Каспий аймағының экологиялық құқықтық мәртебесі

Пән: Экология, Қоршаған ортаны қорғау
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 156 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ

ҚЫСҚАРТУЛАР МЕН БЕЛГІЛЕУЛЕР

ҚЫСҚАРТУЛАР МЕН БЕЛГІЛЕУЛЕР: КІРІСПЕ

3: 4

1. 1

1. 2

1. 3

1. 4

1. 4. 1

1. 4. 2

1. 4. 3

ҚЫСҚАРТУЛАР МЕН БЕЛГІЛЕУЛЕР:

Каспий аймағының экологиялық құқықтық мәртебесі

Каспий аймағының қоршаған ортасын қорғау және табиғи ресурстарды пайдалану саласындағы құқықтық нормалардың қалыптасуы мен дамуы

Каспий аймағының экологиялық құқықтық мәртебесінің ерекшеліктері

Каспий аймағының қоршаған ортасын қорғау және табиғи ресурстарды пайдаланудың құқықтық қағидалары

Каспий аймағындағы жекеленген табиғи ресурстарды пайдаланудың құқықтық негіздері

Каспийдің су ресурстарын пайдаланудың құқықтық режимі

Каспий аймағында жер қойнауын пайдаланудың құқықтық режимі

Каспий аймағындағы жануарлар дүниесін пайдаланудың құқықтық режимі

2. 1

2. 2

2. 3

ҚЫСҚАРТУЛАР МЕН БЕЛГІЛЕУЛЕР:

Каспий аймағының қоршаған ортасын қорғау мен табиғи ресурстарды пайдалануды мемлекеттік реттеуДІҢ ҚҰҚЫҚТЫҚ НЫСАНДАРЫ

Каспий аймағы қоршаған ортасын қорғау мен табиғи ресурстарды пайдалануды мемлекеттік реттеу түсінігі, мақсаты мен қызметтері

Каспий аймағындағы қоршаған ортасын қорғау мен табиғи ресурстарды пайдалану саласындағы экологиялық сараптама, мониторингтің және экологиялық рұқсат берудің құқықтық режимі

Каспий аймағы қоршаған ортасын қорғау мен табиғи ресурстарды пайдалану саласындағы мемлекеттік органдар жүйесі мен өкілеттіліктері

3. 1

3. 2

ҚЫСҚАРТУЛАР МЕН БЕЛГІЛЕУЛЕР:

Каспий аймағы қоршаған ортаны қорғау мен табиғи ресурстарын пайдалану мәселелері бойынша халықаралық ынтымақтастықтың маңызды аспектілері

Каспий табиғи ресурстарын пайдалану саласындағы халықаралық ынтымақтастықтардың құқықтық негіздері

Каспий аймағы мемлекеттерінің Каспий экологиялық бағдарламалары

Қорытынды

Пайдаланған әдебиеттер тізімі

ҚОСЫМШАЛАР

101

112

120

125

132

ҚЫСҚАРТУЛАР МЕН БЕЛГІЛЕУЛЕР

ҚР - Қазақстан Республикасы

ҚР ЭК - Қазақстан Республикасының Экологиялық кодексі

ЕҚТА - Ерекше қорғалатын табиғи аумақтар

КЭБ- Каспий Экологиялық Бағдарламасы

КТҚС - Каспий теңiзiнiң қазақстандық секторы

ТМД - Тәуелсіз мемлекеттер достастығы

СИТЕС -Жойылып кету қаупі бар жабайы фауна мен флораның халықаралық саудасы туралы Конвенциясы

ЮНЕП- Біріккен Ұлттар Ұйымының қоршаған ортаны қорғау органы

ҚОӘБ - Қоршаған ортаға әсерін бағалау

РФ- Ресей Федерациясы

БҰҰ- Біріккен Ұлттай Ұйымы

КІРІСПЕ

Жұмыстың жалпы сипаттамасы. Диссертациялық зерттеуде Қазақстан Республикасының Каспий аймағының қоршаған ортасын қорғау мен табиғи ресурстарды пайдалануды құқықтық ретту ерекшеліктері және оны жүзеге асырудың құқықтық тетігі, осы салада туындайтын қатынастарын мемлекеттік реттеу ерекшеліктері, Каспий аймағы мемлекеттері мен Қазақстан Республикасының қолданыстағы заңнамаларын, оны жузеге асыру тәжірибесін жетілдіру мәселелері сараланады.

Диссертациялық зерттеу тақырыбының өзектілігі . Каспий теңізінің өзге көлдер мен теңіздерден ерекшелігі тұйық (жабық) қоймасы болып табылады. Каспий теңіздің экологиялық жүйесі көптүрлі өсімдіктер мен жануарлар дүнйесіне бай болып келеді. Каспий теңізі жер шарындағы балық шаруашылығы бойынша ең өнімді су қоймасы болып табылады және оның әлемдік генетикалық қорындағы бекіре қосылымы Каспий теңізінің солтүстік бөлігінің бірегей экожүйесімен оған құятын өзендермен ерекшеленетіндігінде [1] .

Каспий аймағының уникалды экологиялық жүйесі қазіргі таңда, Каспий аймағы мемлекеттерінің бірлесе шешуін талап ететін маңызды мәселелерінің бірі болып отыр. Кеңес үкіметі ыдырағаннан кейін Каспий аймағы мемлекеттерінің теңізге деген экономикалық қызығушылығын тудыруда. Бүгінгі таңда теңіздің табиғи ресурстарын игеру мен пайдаланудан пайда болған түрлі нысандағы мәселелер, соның ішіндегі экологиялық мәселелерді аймақтық деңгейде шешудің нақты мемлекеттік-құқықтық механизмді талап етуде.

Каспийдің экологиялық меселелерін нақты құқықтық базасының жоқтығы, теңіздің құқықтық мәртебесін анықтауда да және оның қоршаған ортасының мәселелерін қорғауда қиындық туғызып отыр. Аймақтың қоршаған ортасының нашарлануының бірнеше себептері бар. Жағалау аумақтарының шөлейттенуімен, топырақтың химиялық ластануымен, оның iшiнде мұнай өнiмдерiмен, бұрғылау, түрлi желiлiк құрылыстарды салу, карьерлер жасау кезiндегi техногендiк әсерлермен, сондай-ақ геологиялық барлау жұмыстарын жүргiзу уақытында жүйесiз жолдар салумен және жолсыз жерлермен ауыр бұрғылау техникасын тасымалдаумен байланысты қызметтер аймақтың қоршаған ортасына зиянын тигізіп отыр. Сонымен қатар, Каспий теңізі қайраңының ресурстарын қарқынды игерумен байланысты проблемалар Каспий аймағында жүргізіліп жатқан шаруашылық қызметтер жылдан-жылға қарқынды жүргізілуде. Ал осы аймақтағы шаруашылық қызметтерді жүзеге асыру, табиғи ресурстарды игеру және пайдаланумен тығыз байланысты. Аймақтағы жер, су, жер қойнауы шаруашылық қызмет жүргізудің базасы ғана емес, өндірістің негізгі объектісі болып отыр. Осындай табиғи ресурстарды пайдалану өндірістің, ең алдымен қоршаған ортаны қорғау талаптарымен санасуы қажет. Табиғи ресурстарды қарқынды нысанда игеру мен пайдалану салдарынан Каспий аймағының қоршаған ортасының нашарлануына алып келуде. Өтпелі кезеңдегі экономикалық қызмет саласындағы экологиялық талаптардың толық сақталмауы, мемлекеттік басқару механизмінің әлсіздігі мен құқық қорғау органдары қызметтерінің тиісті дәрежеде атқарылмауы, сондай-ақ Каспий теңізінің құқықтық мәртебесінің анықталмағандығы мен Каспий аймағының қоршаған ортасын қорғау туралы арнайы заңнамалық базаның болмауы аймақтағы экологиялық нашарлауына әкеп соқтырды.

Тұтастай алғанда Каспий жағалауындағы мемлекеттердің ұлттың экологиялық заңнамасы дамудың жоғары деңгейіне жетті. Каспий теңізінің мәселелерін қосқанда барлық экологиялық мәселелерді шешу жөніндегі іс жүзіндегі шаралар заңдар деңгейіндегі жоғары заңнамамен реттеледі. Көптеген заңдар жақында қабылданған, әсіресе Каспий жағалауында ТМД елдерінде қабылданған, дегенмен Иран заңдарға үнемі өзгерістер енгізіп отырады, бұл пайда болған мәселелерді өз уақытында шешуге мүмкіндік береді. Каспий теңізінің саяси, құқықтық және экономикалық режимі соңғы мезгілде түбегейлі өзгерді. Каспий теңізіне экономикалық қысым күшейді, жаңа экономикалық қызығушылықтар пайда болды, ал қазір оның жағасында бес мемлекет орналасқан.

Каспий теңiзi бассейнiнде Қазақстан өз қызметiн Әзiрбайжанмен, Иранмен, Ресеймен және Түркменстанмен үйлестiредi. «Каспий бестiгi» елдерiнiң әрқайсысының мұнай-газ операцияларында үлкен тәжiрибесi бар және Каспий теңiзi ресурстарына үлкен үмiт артады. «Каспий бестігі» елдерінің екіжақты және көпжақты қатынастарының қарқынды әрі жемісті дамуы олардың Каспий теңізінің Қазақстандық секторын игерудің саяси, экономикалық, экологиялық және технологиялық мәселелерін шешуге қабілетті екендіктерін көрсетеді [2] .

Зерттеудің өзектілігі Қазақстан Республикасында Каспий аймағының экологиялық мәселелері көпшіліктің назарында жүргенімен, қоршаған ортасын қорғау мен табиғи ресурстарды пайдалану саласында туындайтын қатынастарын құқықтық реттеу бүгінгі таңда экологиялық құқығының теориясы және оны тәжірибеде қолдану жағынан да жалпы көзқарас бойынша қанағаттанарлық деп есептеліне алмайтындығымен түсіндіріледі. Ішкі мемлекеттік заңдылықтың ақтаңдақтары, қарастырылған мәселе бойынша кешенді ғылыми зерттеулердің жоқтығы, зерттеу тақырыбын таңдауды негіздеді, жұмыстың мазмұнын және құрылымын, міндеттерін, мақсаттарын анықтады.

Тақырыптың зерттелу деңгейі. Каспий аймағының қоршаған ортасын қорғау мен табиғи ресурстарды пайдалануды құқықтық реттеу мәселесі нақты қарастырып, зерттемеген. Алайда, қазақстандық ғалым-заңгерлердің Каспий аймағының қоршаған ортасын қорғау мен табиғи ресурстарды пайдалануды құқықтық реттеудің әртүрлі қырларынан ашуға негіз болған көптеген құнды ғылыми еңбектері бар. Олардың ішінен қоршаған орта мен табиғаттың жеке объектілерін қорғау және пайдалануды құқықтық реттеу мәселелерін зерттеген Б. Ж. Әбдіраймов, Д. Л. Байдельдинов, С. Б. Байсалов, А. Е. Бектұрганов, А. Е. Еренов, А. С. Стамкұлов, А. Т. Ащеулов, Ж. Х. Қосанов, табиғатты ұтымды пайдалануды құқықтық реттеу меселелерін зерттеген Л. К. Еркінбаева, Н. С. Баймбетов, С. Д. Бекишева және т. б. ерекше айтуға болады. Сонымен қатар А. А. Транин, В. В. Петров, М. М. Бринчук, О. С. Колбасов секілді ресей заңгер-ғалымдарының еңбектері қолданылды.

Каспий аймағының кейбір экологиялық мәселелері су ресурстарымен байланысты болғандықтан, су ресурстарын пайдалану мен қорғау мәселелерін зерттеген А. А. Мукашеваның «Право водопользования в Республики Казахстан в условиях рыночных отношений», С. Ж. Сүлейменованың «Теоретические проблемы механизма реализации норм водного права Республики Казахстан» еңбектері негізге алынды.

Біздің елімізде туындаған мәселелерді кешенді түрде зерттеп, шешу қажеттілігі, «табиғи шаруашылық кешен» түсінігі Г. М. Сағынбекованың, Ж. К. Рысбекованың еңбектерінде кездеседі. Г. М. Сағынбекованың «Проблемы правового регулирования природно-хозяйственных комплексов (на примере Балхашского водного бассейна) » атты еңбегінде «табиғи шаруашылық кешен» мәселелері зерттелген.

Каспий аймағы бес мемлекеттің еншісіндегі табиғи объект болып табылады. Сондықан да оның бір шетінде орын алған өзгеріс оның екінші жағына әсерін тигізбей қоймайды. Сондықтан біздің елімізде трансшекаралық экологиялық мәселелерді зерттеген С. Ш. Тюлеубекова, Ю. А. Гаврилова және Г. К. Копбасарованың еңбектері де қолданылды.

А. Салимгерей «Правовые аспекты участие Казахстана в определении статуса Каспия» атты еңбегінде Каспий теңізінің құқықтық мәртебесінің мәселелері зерттелген болса, А. А. Аманова «Международно-правовые проблемы разработки ресурсов континентального шельфа Каспийского моря» өз зерттеулерін Каспий теңізінің халықаралық-құқықтық мәселелеріне арнаған. Аталған еңбектерде Каспий теңізінің кейбір экологиялық мәселелеріне тоқтала отырып, аймақтың халықаралық-құқықтық мәртебесі қарастырылған.

Дегенмен, жоғарыда айтылған авторлардың еңбектерінде, басқа да отандық және Каспий аймағы мемлекеттерінің бірде-біреуінде нақты Каспий аймағының қоршаған ортасын қорғау мен табиғи ресурстарды пайдалануды құқықтық реттеу мәселелері нақты зерттелмеген. Каспий теңізінің экологиялық-құқықтық мәселелерін зерттеген ресейлік ғалым А. М. Муртазалиевтің еңбегін ерекше айтуға болады. Автор өзінің «Правовые проблемы охраны окружающей среды в бассейне Каспиского моря» атты еңбегінде автор Каспий теңізінің ерекше қоршаған ортасын құқықтық қорғау мәселелерін Кеңес одағы ыдырағанға дейінгі кезеңде зерттеген.

Қазір Каспий аймағы экожүйесінің жылдан-жылға ушығып келе жатқан құлдырауы нәтижесінде экологиялық тепе-теңдікті бұзу, жан-жануарлар мен балықтар мекендейтін ортаның табиғаты төмендеу мен өзгеру, жем қорының азаюы, табиғи өсіп-өну орындарына кәсіпшілік балықтарының өсуіне кедергілердің пайда болу зардаптары байқалып отыр. Біз үшін теңіздің қазақстандық бөлігінің экологиялық жағдайы алаңдатып отыр. Оның үстіне соңғы жылдары шетелдік инвесторлардың мұнай өндіру мен оны тасмалдауға араласуы кейбір экологиялық мәселелерді ушықтырып жіберді. Атап айтқанда, қоршаған ортаның мұнай өнімдерімен ластануы, ауа, су ресурстарының сапасының нашарлауы тұрғындарды алаңдатып отыр. Сондықтан да, біздің зерттеуіміз қазіргі таңдағы өзекті мәселелердің біріне арналып отыр.

Диссертациялық зерттеудің объектісі - Каспий аймағының қоршаған ортасын қорғау мен табиғи ресурстарды пайдалану саласында туындайтын қоғамдық қатынастары болып танылады.

Диссертациялық зерттеудің пәні - нарықтық жағдайда Каспий аймағының қоршаған ортасын қорғау мен табиғи ресурстарды пайдаланудың құқықтық тетігі болып танылады.

Зерттеудің мақсаттары мен міндеттері. Диссертациялық зерттеудің мақсаты нарықтың дамуы жағдайында Каспий аймағының қоршаған ортасын қорғау мен табиғи ресусурстарды пайдалануға байланысты туындайтын құқықтық қатынастарының теориялық негіздерін зерттеу және осы мәселелер бойынша заң шығару ісін жетілдіру жөнінде нақты тәжірибелік және теориялық ұсыныстар жасау.

Аталған мақсатқа жету мынадай міндеттерге көңіл бөлуді қажет етеді:

- Каспий аймағының қоршаған ортасын қорғау және табиғи ресурстарды пайдалану саласындағы ұлттық және халықаралық заңнамалардың қалыптасуы мен дамуын зерттеу;

- Каспий аймағының экологиялық-құқықтық мәртебесін ескере отырып, аймаққа уникалды табиғи-шаруашылық кешен мәртебесін беру қажеттігін ұсыну;

- Каспий аймағының қоршаған ортасын қорғау мен табиғи ресурстарды пайдалануды мемлекеттік реттеу ерекшеліктерін зерттеу, осы саладағы мемлекеттік органдардың өкілеттіліктеріне талдау жасау және олардың қызметтін жетілдіру жөнінде ұсыныстар беру;

- Каспий аймағының қоршаған ортасын қорғау мен табиғи ресурстарды пайдаланудың құқықтық қағидалар жүйесін ұсыну;

- Каспий аймағы мемлекеттерінің заңнамаларына салыстырмалы талдау жасау мен жетілдіру бойынша теориялық және тәжірибелік ұсыныстар дайындау;

- Нарық жағдайында Каспий аймағының қоршаған ортасын қорғау мен табиғи ресурстарды пайдалануды реттеу саласында қолданыстағы заңдарды жетілдіру бойынша ұсыныстар мен нұсқаулар дайындау;

- Қазірігі жаһандандыру жағдайында Каспий аймағының қоршаған ортасын қорғау және табиғи ресурстарын пайдалану саласында халықаралық ынтымақтастықтық тетігіне сипаттама беру және оны нығайту жолдарын ұсыну.

Диссертациялық зерттеудің әдістемелік негізі. Диссертациялық зерттеудің әдістемелік негізі қоғам мен табиғаттың арақатынасы туралы, қоршаған ортаны қорғаудың ережелері мен халықаралық қағидалары туралы ғылыми ілімдер құрайды.

Зерттеу барысында ғылыми зерттеудің кешенді, тарихи-логикалық, жүйелі-құрылымдық, салыстырмалы-құқықтық талдау жасау және тағы да басқа әдіс-тәсілдер пайдаланылды. Қолданылып жүрген заңдар, сонымен бірге ведомстволық нормативтік актілер, құқықты қолдану тәжірибесі, мерзімді баспасөзде жарияланған материалдар зерттелді.

Зерттеудің ғылыми жаңалығы. Диссертацияның ғылыми жаңалығы монографиялық деңгейде, Қазақстан Республикасының нарықтық жағдайында Каспий аймағының қоршаған ортасын қорғау мен табиғи ресурстарды пайдалануды құқықтық реттеу меселелеріне арналған кешенді зерттеулердің бірі болып табылатындығымен негізделеді.

Диссертациялық зерттеудің жаңалығына мыналар жатады:

Каспий аймағының қоршаған ортасын қорғау мен табиғи ресурстарды пайдалануды құқықтық реттеу саласындағы заңнамалардың қалыптасуы мен даму кезеңдері анықтала отырып, әр кезеңге құқықтық сипаттама берілген;
Каспий аймағының экологиялық-құқықтық мәртебесін ерекшеліктерін анықтай отырып, бұл аймаққа уникалды табиғи-шаруашылық кешен мәртебесін беру қажеттігі анықталған;
Каспий аймағының экологиялық-құқықтық мәртебесін ерекшеліктерін ескере отырып, оның қоршаған ортасын қорғау мен табиғи ресурстарын пайдаланудың құқықтық қағидалар жүйесі ұсынылған;
Каспий аймағының қоршаған ортасын қорғау мен табиғи ресурстарды пайдаланудың мемлекеттік-құқықтық тетігі зерттеліп, осы саладағы мемлекеттік органдардың қызметтерін жетілдіру жолдары ұсынылған;
Каспий аймағының қоршаған ортасын қорғау мен табиғи ресурстарды пайдалану саласындағы Каспий аймағы мемлекеттерінің заңнамаларына құқықтық салыстырмалы талдау жасау арқылы, Каспий аймағын ластанудан қорғау жөніндегі Конвенцияның жобасы ұсынылған;
Нарық жағдайында Каспий аймағының қоршаған ортасын қорғау мен табиғи ресурстарды пайдалануды реттеу саласында қолданыстағы заңдарды жетілдіру бойынша ұсыныстар мен нұсқаулар дайындалған.

Зерттеудің қорғауға ұсынатын ғылыми негізді нәтижелері мен қорытындылары. Өткізілген зерттеу негізінде қорғауға мынадай ережелер мен тұжырымдар ұсынылады:

1. Каспий аймағына «уникалды табиғи-шаруашылық кешен» деген экологиялық-құқықтық мәртебе берілу тиіс. Оның уникалдылығы Каспий теңізімен теңіз жағалауларында орналасқан оның су қоймалық территориясынан басқа, жануарлар мен өсімдер дүниесінің, табиғи ресурстарының экологиялық өзара байланысқан, біртұтас күрделі табиғи жүйе екендігінен көрінеді. Бұл кешеннің құрамына мыналар кіреді:

- табиғи объектілер мен ресурстар: жер, жер қойнауы, пайдалы қазбалары, жануарлар және өсімдіктер дүниесі және т. б.

- теңізі аймағы: теңіз жағалауы, халықаралық құқықтық нормаға сәйкес 12 теңіз милль дейінгі теңіз жағалауы;

- ерекше қорғалатын аймақтар: қорықтар, қорық аймақтары, заказниктер, ұлттық парктер және т. б. ;

- рекреациялық аймақтар: санатория мен курортық, туристік базалар мен демалыс үй-жайлар;

- өндірістік және шаруашылық нысандар;

- аймақтағы халық.

2. Каспий аймағы қоршаған ортасын қорғау мен табиғи ресурстарды пайдалану саласындағы заңнамалардың қалыптасуы мен дамуы мынадай екі кезеңнен тұрады:

Бірінше кезең - Кеңестер одағы кезіңдегі Каспий аймағының қоршаған ортасына қатысты нормативті құқықтық актілер қалыптасқан уақытты құрайды.

Екінші кезең - Қазақстан Республикасының егемендік алғаннан кейінгі Каспий аймағына қатысты жаңа нарықтық жағдайға бағытталған нормативті құқықтық актілердің қалыптасуы мен даму уақытын құрайды.

Қазақстан Республикасы егемендігін алғаннан кейінгі жаңа экологиялық құқықтық нормалар мен талаптардың қалыптасуы, экономикалық-әлеуметтік жағдайлардың орын алуы, халықаралық экологиялық ынтымақтастықтың нығайуы, Каспий аймағының қоршаған ортасын қорғау мен табиғи ресурстарын пайдалану саласындағы заңнамаларының дамуына үлкен әсер етті.

3. Каспий аймағының қоршаған ортасын қорғау мен табиғи ресурстарды пайдалану құқығының қағидалары жалпы, салааралық және арнайы қағидаларға бөлінеді. Жалпы қағидалар ҚР Экологиялық Кодексінде, салалааралық ҚР Жер, Су Кодекстері мен Жер қойнауы және жер қойнауын пайдалану туралы, Ерекше қорғалатын табиғи аймақтар туралы заңдарында көрініс тапқан. Ал Каспий аймағының қоршаған ортасын қорғау мен табиғи ресурстарын ұтымды пайдалану туралы арнайы қағидалар заңды түрде бекітілуді талап етеді. Соның ішінде, мынадай негізгі қағидалар басшылыққа алынуы қажет:

Каспий аймағының тұрақты дамуын қамтамасыз ету;
Каспий аймағында экологиялық қауіпсіздікті қамтамасыз ету;
Каспий аймағында табиғатты пайдалануды міндетті сақтандыру қағидасы;
уникалды Каспий экожүйесі мен су қорғау аймағындағы табиғи ландшафтарға кері әсерін тигізбейтін қызмет түрлерінің басымдылығы;
уникалды Каспий экожүйесіне шаруашылық және өзге де қызметтер әсерінің кешенді есебі;
табиғи экологиялық жүйелерді, табиғи ландшафтарды және табиғи кешендерді сақтау басымдылығы.

4. Қазақстан Республикасы 2005 жыл 13 желтоқсандағы № 97-III ҚР Заңымен ратификацияланған, «Каспий теңiзiнің теңiз ортасын қорғау жөнiндегі негiздемелiк Конвенциясының» орнына (2003 жыл 4 қарашада Тегеран), Каспий аймағы мемлекеттерінің қатысуымен бірлескен келіссөздер жүргізіп, «Каспий аймағын ластанудан қорғау жөніндегі» әмбебап Конвенция қабылдау керек. Ал Конвенциямен мынадай мәселелер қамтамасыз етілуі тиіс:

- Каспий аймағының табиғи ресурстарын қорғау, сақтау және қайта қалпына келтірудің бірыңғай шараларын жүргізу;

- Каспий аймағын ластанудан қорғау мақсатында, Каспий аймағы мемлекеттерінің арнайы заңдары мен ережелерін қабылдау. Ал осы тұрғыда қабылданған арнайы заңдары мен ережелері туралы әрбір мемлекет, аймақтың басқа мемлекеттерін хабардар етуге міндетті;

- трансшекаралық әсерге ие болатын жобаларға, соның ішінде мұнай-газды өндіруге арналған қоршаған ортаға әсерді бағалаудың арнайы іс шараларды жасақтау;

- аймақтың экологиялық ерекшеліктерін ескере отырып, Каспий аймағын экологиялық қорғау аймақтарына бөлу (Мысалы, су қорғау аймағы, Солтүстік Каспий қорық аймағы және т. б. ) ;

- теңізде немесе жағалауда орналасқан мұнай-газ кешендері мен т. б. қауіпті объектілерді міндетті сақтандыру жүйесін қалыптастыру;

- балық шаруашылығына қатысты талаптарды бірыңғайландыру;

- төтенше жағдайлар кезінде әрекет етудің бірлескен жоспарларын әзірлеу;

- нақты шешім қабылдауға негіз және мамандар мен халық үшін ақпарат пен білімнің жалпы көзі болып табылатын орталықтандырылған деректер базасын әзірлеу;

- Каспий аймағын ластануына әсер ететін қауіпті заттар мен материалдардың тізбесін бекіту.

5. Қазақстан Республикасының Экологиялық Кодексіне «Каспий аймағын ластанудан қорғау» және «Каспий аймағында шаруашылық және өзге де қызметті жүзеге асыру кезінде қойылатын экологиялық талаптар» тараулармен толықтырып, Каспий аймағына «уникалды табиғи-шаруашылық кешен» анықтамасын беру қажет. Ал арнайы тарауда төмендегі жағдайлар қамтылуы тиіс:

- Каспий аймағының қоршаған ортасын қорғау мен табиғи ресурстарды пайдалану саласында туындайтын қатынастарды реттеуде қолданылатын негізгі анықтамалары;

- Каспий аймағының қоршаған ортасын қорғау мен табиғи ресурстарды ұтымды пайдаланудың негізгі қағидалары;

- Каспий аймағының қоршаған ортасын қорғау мен табиғи ресурстарды пайдаланудың шарттары мен тәртібі;

- Каспий аймағының қоршаған ортасын қорғау мен табиғи ресурстарды пайдалану саласындағы арнайы органдар жүйесі мен олардың құзыреттері;

- Каспий аймағында шаруашылық және өзге де қызметті жүзеге асыру кезінде экологиялық сараптама мен мониторингті жүргізу, экологиялық рұқсат берудің арнайы құқықтық режимін белгілеу;

- Каспий аймағының қоршаған ортасын қорғау мен табиғи ресурстарды пайдалану саласындағы заңнамаларды бұзғаны үшін жауапкершілік шаралары;

- Каспий аймағының қоршаған ортасын қорғау және табиғи ресурстарын пайдалану саласында халықаралық ынтымақтастықтық тетігі.

6. Каспий аймағының қоршаған ортасын қорғау және табиғи ресурстарын пайдалану саласында халықаралық ынтымақтастықты нығайту қажет. Соның ішінде, Каспий аймағы мемлекеттерінің өкілдеріннен құрылған және сол мемлекеттермен қаржыландырылатын аранайы өкілетті органдар құрылу. Яғни теңіз жағалауы мемлекеттерінің экологиялық саясатына сәйкес үйлестіруге және жасақтауға арналған, жедел түрде шешім қабылдайтын Каспий аймағы бойынша арнайы халықаралық комитеті тұрақты атқарушы орган ретінде қызметтер атқаруы тиіс.

Диссертациялық зерттеудің теориялық және тәжірибелік құндылығы. Зерттеу барысында жасалған қорытындылар мен ұсыныстар Каспий аймағы қоршаған ортасын қорғау мен табиғи ресурстарды пайдалануды құқықтық реттеу мәселелері әрі қарай зерттеуде, сонымен қатар, заң шығармашылығы мен құқық қолдану тәжірибесін жетілдіруге пайдаланылуы мүмкін.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.