Қазақстан Республикасындағы несиелендіру жүйесі

Пән: Банк ісі
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 99 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ . . . 6

1 ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАҒЫ НЕСИЕЛЕНДІРУ ЖҮЙЕСІНІҢ ЭКОНОМИКАЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ

1. 1 Халықты несиелендіру жүйесінің экономикалық мәні, мазмұны және қажетттілігі . . . 9

1. 2 Қазақстан Республикасында несие беру нысандарының қалыптасуы және дамуы . . . 17

Екінші деңгейлі банктерде халықты несиелендірудің кезеңдері . . . 25

2 ҚР ЕКІНШІ ДЕҢГЕЙЛІ БАНКТЕРДЕ ХАЛЫҚТЫ НЕСИЕЛЕНДІРУДІҢ ҚАЗІРГІ ЖАҒДАЙЫН ТАЛДАУ («КАЗКОММЕРЦБАНК» АҚ МЫСАЛЫНДА)

2. 1 « Казкоммерцбанк» АҚ-ның халықты несиелендіру жобасын талдау . . . 34

2. 2 «Казкоммерцбанк» АҚ тұтыну несиесін талдау және бағалау . . . 54

2. 3 «Казкоммерцбанк» АҚ тұрғын үй құрылысы несиеленуін талдау . . . 65

3 ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДА ХАЛЫҚТЫ НЕСИЕЛЕНДІРУДІҢ ЖЕТІЛДІРУ ЖОЛДАРЫ

3. 1 Екінші деңгейдегі банктердің халықты тұтынушылық несиелеуін оңтайландыру жолдары . . . 71

3. 2 Екінші деңгейлі банктердің тұрғын үй құрылысы несиелеу механизмін жетілдіру мәселелері . . . 81

ҚОРЫТЫНДЫ. . . . 91

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ . . . 93

КІРІСПЕ

Тақырыптың өзектілігі: Бүгінгі күні Қазақстанда нарықтық экономиканың негіздерін құрудың маңызды шарттарының бірі несиелік қатынастардың дамуы болып табылады. Жалпы несиелендіру банктік қызмет түрінің ең негізгісі және ол көптеген екiнші деңгейлі банктер үшін табыс алудың ірі көздерінің бірі болып табылады. Сондай-ақ, несие тек банк жүйесін дамытып қана қоймай қарапайым халықтың да қажетін қанағаттандырады. Сондықтан несие мәселесін, несие түрлерін және беру шарттарын қарастыру өзектілігі орын алып отыр. Осындай несиенің негізгі түрлерінің бірі-тұтыну несиесінің рөлі мен атқаратын қызметі ерекше. Себебі, қазіргі таңда халыққа тауарларды сатуды ынталандыратын тұтыну несиесі. Тұтыну несиесі, бір жағынан, тауар айналымының ұлғаюына сай несиенің көлемін өсіріп, тауарға несие алу сұранысын туындатады, екінші жағынан халықты несиелеудің өсуі, сұраныстың төлем қабілеттігін ұлғайтады.

Елбасымыздың «Қазақстан - 2050» атты жаңа қойылған стратегиясы бойынша 14. 12. 12 жылғы жолдауында мемлекеттің тұрақтылығын қамтамассыз етуімен байланысты экономикалық жағдайын да айта кеткен. Соның ішінде ақша - несие саясатына ерекше көңіл бөлген. Әлемдік экономикадағы қолайсыз ахуалды Қазақстандық банктер өз кезегінде өзінің мақсатын орындауға және нақты экономика секторының несиелік ресурстарға деген қажеттілігін қамтамасыз етуге тиістігін атап өткен. Сондай-ақ, қаржылық жүйеге бақылауды әлсіретуге болмайтындықты, банктерді проблемалық несиеден тазарту және қорландыру мәселелерімен тығыз айналысу қажеттігін айтты. Ол үшін Ұлттық Банк пен Үкіметке Президент Әкімшілігінің үйлестіруімен экономиканы қажетті ақша ресурстарымен қамтамасыз етуге бағытталған түбегейлі ақша - несие саясатының жаңа жүйесін мемлекеттік және сыртқы қарызды басқару саясатын енгізді. Сонымен қатар еліміздің қаржысын жай ғана бөліп қоймай оны ойлы да салмақты инвестициялау қажеттігін айта кетті. [1. б. 45-51]

Қаржыгерлердің 6- Конгрессінде өткен жылдардағы қаржы секторының даму тұжырымдамасының іске асырылуы нәтижелері талқыланып, Қазақстан Республикасының қаржы секторының алдағы жылдарға арналған тұжырымдамасы жасалған болатын. Тұжырымдамада ең бастысы банктік сектордың бәсекелестік қабілеттігін арттыру, соның ішінде банктік қызметтер нарығындағы бәсекелестікті күшейту мақсатында қаржы секторын ырықтандыру, банктік мекемелердің қаржылық тұрақтылығын қамтамасыз ету, міндеті белгіленді.

Халықты несиелелендіру белгілі бір дәрежеде табыстары біркелкі емес тұрғындардың өмір деңгейін салыстырмалы түрде теңестіреді, әр түрлі әлеуметтік топтардың тұтыну деңгейі мен құрылымының арасындағы айырмашылықты жояды. Ал ол өз кезегінде осы жұмыстың өзектілігін білдіреді. Тұрғындарды тұтынушылық несиелендіруге тоқталатын болсақ, жеке тұлғалар көбінесе тұтыну несиесін пайдаланады.

Тұтыну несиесі - қазіргі кездегі екінші денгейлі банктердің жеке тұлғаға беретін несие түрі. Бір жағынан, бұл несие нысаны ұзақ мерзім бойы қолданылатын тауарлар болуы мүмкін, ал екінші жағынан, тұтынушылық мақсатындағы банктік несие болуы мүмкін. Тұтыну несиесі халыктың әр түрлі тұтынушылық қажетін қанағаттандырудың құралы ретінде кызмет етеді.

Сондай-ақ, несиенің бұл түрінің негізгі артықшылықтарына мыналарды жатқызуға болады:

1. Несиесіз затты сатып алу қиынға соғады, яғни ұзақ уақыт бойы тосуға тура келеді немесе тіптен сатып алынбауы да мүмкін;

2. Қолайлылық: Қолайлы уақытта арзан бағамен сатып алу арқылы тиімді шарттар жасай алу, бiзде қолмақол ақша болмай қалған жағдайдың өзінде;

3. Қауіпсізідік: Қолма-қол ақшаға қарағанда несиелік карточкалар мен шығыс шоттары саяхаттап немесе сауда жасауда неғұрлым қолайлы, әрі сенімді төлем құралы болады;

4. Көмекші қызметі: несиенің бұл түрі байқалмайтын (болжауға болмайтын) жедел шығындарды өтеуге мүмкіншілік береді.

Қазіргі кездегі мемлекеттік тұрғын үй саясаты ең алдымен халықтың әлеуметтік қорғалуын және оның негізгі бөлігін қамтитын орташа табысты жұмысшы халықтың тұрғын үй мәселесін шешуге бағытталуы қажет. Яғни, бұл мәселені шешудің басты жолы ипотекалық несиелеу.

Ипотекалық несиелеу тиімді салым жасаудың шынайы баламасын көрсетеді. Негізінен банктер тарапынан тартылып жатқан несиелер қысқа мерзімді болып келеді және де егер соңғы кездердегі тартылып жатқан қаражаттар бойынша пайыздық ставкалар қарқынының төмендеуін есепке алсақ, онда ұзақ мерзімді ипотекалық несиелеуді қаржыландыру ушін қажетті ұзақ мерзімді қаражаттардың құнын бағалау шын мәнінде олардың болмауына байланысты қиынға соғады. Дәл осы қысқа мерзімді қаражаттарға қарағанда ұзақ мерзімді құралдардың жетіспеуі банктердің тұрғын үй саласын несиелеудегі жігерсіздігінің негізгі қаржылық себебін түсіндіреді.

Жеке тұлғаларды несиелендіру көптеген елдерде маңызды рөл атқарады. Осыған орай, ол мемлекет тарапынан реттеліп отыратын болады. Ол қадағаланады әрі банктік және коммерциялық несиелерге бақылау қойылады Жеке тұлғаларды несиелендіру халықтың тауарға деген сұранысын ынталандырады әрі олардың өндірілуі мен сатылуын арттырады. Сондықтан жеке тұлғаларды несиелендіру ақша-несие саясатының басым бағыты болып қала береді.

Зерттеу жұмысының мақсаты: Екінші деңгейдегі бактердің халықты несиелендіру жүйесін талдау арқылы банктердегі несиелік портфель жағдайын, оның ішінде тұтынушылық және ипотекалық несие деңгейін қарастырып, несиелік портфель сапасын жақсарту. Осы мақсатқа жету үшін мынадай міндеттер қойылған:

несиелендірудің экономикалық мәнін анықтау;
несиесінің берілу ерекшеліктерін қарастыру;
Екінші деңгейдегі банктерде несие беру үрдіс кезеңдерін қарастыру;
Халықты несиелендіру және несие қабілеттілігін анықтау әдісі;
«Казкоммерцбанк» АҚ бүгінгі таңдағы қаржылық жағдайына талдау жасау;
«Казкоммерцбанк» АҚ мәліметі негізінде несие портфелін және тұтынушылық несие деңгейін талдау;
Екінші деңгейдегі банктерінің жеке тұлғаларды несиелеуінің даму болашағын қарастыру.

Зерттеу объектісі: «Казкоммерцбанк» АҚ болып табылады.

Зерттеу жұмысының пәні: Екінші деңгейдегі банктердің жеке тұлғаларды несиелеуі болып саналады.

Диплом жұмысының ғылыми жаңалығы: Қазақстан Республикасында несиелендірудің заманауи нысандарын енгізу және несиелеу тәртібінің сапасын жоғарылату мен жетілдіруге байланысты ғылыми-тәжірибелік ұсыныстардың жасалуымен сипатталады.

Жұмыстың методологиялық негізі: Диплом жұмысымның теориялық әдістемелік негізіне: «Казкоммерцбанкі» АҚ-ның ережелері, статистикалық мәліметтері, экономика ғылымдарының классиктері мен қазіргі заманғы ғалымдардың еңбектері, атап айтқанда солардың ішінде Лаврушин О. И., Колесников В. И., Кроливецкая Л. П., Садвакасов К. К., Соколинская Н. Э., Смирнова Л. Н. және сонымен қатар Қазақстандық ғалымдар атап айтқанда Сейқасымов Г. С., Искаков У. М., Хамитов Н. Н., Макыш С. Б. және т. б. ғалымдардың ғылыми еңбектері, оқу құралдары мен тақырыпқа қатысты заңды және нормативтік актілер пайдаланылды.

Диплом жұмысының құрылымы: Кіріспеден, үш бөлімнен, қорытынды және пайдаланылған әдебиеттер тізімінен тұрады.

Диплом жұмысы үш тараудан тұрады. Бірінші тарауда, тұтыну және ипотекалық несиенің мәні, құрылымы, қағидалары туралы, яғни банктік несиелеудің теориялық аспектілерін қарастырдым;

Екінші тарауда, «Казкоммерцбанк» АҚ жеке тұлғаларды несиелендіру қызметін талдау, яғни жеке тұлғаларды несиелеуді ұйымдастыру тәртібі қарастырылған;

Үшінші тарауда, Қазақстанда халықты заманауи нысандар бойынша несиелендіру және оларды жетілдіру жолдары қарастырылған және қорытынды жасалған.

Диплом жұмысына таңдап алған тақырыбымды өз денгейінде ашу мақсатында мәліметтерді 9 сурет, 14 кесте түрінде өрнектедім.

1 ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАҒЫ НЕСИЕЛЕНДІРУ ЖҮЙЕСІНІҢ ЭКОНОМИКАЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ

1. 1 Халықты несиелендіру жүйесінің экономикалық мәні, мазмұны және қажеттілігі

Жеке тұлғаларға берілетін несие халыктың әр түрлі тұтынушылық қажетін қанағаттандырудың құралы ретінде кызмет етеді.

Тұтыну несиесінде қарыз алушыға жеке тұлға, ал несие берушіге несие мекемесі, сондай-ақ, әр түрлі меншік формасындағы кәсіпорындар мен ұйымдар жатады.

Нарықтық экономикалы елдерде халыққа қызмет көрсетудің қолайлы әрі пайдалы формасы ретінде тұтыну несиесі экономикада үлкен рөл ойнайды. Сондықтан да, ол мемлекет тарапынан белсенді түрде реттеледі. Реттеу несие берудің және оны пайдаланудың деңгейінде жүзеге асырылады, әрі бұл реттеу несиеленетін операцияға өзіндік қаражатпен бастапқы қатысу, несие мерзімі, процент мөлшерлемесі арқылы түпкілікті тұтынушының несиеленуін макұлдауда немесе несиелеу режимін қатайтуда көрінеді.

Әр түрлі елдерде жеке қарыз алушыларды несиелеуге байланысты әр қилы заңдар қолданылады, алайда, олардың бәрі баршаға ортақ нұсқама біріктіреді: тұтынушылардың өмір деңгейін арттыруға қажетті мөлшерінде несиеге қол жеткізу. [2. б. 73-78]

Біздің елімізде қайта құру процесіне дейін экономикада екі түрлі тұтыну несиесі басымдыққа ие болды:

ұзак уақыт пайдалануға жарамды тауарларды сатып алуға арналған несие;
тұрғын үй кұрылысының (жеке және кооперативтік несиесі)

Ұзақ уақыт пайдалануга жарамды тауарларды сатып алуға арналған несие жанама сипатта болды, өйткені оны Мемлекеттік банктің делдалдылығы арқылы әр түрлі сауда ұйымдары беріп келді.

Тұрғын үй құрылысынын (жеке және кооперативтік) несиесін несие мекемелері (Мемлекеттік банк және Құрылыс банкі) тікелей берді.

Өндірістің құлдырауымен, соған орай тауар айналымының әлсіреуімен, сондай-ақ, бөліп - бөліп төлеумен тауарларды сатып алу формасында халықты несиелейтін жекеше коммерциялық құрылымдардың бөлшек саудада белсенді түрде құрылуымен бірге, шаруашылык жүргізудің нарықтық формасының қалыптасу процесі басталған кезде қолға алынған осы шаралардың нақты мәні болмай қалды.

Тұрғын үй несиесін, сонымен қатар, тұтыну несиесінің кейбір түрлерін беру жүзеге асырылды. Мәселен, несиелер мыналарға: құрылысқа және бау учаскелерін көріктендіруге; ауылдық жерлердегі маусымдық тұруға арналған үйлердің құрылысына, оларды сатып алу мен жөндеуге; мал төлдерін сатып алуға және асырауға берілді; 1987 жылы құрылған Қазақстан Жинақ банкісі тұрмыска аса қажетті тұтыну несиесін берді.

Тұрмысқа қажетті тұтыну несиесін ҚР Халық банкісі заңды тұлғаларды несиелеуде қолданатын, атап айтқанда, несиенің қайтарылуы, несие мерзімі, несиенің мақсатты бағыты, несиенің ақылылығы және қамтамасыз етілуі секілді принциптерді сақтай отырып берді. Ссуданы беру кезінде басшылыққа алынатын маңызды өлшемге қарыз алушының төлем қабілеттілігі жатады.

Бүгінгі таңда Қазақстан банктері тұтыну ссудасының екі түрін ұсынады: ағымдағы мақсаттарға («кезек күттірмейтін мұқтажға берілетін») арналған несие; капиталдық сипаттағы шығынға берілетін несие.

Кезек күттірмейтін қажеттілік несиесін (орта мерзімді несие) Казкоммерцбанк дербес табыс көзі бар азаматтарға (оның ішінде, зейнеткерлерге де), олардың тұрғылықты жері бойынша бөлімшелері арқылы береді. Мынаны айта кету керек, бүгінгі таңда осы несие бойынша мерзімі өткен берешектердің мөлшері күрт артып кетті. Оған мыналар себеп болды: жұмыссыздықтың өсуі; ай сайынғы төлемдердің артуы кәсіпорын бухгалтерлерінің несиені өтеуге арналған төлемдерді аударудан бас тартуы. Бұл өз кезегінде аталмыш ссуданы банктердін беруін шектейді. Кезек күттірмейтін қажеттілікке арналған несиені коммерциялық банктер де біртіндеп бере бастады. Бұл өз несие ресурстарын қалыптастыру үшін жеке салымшылардың қаражатын тартудың негізгі тәсілі болып табылады. Кейбір Екінші деңгейдегі банктер өз акционерлеріне банк акциясымен және өзге де құнды қағаздармен қамтамасыз етілген несиені ұсынатын болды.

Несиенің мөлшері несие келісімшартының әрекет етуі және несиелеу мерзімі басталған сәттегі өз иесінің қолындағы акцияның нарықтық құнына қарай белгіленеді. Несиенің ең көп шамадағы мөлшері акцияның нарықтық құнының 85%-ін құрайды.

Тұтыну несиесінің екінші түрі - капиталдык шығындарға арналған несие (ұзақ мерзімді) - кезек күттірмейтін қажеттілікке арналған несиеден айырмашылығы - халықтан оны қалай пайдаланатыны жөнінде есеп беруді және банктен алынған соманың мақсатты бағыты туралы құжаттарды талап етеді.

Азаматтардың құрылыс салуына (реконструкция) және тұрғын үй сатып алуына көмек көрсету мақсатында банктер тұрғын үй несиесінің үш түрін ұсынады:алдағы тұрғын үй құрылысына жерді сатып алуға және жайғастыруға арналған қысқа мерзімді және ұзақ мерзімді несиелер (жер несиесі) ;
тұрғын үй құрылысына (реконструкция) яғни, құрылыс жұмыстарын тікелей қаржыландыруға арналған қысқа мерзімді иесие (құрылыс несиесі) ;
тұрғын үй сатып алуға арналған ұзак мерзімді несие. Тұрғын үй проблемасын шешуде халыққа көрсетілетін қар-жылық несиелік қолдау азаматтардың өз қаражаттарымен, сондай-ақ, құрылыс салуға немесе тұрғын үй сатып алуға демеу-қаржыны өтеусіз берудің негізінде жүзеге асырылады. Тұрғын үй құрылысын несиелеу құрылысшыға белгіленген тәртіпте жер учаскесін бөліп беру және тиісті органдардың тұрғын үй құрылысына рұқсат ету шартымен жүзеге асырылады. Бұл жөніндегі тиісті құжаттарды қарыз алушы банкке ссуданы беру туралы өтінішімен қоса ұсынуы керек. Оған қоса, банкке белгіленген тәртіпте келісілген және бекі-тілген сметалық жобалау құжаттамалары және клиенттің төлем қабілетін анықтауға қажетті құжаттар (жұмыс орнынан берілетін анықтама), сонымен бірге, қамтамасыз етілген міндеттеме берілуі тиіс. [3 б. 28-37]

Азаматтардың қамтамасыз етілген міндеттемесі ретінде жылжымайтын мүлік кепілзатының келісімшартын, бір немесе одан да көп азаматардың, сақтандыру компаниясының және өзге де занды тұлғалардың кепілгерлігін ұсынуға болады.

Әр түрлі меншік формасындағы кәсіпорындар мен ұйымдарға өз жұмыскерлерінің түрғын үй жағдайын жақсартуда олардың алған тұрғын үй несиесінің өтелуіне кепілдік беру арқылы жәрдемдесуіне және бұл несиені өздерінің (кәсіпорындар мен ұйымдардың) қаражат есебінен бөлектеп немесе толық өтеуіне рүқсат етілген.

Кепілге салынатын затқа мыналар жатуы мүмкін:

қарыз алушының меншігіне жататын құрылыс салуға арналған жер учаскесі немесе осы учаскеге өзге де мүліктік құқықтар;
дайын түрғын үй немесе аяқталмаған құрылыс, өзге де мүлік түрлері мен кепілзат ретінде пайдалануға болатын, ҚР-ның қолданыстағы заңына сәйкес келетін мүліктік құқық. Кепілге салынған мүлікті кепілзат беруші одан айырылып қалмау үшін сақтандыра алады. Негізгі қарыздың сомасы және ссуда бойынша процент толық өтелмейінше қарыз алушының жылжымайтын мүлікті үшінші түлғаға сатуына немесе оның мүліктік құқығын беруіне банктің жазбаша келісімінсіз құқығы болмайды. Банк тұрғын үй несиесін несиелеудің, атап айтқанда, мақсатты пайдаланылуы, қамтамасыз етілуі, мерзімділігі, кайтарылуы және ақылылығы секілді негізгі принциптерін сақтай отырып береді.

Құрылыс салу үшін немесе тұрғын үй сатып алу үшін алынған ссуданың өз максатында пайдаланылмағаны анықталған жағдайда банк берілген несиені мерзімінен бұрын өндіріп алуға құқылы болады, ал, қарыз алушы несиені қайтармаған жағдайда банк несиені кепілге салынған мүліктен немесе кепілгерден - өндіріп алады. Тұрғын үй несиесі туралы ережеге сәйкес банк беретін несиенің сомасы жерді сатып алудың және жайғастырудың құнына, құрылыстың (реконструкция) немесе сатып алынған тұрғын үй құнының 70%-ынан аспауы керек. Несиеленетін объектінің калған бөлігіне (30%-дан төмен болмайтын мөлшерде) қарыз алушы өз қаражатымен қатысады. Осы сәт пен тұрғын үй несиесінің өзге де нақты шарттары (мерзімі, мөлшерлемесі және т. б. ) қарыз алушы мен банк арасында бекітілетін несие келісімшартында айтылуы тиіс. Тұрғын үй несиесінің тағы бір түрі - құрылыс несиесі - қарыз алушы ашқан несие желісінің негізінде беріледі. Әрі-беріден соң ссуда құрылыстық-монтаждау жұмысының аяқталған кезеңінің құнына сәйкес бөлектеп (біртіндеп) беріледі. Банк кезеңдерді кейін инспекциялаумен құрылыс графигіне сәйкес кезең сайын аванс беру арқылы жұмысты қаржыландыра алады. Тұрғын үй проблемасын шешу заңды тұлғалар шығаратын облигацияның айрықша түрі болып табылатын және азаматтардың ақшалай қаражатын тарту мақсатында тапсырыс берушінің тұрғын үй құрылысын жүргізуге құқығы барын білдіретін тұрғын үй сертификаттарының айналымға енуіне себепкер болады. Тұрғын үй сертификаты эмитент анықтайтын шарттармен оның иесіне өз меншігіне пәтер сатып алуына құкық береді. Оны сатып алу ұзақ уакытқа созылатындықтан бұл жағдайды тұрғын үй сертификатын тұтыну несиесінің өзінше өзгешелегі болатын формасы ретінде бағалауға болады. Тауарларды несиеге сатуды барлық меншік формасындағы бөлшек сауда кәсіпорындары сатылу күніндегі баға бойынша жүзеге асырады (баға кейін өзгеретін болса да қайта есептелмейді) . Несиеге автокөлік, жиһаз, тоңазытқыш, мұздату камерасы, теледидар және т. б. секілді ұзақ уақыт пайдаланылатын тауарлар сатылады.

Несие алынатын тауардың қолма-қол ақшамен төленетін бастапқы жарнасы, сондай-ақ, оны бөліктеп төлеудің мерзімі (несие мерзімі) тауардың құнына қарай анықталады. Егер несиеге сатылатын тауардың бағасы ең аз шамадағы бір айлық еңбекақының 12 еселік мөлшерінен аспайтын болса, онда сатып алушы бірден осы тауар құнының ең аз дегенде 20%-ын төлейді және қалғанын 6 айдан үш жылға дейін бөліктеп төлейді. Егер тауардың бағасы аталған шектен асатын болса, онда тауарды несиеге алу барысынын бастапқысында оның құнының 40%-ын төлейді, ал, қалған бөлігі 5 жылға дейінгі мерзімде төленетін болады. Ұзақ уақыт пайдаланылатын тауарларды несиеге сатудың жаңа ережесіне сәйкес несиелеудің шегі (шекарасы) азаматтардың еңбекақы (табыс) деңгейіне қарай анықталып белгіленетін болады. Мәселен, алты айға дейінгі мерзімде бөліктеп төленетін тауар сатылатын болса, берілетін несиенің сомасы тауарды сатып алушынын екі айлық еңбекақысынан аспауы керек, ал, 24 айға 8 - айлық еңбекақыдан, 36 айға - 12 айлык еңбекақыдан, 48 айға - 18 айлық еңбекақыдан аспауы тиіс және 60 ай мерзімінде төленіп бітуі тиіс несиенің шекті сомасы сатып алушының 24 айлық еңбекақы деңгейінде белгіленеді. Тауардың кұны несиенің шекті сомасынан асып түсетін жағдайда тауар құны мен несие сомасы арасындағы айырмашылық қолма-қол ақшамен немесе ақшасыз есеп айырысу бойынша төленуі қажет. Сатып алушыдан сауда кәсіпорнының пайдасына несие со-масының проценті өндіріліп алынады. Бұл проценттің мөлшерін сауда кәсіпорны банк несиесінің қолданыстағы мелшерлемесін ескере отырып белгілейді, берілген несие сомасындағы тауардың құнын сатып алушы айына бір рет бірдей үлестермен өтейтін болады. Тұрғын үйге арналмаған жеке тұлғалар ссудасының маңызды көзіне, оны қалыптастыратын әрі ауыстыратын құралға несие карточкалары жатады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.