Ақша нарығы жайлы

1. АҚША ТУРАЛЫ ТҮСІНІК. НЕГІЗГІ АҚША АГРЕГАТТАРЫ. АҚША ЖИЫНЫ ТУРАЛЫ ТҮСІНІК. АҚША АЙНАЛЫСЫ ЗАҢЫ
1.1. Ақша айналысы заңы
1.2. Ақша агрегаттары
1.3. Ақша жиыны

2. АҚША ҰСЫНЫСЫНЫҢ ҮРДІСІ. ОРТАЛЫҚ БАНКТІҢ АҚША АЙНАЛЫСЫН БАСҚАРУЫ. ДЕПОЗИТТЕР. ОРТАЛЫҚ БАНК ЖӘНЕ АҚША БАЗАСЫ
2.1. Орталық банктің ақша айналысын басқаруы
2.2.Орталық банк және ақша базасы
2.3. Ақша ұсынысының үлгісі. Ақша мультипликаторы
2.4. Коммерциялық банктердің ақша жасаудағы рөлі

3. АҚША СҰРАНЫСЫ, ҚАСИЕТТЕРІ, ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ, АТҚАРАТЫН ҚЫЗМЕТТЕРІ. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАҒЫ АҚШАҒА СҰРАНЫС ЖӘНЕ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ
3.1. Ақша сұранысы: теория
3.2.Келісімдер жөніндегі сұраныс
3.3. Ақша сұранысының икемділігі
3.4. Монетарлық жиынтық құрауыштары
3.5. Ақша қаржы жаңалығы

Ақша дегеніміз - тауардың жалпы эквивалентінің тиянақталған түрі, құнның эквиваленттік формасы мен тұтыну құны біте қайнасқан ерекше тауар. Яғни ақша — тауар өндіру мен оны айырбастау үрдісівде басқа тауарлардан бөлініп шыққан ерекше тауар, оның айрықша қызметі - барлық тауарларға ортақ балама (эквивалент) рөлін атқару. Осыдан келіп ақшаның жаппай күші болады. Ақшаның қоғамдағы мәнін К. Маркс "жеке адам езінің қоғамдық билігін де, қоғаммен байланысын да өзінің қалтасына салып жүреді" деген афоризммен сипаттады. Ол мынадан айқын көрінеді:
Біріншіден, тек ақшаға айырбастау арқылы ғана тауарлар қоғамдық еңбектің нетижесі екенін анықтауға болады. Мысалы, ақшаның тауар айырбасында делдалдық етуі арқылы қоғамдық еңбектің сапалық деңгейі айқындалып, сандық есебі жүргізіледі.
Екіншіден, әр адамның еңбектегі, яғни қоғамдық өндірістегі үлесін де ақша арқылы анықтауға болады. Себебі адам қоғамдық еңбектегі үлесін жалақы ретінде алғаңца, ақша төлем құралы қызметін атқарғаны.
Үшіншіден, айырбас үрдісіңце ақшаның делдалдық етуімен тауардың ішкі қайшылықтары да шешіледі. Тек ақшаның пайда болуына байланысты бүкіл тауарлар тұтыну қүны түрінде айырбас қатынасының бір жағында тұрады да, ал екінші жағында бүкіл тауарларға қарама-қарсы ақша тұрады.
Тауарлар дүниесінің тауар және ақша болып екіге бөлінуі оның тұтыну құны мен құнының, яғни тауардың ішкі қарама-қарсы жақтарының қайшылығын шешуге жол салады. Өйткені, егерде тауар сатылса, оның ұүтыну құнының біреудің қажетін өтеуге керек болғандығы. Бұл бір жағынан, ал екінші жағынан оның құнының бар екендігі дәлелденгені. Сатылған құн енді ақша түрінде тауар өндірушінің қолына түседі. Сөйтіп, тауар өндірушіге түскен ақшаның мөлшеріне қарай өз өндірісіне басқа кез келген қажетті тұтыну құнын алуға мүмкіндік туады.

1. Сейiтқасымов Ө.С. Ақша, несие, банктер.– А., Экономика, 2001.– 466 б.
2. Көшенова Б.А. Ақша, несие, банктер, валюта қатынастары.– А., Экономика, 2000. – 328 бет.
3. Линвид Т.Г. Макроэкономическая теория и переходная экономика.– М., ИНФРА-М, 1996.– С.560
4. Экономикалық теория негiздерi Оқулық.– А., Санат, 1998.–455 бет.
5. Гальперин В.М. Макроэкономика.– С.-Пб., Экономика и финансы, 1997.–С.710
6. Жуков Е.Ф. Общая теория денег и кредита.– М., Банки и биржи ЮНИТИ, 1998.–С.359
7. Мэнкью Н.Г. Макроэкономика.– М., МГУ, 1994.–С736
8. Агапов Т.А., Серегина С.Ф. Макроэкономика.– М., Дело и сервис, 1999.–С.416