалды және еңкіш жұқа қабатты;

• Жүзінді заттардың флокуляциясын қамтамасыз ету тәсілі бойынша: белсенді және баяу флокуляция;

• Тұнбадан арылу тәсілі бойынша: жинақтағыш механизмі бар, тұнба сорғыштары бар және гидро шаю механизмі бар болып бөлінеді.

... жалғасы

Зеренді ауданының шағын өзен көлдерінің сипаттамасы

Қалдықсыз және аз қалдықты технологияларды өндірісте пайдалану өзектілігі

Тұрмыстық ақаба суларды тазарту

Табиғи суларды микробиологиялық жолмен өңдеу технологиясы ( Қопа мысалында )

Қызылорда қаласының төгінді суларын биологиялық жолмен тазартуды жақсарту

Шайынды сулар

Алматы қаласының агломерациясын қалыптастырудың экологиялық ерекшеліктері

Алматы қаласының «Тоспа Су» тазарту аэростанциясы

КӨКШЕТАУ ҚАЛАСЫНЫҢ АУЫЗ СУ МӘСЕЛЕСІН СИПАТТАУ ЖӘНЕ ЗЕРТТЕУ НӘТИЖЕЛЕРІ

Алтын кендерін өңдеу жолдары тарау бойынша қорытынды

• Іс жүргізу
• Автоматтандыру, Техника
• Алғашқы әскери дайындық
• Астрономия
• Ауыл шаруашылығы
• Банк ісі
• Бизнесті бағалау
• Биология
• Бухгалтерлік іс
• Валеология
• Ветеринария
• География
• Геология, Геофизика, Геодезия
• Дін
• Ет, сүт, шарап өнімдері
• Жалпы тарих
• Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
• Журналистика
• Информатика
• Кеден ісі
• Маркетинг
• Математика, Геометрия
• Медицина
• Мемлекеттік басқару
• Менеджмент
• Мұнай, Газ
• Мұрағат ісі
• Мәдениеттану
• ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
• Педагогика
• Полиграфия
• Психология
• Салық
• Саясаттану
• Сақтандыру
• Сертификаттау, стандарттау
• Социология, Демография
• Спорт
• Статистика
• Тілтану, Филология
• Тарихи тұлғалар
• Тау-кен ісі
• Транспорт
• Туризм
• Физика
• Философия
• Халықаралық қатынастар
• Химия
• Экология, Қоршаған ортаны қорғау
• Экономика
• Экономикалық география
• Электротехника
• Қазақстан тарихы
• Қаржы
• Құрылыс
• Құқық, Криминалистика
• Әдебиет
• Өнер, музыка
• Өнеркәсіп, Өндіріс