Электронды тахеометрлерді құрылыс өндірісі

Пән: Электротехника
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 53 бет
Таңдаулыға:

Кіріспе

Өнеркәсіптік кәсіпорындар белгілі өнімді өндіруді және шығаруды қамтамасыз ететін құрылыс кешені болып саналады. Оның құрамына кіретін өндірістік қызметті атқаратын құрылыстар өнеркәсіптік деп аталады. Оларға мыналар жатады: арнайы ғимараттар, оларда белгілі технологиялық процесс жүргізіледі, олармен байланысты энергетикалық, қуаттық және басқа да қондырғылардың ғимараттары, қоймалық бөлмелер, оның ішінде , жерасты және жер үсті коммуникациялары және т. с. с.

Өзінің көлемдік-орналасу және құрылымдық шешілуіне қарай өнеркәсіптік ғимараттар жоғары әр түрлілігімен ерекшеленеді, олар атқаратын қызметіне, технологиялық процестер операцияларының тізбектілігіне, жабдықтардың орналасуына және габариттеріне байланысты болады.

Тахеометрлік түсіріс - топографиялық түсірістің бір түрі. Бұл түсірістің нәтижесінде ситуация мен рельеф бейнеленген план алынады. Бұл түсірісте жер бетіндегі әр нүктенің пландық және биіктік орнын көру дүрбісін рейкаға бір рет қана қаратып анықтайды, мұнда бір мезетте арақашықтықты, горизонталь бұрыштарды және вертикаль бұрыштарды немесе өзара биіктікті өлшеп алады. Осы себептен өлшеуге кететін уақыт азайып, өлшеу жылдамдығы артады. Тахеометрлік түсірістің аспаптарына теодолиттермен қатар, тахеометр деп аталатын арнаулы аспаптар жатады.

Тахеометрлік түсірістер кішігірім жердің ірі масштабты планын алу үшін қолданылады. Құрылыс салынған жерлерді, жол ізденістерінде трасса бойын түсіргенде және т. б. бұл түсірісті қолдану тиімді.

Тахеометр дегеніміз - тахеометрлік түсіру кезінде қолданылатын геодезиялық аспап. Тахеометр аспабы арқылы біз бір нүктенің бақылаушы тұрған нүктемен салыстырғандағы горизонталь және вертикаль бұрыштарын, қашықтығын және өсімшесін (h) анықтай аламыз. Тахеометрлер дөңгелектік, номограммалық, авторедукциялық және ішкі базалық болып ажыратылады.

Жұмыстың мақсаты - заманауи электронды тахеометрлерге сипаттама бере отырып, олардың құрылыс өндірісі жұмыстарында қолдану методикасын көрсету.

Жұмыстың міндеті:

электронды тахеометрлерді құрылыс өндірісі жұмыстарында қолдану методикасына сипаттама беру;
заманауи электронды тахеометрлер және оның жіктелуін қарастыру;
тахеометрлік түсіріс, оларды өңдеу жұмыстарына сипаттама беру және қолдану аясын көрсету.

1. Электронды тахеометрлерді құрылыс өндірісі жұмыстарында қолдану методикасы

1. 1 Инженерлік-геодезиялық жұмыстарды жоспарлау

Үлкен құрылыс алаңдарындағы инженерлік-геодезиялық жұмыстарды жобалау мен жоспарлау үшін алдымен құрылысқа қажетті ережелермен танысып алған жөн, бұл ережелер құрылысты монтаждау жұмыстары кезінде үлкен рөл атқарады.

Үлкен өндіріс орындары мен кәсіпорындардың, биік объектілердің, өте күрделі жоспарланған объектілердің, тұрғын үйлердің, қоғамдық және әкімшілік ғимараттардың проектілерін ұйымдастыру өте жауаптылықты, әрі білімділікті талап етеді. Осы аталған жобаларды ұйымдастыру технологиялық жағынан құрылысты монтаждау жұмыстары барысында және де технологиялық ерекшеліктерді геометриялық жағынан қамтамасыз ету барысында да маңызды рөл атқарады (1-сурет) .

1-сурет. Инженерлік-геодезиялық жұмыстарды жоспарлау

Инженерлік-геодезиялық жұмыстарды ұйымдастыру, яғни құрылысты жобалау барысында, құрылыстың белгіленген межеде бітуі немесе құрылыстың уақытында салынып бітуі және де құрылыстың монтаждау жұмыстарының сапалы жағдайда орындалуы яғни жобада белгіленгендей болып орындалуы үшін мынандай талаптар қояды: алдымен геодезиялық жоспар құрылуы шарт, содан кейін негізгі құрылысқа қажетті құжаттардың болуы керек, бұл айтылған құжаттар мен жоспарлар геометриялық өлшеулер мен құрастыруларды техникалық дәлдікпен қамтамасыз ету үшін қажет.

Инженерлік-геодезиялық жұмыстарды бақылау және ескертпелер айту құрылысты монтаждау жұмыстары кезінде үлкен рөл атқарады. Құрылыс объектілеріндегі инженерлік-геодезиялық түсірістерді және жоспарларды белгіленген межеде орындау құрылыстың сапасына тікелей әсер етеді және инженерлік-геодезиялық құжаттарды уақытында жасақтау мен геометриялық жобалаулар құрылыстың негізгі элементі болып табылады.

Өте қиын және ірі объектілерді халық шаруашылығында және түрлі құрылымдарда тиянақты ұйымдастыру үшін мына жағдайлар маңызды. Жедел түрде инженерлік-геодезиялық жоспарды құрылысты монтаждау алаңдарында тиімді пайдалану арқылы құрылыс алға басады және техникалық жағынан жедел басқаруда маңызды рөл атқарады. Құрылысты монтаждау жұмыстарын білікті кадрлар немесе мамандар олар инженерлер, техника мамандары және білікті жұмысшылар қажет. Сонымен қатар түрлі құрылысқа қажетті приборлар, керекті құрал - жабдықтар, транспорт құралдары және де материалдардың болуы және техникалық журналдардың болуы да құрылыстың жақсы бітуіне әсер етеді [1] .

1. 2 Құрылысты бөлудің жалпы принципі мен қажетті дәлділігі

Инженерлік құрылысты бөлу немесе жобадан жерге шығару деп жердің бетінде болашақ құрылыстың планы мен биіктігі бойынша орнын анықтау үшін жасалатын годезиялық жұмыстардың кешенін айтады. Бөлу жұмыстары өзінің орындалу мәні бойынша топографиялық түсіріске кері процесс болып табылады. Топографиялық түсірісте ситуация мен рельефтің ерекше нүктелері жердің бетінен планға түсіріледі, ал бөлу процесінде, керісінше, топографиялық планда жобаланған құрылысты жердің бетіне шығарылады.

Жобадан жердің бетіне шығару бірнеше кезеңнен тұрады: 1) жердің бетіне құрылыстың басты және негізгі осьін шығару; 2) басты және негізгі осьтерден аралық (бойлық пен көлденең) осьтерді толық бөлу; 3) монтаждық осьтерді шығару және технологиялық құрылыстарды жобаға байланысты орналастыруын тексеретін геодезиялық бақылау.

Бөлу жұмыстарына талап ететін дәлдіктер әр кезеңге байланысты өзгеріп отырады: бірінші кезеңде бөлу жұмыстары төмен дәлдікпен жасалынады, қате бірнеше сантиметрге дейін болады, кейінгі кезеңдерде жерге шығару жұмыстары өте дәлдікпен жасалынады, қате бірнеше сантиметрге дейін болады, кейінгі кезеңдерде жерге шығару жұмыстары өте дәлдікпен жасалынады.

1. 3 Құрылысты бөлу пунктері мен тірек торлары

Бөлудің пландық тірек торлары. Бұл торларды құр бөлетін инденерлік құрлыстың пішіні мен мөлшеріне, орналасу жағдайына, бөлу жұмыстарының әдісі мен дәлділігіне және негізгі пунктерді ыңғайлы орналасуына байланысты болады. Пландық тірек торлары үшін мемлекеттік геодезиялық торлары мен толықтыру торларының нүктелері, инженерлік ізденісте салынған геодезиялық торлар мен құрылысқа байланысты жаңадан құрылған геодезиялық торлардың нүктелері қолданылады. Құрылатын торлар үшбұрыш түрінде триангуляция мен трилатерация торларымен, геодезиялық төртбұрышпен, квадратты және тікбұрышты құрылыс торларымен, тұйық және ашық теодолиттік жүріспен, параллактикалық полигонометриямен дамиды.

Бөлудің биіктік тетік торлары мемлекеттік геодезиялық торлардың реперлері маркаларымен байланыстырылған ыңғайлы орналсқан реперлердің қатарына тұрады.

Пландық-биіктік геодезиялық негізі мен басты бөлу осьтері нүктелерінің орнын анықтау және оларды бекіту процесі құрылысты бөлудің негізгі кезеңіне жатады. Бұл кезең торларды бақылау актысын жасаумен аяқталады. Құрылысты толық бөлу құрылысының жеке бөліктері мен элементтердің қосымша және көлденең осьтерін бөлуден басталады [2] .

1. 4 Инженерлік құрылысты бөлудің негізгі элементтері мен әдістері

Құрылыстың жеке элементтерін бөлу жер бетінде жақсы бекітілген тірек торларының нүктелері мен сызықтарынан немесе құрылыстың басты бөлу осьтерінен басталып орындалады. Инженрелік құрылысты салу кезінде бөлу жұмыстарының негізгі элементтеріне жататындар: жоба горизонталь бұрышты салу, жоба арақашықтықты салу, жерге жоба биіктігін шығару, жоба еңістігінің сызығын шығару, жоба жазықтығын салу.

Жоба горизонталь бұрышты салу бөлу негіздері пункттерінің арасындағы белгілі бағыттан немесе белгілі құрылыстың осьінен жасалынады. Ол үшін теодолитті шығаратын бұрыштың төбесінен, оны жұмыс қалпына әкеледі де, горизонталь дөңгелектен санақ алады. Содан кейін алынған санаққа бұрышын қосып, алидада бұрандасын босатып, теодолит дүрбісін қосылған санақтың мәнімен бағыттайды. Аспаптан біршама қашықтықта дүрбінің көздеу осьінің створымен жердің бетінде С нүктесін белгілейді (2-сурет) . Бұл дүрбінің бірінші қалпы (ДС), содан кейін дүрбінің екінші қалпымен (ДО) жоғарыда айтылғандай салып, жер бетінде С нүктесін белгілейді. Салынатын жоба бұрышы ретінде С мен М нүктелерінің ортасы С нүктесін белгілеп, оны қазықпен бекітеді.

Жоба қашықтығын салудың жалпы жағдайы жер бетінде жоба қашықтығына сәйкес көлбеу қашықтықты Д анықтау және бекіту болып табылады. Жерге салынатын көлбеу сызықтың ұзындығы Д анықтау үшін берілген жоба ұзындығы d мен сызықтың горизонтқа көлбеу бұрышы арқылы формуламен есептейді

D $= d + 2{d\ \sin}^{2}(v2)$ $= d + 2{d\ \sin}^{2}(v2)$ немесе

D $= d\ \cos v$ $= d\ \cos v$

бұнда $2^{}$ $2^{}$ - көлбеулік түзетпе.

2-сурет. Жоба қашықтығын салу

Есептелмеген ұзындықты D жердің бетімен берілген бағыт бойынша жарық қашықтық өлшеуіш, лента немесе рулетка арқылы екі рет АВ мен АВ салады(3-сурет) . Сол екеуінің ортасы В нүктесін жерде белгілеп, қазықпен бекітеді. АВ сызығының ұзындығы D жоба қашықтығы болып табылады.

Егер жоба ұзындығын салу кезінде мүмкіндік салыстырмалы қате 1:2000-нан аспаса, онда 1-қа дейінгі көлбеулікті көлбеуге байланысты түзетпе ескерілмейді.

3-сурет. Жоба биіктігін жерге шығару

Жоба биіктігін жерге шығару. Жоба биіктігін жерге шығару геометриялық нивелирлеу әдісімен орындалады. Нивелирді жақын репер мен биіктікті шығаратын жердің ортасына жуықтап қойып репердің үстіне қойылған рейкадан а санағын алады(4-сурет) . Содан кейін аспаптың горизонтын (АГ) есептейді. АГ $=$ $=$ Hpеп+а. Есептелген АГ және Нж арқылы жоба санағын есептейді, bж $=$ $=$ АГ-Нж. Осыдан кейін жоба биіктігі шығаратын нүктеде, нивелирдің жіптік торының горизонталь сызығымен рейкадағы bж санағының мәні сәйкес келгенше, рейканы вертикаль қозғалтады. Осы кезде рейка ұстаған адам жоба биіктігін қазықпен белгілеп, оны бекітеді.

4-сурет. Жоба биіктігін жерге шығару әдісі

Жоба еңістігін жерге шығару теодолитпен немесе ниверлирмен орындалады. Теодолитпен шығарғанда теодолитті жоба еңістігі шығарылатын сызықтың басты нүктелеріне қойып, дүрбіні сызықпен бағыттайды. Осыдан кейін жоба еңістігін көлбеу бұрышқа айналдырады, іж $= tg$ $= tg$ ж. Алынған бұрышты вертикаль дөңгелектің санағына салып, дүрбіні сол бұрышқа сәйкес деңгеймен бекітеді. Аспаптың биіктігін рулеткамен өлшеп, оны рейкада белгілейді(5-сурет) . Содан кейін біртіндеп еңістік шығаратын сызықтың бойымен рейка қоятын нүктелерді белгілейді. Әр нүктеде жіптік тордың горизонталь сызығы мен рейкадағы белгі сәйкес келгенше рейканы вертикаль қозғалтып, рейка табанының деңгейімен қазық бекітеді. Қазықтың бойымен жіп тартады. Тартылған жіптің бағыты жоба еңістігінің бағытымен сәйкес келеді.

Жоба жазықтығы шығару құрылыс кезінде терең шұңқырладың түбіне және құрылыстың биік бөліктеріне биіктік бөлгенде, сондай-ақ горизонталь немесе көлбеу алаңшыларды пландағанда жүргізіледі. Бұнда нивелир аспабы, рейка және арнаулы кронштейнге ілінген ленталар арқылы орындалады.

5-сурет. Жоба еңістігін жерге шығару

1. 5 Құрылыстағы геодезиялық жұмыстар

Ғимараттар мен құрылыстардың дәл және дұрыс орналасуын қамтамасыздандыратын өлшеулер, есептер және іс жүзінде сызбаларды құрастыру кешенін көрсетеді. Сонымен қатар, нормативтік құжаттардың талаптарына және жобаның геометриялық параметрлеріне сәйкес, конструкциялық және жоспарлық элементтерді салады.

Геодезиялық жұмыстар, құрылыстық жобалау және өндіріс процесінің құрамдас бөлігі және олардың мазмұны мен технологиялық реттілігі - негізгі өндірістің технологиясы мен кезеңі болып табылады. Геодезияда төмендегідей келесі геодезиялық жұмыстардың кезеңдерін бөлуге болады:

құрылыс үшін алаң таңдау;
материалдарды жинау, талдау және қорытындылау;
құрылыстық жоспарлау;
топографиялық - геодезиялық жұмыстар (инженерлік - геодезиялық ізденістер) - яғни құрылыс үшін геодезиялық негізді жасау;
инженерлік ізденістердің басқа да түрлерін геодезиялық қамтамасыздандыру;
құрылыс жоспарларын қосымша алғашқы мәліметтермен қамтамасыздандыру;
құрылыс конструкцияларын дайындау;
құрылыс конструкциялары қалыптасатын элементтердің геометриялық параметрлерінің сақталуын қадағалау;
дайын құрылыс конструкциялардың геометриялық параметрлерін статистикалық бақылау;
құрылыстың дайындық кезеңі;
геодезиялық бөлу негіздерін жасау;
территорияның инженерлік дайындығы;
бас және негізгі осьтерді жер бетіне көшіру;
құрылыстың негізгі кезеңі;
конструкциялық элементтердің осьтерін жер бетіне көшіру;
ғимараттардың жер асты және жер беті бөліктерін құру кезіндегі құрастыру - жинақтау жұмыстарын геометриялық қамтамасыздандыру;
жауапты геодезиялық құжаттамалар жинағын тапсыруға дайындау;
құрылыстың аяқталуы;
құрылыс кезіндегі жүргізілген геодезиялық жұмыстардың нәтижелері туралы техникалық есепті дайындау және өткізу;
арнайы жауапты инженерлік жоспарларды, профильдер мен қималарды және жауапты, негізгі бас жоспарларды құрастыру [3] .

Құрылысты жобалау алдында, келешек құрылыс алаңында, мұнай және газ кәсіпшілігінің бас жобасына негіз болатын тірек торабын
дамытады, ipi масштабтағы түсірулер жүргізеді, топографиялық пландар
дайындалады, олардың негізінде кәсіпшіліктің өнеркәсіп алаңының бас планы жасалынады. Осы планда құрылыс объектілерінің пландық және биіктік орындары және ғимараттардың негізгі құрылыстық осьтерін геодезиялық пункттерге байланыстыру мәліметтері беріледі. Жобалау кезіндегі геодезиялық жұмыстар құрылыс құжатының геодезиялық бөлімін жасаудан, бөлу сызбаларын құрудан, алаңды вертикаль тегістеу жобасын әзірлеуден және жобаны жер бетіне көшірудің бастапқы мәліметтерін геодезиялық дайындаудан тұрады. Жобаны жер бетіне көшірудегі геодезиялық жұмыстар жергілікті жерде учаске телімінің шекарасын, құрылыстың жобалық сызықтарын бөлуден, ғимараттың негізгі осьтері мен негізгі жобалық горизонттарды жер бетіне көшіруден және жобаның геодезиялық бөлімін жасаудан тұрады.

Құрылысты қамтамасыз ететін күнделікті геодезиялық
жұмыстар құрылыс конструкциялары мен жабдықтарды жобаға
сәйкес орындарына тұрғызудан, биіктігін және тіктігін тексеруден, күнделікті түсіруді жүргізуден және құрылыс кезеңдерінің тындырымды сызбаларын жасаудан тұрады. Құрылыс алаңында жергілікті жердің карталары мен пландарын жасауға арналаған геодезиялық түсipулердің пландық негіздеуі ретінде триангуляция, полигонометрия және трилатерация пункттері, ал биіктік нивелирлік торап реперлері пайдаланылады. Осы тораптар қажетті тығыздыққа дейін түсіру пункттерімен жиілендіріледі.

Кейде сол маңдағы геодезиялық пункттердің дәлдігі мен жиілігі құрылыс алаңындағы бөлу жұмыстарын қамтамасыз етуге жеткіліксіз болуы мүмкін. Сондықтан оларды жиілетеді, не арнайы тірек жүйелерін құрады. Тірек пункттерінің торабын толықтыру 1 және 2 разрядты триангуляция немесе полигонометрия әдісімен, теодолиттік жүрістермен, тура және кері қиылыстырулармен орындалады. Жаңа пункттер құрылыс жұмыстарының әcepi тимейтін жерлерге орнатылады. Пункттердің биіктіктері нивелирлеу арқылы аныкталады.

Жергілікті жерде салынып жатқан құрылыстың сипатты нүктелерінің пландық және биіктік орындарын анықтау үшін жер бетінде орындалатын геодезиялық жұмыстар ғимаратты бөлу немесе жобаны жер бетіне көшіру деп аталады. Белгілі бір продукцияны шығару және өніммен қамтамасыз ету, бұл өндірістік кәсіпорынның кешендік құрылымына жатады. Оның құрамына кіретін өндірістік мақсаттағы құрылымдар өнеркәсіп болып табылады. Оған белгілі бір технологиялық процестер жүзеге асатын арнайы ғимараттар жатады, дәлірек айтқанда, осы өнеркәсіппен энергетикалық, ауыр және басқа да құрылғылар, механикаландырылған және жай қойма бөлмелері және жерасты мен жерүсті коммуникациялар байланысты және т. б. Өзінің көлемді - пландық және конструктивті шешімдеріне байланысты өнеркәсіптік ғимараттар өздерінің үлкен айырмашылықтарымен ерекшеленеді, атап айтқанда өзінің мақсатымен, ондағы технологиялық процестердің операциясымен және құрылғының габариттың өлшемдердің орналасуымен түсіндіріледі. Өнеркәсіптік ғимараттар бір қабатты және көпқабатты, бірұшымды және көпұшымдыларды жобалайды. Конструкциясы бойынша олар көбінесе каркасты және үлкен өлшемді ферма түріндегі жабық элементімен сипатталады. Әдетте, өнеркәсіптік ғимараттар жалпы айтқанада, жүк көтергіш механизмнен тұрғызылады, яғни көпірлік және тіреуіш крандары арқылы. Өндірістік кәсіпорындардың құрылымдарын тұрғызуда үлкен геодезиялық жұмыстар атқарылады. Осы жобаның көзге шығару мақсатында құрастырылатын жүйе тұрғызылады. Құрастырылған жүйенің пунктінен ғимараттың құрылымының және инженерлік коммуникацияның басты осьтері шығарылады. Құрылыстағы бөлшектерге бөлгенде, оның шығарылған және бекітілген басты осьтерінен конструкцияның жеке элементтерінің орналасуын анықтайды. Одан басқа, технологиялық құрылымдардың монтажы үшін құйылған және тіректелген іргетастардың бөліктерін бөлшектеуді жүзеге асырады [4] .

Өндірістік кәсіпорынның құрылысы кезінде технологиялық құрылғылардың монтажы кезіндегі геодезиялық жұмыстың маңызы зор. Бұл жұмыстардың нақтылығы мен методикасы әр түрлі факторларға байланысты. Атап айтқанда, негізгілері: оның формасы, өлшемі және конструктивті - құрылымның ерекшелігі, сонымен қатар оның элементтерінің дұрыс атқарылуындағы оның талабы. Ғимарат пен құрылыс салу кезінде «жалпыдан жекеге» атты геодезиялық негізгі принципті қатаң сақтаумен жүргізіледі. Сондықтан алдымен жергілікті жерде негізгі бөлу осьтерінің орналасуын анықтайды және тек осыдан кейін ғана планда жергілікті жердің орналасуын анықтауға алып келетін бөлшекті (деталь) бөлуге кіріседі.

Ережеге сай, проектіні табиғатқа ауыстырудың негізі болып құрылыс торы қызмет етеді. Бөлу жұмыстарын орындаудың ыңғайлылығы үшін тордың жанын құрылыстың негізгі осьіне параллель бөледі. Бұл жағдайда бөлу жұмыстары тордың сәйкес жанының өлшемдеріне алып келеді. Бұл үшін құрылыс торының координаттар жүйесінде құрылыстың бұрыштық нүктелерінің координаталарын есептейді және сызбаға түсіреді. Мысалы, х _а , у _а және х _b , x _b координаталары А және В нүктелерінің жергілікті жерде орналасуын тор жанына қатысты теодолит және өлшеу лентасы арқылы табады. Жергілікті жерде А нүктесін құрылыс торының биік нүктесінде алу үшін теодолитті орнатып, оны r нүктесіне нысаналайды. тең арақашықтығын есептеп, өлшеу лентасының көмегімен оны биік нүктеден кейінге қалдырады. Теодолитті нүктесінде орната отырып және оны құрылыс торының алыс биік нүктесіне нысаналай отырып, екі айналым кезінде 90 ^о -қа тең бұрыш салады және осы бағыт бойынша және кейінгіге қалдырады. Осылайша алынған А және С нүктелерін жергілікті жерге бекітеді. Осыған ұқсас жолмен В және Д нүктелерін тауып, бекітеді. Бақылау үшін құрылыстың барлық жақтарының өлшемдерін және АД мен СВ диагональдарының (А, В, С, Д бұрыштары 90 ^о -қа тең) өлшеулерін орындайды. Сол нүктелерді полярлы әдіспен бөлу үшін және координаталарының өсімшелері арқылы полярлы бұрыштарды және полюстен сәйкес нүктеге дейінгі қашықтықты өлшейді. Полярлы координат әдісімен бөлуді электронды тахеометр көмегімен өткізу ыңғайлы. Құрылыс жаны ұзындығын өлшеуді бақылау бұл жағдайда міндетті болып саналады. Құрылыс осьтерінің өзара перпендикулярлығы да теодолитті бекітілген нүктеде орната отырып тексереді. Тура бұрыштан ауытқу жіберілетін мәнді жоғарылатпауы керек. Құрылыс осьін бекіту үшін құрылыстың ескі заттар салады, бағандар орнатады және оларға деңгей бойынша тақта қағады, оның жоғарғы жағы жазық болуы керек.

Құрылыстың ескізаты құрастырылатын зерзат (объект) айналасында біркелкі, не тек оның бұрыштары бойынша болуы мүмкін. Алаңды тік жоспарлау кезіндегі геодезиялық жұмыстар: Тік жоспарлау жобасы қала көшелері мен жолдары, автомобиль жолдары, құрылыс алаңдары, аэродромдар және тағы басқа проектілердің құрамды бөлігіне кіреді. Тік жоспарлаудың негізгі міндеттері: Жер бетіндегі жауын-шашындық, ерігіш және ауылшаруашылық суларының аумақ шегіне немесе жер асты жауын-шашын канализациясы жүйесіне бұрылуы; Жер беті бедерінің қала көшелері мен жолдарына, аудандарға, автомобиль жолдарына, аэродромның ұшу-қону жолағында олардың жіберілетін ылдиға келтірілуі; Жер беті бедері ұйымы, инженерлік құрылыстың таралу ыңғайлылығы үшін рельеф дефекттерін анықтау; Барлық жер беті инженерлік құрылыстары мен жер асты коммуникацияларын олардың өзара байланысуында проектілеу; Тік жоспарлау проектісін өңдеу үшін топографиялық негіз, топографиялық пландар мен жергілікті жердің әр түрлі масштабтағы сандық моделі проектіленетін объект сипаты мен проектілеу сатыларына байланысты топографиялық түсіріс масштабын 1:200 - 1:2000 масштаб шегінде қабылдайды [5] .

Топографиялық пландарды әдетте әртүрлі топографиялық түсіріс түрлерін: тахеометрлік, квадрат бойынша нивелирлеу, жинақтауды өз ішіне алатын жер беті далалық геодезиялық жұмыстарының кешенін орындау нәтижесінде алады. Тік жоспарлау проектісін негіздеу үшін түзілетін геодезиялық жұмыстар кешенінде квадрат бойынша нивелирлеу әдісімен топографиялық түсіру маңызды орын алады.