Инвестициялық қызметті мемлекеттік реттеу

Пән: Экономика
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 87 бет
Таңдаулыға:

КІРІСПЕ

Қазақстан Республикасындағы экономикалық жүйенің қалыптасу кезеңінде жеке секторға инвестиция басым сипатқа ие. Инвестиция - Қазақстан экономикасының нарықтық экономикаға өтуі кезінде пайда болған жаңа термин. Инвестициялық қатынастар әлемдік экономикада қашанда шешуші рөл атқарады. 2003-2015 жылдарға арналған Қазақстан Республикасының Индустриялық-инновациялық стратегиясын жүзеге асыру бағытында көптеген шаралар іске асуда. Бүгінгі күні Қазақстан экономикасы тұрақты даму үстінде.

Қазақстан экономикасын тұрақтандыру және дамытудың маңызды жолдарының бірі - инвестициялық қызметті ұлғайту, ең алдымен еліміздің ішкі резервтерін жұмылдыру және көбірек тиімді пайдалану болып табылады.

Қазақстан тәуелсіздікке қол жеткен күннен бастап экономикалық жағдайды тұрақтандыру, ішкі экономикалық қауіпсіздікті қамтамасыз ету және инвестициялар тарту жөніндегі саясатты белсенді жүргізе бастады.

Қазақстанның әлемдегі бәсекеге қабілетті 50 елдің қатарына ену мақсатындағы стратегиялық шаралары мен “кластерлік бастамасын” жүзеге асыруы үшін елге капитал ағынын әкелу тәсілдерінің біріне оның инвестициялық саясаты жатады.

Қазіргі таңда Қазақстан әлемдік шаруашылықтың толық қанды мүшесі болып табылады. Республикамыздың экономикасының дамуы экономикалық ортада инвестициялық бағытты құруды талап етті. Инвестицияның құйылуы өндірістің масштабының кеңеюіне және сонымен қатар экономиканың әлеуметтік экономикалық дамуының сапалы, жаңа деңгейге шығуын қамтамасыз етеді. Экономикадағы жаңалықтар мен өсулер инвестицияның көлемімен, құрылымымен және олардың жүзеге асырылу сапалары мен қарқынымен анықталынады. Сонымен қатар, инвестициялық жинақтаулар мен олардың материалдық ресурстарынсыз инвестицияда ешқандай оң нәтижелер болмайды.

Инвестициясыз ішкі және сыртқы рыноктардағы тауар өндірушілердің бәсеке қабілеттілігін қамтамасыз ету, қазіргі кездегі капитал жұмсалымдарының болулары мүмкін емес. Рыноктік инфрақұрылымдардың және әлемдік тауар өндірушілердің құрылымдық және сапалық өзгертулерінің процесстері инвестициялаудың есебімен және жолымен жүзеге асырылады. Инвестициялау экономикалық өсуді, аймақтың әлеуметтік жағдайын, халықтың жұмыспен қамтылуын және сонымен қатар елдің экономикасының дамуын анықтайды [1] .

Қазіргі кезде Қазақстанда жүзеге асырылып жатқан инвестициялық процесс әлеуметтік - экономикалық дамуымыздың негізгі алғы шартына айналып, еліміздегі реформаларды табысты іске асырудың басты себебі болып отыр. Инвестициялар кез - келген ұлттық экономиканың маңызды да қажетті қоры болып саналады. Инвестициялық жобаларды іске асыру өндірісті жетілдіріп, сатылатын тауарлардың сапасын арттыру онымен қоса жұмыс орындарының көбейіп, тұрғындарды еңбекпен толығымен қамтамасыз етуге, сөйтіп халқымыздың өмір деңгейінің өсуіне мүмкіндік береді. Сонымен, елімізде жүргізіліп жатқан инвестициялық процесті экономикалық пайда кіргізіп, әлеуметтік саланың өркендеуіне жағдай жасайтын қызмет деп қарастыруымыз керек. Осыған орай, инвестициялық іс - әрекетті талдауда оның тиімділігіне экономикалық шаралармен бірдей әсер ететін әлеуметтік шараларды ерекшелеудің маңызы зор. Бұл тұрғыдан инвестициялық іс - әрекетті екі құрамдас бөлікке жіктеуге болады.

Сөйтіп, инвестициялар - Қазақстан экономикасының қозғаушы күші екенін ұғынуымыз керек.

Елбасы Н. Ә. Назарбаевтың ең алғашқы, яғни 1997 жылы 10-қазанда Алматы қаласында өткен Республика белсенділерінің жиналысындағы «Қазақстан - 2030» барлық қазақстандықтардың өсіп-өркендеуі, қауіпсіздігі және әл-ауқатының артуы» Жолдауында шетел инвестициясына тоқталды.

Қазақстанда инвестициялық саясат сұрақтарына Республиканың мемлекеттік егемендігін алғаннан бері көп көңіл бөлініп келеді.
Соңғы жылдары Казақстанда макроэкономикалық жэне саяси түрақтылыққа қол жетті, ол Казақстандағы инвестициялық климатты айтарлықтай жақсартты.

Инвестициялық саясат туралы өз еңбектерінде қарастырған көптеген экономистерді атап өтуге болады бұл мәселенің зерттелуіне П. Массе, Дж. Кейнс, Л. Дж. Гитман, М. Д. Джонк, Ю. А. Матькин, В. Д. Миловидов, В. Д. Никифорова, П. Хейне, П. Н. Завлин, А. В. Васильев, А. И. Кноль, В. В. Бочаров, т. б. ғалымдар өз еңбектерінде зерттеп кеткен. Ал Қазақстандық ғалымдардың ішінде М. Т. Оспанова, Т. И. Мухамбетова, Н. К. Нурланова, Г. С. Тапенова, М. Жұмашова, Қ. Б. Төлеулиева, Ш. К. Ахтанов, Н. Ш. Қасымова, А. Жеңісбек, Э. Мендиханова және тағы басқа да ғалымдар еңбектерінде қарастырған.

Дипломдық жұмыстың өзектілігі - қазіргі таңдағы инвестициялық саясатты іске асыру мәселелері, басымдылықтары мен оны жетілдіру жолдары, инвестицияларды жеке секторға жұмылдыру механизмі және оны мемлекеттік реттеу бағыттары.

Дипломдық жұмыстың мақсаты - елімізде инвестициялық қызметтің ролін, яғни алатын орнын, маңыздылығын, тәуелсіз елімізге қажеттілігін атап көрсету, инвестициялық саясатты жүзеге асырудағы мүмкіндіктері мен перспективасын зерттеу, инвестициялық климаттың жағдайын талдау.

Дипломдық жұмыстың міндеттері:

1. Инвестициялық қызметті мемлекеттік реттеудің әдістері мен формалары;

2. Мемлекеттік инвестициялық саясат және оның құралдары;

3. Инвестициялық саясатты жүзеге асырудың ұйымдастырушылық негіздерін талдау;

4. Инвестциялық қызметті құқықтық реттеуді талдау;

5. Қазақстандағы инвестициялық қызметтің дамуын талдау.

6. Инвестициялық саясатты мемлекеттің реттеудің бағыттарын атап көрсету;

Дипломдық жұмыстың пәні - инвестициялық саясатты және қызметтә жүзеге асыру нәтижелерін сипаттайтын экономикалық қатынастар.

Дипломдық жұмыстың объектісі - мемлекеттің жеке сектордың инвестициялық қызметңін жүзеге асыру қызметі.

Дипломдық жұмысты жазуда ақпараттық база ретінде - Қазақстан Республикасындағы инвестициялық саясатты жүзеге асыру мәселелеріне байланысты заңдық және нормативтік актілері, статистика жөніндегі Агенттіктің мәліметтері мен Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкінің талдау материалдары, Қазақстан Республикасы Президенті Н. Ә. Назарбаевтың Қазақстан халқына жолдаулары, «Қазақстан - 2030», Қазақстан Республикасының “Инвестиция туралы” заңы (08. 01. 2003 жыл), “Қазақстан Республикасының Индустриялы-инновациялы дамуының 2003-2015 жылдарға арналған ұзақ мерзiмдi стратегиясы”және көптеген ғалымдардың зерттеу еңбектері қолданылған. Зерттеу әдістеріне салыстырмалы және логикалық талдау жатады [1] .

Дипломдық жұмыстың маңыздылығы - қазіргі таңдағы инвестициялық саясатты жүзеге асыру мүмкіндіктері мен мәселелерін, басымдылықтарын атап көрсетуде, сонымен қатар инвестициялық қызметті жетілдіруде ұсынылған ұсыныстардың көрсетілуінде. Бұл ғылыми жұмыстың теориялық пен тәжірибелік маңыздылығы қазіргі жағдайда өте жоғары.

Дипломдық жұмыс кіріспеден, үш бөлімнен, қорытындыдан, қолданылған әдебиеттер тізімінен тұрады. Жұмыста 15 сурет пен 10 кесте бар.

Кіріспеде дипломдық жұмысқа жалпы сипаттама берілген. Жұмыстың мақсаты, міндеттері, маңыздылығы, ерекшелігі, объктісі, пәні және де жұмысты жазуда басшылыққа алынған негізгі шетел мен қазақстандық ғалымдар көрсетілген.

Бірінші тарауда инвестициялық саясаттың қалыптасу негіздері оның мазмұны, инвестициялық саясатты жүзеге асырудың негізгі кұралдары мен әдістері және әлемдік тәжірибесі мен модельдері қарастырылған.

Екінші тарауда Қазақстан Республикасындағы инвестициялық жағдайға талдау жасалған. Инвестициялық қызметті құқықтық реттеу, инвестициялық климатқа баға беру, елімізге шетел инвестицияларының тартылу барысы зерттелген.

Үшінші тарауда инвестициялық саясатты мемлекеттің реттеу бағыттары мен оны жетілдіру жолдары қарастырылған.

Қорытындыда осы дипломдық жұмысқа қорытынды шығарылып, инвестициялық саясатты жүзеге асыруға тиімді жағдай жасау, оның мәселелеріне шешу жолдарын ұсыну.

Қолданылған әдебиеттерде дипломдық жұмысты жазуда пайдаланылған негізгі әдебиеттер, ғылыми еңбектер, заңдық-нормативтік актілер атап көрсетелген.

1 ИНВЕСТИЦИЯЛЫҚ ҚЫЗМЕТ МЕМЛЕКЕТТІК РЕТТЕУ ОБЪЕКТІСІ РЕТІНДЕ

1. 1 Инвестициялық қызметті мемлекеттік реттеудің әдістері мен формалары

Қазақстан тәуелсіздікке қол жеткізген күннен бастап экономиканы тұрақтандыру, ішкі экономикалық қауіпсіздікті қамтамасыз ету және инвестициялық қызметті белсенді жүргізе бастады. қазіргі уақытта жүргізілген нарықтық экономиканың оң нәтижелерін айқын көруге болады. Мәселен, Халықаралық валюта қорының мәліметтері бойынша 1999 жылы Қазақстан жан басына инвестиция тарту көрсеткіші бойынша ТМД елдері ішінде алғашқы орындардың бірін иеленді.

“Инвестиция” термині экономикаға жаңа келгендердің ұғымдарында кейде шатасуға дейін апарады. Инвестиция жалпы тәртіп бойынша, бұрыннан бар активтерді әртүрлі адамдардың араларында бөліске түсіретін сатып алушылық экономика үшін инвестиция болып саналады. Экономистер қолданып жүрген инвестициялардың мазмұны жаңа капиталды жасау деген ұғымды білдіреді.

Негізгі қорға қаржы жұмсау ( өндірістің негізгі қоры) босалқы қорларға, резервтерге, сондай-ақ пайда, дивиденд және басқа да табыс табу мақсатымен құнды қағаздар шығаруға ұзақ мерзімді капитал бөлуді инвестиция деп атайды.

Инвестициялар - кәсіпкерлік қызметтің және нәтижесінде пайда (табыс) құралатын немесе әлеуметтік тиімділікке қол жеткізілетін қызметтің басқа да түрлерінің объектілеріне жұмсалған мүліктік және интеллектілік құндылықтардың барлық түрлері, капиталдың ел ішіндегі және шетелдегі экономикаға ұзақ мерзімді жұмсалымы.

Инвестицияны материалдық-заттық және ақшалай нысанына бөлуге болады. Материалдық-заттық инвестиция−ол салынуға тиісті өндірістік және өндірістік емес объектілер, жабдықтар, машиналар және т. б. сонымен қатар, ол − ауыстыруға немесе техникалық парктерді кеңейтуге, материалдық заттарды басқа инвестициялық тауарларды арттыруға бағытталған, ал инвестицияның ақшалай нысаны болса, ол − ақшалай капиталдың материалдық-заттық инвестициясын жасауға, инвестициялық тауарларды қамтамасыз етуге жұмсалады.

Өндірістегі жалпы инвестицияны өнім инвестиция деп атайды. Ол −негізгі капиталдың (негізгі қор ) артуын қадағалауға бағытталады. Жалпы инвестиция біріктірушінің екеуінен қосылады. Оның ішінде біреуі −амортизация. Ол −негізгі өндіріс құралдарының ұдайы тозу және оның құнын өндірілетін өнімге көшіру процесі.

Екінші біріктіруші таза инвестиция−бұл капиталдың қаржы жұмсау негізгі қорларды арттыру, өсіре беру, ғимараттар салу, өндіру және қондыру, қосымша жабдықтар, қолда бар өндіріс қуаттығын жаңғырту мақсатында іске асырылады. Материалдық өндіріс салаларындағы инвестициялармен қатар, олардың едәуір бөлігі әлеуметтік-мәдени салаларына, яғни ғылым, білім, денсаулық, дене шынықтыру, спорт, қоршаған табиғи ортаны қорғау, осы салалардағы жаңадан салынатын объектілерге, олардағы қолданылып жүрген техника мен технологияларды одан әрі жетілдіруге жұмсалады.

Инвестициялар ЖІӨ-нің ең маңызды және ең өзгермелі компоненттерінің бірі болып табылады. Қашанда болмасын құлдырау кезінде тауарлар мен қызметтерге деген шығын қысқарады, бұл қысқарудың үлкен бөлігі инвестициялық шығындар көлемінің құлдырауына қатысты.

Қазақстан Республикасының “Шетелдік инвестиция туралы” Заңында: “Инвестициялар дегеніміз- мүліктік құндылықтардың барлық түрлері және оларға деген құқық, сондай-ақ пайда (табыс) алу мақсатында инвесторлардың кәсіпкерлік қызмет нысандарында жұмсалған интеллектуалдық меншікке құқық”.

Кәсіпорынның инвестициялық стратегиясы екі біріктіруден анықталады: көлемі және ресурстар сипаты, сол сияқты нарыққа және бәсекеге жарамдылығы. Бұл екеуінің біріктілігін талдау кәсіпорын стратегиясын қисынға келтіруге мүмкіндік береді [5] .

Сонымен, жалпы түрінде инвестиция ақша қаражаты ретінде, банктік салықтар, акциялар және басқа да құнды қағаздар, технология, машиналар, жабдықтар, лицензиялар, оның ішінде тауар белгілеріне, несиелер, кез келген басқа да мүліктер немесе мүліктер құқығы, зиялы құндарды кәсіпкерлік қызмет объектілеріне немесе басқа да қызмет түрлеріне пайда (табыс) және әлеуметтік нәтижеге жету мақсатына пайдаланады.

Инвестициялар қаржы ресурстарын пайдалануды қысқа мерзімді және ұзақ мерзімді кѕрделі қаржылар формасында жүзеге асырылады. Инвестициялардың түрлері бойынша тәуекелдік (венчурлік), тікелей, портфельдік және аннуитеттік болып бөлінеді.

Венчурлік капитал− үлкен тәуекелге байланысты жаңа саладағы қызмет көрсетудегі жаңа акциялар формасында шығарылатын инвестициялар болып табылады. Венчурлік капитал жұмсалған қаржының үлкен өтелімділігі есебіндегі өз өзінен байланысты емес жобаларды инвестициялайды. Ол өзіне түрлі формадағы капиталды ұштастырады: несиелік, акционерлік, кәсіпкерлік.

Тікелей инвестициялау −шаруашылық субъектілерінің табыстар түсіруіне және осы субъектіні басқаруға қатысу құқығын алу мақсатындағы жалға капиталға жұмсалуы болып табылады.

Портфельдік инвестициялар −портфельді қалыптастыруға байланысты (түрлі инвестициялың құндар жиынтығы) және құнды қағаздарды сатып алу, сол сияқты болса да активтер болып есептеледі.

Аннуитеттік− тұрақты аралық уақыт арқылы салымшыға елеулі табыс әкелетін, сақтандыру және зейнетақы қорларына жұмсалатын ұаржыларды көрсетеді [4] .

Кәсіпорынның инвестициялық қызметі - оның жалпы шаруашылық қызметінің ажыратылмайтын бөлігі болып табылады. Кәсіпорынның экономикасында инвестицияның маңызы орасан зор. Қазіргі өндіріс үшін ұзақ мерзімді формалардың маңызының өсуі ерекше. Егер де кәсіпорын ойдағыдай жұмыс істейтін, өнімнің сапасын арттыратын, шығындарды азайтатын, өндіріс қуаттарын кеңейтетін, өзінің шығарған өнімдерінің бәсекеге жарамдығын арттыратын және рынокта өзінің жайғасымын нығайтатын болса, онда капитал салу қажет және оны салу пайдалы. Сондықтан да оған инвестициялық стратегияны мұқият әзірлеп, жоғарыдағы айтылған мақсаттарға жету үшін оны үнемі жетілдіріп отыру қажет.

Инвестициялық қызметті жүзеге асыру көздері екіге бөлінеді:

Тартылған құралдар;
Қарызға алынған құралдар.

Тартылған құралдарға тұрақты түрде берілген және олардың иелеріне табыс төлене алатын (дивидент, процент түрінде) және иелеріне қайтарылмайтын құралдар жатады. Олардың қатарына: акция эмиссиясынан түсетін құралдар, қосымша салымдар (поллар), сонымен қатар қайтарымсыз несие үлестік негізде жасалатын мақсатты мемлекеттік қаржыландыру жатады.

Қарызға алынған құралдарға белгілі бір мерзімге беріліп, уақыты аяқталған соң процентерімен қайтарылатынақша ресурстары жатады. Қарызға алынған құралдарға: облигацияларды шығарумен байланысты құралдар, сондай-ақ банктер мен басқа да қаржы -несиелік институттарымен, мемлекетпен берілген несиелер [6] .

Тартылған және қарызға алынған құралдарды мобилизациялау әртүрлі әдістермен жүргізіледі, олардың негізгілеріне, несие ресурстары нарығы арқылы, мемлекеттік қаржыландыру арқылы капиталды тарту.

Капиталды бағалы қағаздар нарығы арқылы тарту нарықтың экономикада маңызы зор. Бағалы қағаздарды эмиссиялау мен орналастырудан түсетін құралдар инвестицияларды қаржыландырудың негізгі көзі болып табылады.

Қаржы нарығында айналымда жүрген бағалы қағаздарэкономикалық мазмұны бойынша екі екі негізгі түрге бөлінеді:

Үлестік, нақты меншіктегі иеленушінің белгілі бір үлесін анықтайды (акционерлік қоғамдардың жай және артықшылығы бар акцияларға бөлінеді) .
Қарыздық, иеленушіменн төлеуге міндеттелетін нақты процент ставкасы мен нақты өтеу мерзімі бар бағалы қағаздар (мысалы, облигация) .

Қаржы құралдарын осындай критериге сәйкес эмиссия негізінде пайда болған бағалы қағаздар келтірген және қарызға алынған болып бөлінеді.

Акциялар эмиссиясы. Акцияларды эмиссиялағаннан түскен қаржы құралдары акциянерлік қоғамдармен акциянерлік капиталды келтіруге арналған инвестициялық көздерді қаржыландыруда маңызы үлкен. Акцияларды шығару арқылы меншікті капиталды ұлғайту тек қаржы құралдарына қажеттілігі бар фирманың қайта жаңару негізде ғана болады.

Айта кету керек меншікті капиталдың ұлғаюы басқа шотпен жүзеге асады-бөлінбеген пайданың капитализация арқылы. Меншікті капиталды осы әдіс арқылы ұлғайтуды акционерлік қоғам басшылығы акционерлік қоғам жиналысының қабылдаған шешімі негізінде қарапайым акция ұстаушылардың бөлінбеген пайдадан дивиденттерін төлемей, оны әр түрлі іс-әрекеттерге инвестициялайды. Пайданың қалған бөлігін акционерлік қоғамның акционерлері оларды болашақта табыс алу мақсатында инвестициялайды.

Пайданы ұстап қалу акционерлік капиталды ұлғайтудың акцияны эмиссиялауға қарғанда қарапайым, әрі арзан әдіс болып табылады. Өйткені бұл жағдайда акцияларды сақтау шығындар болмайды. Сонымен қатар пайдаланған инвестициялау практикасы ағымдағы дивиденттерді көбейтуге кедергі келтіріп, акция курсына теріс әсер етуі мүмкін. Өткені, дивиденттерді төлеу үздіксіздігін акция курсының нақты формалары болып табылады. Акциялардың парақтық құнының өсуі олардан түсетін табыстық шоғырлануына байланысты. Сондықтан да неғұрлым көп дивиденттер төлеу, соғұрлым қосымша акцияларды сатқаннан капиталды ұлғайтуды жеңілдетеді.

Пайданы ұстап қалғанда құралдар жоғарғы табыс нормасын беретіндей және дивидентті төлеумен байланысты шығындарды жабатындай инвестициялану қажет. Осылайша жаңа акцияларды сатудан түскен қаржы құралдарына сол акцияның дивиденттерін, сол акция курс кезіндегідей бұрын болған акцияларын капитал көлеміндегі табыстар қайтамсыз ететіндей инвестициялау қажет.

Жалпы алғанда акциянерлеу, инвестициялау әдісі тек бәсекеге қабілетті кәсіпорынға ғана тиімді болады. Акцияларды эмиссиялау мен орналастыру үлкен шығындармен байланысты. Сондықтан бірге алдындағы акциялардың құнсыздануы мүмкін, акциялардың бақылау пакетінің жоғалуы, акционерлік қоғам басқа фмрмамен сатып алынуы.

Еліміздің инвестициялық саясаты ірі салымдарды қаржыландыру үшін жағдайлар жасауға, тауар өндіру және қызмет етуді жоғары тиімділікпен нарық қатынастары субъектілерінің сұраныстарына сәйкес ұлғайтуға бағытталуы тиіс.

Қазақстан экономикасын тұрақтандыру және дамытудың маңызды жолдарының бірі − инвестициялық қызметті және процесті ұлғайту, ең алдымен еліміздің ішкі резервтерін жұмылдыру және көбірек тиімді пайдалану болып табылады.

Инвестициялар кәсіпкерлік қызметтің және нәтижесінде пайда құралатын немесе әлеуметтік тиімділікке қол жеткізілетін қызметтің басқа да түрлерінің объектілеріне жұмсалған мүліктік, интелектілік және шетелдегі экономикаға ұзақ мерзімді жұмсалуы.

Инвестициялау (инвестициялық процесс) -бұл қарапайым және өндіріс қаражаттарын қалпына келтіруді ұлғайту процесі. Кәсіпорынның негізгі қоры, машиналар мен құрал-жабдықтар ескіріп, табиғи және сапалық тозуға ұшырайды. Олар өндірістік процесс барысында ұдайы ауыстырылып отырады. Кәсіпорынның дамуы, оның тиімділігінің ұдайы артып отыруы өндіріске жаңа үлгідегі техника мен технологияны тартуға, оны техникалық жағынан қайта жарақтану және қайта құруды жүргізумен тікелей байланысты.

Инвестициялар нақты ипвестициялар және қаржы инвестициялары больш бөлінеді. Нақты инвестициялар капиталдың өнеркәсіпке, ауыл шаруашылығына, құрылысқа және т. б. жұмсалынады. қаржы инвестициялары - мемлекеттен, басқа да кәсіпорындардан, инвестициялық қорлардан бағалы қағаздар мен акцияларды сатып алуға бағытталған.

Бірінші жағдайда инвестор, өзінің ендірістік капиталының көлемін - өндірістік негізгі қорлар мен айналым корларын ұлғайтады.

Екінші жағдайда инвестор бағалы қағаздардан дивиденд алу арқылы өзінің қаржы капиталын ұлғайтады.

Сонымен қатар, инвестициялар тікелей және жанама болып бөлінеді. қазақстан Республикасындағы «Тікелей инвестиіщяларды мемлекеттік қорғау Заңы бойынша тікелей инвестициялар - республиканың тәуелсіздік кепілділігіне байланысты және арнайы техникалық көмек пен грантқа арналған нвестициялардан басқа барлық инвестиция түрлері.

Инвестицияныє негізгі түрлері. Әрбір фирманың іс-әрекетінің маңызды бір бөлігі инвестициялық операциялар болып табылады, яғни жобаларды іске асырудағы жіберілген ақша қаражаттары жайлы операция.

Коммерциялык тәжірибеде мұндай инвестициялардың түрлері:

табиғи активтерге инвестициялар;
ақша активтеріне инвестициялар;
материалдық емес активтерге инвестициялар.

Табиғи активтерге - өндірістік ғимараттар мен құрылымдар, қызмет ету уакыты бір жылдан асатын әртүрлі машиналар мен жабдықтар және өндіріс процесінде қолданылатын басқа да мүліктер жатады.

Ақша активтеріне - басқа да жеке және заңды тұлғалардан ақша қаражатын алуға болатын кұкық жатады. Мысалы, банкіде - депозиттер, облигациялар, акциялар несиелер, қарыздар, кепілділіктер т. б.

Материалдық емес активтерге - фирмалардың жұмысшыларының қайта жеке оқыту және біліктіліктерін жоғарылату арқылы, сауда белгілерін жасау тапқыштық патенттер мен лицензия алу, өнеркәсіп үлгілерінің куәлігін алу, өнімге сертификат алу, жерді қолдануға құқық алу арқылы алынған құндылықтар жатады.

Нақты активтерге байланысты инвестициялар мынадай топтарға бөлінеді:

Тиімділікті арттыруға бағытталған инвестициялар. Олардың негізгі мақсаты - жабдықтарды ауыстыру, персоналды оқыту және өндіріс қуаттарын өндірістің тиімді жағдайы бар аймақтарға қарай ауыстыру арқылы фирманың шығындарын азайтуға жағдай жасау.
Өндірісті кеңейтуге бағытталған инвестициялар.

Негізгі мақсаты - өндіріс орындарының нарыққа тауар шығару қабілеттілігін кеңейту.

Жаңа өндіріс орындарын ашуға бағытталған инвестициялар.
Жаңа өнімдер, тауарлар шығара алатын жаңа кәсіпорындар салуға бағытталады [7] .

Мемлекеттік басқару ұйымдарының талаптарын орындауға бағытталған инвестициялар. Бұл инвестициялар кәсіпорындардың, мемлекеттік ұйымдардың экологилық стандарттар, өнімнің қауіпсіздігі және басқа да жағдайларға байланысты талаптарын орындауға мәжбүр болған жағдайында қолданылады. Жанама инвсстициялар - қоржындағы инвестициялар, басқаша айтқанда құнды қағаздар мен мүліктік бағалы заттар. Инвестициялық қоржынға кіретін бағалы қағаздар олардың атқарымдық мақсатына қарай ірі банкілердің инвестициялық қоржынында жетекші рольге ие болып отырған меншікті инвестицияларға және қайталама өтімді резервтер дейтінге, яғни өтімді активтерге ең алдымен мемлекеттік міндеттемелерге бөлінеді. Оны 1- суреттен көруге болады.

Сурет 1. Инвестицияларды топтастырудың белгілері [43]

Кәсіпорынның өндірістік - шаруашылық іс-әрекетінің маңызды бір бөлігі өзінің өндірістік-экономикалық потенциалын сақтау және әрі қарай дамыту. Кәсіпорынның бұл саладағы іс-әрекеті - инвестициялық іс-әрекет деп аталады. Қазақстан Республикасының «Нақты инвестицияларды мемлекетік қолдау туралы Заңы бойынша инвестициялық іс-әрекеттің инвестицияларды атқаруға байланысты кәсіпкершілік іс - әрекет жатады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.