Адвокатураның мақсаттары мен қызметінің нысандары туралы
РЕФЕРАТ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 2
ГЛОССАРИЙ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .3
МАЗМҰНЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .7
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 8
І. АДВОКАТ ЭТИКАСЫ ЖАЛПЫ ҰҒЫМЫ, ПРИНЦИПТЕРІ ... ... ... ..11
1. Адвокаттар қызметінің этикалық маңызы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .11
2. Адвокат этикасының түсінігі мен мазмұны ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .15
3. Адвокат этикасының кодексі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...18
4. Адвокат этикасы кодексінің негізгі түсініктері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...22
ІІ. АДВОКАТТЫҢ ЭТИКАЛЫҚ ЕРЕЖЕСІ ЖҒНЕ ОНЫҢ ҒРТ‡РЛІ ОРТАДАҒЫ ҒРЕКЕТ ҒДІСІ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .29
1. Адвокат пен клиенттің этикалық тәртіп бойынша өзара қарым.қатынасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..29
2. Адвокат.соттардың өзара қатынас жүйесіндегі этикалық ережелері ... 57
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 67
ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .70
ГЛОССАРИЙ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .3
МАЗМҰНЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .7
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 8
І. АДВОКАТ ЭТИКАСЫ ЖАЛПЫ ҰҒЫМЫ, ПРИНЦИПТЕРІ ... ... ... ..11
1. Адвокаттар қызметінің этикалық маңызы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .11
2. Адвокат этикасының түсінігі мен мазмұны ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .15
3. Адвокат этикасының кодексі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...18
4. Адвокат этикасы кодексінің негізгі түсініктері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...22
ІІ. АДВОКАТТЫҢ ЭТИКАЛЫҚ ЕРЕЖЕСІ ЖҒНЕ ОНЫҢ ҒРТ‡РЛІ ОРТАДАҒЫ ҒРЕКЕТ ҒДІСІ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .29
1. Адвокат пен клиенттің этикалық тәртіп бойынша өзара қарым.қатынасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..29
2. Адвокат.соттардың өзара қатынас жүйесіндегі этикалық ережелері ... 57
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 67
ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .70
Қазақстан Республикасында құқықтық мемлекет орнату үшін азаматтардың құқықтарына, бостандығына және заңды мүдделеріне кепілдіктерді күшейту керек. Айыпталушының қорғану құқығын қамтамасыз ету және тараптардың бәсекелестігі және тең құқықылығы қағидасын дамыту қылмыстық іс жүргізутің барлық сатыларында күшті кәсіби қорғаудың болуын талап етеді. Қазіргі кезде адвокат-қорғаушының қылмыстық іс жүргізуге қатысу мүмкіндігі көбейді.
Демократияның аса маңызды сипатты белгісі мынада, азаматтардың құқықтары мен бостандықтары жарияланып қана қоймай, оларға әртүрлі кепілдіктерде беріледі. олар экономикалық, әлеуметтік, саяси және заңдық кепілдіктер болып бөлінеді. Осылардың ішінен заң кепілдігіне тоқталатын болсақ, алдымен кепілдік дегеніміз – қамтамасыз ету деген мағынаны білдіретінін білеміз. Ал заң кепілдігі дегеніміз қолданылып жүрген заңдар арқылы мемлекеттің субъективтік құқықтардың жүзеге асырылуын қамтамасыздандыру құралдары мен тәсілдері. Бұл ең алдымен әркімнің өз құқықтары мен бостандықтарын сот арқылы қорғау, білікті заң көмегін алу құқықтары т.б.
Бұзылған құқықты қорғау үшін өкімет билігі немесе басқару органына өтініш жасау, егер заң құжаттарында өзгеше көзделмесе, құқық қорғау туралы талап қойып сотқа жолдануға кедергі жасалмайды. Ол үшін әрбір адам заң тұжырымдарын біліп қана қоймай, оны қолдана алатын болуы қажет. өкінішке орай әзірше азаматтардың құқық сауаттылығы жоққа тән.
Сондықтан адвокаттардың (қорғаушылардың,өкілдердің) көмегіне жүгінуге әкеп соқтырады.
Конституциясының 13-бабында: «Әркiмнiң бiлiктi заң көмегiн алуға құқығы бар. Заңда көзделген жағдайларда заң көмегi тегiн көрсетiледi» - деп жазылуы кепiлдiктiң тағы да бiр көрiнiсi.
Көмектiң түрi әртүрлi. Ол – конституция (заңдарды түсiндiру) ретiнде, не адвокаттардың қылмыстық, азаматтық, әкімшілік iстерге байланысты сот iстерiне қатысып, заң көмегiн беруi ретiнде болуы мүмкiн. Ұсталған, тұтқындалған, қылмыс жасады деп айып тағылған әрбiр адам сол ұсталған, тұтқындалған немесе айып тағылған кезден бастап адвокаттың (қорғаушының ) көмегiн пайдалануға құқылы.
Адвокатураның қызметi көмек сұраған азаматтар мен ұйымдарды бiлiктi заң көмегiн көрсету жолымен құқықтық қорғауды қамтамасыз етуге тиiс, ондай көмек, мысалы, сотта қылмыстық, азаматтық және өзге де iстер бойынша олардың мүдделерiн бiлдiру, негiзсiз қылмыстық қудалаудан қорғау және т.б. арқылы көрiнуi мүмкiн.
Демократияның аса маңызды сипатты белгісі мынада, азаматтардың құқықтары мен бостандықтары жарияланып қана қоймай, оларға әртүрлі кепілдіктерде беріледі. олар экономикалық, әлеуметтік, саяси және заңдық кепілдіктер болып бөлінеді. Осылардың ішінен заң кепілдігіне тоқталатын болсақ, алдымен кепілдік дегеніміз – қамтамасыз ету деген мағынаны білдіретінін білеміз. Ал заң кепілдігі дегеніміз қолданылып жүрген заңдар арқылы мемлекеттің субъективтік құқықтардың жүзеге асырылуын қамтамасыздандыру құралдары мен тәсілдері. Бұл ең алдымен әркімнің өз құқықтары мен бостандықтарын сот арқылы қорғау, білікті заң көмегін алу құқықтары т.б.
Бұзылған құқықты қорғау үшін өкімет билігі немесе басқару органына өтініш жасау, егер заң құжаттарында өзгеше көзделмесе, құқық қорғау туралы талап қойып сотқа жолдануға кедергі жасалмайды. Ол үшін әрбір адам заң тұжырымдарын біліп қана қоймай, оны қолдана алатын болуы қажет. өкінішке орай әзірше азаматтардың құқық сауаттылығы жоққа тән.
Сондықтан адвокаттардың (қорғаушылардың,өкілдердің) көмегіне жүгінуге әкеп соқтырады.
Конституциясының 13-бабында: «Әркiмнiң бiлiктi заң көмегiн алуға құқығы бар. Заңда көзделген жағдайларда заң көмегi тегiн көрсетiледi» - деп жазылуы кепiлдiктiң тағы да бiр көрiнiсi.
Көмектiң түрi әртүрлi. Ол – конституция (заңдарды түсiндiру) ретiнде, не адвокаттардың қылмыстық, азаматтық, әкімшілік iстерге байланысты сот iстерiне қатысып, заң көмегiн беруi ретiнде болуы мүмкiн. Ұсталған, тұтқындалған, қылмыс жасады деп айып тағылған әрбiр адам сол ұсталған, тұтқындалған немесе айып тағылған кезден бастап адвокаттың (қорғаушының ) көмегiн пайдалануға құқылы.
Адвокатураның қызметi көмек сұраған азаматтар мен ұйымдарды бiлiктi заң көмегiн көрсету жолымен құқықтық қорғауды қамтамасыз етуге тиiс, ондай көмек, мысалы, сотта қылмыстық, азаматтық және өзге де iстер бойынша олардың мүдделерiн бiлдiру, негiзсiз қылмыстық қудалаудан қорғау және т.б. арқылы көрiнуi мүмкiн.
1. Бентам И. О судоустройстве. СПб 1860 ж.,
2. Қысқаша философиялық энциклопедия. М., 1994 г., с 543
3. А.Д.Бойков сотта қорғанудың өнегелік негізі. М., 1978 г., с.28
4. А.Д.Бойков сотта қорғанудың өнегелік негізі. М., 1978 г., с.28
5. Полянский Н.Н. Правда и ложь в уголовной защите. М., 1927 г., с. 356
6. Сов. Государство и право. 1965, №10, с.6
7. Пикар Э. Адвокат туралы. М., 1998, с.82
8. "Қазақстан Республикасының Конституциясы", Алматы: "Баспа" ЖШС, 1998 ж.
9. Қазақстан Республикасының Азаматтық іс жүргізу кодексы, Алматы, 1999 ж.
10. Қазақстан Республикасының 5.12.1997 ж. "Адвокаттық қызмет туралы" Заңы.
11. Антимонов Б. С., Герзон С. Л. "Адвокат в советском гражданском процессе", Москва, 1954 ж.
12. Ватман Д. П., Елизаров В. А. "Адвокат в гражданском процессе", Москва, Юридическая литература, 1977 ж.
13. Ильинская Л. Ф., Лесницкая А. Ф., "Судебное представительство в гражданском процессе", Москва, Юридическая литература, 1964 ж.
14. Розенберг Я. А., "Представительство по гражданским делам", Рига// ЛГУ, 1974 и 1981 жж.
15. Ватман Д. П. "Адвокатская этика", Москва, Юридическая литература, 1977 ж.
16. Васьковский Е. В. "Очерк всеобщей истории адвокатуры", ч. І, Москва: типография Сойкина, 1893 ж.
17. Васьковский Е. В. "Организация адвокатуры", Москва// типография Сойкина, 1893 ж.
18. Стецовский Ю. И. "Советская адвокатура", Москва: высшая школа, 1989 ж.
19. Гинзбург Г. А. "Советская адвокатура", Москва, Юридическая литература, 1968 ж.
20. Сухарев А. Я. "Роль и задачи советсткой адвокатуры", Москва, Юридическая литература, 1972 ж.
21. Ерошенко А. "Представительские полномочия адвоката по гражданскому делу", Москва// Советсткая юстиция, 1988 ж., №21-стр 5.
22. Зайцев Н. "Советсткая юстиция", 1998ж., №21-стр 21; 1970 ж., №10- стр 23. Журнал "Адвокат", 1998 ж., №2; 2000 ж., №2.
24. Жалыбин С. "Некоторые проблемы законодательства об адвокатской деятельности" // Вестник Министерства Юстиции, Алматы, 1996 ж., №11- стр 22-26.
25. Жалыбин С. "Права адвокатов следует расширять" // Фемида, Алматы, 1996 ж. №10 –стр 11-13.
26. Слямова К. "Место адвокатуры в системе правоохранительных органов" // Фемида, Алматы, 1999 ж. №11-12- стр 32-35.
27. Адвокатура и современность., Институт государства и права, Москва: ИГПАН, 1987 ж.
28. Ривлин А. Л. "Организация адвокатуры в СССР", Киев, 1974ж.
29. Булгакбаев А. "Советсткая адвокатура" А-А, "Казахстан", 1982 ж.
30. Скловский К. И. "Представительство в гражданском праве и процессе", Автореферат, Харьков, 1982 ж.
31. Ивакин В. Н. "Представительство в советстком гражданском процессе", Автореферат, Москва, 1981 ж.
32. Клеин Е. Б. "Участие адвоката в доказывании по гражданским делам", Автореферат, Минск, 1988 ж.
33. Барщевский М. Ю. "Адвокат. Адвокатская фирма.", Москва, изд. Белые альвы, 1995 ж.
34. Барщевский М. Ю. "Организация и деятельность адвокатуры в России", Москва, Юрист, 1997 ж.
2. Қысқаша философиялық энциклопедия. М., 1994 г., с 543
3. А.Д.Бойков сотта қорғанудың өнегелік негізі. М., 1978 г., с.28
4. А.Д.Бойков сотта қорғанудың өнегелік негізі. М., 1978 г., с.28
5. Полянский Н.Н. Правда и ложь в уголовной защите. М., 1927 г., с. 356
6. Сов. Государство и право. 1965, №10, с.6
7. Пикар Э. Адвокат туралы. М., 1998, с.82
8. "Қазақстан Республикасының Конституциясы", Алматы: "Баспа" ЖШС, 1998 ж.
9. Қазақстан Республикасының Азаматтық іс жүргізу кодексы, Алматы, 1999 ж.
10. Қазақстан Республикасының 5.12.1997 ж. "Адвокаттық қызмет туралы" Заңы.
11. Антимонов Б. С., Герзон С. Л. "Адвокат в советском гражданском процессе", Москва, 1954 ж.
12. Ватман Д. П., Елизаров В. А. "Адвокат в гражданском процессе", Москва, Юридическая литература, 1977 ж.
13. Ильинская Л. Ф., Лесницкая А. Ф., "Судебное представительство в гражданском процессе", Москва, Юридическая литература, 1964 ж.
14. Розенберг Я. А., "Представительство по гражданским делам", Рига// ЛГУ, 1974 и 1981 жж.
15. Ватман Д. П. "Адвокатская этика", Москва, Юридическая литература, 1977 ж.
16. Васьковский Е. В. "Очерк всеобщей истории адвокатуры", ч. І, Москва: типография Сойкина, 1893 ж.
17. Васьковский Е. В. "Организация адвокатуры", Москва// типография Сойкина, 1893 ж.
18. Стецовский Ю. И. "Советская адвокатура", Москва: высшая школа, 1989 ж.
19. Гинзбург Г. А. "Советская адвокатура", Москва, Юридическая литература, 1968 ж.
20. Сухарев А. Я. "Роль и задачи советсткой адвокатуры", Москва, Юридическая литература, 1972 ж.
21. Ерошенко А. "Представительские полномочия адвоката по гражданскому делу", Москва// Советсткая юстиция, 1988 ж., №21-стр 5.
22. Зайцев Н. "Советсткая юстиция", 1998ж., №21-стр 21; 1970 ж., №10- стр 23. Журнал "Адвокат", 1998 ж., №2; 2000 ж., №2.
24. Жалыбин С. "Некоторые проблемы законодательства об адвокатской деятельности" // Вестник Министерства Юстиции, Алматы, 1996 ж., №11- стр 22-26.
25. Жалыбин С. "Права адвокатов следует расширять" // Фемида, Алматы, 1996 ж. №10 –стр 11-13.
26. Слямова К. "Место адвокатуры в системе правоохранительных органов" // Фемида, Алматы, 1999 ж. №11-12- стр 32-35.
27. Адвокатура и современность., Институт государства и права, Москва: ИГПАН, 1987 ж.
28. Ривлин А. Л. "Организация адвокатуры в СССР", Киев, 1974ж.
29. Булгакбаев А. "Советсткая адвокатура" А-А, "Казахстан", 1982 ж.
30. Скловский К. И. "Представительство в гражданском праве и процессе", Автореферат, Харьков, 1982 ж.
31. Ивакин В. Н. "Представительство в советстком гражданском процессе", Автореферат, Москва, 1981 ж.
32. Клеин Е. Б. "Участие адвоката в доказывании по гражданским делам", Автореферат, Минск, 1988 ж.
33. Барщевский М. Ю. "Адвокат. Адвокатская фирма.", Москва, изд. Белые альвы, 1995 ж.
34. Барщевский М. Ю. "Организация и деятельность адвокатуры в России", Москва, Юрист, 1997 ж.
Пән: Құқық, Криминалистика
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 78 бет
Таңдаулыға:
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 78 бет
Таңдаулыға:
ӘЛ –ФАРАБИ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ
ЗАҢ ФАКУЛЬТЕТІ
СОТ БИЛІГІ ЖӘНЕ ҚЫЛМЫСТЫҚ ІС ЖҮРГІЗУ КАФЕДРАСЫ
ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС
Тақырыбы: Адвокатураның мақсаттары мен қызметінің нысандары
Орындаған студент____________ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
______________2010 ж.
Ғылыми жетекшісі: заң ғылымдарының докторы, профессор
Алауханов Есберген Оразұлы_____________ ________________2011 ж.
Нормабақылаушы_____________ _____________(Ф.И.О.)_____________
______________2010 ж.
Кафедра менгерушісі: заң ғылымдарының докторы, профессор
Тыныбеков С.Т._____________ ________________2011 ж.
Алматы 2011
РЕФЕРАТ
Дамудың демократиялық қағидаттарын қамтамасыз етуде адвокатураның алатын орны ерекше. Ол ең алдымен қоғамның әртүрлі салаларында жиі-жиі кездесіп тұратын заңсыздықтарды болдырмау үшін күреседі. Ал қазіргідей өтпелі кезеңде, орын алып отырған келеңсіздіктермен қатар күні кеше ауылшаруашылығында жүргізілген жекешелендіру барысында туындаған проблемалар және әртүрлі жеке фирмалар мен ЖШС-тер өмір сүріп жатқан қазіргі кезеңде орын алып жатқан заңсыздықтардан аяқ алып жүре алмайсың. Сонымен қоса тергеу, тексеру, жауап алу барысында құқық қорғау орындары тарапынан жіберіліп жатқан заңсыздықтар да аз емес. Осы орайда, авотрмен тандалған тақырып өзектілі және уақытылы болып таболады. Бұл зерттеуді адвокаттар қызметің этикасын зерттеу және соның нәтижесінде осы этиканың жетілдіруге және адамдарды қорғауда пайдаланатын құралдар мен тәсілдерді жетілдіруге бағытталған ғылыми негізі бар ұсыныстар даярлау мақсаты қойылған. Зерттеу жұмысының мақсатына жету үшін келесідегідей міндеттерді орындау қажет: адвокаттар қызметінің этикасын ашып беру; адвокаттық этиканың түсінігі мен маңыздылығын ашып беру; адвокаттың құқықтық жағдайын талдау; адвокат еңбегіне ақы төлеу проблемаларын зерттеу; адвокаттың сот ісіне қатысу проблемаларын талдау. Зерттеудің ғылыми жаңалығына осы проблеманы зерттеудегі тәсілдің өзін жатқызуға болады. Адамның қорғану құқығын қамтамасыз ету проблемасының ғылыми негізінде адам құқығының, бостандығының және заңды мүдделерінің басымдығы, әлеуметтік маңыздылығы мен құндылығы, олардың мемлекеттік және қоғамдық құндылықтармен арақатынасы жатыр, бұлар Қазақстан Республикасының Конституциясында көрініс тапқан.
Дипломдық жұмыстың құрылымы. Екі тараудан, алты бөлімнен, қорытындыдан және пайдаланған әдебиеттер тізімінен тұрады.
ГЛОССАРИЙ
1) "сот" - сот билiгi органы, Қазақстан Республикасының сот жүйесiне кiретiн, iстi алқалық немесе жеке қарайтын кез келген заңды түрде құрылған сот;
2) "бiрiншi сатыдағы сот" - қылмыстық iстi мәнi бойынша қарайтын сот;
3) "апелляциялық саты" - бiрiншi сатыдағы соттың заңды күшiне енбеген үкiмдерiне, қаулысына апелляциялық шағымдар (наразылықтар) бойынша iстi қарайтын екiншi сатыдағы сот;
) "қадағалау сатысы" - тараптардың осы сатының алдындағы сот сатыларының заңды күшiне енген сот шешiмдерiне шағым, наразылығы бойынша iстi қадағалау тәртiбiнде қарайтын сот;
6) "судья" - сот билiгiнiң иесi; осы лауазымға заңда белгiленген тәртiппен тағайындалған немесе сайланған кәсiпқой судья (соттың төрағасы, сот алқасының төрағасы, соттың мүшесi немесе тиiстi соттың басқа да судьясы);
7) "төрағалық етушi" - қылмыстық iстi алқалық немесе жеке қарау кезiнде төрағалық ететiн судья;
7-1) алқаби - соттың қылмыстық істі осы Кодексте белгіленген тәртіппен қарауына қатысуға шақырылған және ант қабылдаған Қазақстан Республикасының азаматы;
8) "басты сот талқылауы" - бiрiншi сатыдағы соттың қылмыстық iстi мәнi бойынша қарауы;
9) "процеске қатысушылар" - қылмыстық iзге түсудi және сотта айыптауды қолдауды жүзеге асыратын органдар мен адамдар, сондай-ақ қылмыстық iс бойынша iс жүргiзу кезiнде өздерiнiң немесе өздерi бiлдiретiн құқықтар мен мүдделердi қорғайтын адамдар: прокурор (мемлекеттiк айыптаушы), тергеушi, анықтау органы, анықтаушы, сезiктi, айыпталушы, олардың заңды өкiлдерi, қорғаушы, азаматтық жауапкер, оның заңды өкiлi мен өкiлi, жәбiрленушi, жеке айыптаушы, азаматтық талапкер, олардың заңды өкiлдерi мен өкiлдерi;
10) "қылмыстық процестi жүргiзушi орган" - сот, сондай-ақ қылмыстық iс бойынша iстi сотқа дейiн жүргiзу кезiнде прокурор, тергеушi, анықтау органы, анықтаушы;
) "тараптар" - сот талқылауында бәсекелестiк пен тең құқықтылық негiзiнде айыптауды (қылмыстық iзге түсудi) және айыптаудан қорғауды жүзеге асыратын органдар мен адамдар;
) "айыптау тарабы" - қылмыстық iзге түсу органдары, сондай-ақ жәбiрленушi (жеке айыптаушы), азаматтық талапкер, олардың заңды өкiлдерi мен өкiлдерi;
13) "қылмыстық iзге түсу (айыптау)" - қылмыстық заңмен тыйым салынған әрекет пен оны жасаған адамды, соңғысының қылмыс жасаудағы кiнәлiлiгiн анықтау мақсатында, сондай-ақ мұндай адамға жаза немесе өзге де қылмыстық-құқықтық ықпал ету шараларын қолдануды қамтамасыз ету үшiн айыптау тарабы жүзеге асыратын iс жүргiзу қызметi;
14) "қылмыстық iзге түсу органдары" - прокурор (мемлекеттiк айыптаушы), тергеушi, анықтау органы, анықтаушы;
15) "анықтау" - анықтау органдарының осы Кодекспен белгiленген өкiлеттiк шегiнде iстiң мән-жайының жиынтығын анықтау, белгiлеу, бекiту және қылмыс жасаған адамдарды қылмыстық жауапқа тарту жөнiндегi сотқа дейiнгi қызметiнiң iс жүргiзу нысаны;
) "алдын ала тергеу" ("алдын ала iздестiру") - уәкiлеттi органдардың осы Кодекспен белгiленген өкiлеттiк шегiнде iстiң мән-жайының жиынтығын анықтау, белгiлеу, бекiту және қылмыс жасаған адамдарды қылмыстық жауапқа тарту жөнiндегi сотқа дейiнгi қызметiнiң iс жүргiзу нысаны;
17) "тергеуде болу" - осы Кодексте белгiленген, белгiлi бiр қылмысты тергеу белгiлi бiр алдын ала тергеу органының немесе анықтаудың құзыретiне жататын белгiлердiң жиынтығы;
18) "қорғану тарабы" - сезiктi, айыпталушы, олардың заңды өкiлдерi, қорғаушы, азаматтық жауапкер және оның өкiлi;
19) "қорғау" - қылмыс жасады деп сезiк келтiрiлген адамдардың құқықтары мен мүдделерiн қамтамасыз ету, айыптауды жоққа шығару немесе жеңiлдету, сондай-ақ заңсыз қылмыстық iзге түсуге ұшыраған адамдарды ақтау мақсатында қорғау тарабы жүзеге асыратын iс жүргiзу қызметi;
20) "мәлiмдеушi" - сотқа немесе қылмыстық iзге түсу органдарына қылмыстық сот iсiн жүргiзу тәртiбiмен өзiнiң (басқаның) нақты немесе жорамалды құқығын қорғау үшiн өтiнiш жасаған адам;
) "өкiлдер" - заңның немесе келiсiмнiң күшiне орай жәбiрленушiнiң, азаматтық талапкердiң, азаматтық жауапкердiң заңды мүдделерiн бiлдiруге уәкiлдiк берiлген адамдар;
22) "заңды өкiлдер" - сезiктiнiң, айыпталушының, жәбiрленушiнiң, азаматтық талапкердiң ата-аналары, асырап алушылары, қорғаншылары, қамқоршылары, сондай-ақ сезiктiнi, айыпталушыны немесе жәбiрленушiнi қорғап немесе асырап отырған ұйымдар мен адамдардың өкiлдерi;
23) "туыстар" - үлкен атасы мен үлкен әжесiне дейiн ортақ ата-бабалары бар туыстық байланыстағы адамдар;
24) "жақын туыстар" - ата-аналары, балалары, асырап алушылары, асырап алынғандар, бiрге туған және бiрге тумаған туыс аға-iнiлерi мен апа-сiңлiлерi, атасы, әжесi, немерелерi;
25) "қылмыстық процеске қатысушы өзге де адамдар" - сот отырысының хатшысы, аудармашы, куә, куәгер, сарапшы, маман, сот приставы;
) "қылмыстық iс" - жасалды деп жорамалданған бiр немесе бiрнеше қылмыстар бойынша қылмыстық iзге түсу органы мен сот жүргiзетiн оқшауландырылған iс жүргiзу;
27) "iс бойынша iс жүргiзу" - қозғау, сотқа дейiнгi дайындау, сотта талқылау және соттың үкiмiн (қаулысын) орындау барысында нақты қылмыстық iс бойынша жүзеге асырылатын iс жүргiзу әрекеттерi мен шешiмдерiнiң жиынтығы;
28) "қылмыстық iс бойынша сотқа дейiнгi iс жүргiзу" - қылмыстық iс қозғалған кезден бастап оны мәнi бойынша қарау үшiн сотқа жолдағанға дейiн қылмыстық iс бойынша iс жүргiзу (анықтау және алдын ала тергеу), сондай-ақ қылмыстық iс бойынша жеке айыптаушы мен қорғау тарабының материалдар дайындауы;
29) "iстiң материалдары" - iстiң құрамдас бөлiгi болып табылатын немесе оған қосу үшiн ұсынылған құжаттар мен заттар, хабарлаулар, сондай-ақ iс бойынша жағдайды белгiлеу үшiн маңызы болуы мүмкiн құжаттар мен заттар;
30) "iс жүргiзу әрекеттерi" - осы Кодекске сәйкес қылмыстық сот iсiн жүргiзу барысында жүргiзiлетiн iс-әрекеттер;
) "хаттама" - қылмыстық процестi жүргiзушi орган жасаған iс жүргiзу әрекетi көрсетiлетiн iс жүргiзу құжаты;
32) "iс жүргiзу шешiмдерi" - өз құзыреттерi шегiнде қылмыстық процестi жүргiзушi органдар шығаратын және осы Кодексте айқындалған нысанда көрiнiс табатын қылмыстық iс жүргiзу құқығын қолдану актiлерi - үкiмдер, қаулылар, қорытындылар, ұсыныстар, санкциялар;
33) "қаулы" - соттың үкiмнен басқа әртүрлi шешiмдерi, анықтаушының, тергеушiнiң, прокурордың қылмыстық iс бойынша сотқа дейiнгi iс жүргiзу барысында қабылданған шешiмдерi;
34) "үкiм" - айыпталушының кiнәлiлiгi немесе кiнәсiздiгi және оған жаза қолдану немесе қолданбау туралы мәселе бойынша бiрiншi сатыдағы соттың басты сот отырысында немесе апелляциялық соттың талқылауында шығарылған сот шешiмi;
) "қорытынды шешiм" - қылмыстық процестi жүргiзушi органның iс бойынша iс жүргiзудiң басталуын немесе жалғастырылуын болдырмайтын, сондай-ақ, түпкiлiктi болмаса да, iстi мәнi бойынша шешетiн әртүрлi шешiмдерi;
36) "санкция" - прокурордың, соттың сотқа дейiнгi iс жүргiзу барысында қылмыстық iзге түсу органы қабылдаған iс жүргiзу шешiмiн бекiту актiсi;
37) "түсiндiру" - процеске қатысушылар мен мәлiмдеушiлердiң өзiнiң дәмесiн немесе өздерi өкiлi болған адамдардың дәмесiн негiздеу үшiн келтiрiлген ауызша немесе жазбаша дәйектемесi;
) "шағым, наразылық" - процеске қатысушылардың анықтау, алдын ала тергеу, прокурор немесе соттың iс-әрекетiне өздерiнiң құзыретi шегiнде және осы Кодексте белгiленген тәртiппен енгiзiлген көңiл аудару актiсi;
39) "өтiнiш жасау" - тараптың немесе мәлiмдеушiнiң қылмыстық процестi жүргiзушi органға арналған өтiнiшi;
40) "ғылыми-техникалық құралдар" - дәлелдердi анықтау, көрсету, алу және зерттеу үшiн заңды түрде қолданылатын аспаптар, арнаулы жабдықтар, материалдар;
41) "арнаулы бiлiм" - адам кәсiби оқудың не белгiлi бiр мамандық бойынша жұмыс iстеуiнiң нәтижесiнде алған, қылмыстық сот iсiн жүргiзу мiндеттерiн шешу үшiн пайдаланылатын қылмыстық сот iсiн жүргiзудегi жалпы жұртқа белгiлi емес бiлiм;
42) "баспана" - бiр немесе бiрнеше адамның уақытша немесе тұрақты тұруына арналған үй-жай немесе құрылыс, оның iшiнде: меншiктi немесе жалға алынған пәтер, үй, саяжай үйi, мейманхана нөмiрi, каюта, көп пәтерлi үйлердi қоспағанда, оларға тiкелей жалғасатын тұрғын үйлердiң верандалары, террасалары, галереялары, балкондары, жертөлесi және шатыры, сондай-ақ өзен немесе теңiз кемесi;
43) "түнгi уақыт" - жергiлiктi уақыт бойынша сағат жиырма екiден алтыға дейiнгi уақыт аралығы.
РЕФЕРАТ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..2
ГЛОССАРИЙ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .3
МАЗМҰНЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...7
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 8
І. АДВОКАТ ЭТИКАСЫ ЖАЛПЫ ҰҒЫМЫ, ПРИНЦИПТЕРІ ... ... ... ..11
1. Адвокаттар қызметінің этикалық маңызы ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... 11
. Адвокат этикасының түсінігі мен мазмұны ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .15
. Адвокат этикасының кодексі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 18
. Адвокат этикасы кодексінің негізгі түсініктері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...22
ІІ. АДВОКАТТЫҢ ЭТИКАЛЫҚ ЕРЕЖЕСІ ЖҒНЕ ОНЫҢ ҒРТ‡РЛІ ОРТАДАҒЫ ҒРЕКЕТ ҒДІСІ ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 29
1. Адвокат пен клиенттің этикалық тәртіп бойынша өзара қарым-қатынасы ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...29
2. Адвокат-соттардың өзара қатынас жүйесіндегі этикалық ережелері ... 57
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 67
ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .70
КІРІСПЕ
Қазақстан Республикасында құқықтық мемлекет орнату үшін азаматтардың құқықтарына, бостандығына және заңды мүдделеріне кепілдіктерді күшейту керек. Айыпталушының қорғану құқығын қамтамасыз ету және тараптардың бәсекелестігі және тең құқықылығы қағидасын дамыту қылмыстық іс жүргізутің барлық сатыларында күшті кәсіби қорғаудың болуын талап етеді. Қазіргі кезде адвокат-қорғаушының қылмыстық іс жүргізуге қатысу мүмкіндігі көбейді.
Демократияның аса маңызды сипатты белгісі мынада, азаматтардың құқықтары мен бостандықтары жарияланып қана қоймай, оларға әртүрлі кепілдіктерде беріледі. олар экономикалық, әлеуметтік, саяси және заңдық кепілдіктер болып бөлінеді. Осылардың ішінен заң кепілдігіне тоқталатын болсақ, алдымен кепілдік дегеніміз –қамтамасыз ету деген мағынаны білдіретінін білеміз. Ал заң кепілдігі дегеніміз қолданылып жүрген заңдар арқылы мемлекеттің субъективтік құқықтардың жүзеге асырылуын қамтамасыздандыру құралдары мен тәсілдері. Бұл ең алдымен әркімнің өз құқықтары мен бостандықтарын сот арқылы қорғау, білікті заң көмегін алу құқықтары т.б.
Бұзылған құқықты қорғау үшін өкімет билігі немесе басқару органына өтініш жасау, егер заң құжаттарында өзгеше көзделмесе, құқық қорғау туралы талап қойып сотқа жолдануға кедергі жасалмайды. Ол үшін әрбір адам заң тұжырымдарын біліп қана қоймай, оны қолдана алатын болуы қажет. өкінішке орай әзірше азаматтардың құқық сауаттылығы жоққа тән.
Сондықтан адвокаттардың (қорғаушылардың,өкілдердің) көмегіне жүгінуге әкеп соқтырады.
Конституциясының 13-бабында: Әркiмнiң бiлiктi заң көмегiн алуға құқығы бар. Заңда көзделген жағдайларда заң көмегi тегiн көрсетiледi - деп жазылуы кепiлдiктiң тағы да бiр көрiнiсi.
Көмектiң түрi әртүрлi. Ол –конституция (заңдарды түсiндiру) ретiнде, не адвокаттардың қылмыстық, азаматтық, әкімшілік iстерге байланысты сот iстерiне қатысып, заң көмегiн беруi ретiнде болуы мүмкiн. Ұсталған, тұтқындалған, қылмыс жасады деп айып тағылған әрбiр адам сол ұсталған, тұтқындалған немесе айып тағылған кезден бастап адвокаттың (қорғаушының ) көмегiн пайдалануға құқылы.
Адвокатураның қызметi көмек сұраған азаматтар мен ұйымдарды бiлiктi заң көмегiн көрсету жолымен құқықтық қорғауды қамтамасыз етуге тиiс, ондай көмек, мысалы, сотта қылмыстық, азаматтық және өзге де iстер бойынша олардың мүдделерiн бiлдiру, негiзсiз қылмыстық қудалаудан қорғау және т.б. арқылы көрiнуi мүмкiн.
Тақырыптың зерттелу деңгейі. Зерттеу кезінде С.Л. Ария, К.К. Арсеньев, М.О. Баев, Б.Т. Безлепкин, А.Д. Бойков, Е.В. Васьковский, Д.П. Ватман, Л.В. Владимиров, А.А Власов, Е.П. Данилов, Н.И. Капинус, Е.Г. Тарло, Н.М. Кипнис, А.Ф. Кони, В.Л. Кудрявцев, В.Ю. Львова, П.А. Лупинская, Е.А. Матвиенко, В.В. Мельник, Г.М. Резник, В.П. Рыжаков, А.Ф. Романенков, И.Д. Перлов, И.Л. Петрухин, Н.Н. Полянский, Е.В. Семеняко, Б.Саломов, И.Л. Трунов және тағы басқа революцияға дейінгі, Кеңестік кезеңдегі және бүгінгі Ресей ғалымдарымен зерттелінген.
Қазақстанда мұндай тақырып А.Н. Ахпанов, Е.О. Алауханов, К. Беков,
Л.Ш. Берсүгірова, Т.К. Биятов, А.А. Исаев, К.Ж. Капсалямов, М.Ч.Қоғамов, Д.Н. Канафин, Ш.К. Құсайынов, Е.Я. Лопушной, С.С. Молдабаев, Г.М. Нам, К.И. Нұржаубаева, А.С. Нұралиева, С.Д. Оспанов, Т.Е. Сәрсенбаев, Б.Х. Төлеубекова, А.К. Түгел, А.Ж. Тукеев, С.Т. Тыныбеков, Ш.М. Шарипов, Б.К. Шынарбаев, Р.Н. Юрченко және тағы басқа ғалымдардың еңбегінен көрініс тапқан.
Зерттеудің мақсаты мен міндеті. Бұл зерттеуді адвокаттар қызметің этикасын зерттеу және соның нәтижесінде осы этиканың жетілдіруге және адамдарды қорғауда пайдаланатын құралдар мен тәсілдерді жетілдіруге бағытталған ғылыми негізі бар ұсыныстар даярлау мақсаты қойылған.
Зерттеу жұмысының мақсатына жету үшін келесідегідей міндеттерді орындау қажет:
адвокаттар қызметінің этикасын ашып беру;
адвокаттық этиканың түсінігі мен маңыздылығын ашып беру;
адвокаттың құқықтық жағдайын талдау;
адвокат еңбегіне ақы төлеу проблемаларын зерттеу;
адвокаттың сот ісіне қатысу проблемаларын талдау.
Зерттеу объектісі және пәні. Адвокатура өз мақсаттарына жету және қызметінің нысандарын жүзеге асыру барысында қалыптасатын қоғамдық қатынастар, зерттеудің объектісі болып табылады.
Қорғанушының қорғану құқығын қамтамасыз ету жөніндегі қылмыстық іс жүргізу қызметінің мәні мен мазмұны және де айыпталушыны қорғау жөніндегі адвокат-қорғаушының қылмыстық іс жүргізу қызметінің мәні мен мазмұны, сол қызметті реттейтін конституциялық және қылмыстық іс жүргізу нормаларының жиынтығы зерттеудің пәні болады.
Зерттеудің әдістемелік негіздерін танымның қазіргі әдістері, оның ішінде жалпы ғылыми да (диалектикалық, жүйелік-құрылымдық, институционалдық өлшеу, құрылымдық-функционалдық, социологиялық және т.б.), арнайы да (тарихи-заңдық, формальды-заңдық) әдістер зерттеудің методологиялық негізін құрады.
Автор жүйелік тәсілдің, сондай-ақ талдау мен синтездің, индукция мен дедукция, статистикалық және салыстырмалы-құқықтық әдістердің мүмкіндігіне сүйенді. Зерттеудің эмпирикалық негізін құраған материалдарды зерделеу үшін автор талдау, сұрау және сараптық баға беру түріндегі нақты-социологиялық әдістерді пайдаланды.
Зерттеудің нормативтік базасын Халықаралық-құқықтық актілер, Қазақстан Республикасының Конституциясы, Қазақстан Республикасының қолданыстағы заңдары, ҚР Жоғарғы Сотының нормативтік қаулылары, сонымен қатар бірқатар шет елдердің (АҚШ, Англия, Италия және т.б.) заңдары құрады.
Зерттеудің ғылыми жаңалығына осы проблеманы зерттеудегі тәсілдің өзін жатқызуға болады. Адамның қорғану құқығын қамтамасыз ету проблемасының ғылыми негізінде адам құқығының, бостандығының және заңды мүдделерінің басымдығы, әлеуметтік маңыздылығы мен құндылығы, олардың мемлекеттік және қоғамдық құндылықтармен арақатынасы жатыр, бұлар Қазақстан Республикасының Конституциясында көрініс тапқан.
Дипломдық жұмыстың құрылымы. Екі тараудан, алты бөлімнен, қорытындыдан және пайдаланған әдебиеттер тізімінен тұрады.
І. АДВОКАТТЫҚ ЭТИКА. ЖАЛПЫ ¦ҒЫМЫ ЖҒНЕ ПРИНЦИПТЕРІ
1. Адвокаттар қызметінің этикалық маңызы
Біздің көзқарасымыз бойынша, қоғамда бірқалыптылықтың болуы мүмкін емес, екі жақты экономикалық келісімді қатынастың қабыл боларлық жарқын болашағын азаматтардың жағдайымен заңдылық негізде мойындағанмен ертеңге деген сенімнің өзі құқықтық берекесіздіктің белең алған кезінде мүлік иесі бір сғтте дүние-мүлкінен айырылып, сотталып кетуі де ғажап емес. Осындай сғтте құқық қорғау органдарының қызметкерлері –сот, прокурор жғне тағы басқа ішкі істер қызметкерлеріне деген сенім мен құрмет заңдылық тұрғыдан арта түседі. Қатардағы азамат қоғамдық келісім негізінде ғана емес заңдық қатынасқа немесе кеңселік құжатнамаға адвокат арқылы қол жеткізе алады. Адвокатқа құқықтық көмек сұрап отырып, нғтижелі істерге қол жеткізу –қорғана білудің заңды тғсілі. Барлық іске толық араласу құқығына ие болған адвокат өз жұмысына абыроймен беріліп, құқықтық жүйенің талаптарын да аяқ асты етпейді. Ондай жағдайда оның мғртебесін төмендетіп, іскерлігіне кесір тигізеді. Осы тұрғыда адвокатқа қатаң талап қойылады да, ол этикалық салмақпен өлшенеді. Біз қашанда адвокаттың қоғамдық рөлі жайында айтқанымызбен оның ішкі жан-дүниелік пікіріне көңіл бөлмейміз. Кәсіптің қажеттілігі ішкі бағалау есебінен емес, қоршаған орта көзқарасымен анықталмақ.
Сондықтан, адвокат сот отырысына дайындық жүргізу кезінде тапсырылған істі алдын-ала әзірлеп қана қоймай, сонымен бірге кейін сот отырысы кезінде күтпеген жағдайдан сақтану үшін істі, оны тыңдар алдында мұқият қарап шығуы жөн көрінеді.
Кейде, істі сот отырысында қарау кезінде, талап, талапты қоюға құқығы жоқ тұлғамен берілгені немесе талап бойынша жауап беруге тиісті емес тұлғаға қойылғаны анықталады. Мұндай жағдайда, сот, талап қоюшының өтініші бойынша оны басқа тиісті тұлғамен не тіисті емес жауапкерді тиісті жауапкермен ауыстыруды жүзеге асыруға құқылы. Талап қоюшы үшін талап-арыз бойынша кім жауап беретіні парықсыз емес, себебі бұдан талапты негізді деп мойындаған соттың шешімінің іске асатын мүмкіндігі тәуелді.
Сондықтан, адвокат –талапкер өкілі өз сенім берушісіне жауапкерді алмастырудың салдарын түсіндіріп кетуге жәнеде клиент бұндай алмастыруға келіспеген жағдайда сотқа негізделген қарсылықтарды ұсынуға тиісті.
Іс жүргізуді күрделендіретін тағы бір шиеленіс, ол, үшінші тұлғамен даудың пәніне жеке талап қоюы. Адвокатқа осындай талап қойылған жағдайда аса мұқият болу қажет, себебі, мұндай жағдайда оған істін мән-жайларын ұқыпты бағалап, үшінші тұлғаның талабына қатысты өзінің позициясы жөнінде тез шешім қабылдау керек.
Азаматтық іс жүргізу кодексінің 52 бабы негізінде үшінші тұлғаның іске кіруі (енуі), адвокатпен өз клиентінің мүддесін жаңа талаптан қорғау үшін материалдарды дайындау мақсатында, сотқа істі қарауды кейінде қалдыру туралы өтінім беруіне себеп болуы мүмкін.
Азаматтық іс бойынша сот мәжілісі бірнеше бөліктерден тұрады. Істі мәні бойынша қараудың алдында сот отырысының дайындық бөлімі жүзеге асады. Ондағы адвокаттың міндетіне, өз сенім берушісінің мүддесін ескере отырып, істі қарау үшін қажетті жағдайлар жөнінде сұрақтарды дұрыс шешуде сотқа жәрдемдесу кіреді. Алдымен, соттың құрамына немесе өзге іске қатысушы тұлғалар арасынан біреуге қарсылық білдіру туралы сұрақтар шешілуге жатады. Іске қатысушы тұлғалар істің нәтижесіне жеке, тікелей немесе жанама түрде ынталы (мүдделі) не олардың әділдігіне (алалықсыздығына) күмән туғызатын өзге де мән-жайлар болған жағдайда оларға қарсылық білдіруі тиіс. Жалпы ереже бойынша қарсылық білдіру дәлелді болуы қажет, яғни қарсылықты негіздейтін нақты мән-жайларға қатысты нұсқаулар болуы қажет.
Сот отырысының дайындық бөлімінде, сот, іс жүргізуге қатысушылардың келуін тексереді. Сот отырысының уақыты мен орны туралы тиісінше хабардар етілген іске қатысушы адамдардың не өкілдердің біреуі сот отырысына келмеген жағдайда, сот, іске қатысушылардың пікірлерін ескере отырып істі олардың қатысуынсыз қарау мүмкіндігі туралы сұрақты шешеді.
Кейде адвокат өз клиентінің қарсы тараптың немесе оның куәларының қатысуынсыз істі қарауға қол жеткізу ынтасымен кездеседі. Клиент, мұндай жағдайда іс қарау өз үшін қолайлы деп қате жорамал жасайды, себебі сот қарсы тараптың түсініктемелерін және куәлардың жауаптарын тыңдай алмайды, сондықтан іс тез және табысқа деген үлкен үмітпен шешіледі деп ойлайды. Адвокат мұндай жорамалдарды басшылыққа ала алмайды және клиентке оның позициясының қателігін түсіндіріп береді. Істі басқа тараптың қатысуынсыз қарау соттың іс бойынша объективті ақиқатты анықтау мұмкіндігін шектейді, сондықтан осындай жағдайда шығарылған шешімнің іске маңызы бар мән-жайларын толық анықталмау себептері бойынша жойылуына әкеліп соғуы мүмкін екенің ол ескеруі қажет.
Сот отырысының уақыты мен орыны туралы тиісінше хабардар етілмеген тұлғалардың біреуі келмей қалған жағдайда, адвокат клиенттің қарсылық білдіруіне қарамастан істі қарауды кейінге қалдыру туралы сотқа өтінім жасау тиіс, себебі, іс жұргізуге қатысушы адамдардың процессуалдық құқықтарының мұндай дәрежеде бұзылуы заң бойынша шешімнің жоюылының бірден-бір себебі болады.
Сот отырысының дайындық бөлімінің соңында іске қатысушы адамдардың және өкілдердің өтінімдері мен арыздары шешілуге жатады. Іс қарауға дайындық кезінде адвокат өз сенім берушісінің мүддесі үшін берілуге жататын өнімдер жөнінде жәнеде басқа тараптың тарапынан берілуге мүмкін өтінімдерге қатысты өз позициясы жөнінде мәселелерді ойластыруға тура келеді.
Өтінімдер жазбаша немесе ауызша нысанда берілу мүмкін. Әсіресе күрделі істер бойынша жазбаша нысандағы өтінім әбден лайықты болып есептеледі.
Егер сот мұндай өтінімді қабылдаудан бас тартқан жағдайда, кассациялық шағымда іске маңызы бар мән-жайлардың толық анықталмағандығына сілтеме жасау аса сенімді көрінеді (болады).
Сот отырысының екінші бөлімі болып істі мәні бойынша қарау сатысы табылады. Бұл сот талқысының негізгі бөлімінің мазмұны тараптар ұсынған және соттың өз бастамашылығымен жиналған барлық фактілі және дәлелдемелік материалдарды тексеру және зерттеу әрекеттерінен тұрады.
Дәлелдемелерді зерттеу алдында сот, істі бітімгершілік келісіммен аяқтау мүмкіндігін анықтайды және талап қоюшының талап қоюдан бас тартуы, жауапкердің талапты мойындауы жөнінде сұрақтарды (мәселелерді) шешеді. Істі бітімгершілік келісіммен аяқтау мүмкіндігін адвокат, істі сотта қарауға дайындық кезінде ойластыру қажет.
Бітімгершілік келісім жөнінде мәселе істі мәні бойынша қараудың басында қарастырлатындықтан адвокат өз клиентімен оның тарапынан берілуге мүмкін мүдделердің шеңберін және оның істі бітімгершілік келісімімен аяқтауға дайындығы жөнінде алдын-ала сұхбаттасуы қажет.
Егер сот отырысына клиенттің жеке өзі қатыспаса, онда адвокатта, бітімгершілік келісімін жасау үшін арнайы мұндай өкілеттікті беретін сенімхаттың болуы тиіс.
Заң бойынша бітімгершілік келісім, егер ол заңға қайшы келмесе және өзге тұлғалардың құқықтары мен заңмен қорғалатың мүдделерін бұзбаса, сотпен бекітілуге жатады. Адвокат осы талаптарды ескере отырып бітімгершілік келісімінің мазмұнына қолайсыз мән-жайлардың еңгізілуіне жол бермеуі қажет. Мысалы: Жұбайлар арасындағы мүлікті бөлу жөніндегі келісімдерінде "балаға алимент алудан бас тартам және осы мәселе бойынша сотқа талаптану құқығымнан да бас тартам" деген тармақ болған, ал осындай жағдай "Неке және отбасы туралы" заңның 59 бабына және Азаматтық іс жүргізу кодексінің 8 бабынан 4 тармағынан қайшы келеді.
Келісім сотпен бекітілген жағдайда адвокат тараптарға бұл процессуалдық әрекеттің салдарын түсіндіреді, яғни осы талап және негіз бойынша қайта сотқа талаптануға мүмкін болмауы жөнінде.
Азаматтық іс жүргізуде істі мәні бойынша қарау іске қатысушы тұлғалардың түсінік беруімен басталады, яғни сот барлық дәлелдемелік материалдарды зерттеу барысында бұл түсініктемелерінің дұрыстығын, олардың шындыққа сай екенің тексере алады.
Сенім беруші іс жүргізуге қатыспаған жағдайда және оның мүддесін сот мәжілісінде адвокат жеке өзі білдірген кезде, ол фактілі мән-жайларды дәлелдеу бойынша процессуалдық әрекеттерді жеке дара атқара отырып дәлелдеудің субъектісі болып табылады. Бірақ кейбір жағдайларда іс жүргізуге адвокатпен қатар сенім беруші тұлға да қатысады, осыған байланысты дәлелдеу процессінде адвокатпен оның сенім берушісінде қаншалықты құқықтары мен міндеттері бар екенін анықтау және дәлелдеудің процессуалдық құралын таңдауда адвокат сенім беруші тұлғаға тәуелді ме дегенді анықтау қажеттілігі пайда болады.
Процессуалдық заңда сот өкілінің аталған мәселелерге байланысты әрекеттерін арнайы реттейтін нормалар жоқ. К.С. Юдельсонның пікірі бойынша "сот өкілі фактілерді дәлелдеу үшін қажетті барлық құқықтарды тарапқа қатысты кең мағынада иелене алады".
Дәлелдеу құралы болып табылатын іске қатысушы тұлғалардың түсінектеме беру спецификасын ескере отырып, адвокат, өз клиентімен оның сот отырысында беретің түсініктемелеріне қатысты барлық сұрақтар жөнінде алдын-ала талқылау жүргізеді. Дәл осы сатыда іс бойынша құқықтық позициясын негіздеу және бекіту үшін жәнеде өз сенім берушісінің растылығын пайымдау мақсатында адвокат барлық процессуалдық құралдар арсеналын пайдалануы қажет. Бірақ, адвокаттың өкілеттігі клиенттің сеніміне негізделгендіктен, дәлелдеу құралы мен тәсілін таңдауға адвокат тек, сенім беруші оған толық еркіндік берген шеңберінде ғана немесе адвокаттың әрекеттеріне қарсы ешқ андай қарсылық білдірмеген жағдайда ғана ерікті. Қысқаша айтқанда, адвокатқа клиенттің еркіне қарамастан дәлелдеу құралы таңдау құқығы берілмеген. Мысалы: Адвокат сот мәжілісіне, егер оған сенім беруші тұлға қарсы болса, қосымша куәні шақыруды талап ете алмайды.
Бүгінде Отандық адвокаттық іс-жұмыстың алдағы кезеңдерде қандай жетістікпен сұранысқа ие болары жөнінде сөз таласы тууы ғбден мүмкін, яғни адвокатура жөніндегі заңның дамуы, оның қабылдануы деген сияқты. Алайда ережесіз ойынның белең алуын да сол сияқты күнделікті тәжірибеде көріп келеміз.
Адвокатуралық жоғары міндет. Сондықтан ешқашан жұрт алдында масқараламау, ғзғзіл сөзбен сый-құрметсіздік таныту оның мғдениетіне де үлкен кереғарлық іс болады.
Сонымен қатар көп жылдық тарихи тәжірибе көрсеткендей этикалық тәртіпті игермеген адвокат қоғам алдында сенімнен жұрдай етіледі. Мемлекеттің адвокатуралық іске шұғыл араласуы оның құрылымының ұлғаюына, құқық қорғау институы болып қалыптасуына, тғуелсіз іс-ғрекееттілігіне қол жеткіздіртті. Соған қарамастан адвокаттық қоғамдастықта күрделі этикалық мғселелер де жоқ емес, оның негізгі себептері де баршылық. Алайда, дара, үнемі ұтылыс үстіндегі кәсіби, жеке шеберлігін шыңдаған қызметкерге жиі ұшырасқандықтан оның себеп-мүмкіндігіне көз жеткізе түстік. Кей жағдайда адвокатаралық бғсекелестік жағдайынан шығу үшін дарындылық заңына сүйене беруі сғтті бола бермейді. Қай уақытта күрестің барлық кезеңінде адвокаттық этика көшбасшылық жасауы тиіс. Ол кәсіби этиканың өлшемді жақтауында ғана табысты болмақ.
2. Адвокаттық этика мазмұны мен түсінігі
Сонымен адвокаттық этика дегеніміз не? Оның мғн-мағынасы неде? Бұл этика деген термин гректің ethos- өнегелі мінез деген сөзінен алынған.
Ең алғаш Аристотель: Зерттеудің практикалық-философиялық аймағын таңбалап, белгілеу үшін алдымен не істеуіміз керек деген сөздің жауабын іздеуіміз керек (Қысқаша философиялық энциклопедия. М., 1994 г., с 543) деген. Жалпы этиканың мазмұны адамгершілік пен ізгі-өнегелікке баулитын кез-келген пәндік тақырып. Осы этикалық пәндік құзіретіне корпорация, соған сғйкес қоршаған орта да лайықталу дағдысына көшуі керек. Адвокаттық корпорациялар өкілдігі де мұны мамандықтың құрамдас бөлігіндей қабылдайды. Сондықтан адвокат білімді адам ретінде оқып, танып, пісіп-жетілу үстінде этикалық үлгіні де меңгереді. Бұл кәсіби бірліктің кәсіби құндылығын арттыра түсері сөзсіз.
Қазіргі уақытта ғдебиеттерде адвокатура ежелгі жғне сонымен бірге жалпыадамзаттық мекеме болып табылады деген, яғни ол ғр уақытта жғне барлық халықтарда болған деген пікірлер жиі айтылып жатыр.
Грелле-Дюмозоның айтуы бойынша "адвокатураның пайда болуы алғаш іс жүргізуге жғне алғаш сотқа сай болуы мүмкін" - деген. Ал Форсит "Адамдар азаматтық құрылымдық нысанын аңғарған уақыттан бастап адвокатура принциптері, бірақ атауы мғлім болмағанмен болуы тиісті" деген пікір айтты.
Егер сенім беруші адвокаттың дәйектерімен келіспесе және адвокат өзінің іс бойынша позициясының сенім берушінің позициясымен келістіре алмаса, онда ол істі әрі қарай жүргізуден бас тартып іс жүргізуден (процесстен) шығып кетуге тиіс.
Іс жүргізуден шығу ниетімен адвокат бұл туралы сотқа өтімін жолдайды, содан сот адвокатты іс жүргізуден шығару туралы үйғарым қабылдау мүмкін.
Тараптар мен үшінші тұлғалардан жауап алып болған соң, сот дәлелдемелерді зерттеу тәртібін белгілейді. Дәлелдемелерді зерттеу барысында тараптардың берген түсінектемелері өзінің объективті пайымдауын табады немесе жоққа шығарылуы мұмкін. Дәлелдемелерді зерттеу тәртібіне қатысты ешқандай үйғарымдарды келтірмей, заң, сотқа істің жағдайына байланысты тәртіпті белгілеуге мүмкіншілік беріп отыр.
Азаматтық істердің көбінде сот жиі алдымен куәлар берген жауаптарды тыңдайды, содан жазбаша және заттай дәлелдемелерді, сарапшының қорытындысын зерттейді.
Тек өзінің клиентімен сұхбаттасу барысынды, адвокат куәлар тараптармен қандай сипаттағы қарым-қатынаста екенің, олардың жеке басының ерекшеліктері және істің нәтижесіне ынталылығы (мүдделігі) жөнінде, сондай-ақ олардың іске маңызы бар мән-жайлар туралы хабардар бөлу дәрежесі жөнінде, ақпараттар ала алады.
Істі сот отырысына дайындау барысында, осы мәселелерді өзінің клиентімен талқылау кезінде, адвокат куәға қойылу мүмкін сұрақтар шеңберін белгілейді. Бұл кезде адвокат, клиентке жауап алуды қалай жүргізу керек екенін, қандай нысанда сұрақтар қойылу керек екенін, түсіндіріп кетеді.
Куәдан жауап алудың мақсаты болып, іс бойынша объективты ақиқатты белгілеуге ықпал ететін, түсініктемелер алу табылады. Сонымен қатар, адвокат, белглі процессуалдық сипатта, яғни тараптың бірінің өкілі ретінде, қатысатының естен шығармауға тиіс. Сондықтан, оның сұрақтары сенім берушінің пайдасына қарай қойылу тиіс және ол куәлардан өз клиентінің құқықтары мен заңды мүддесін пайымдайтың жауаптар алуға тырысуы қажет.
Дәлелдемелердің тағы бір кең таралған түрі бұл жазбаша дәлелдемелер. Жазбаша дәлелдемелерді зерттеу оларды сот отырысында жария ету арқылы жүзеге асады және іске қатысушы адамдарға, өкілдерге қажет болған жағдайларда сарапшыларға, мамандарға және куәларға көрсетіледі (А. і. ж. код. 201 б.). Содан соң іске қатысушы адамдар түсініктемелер бере алады. Сот отырысында құжаттарды зерттеу барысында олардың мазмұны мен нысаны тесерілуге жатады (реквизиттері, күні, мөрі, койылған қолдары). Заңмен, жазбаша дәлелдемелерді жалғандығы жөнінде мәлімдеу арқылы оларды даулау мұмкіндігі көзделген. Құжаттың жалғандығы туралы тікелей дәлелдемелері болмаса да, адвокат, оны ақиқатқа сай еместігі жөнінде күмәні бар екенін сотқа көрсете алады. Дәлелдеменің жалғандығы туралы мәлімдеуді тексеруі үшін сот сараптама тағайындай алады, сондай-ақ тараптарға өзге дәлелдемелер беруді ұсына алады.
Заттай дәлелдемелерді де сот қарайды және олар –іске катысушы адамдарға, өкілдерге, қажет болған жағдайларда сарапшыларға, мамандарға және куәларға көрсетіледі. Заттай дәлелдемелер көрсетілген адамдар қарап шығуға байланысты қандай да бір мән-жайларға сот назарын аудара алады. Бұл арыздар сот отырысының хаттамасына еңгізіледі (203 б.).
Сот отырысында сарапшылардан жауап алу, адвокаттан, куәлардан жауап алудан көрі, өзге дайындықты және өзге әдістерді талап етеді.
Сарапшы қорытындысы сот отырысында жария етіледі. Адвокат қорытындыны түсіндіру және оны толықтыру мақсатында сарапшыға сүрақ қою мүмкін.
Адвокаттың сарапшыдан жауап алудың ерекшелігі сарапшы қорытындысының сот дәлелдемесі ретінде спецификасымен айқындалады. Ол сарапшы жүргізген зерттеулер сипаттамасымен танысып, оның қолданылған методикасына талдау жасап, қойылған сұрақтарына берген жауаптарының мазмұны мен қорытындысың бағалап адвокат сот отырысында сарапшыдан жауап алуға дайындалады. Адвокат сараптамамен келіспеген жағдайда басқа сараптаманы тағайындау жөнінде өтінуге құқылы. Бірақ мұндай өтінім заңға сәйкес негізделуі қажет. Егер, сарапшының сотқа берген қорытындысына адвокаттың күмәні болмаса, онда оған қарсы дау пайдасыз және мүмкін емес.
Сот жарыссөздері - адвокаттың бірінші инстанциядағы ең жауапты мәселесі.
Жарыссөздерге қатысу кезінде, адвокат, өз клиентінің позициясынан істі мәні бойынша қараудың қорытындысын жасайды, сот зерттеген дәлелдемелік материалдарға өзінің бағасын береді, істің фактілі мән-жайларына қатысты байымдарын ұсынады, сондай-ақ осы дауға қатысты қолданылуға жататын құқықтың нормасы туралы пікірін айта алады және талаптың негізділігі жөнінде өз ой-пікірін сипаттайды.
Айтылған пікірлерге қарсы өзге жазушылар "адвокатура өркениеттің ең соңғы жарығы" деп дғйектер келтіреді.
Осы пікірлердің қайсысы ғділ екен? Бұл сұраққа жауап беру үшін жғне де адвокатура қалай пайда болғанын білу үшін үш топ факторды қарастыру қажет.
Біріншіден, алғаш қауымдардың заңды құрылысына қатысты антропология жғне этнография мғліметтеріне сүйену қажет.
Екіншіден, өркениетті елдердің сот төрелігінің жағдайымен танысу керек.
‡шіншіден, ежелгі жғне жаңа мғдени халықтардың тарихтарына терең назар аудару қажет.
Осы аталған үш қайнар көздер арқылы адвокатураның пайда болуы жөнінде жғне оның алғашқы нысандары жөнінде мғліметтер алуға болады. Бірақта, заңның дамуының алғашқы қадамында, біздер, адвокатураны қазіргі уақыттағы өмір сүріп жатқан түріндегі жағдайында кездестірмейміз.
Антропология мғліметтеріне сүйенетін болсақ, сол кездегі алғашқы қауымдарда, қауым көсемдері мен басшылары үкімет қызметінің барлық функцияларын атқарған: олар ғскери басшы да, ғкім де жғне судья да болған. Яғни, мұндай тәртіп жағдайында адвокатураның болуы ғлі де мүмкін болмады.
Кейбір жартылай өркениеттік мемлекеттерде, ғсіресе мұсылман мемлекеттерінде, құқық қорғаушылық институты біраз дамып жғне ол арнайы топтағы тұлғалардың кәсіби қызметіне айналады.
Егер алғашқы қауымдардың жғне өркениетті халықтардың құқықтық жағдайлары біздерге құқық қорғаушылықтың алғашқы нысандары жөнінде мғліметтер берсе, ал ежелгі жғне жаңа мғдени халықтарының тарихы біздерге қажет институттың даму процесін көрсетеді.
Кәсіби қорғаушының этикалық құрылым жүйесі түрлі жағдайларда қорғаушылық міндеттерін атқаруға кедергі жасайды деген жаңсақ ұғым екенін ескере кеткен жөн. Осындай қателесушіліктен ада болу үшін кәсіби қорғаушының міндеттері тек қана қатып қалған қалыппен емес, оны қалай тиімді іске асыруға болатынын ұмытпау керек.
3. Адвокат этикасының кодексі
Сот өкілдері институты азматтық істер бойынша сот төрелігін жүзеге асыру аясындағы демократизмнің бірден-бір көрінісі болып табылады.
Істі сотта өкіл арқылы жүргүзу құқығы, тараптарға, жеке талапты мәлімдейтін және мәлімдемейтін үшінші тұлғаларға, мемлекеттік органдарға және ұйымдарға, сондай-ақ ерекше іс жүргізу істері бойынша немесе ерекше талап қою арқылы іс жүргізуге қатысушы мүдделі тұлғаларға берілген.
Сотта, істі өкіл арқылы немесе оның көмегімен жүргізу құқығы ештенемен шектелмеген.
Азаматтық іс жүрізүдегі сот өкілдігі барлық азаматтық істер бойынша, яғни дауды мәні бойынша қарау кезінде бірінші инстанциядағы сотта және сот шешімдерінің заңдылығы мен негізділігін тексеру бойынша екінші инстанциядағы сотта және кей жағдайларда істі қадағалау тәртібімен қайта қарау кезінде жүргізіледі.
Тәжірибеде, сот өкілдігіне деген қажеттілік, алдымен заңды тұлғаларда жәнеде процессуалдық әрекет-қабілеттігі әртүрлі себептерге байланысты шектелген жеке тұлғаларда пайда болады (жасына, физикалық жағдайына байланысты).
Сонымен қатар, сот өкілі көмегіне сүйенуді артығырақ көретін, бірақ, өздеренің науқастығына, қолы бос еместігіне, заңи шала сауаттығына, істің күрделігіне немесе өзге де себептерге байланысты әрекет-қабілеттігі бар тұлғаларда жүгінеді.
Сот өкілдер институты сот тәжірибесінде кең қолдануын тапты.
Азаматтық іс жүргізүде сот өкілдігін көбіне негізінен адвокатура органдары жүзеге асырады.
Қазақстан Республикасындағы адвокатура заңда көзделген тәртіп бойынша азаматтық істер бойынша өкілдікті және қылмыстық іс бойынша қорғауды жүзеге асыратың қоғамдық үйым болып табылады.
Қазақстан Республикасындағы адвокаттар қызметі "Адвокаттық қызмет туралы" заңымен және өзгеде адвокаттық қызметті реттеуге бағытталған заңнамалардан тұрады.
Адвокат өз қызметін, заң консультациясы арқылы не жеке өзі немесе басқа адвокаттармен бірігіп құрған адвокаттық кеңсе арқылы, сондай-ақ заңды тұлға құрмай жекеше жүзеге асыруга құқылы. Осыған орай адвокат болып, жоғары заң білімі бар, заң мамандығы бойынша кемінде екі жыл жұмыс істеген және адвокаттық қызметпен айналысуға құқық беретін лицензиясы бар тұлға табылады.
Азаматтық істер бойынша өкілдікті жүзеге асырған кезде адвокат келесі шеңберлерде әрекеттенеді:
Заңды өкіл ретінде (әрбір ата-ана, асырап алушы, қамқоршы, қорғаншы ретінде).
Қоғамдық өкіл ретінде.
Шарттық өкіл ретінде.
Өкілдің соңғы түріне тоқтап кетейік. Себебі, өкілдің осы түрі ең кең таралған болып есептеледі.
Сондықтан, азаматтық іс жүргізу қатысушыларында, даулы құқық қатынасты дұрыс бағалай білетін, дәлелдеу пәніне қандай фактілердің кіретінін және олар қалай, немен пайымдалатынын білетін маманның көмегіне деген қажеттілік ұлғая келеді. Осындай көмек үшін азаматтар адвокаттарға сүйенеді.
Адвокат жүзеге асыратын өкілдіктің азаматтық-құқықтық негізі болып тапсырма шарты табылады, ал оның өкілеттіктері азаматтық іс жүргізу заңнамасында және сенімхатта айқындалған. Аталған шарттың бар болуы адвокаттың іс жүргізуде сенім берушінің атынан қатысуын негіздейді.
Соттағы өкілдік азаматтық іс жүргізу заң нормаларында белгіленгендіктен ол процессуалдық сипатқа ие болады. Процессуалдық өкілдік бұл тұлғаның өзге тұлғаның немесе ұйымның атынан процессуалдық әрекеттерді жасау деп анықталу мүмкін. Жоғарыда айтып кеткендей, іс жүргізушілік құқықтың пайда болу негізінде азаматтық-құқықтық өкілдік шарты жатыр. Соған байланысты азаматтық- процессуалдық өкілдікке тән белгілері бар. Олар:
Өкілдік етуші өкіл берушінің атынан әрекет етеді, бұл шарттың болуымен айқындалады.
Өкілдік етуші өкіл берушінің мүддесі үшін әрекеттенеді.
Өкілдік етуші іс жүргізуде өкіл берушінің құқықтарын іске асырып міндеттерін орындайды.
Өкілдік етуші заңмен және өкіл берушімен берілген өкілеттіктер шеңберіне әрекеттенеді. Өкілдік етушінің өкілеттіктері: жалпы және арнайы болып бөлінеді. Жалпы өкілеттіктер өкілге заң негізінде табыс етіледі және сенімхатта арнайы ескертуді талап етпейді. Оларды атап айтсақ: дәлелдемелерді ұсыну, әртүрлі өтінімдерді қорғау және тағы да басқа өкілеттіктер. Арнайы өкілеттіктерді жүзеге асыру құқығы өкіл беруші үшін маңызды және қайтымсыз салдарына байланысты сенімхатта ескеріліп кетуі қажет. Олар келесі процессуалдық әрекеттер:
істі төрелік сотына беру;
талаптан толық немесе жартылай бас тарту;
талапты мойындау;
талаптың пәнін өзгерту;
бітімгершілік келісімін жасау;
сот шешімін шағымдау;
атқару қағазын өндіріп алу үшін ұсыну.
Өкіл процессуалдық әрекеттерді жасай отырып өкіл беруші үшін құқықтар мен міндеттер тудырады.
Өкілдіктің пайда болуының негізі болып әрқашан өкіл берушінің ерік білдіруі болып табылады.
Тапсырма шартты заң көмегі үшін жүгінген тұлғалар мен адвокаттар коллегиясының заң консультациясы арасында жасалады. Заңда көзделген жағдайлардан басқа, адвокаттарға клиентпен жеке шарттық қарым-қатынасқа түсуге жол берілмеген.
Әдетте, заң консультациясына көмек сүрап келген тұлгалар істі жүргізуді табыс ететіндей нақты адвокатты атамайды. Бірақта, заң көмегін сұрап келген тұлға, заң көмегі тегін көрсетілген жағдайлардан басқа, адвокатты таңдаунда ерікті.
Сонымен қатар, егер клиент өкіл ретінде белгілі бір адвокатты тағайындау туралы тілек білдірмесе де, оған қызмет көрсету үшін қандай да бір адвокатты тағайындау клиентпен ақылдаса отырып тағайындалуы қажет. Ал егер де клиент өкіл ретінде нақты бір адвокатты қаласа, заң консультациясының меңгерушісі мүмкіндігі болғанша тілекті қанағаттандыруға тырысуы қажет. Сотта азаматтық істі жүргізуді өз өндірісіне қабылдаған адвокат, өкілеттігінің дұрыс рәсімделуінің қамын ойлау қажет.
Нақты бір азаматтық іс бойынша адвокаттың өкілеттігі заң консультациясы (меңгерушісі қол қойған) немесе адвокаттық кенсе беретін ордермен рәсімделеді, ал өз қызметін жеке дара атқарған жағдайда шартпен рәсімделеді.
Ордер адвокатқа тек жалпы өкілеттіктерді иемденуге құқық береді. Егер заң көмегіне сүйенген тұлға адвокатқа арнайы өкілеттіктерді беруді тілек етіп білдірсе, ондай жағдайда ордерге, заң талабына сәйкес рәсімделген сенімхат қоса берілуі қажет.
Бас бостандығынан айырылған тұлғалар атынан сенімхат тиісті қамау орының бастығымен куәландырылу қажет. Әскердегі тұлғалардың сенімхаты тиісті әскери бөлімшенің басшысымен рәсімделеді.
Өзге мекен тұрғыны ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
ЗАҢ ФАКУЛЬТЕТІ
СОТ БИЛІГІ ЖӘНЕ ҚЫЛМЫСТЫҚ ІС ЖҮРГІЗУ КАФЕДРАСЫ
ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС
Тақырыбы: Адвокатураның мақсаттары мен қызметінің нысандары
Орындаған студент____________ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
______________2010 ж.
Ғылыми жетекшісі: заң ғылымдарының докторы, профессор
Алауханов Есберген Оразұлы_____________ ________________2011 ж.
Нормабақылаушы_____________ _____________(Ф.И.О.)_____________
______________2010 ж.
Кафедра менгерушісі: заң ғылымдарының докторы, профессор
Тыныбеков С.Т._____________ ________________2011 ж.
Алматы 2011
РЕФЕРАТ
Дамудың демократиялық қағидаттарын қамтамасыз етуде адвокатураның алатын орны ерекше. Ол ең алдымен қоғамның әртүрлі салаларында жиі-жиі кездесіп тұратын заңсыздықтарды болдырмау үшін күреседі. Ал қазіргідей өтпелі кезеңде, орын алып отырған келеңсіздіктермен қатар күні кеше ауылшаруашылығында жүргізілген жекешелендіру барысында туындаған проблемалар және әртүрлі жеке фирмалар мен ЖШС-тер өмір сүріп жатқан қазіргі кезеңде орын алып жатқан заңсыздықтардан аяқ алып жүре алмайсың. Сонымен қоса тергеу, тексеру, жауап алу барысында құқық қорғау орындары тарапынан жіберіліп жатқан заңсыздықтар да аз емес. Осы орайда, авотрмен тандалған тақырып өзектілі және уақытылы болып таболады. Бұл зерттеуді адвокаттар қызметің этикасын зерттеу және соның нәтижесінде осы этиканың жетілдіруге және адамдарды қорғауда пайдаланатын құралдар мен тәсілдерді жетілдіруге бағытталған ғылыми негізі бар ұсыныстар даярлау мақсаты қойылған. Зерттеу жұмысының мақсатына жету үшін келесідегідей міндеттерді орындау қажет: адвокаттар қызметінің этикасын ашып беру; адвокаттық этиканың түсінігі мен маңыздылығын ашып беру; адвокаттың құқықтық жағдайын талдау; адвокат еңбегіне ақы төлеу проблемаларын зерттеу; адвокаттың сот ісіне қатысу проблемаларын талдау. Зерттеудің ғылыми жаңалығына осы проблеманы зерттеудегі тәсілдің өзін жатқызуға болады. Адамның қорғану құқығын қамтамасыз ету проблемасының ғылыми негізінде адам құқығының, бостандығының және заңды мүдделерінің басымдығы, әлеуметтік маңыздылығы мен құндылығы, олардың мемлекеттік және қоғамдық құндылықтармен арақатынасы жатыр, бұлар Қазақстан Республикасының Конституциясында көрініс тапқан.
Дипломдық жұмыстың құрылымы. Екі тараудан, алты бөлімнен, қорытындыдан және пайдаланған әдебиеттер тізімінен тұрады.
ГЛОССАРИЙ
1) "сот" - сот билiгi органы, Қазақстан Республикасының сот жүйесiне кiретiн, iстi алқалық немесе жеке қарайтын кез келген заңды түрде құрылған сот;
2) "бiрiншi сатыдағы сот" - қылмыстық iстi мәнi бойынша қарайтын сот;
3) "апелляциялық саты" - бiрiншi сатыдағы соттың заңды күшiне енбеген үкiмдерiне, қаулысына апелляциялық шағымдар (наразылықтар) бойынша iстi қарайтын екiншi сатыдағы сот;
) "қадағалау сатысы" - тараптардың осы сатының алдындағы сот сатыларының заңды күшiне енген сот шешiмдерiне шағым, наразылығы бойынша iстi қадағалау тәртiбiнде қарайтын сот;
6) "судья" - сот билiгiнiң иесi; осы лауазымға заңда белгiленген тәртiппен тағайындалған немесе сайланған кәсiпқой судья (соттың төрағасы, сот алқасының төрағасы, соттың мүшесi немесе тиiстi соттың басқа да судьясы);
7) "төрағалық етушi" - қылмыстық iстi алқалық немесе жеке қарау кезiнде төрағалық ететiн судья;
7-1) алқаби - соттың қылмыстық істі осы Кодексте белгіленген тәртіппен қарауына қатысуға шақырылған және ант қабылдаған Қазақстан Республикасының азаматы;
8) "басты сот талқылауы" - бiрiншi сатыдағы соттың қылмыстық iстi мәнi бойынша қарауы;
9) "процеске қатысушылар" - қылмыстық iзге түсудi және сотта айыптауды қолдауды жүзеге асыратын органдар мен адамдар, сондай-ақ қылмыстық iс бойынша iс жүргiзу кезiнде өздерiнiң немесе өздерi бiлдiретiн құқықтар мен мүдделердi қорғайтын адамдар: прокурор (мемлекеттiк айыптаушы), тергеушi, анықтау органы, анықтаушы, сезiктi, айыпталушы, олардың заңды өкiлдерi, қорғаушы, азаматтық жауапкер, оның заңды өкiлi мен өкiлi, жәбiрленушi, жеке айыптаушы, азаматтық талапкер, олардың заңды өкiлдерi мен өкiлдерi;
10) "қылмыстық процестi жүргiзушi орган" - сот, сондай-ақ қылмыстық iс бойынша iстi сотқа дейiн жүргiзу кезiнде прокурор, тергеушi, анықтау органы, анықтаушы;
) "тараптар" - сот талқылауында бәсекелестiк пен тең құқықтылық негiзiнде айыптауды (қылмыстық iзге түсудi) және айыптаудан қорғауды жүзеге асыратын органдар мен адамдар;
) "айыптау тарабы" - қылмыстық iзге түсу органдары, сондай-ақ жәбiрленушi (жеке айыптаушы), азаматтық талапкер, олардың заңды өкiлдерi мен өкiлдерi;
13) "қылмыстық iзге түсу (айыптау)" - қылмыстық заңмен тыйым салынған әрекет пен оны жасаған адамды, соңғысының қылмыс жасаудағы кiнәлiлiгiн анықтау мақсатында, сондай-ақ мұндай адамға жаза немесе өзге де қылмыстық-құқықтық ықпал ету шараларын қолдануды қамтамасыз ету үшiн айыптау тарабы жүзеге асыратын iс жүргiзу қызметi;
14) "қылмыстық iзге түсу органдары" - прокурор (мемлекеттiк айыптаушы), тергеушi, анықтау органы, анықтаушы;
15) "анықтау" - анықтау органдарының осы Кодекспен белгiленген өкiлеттiк шегiнде iстiң мән-жайының жиынтығын анықтау, белгiлеу, бекiту және қылмыс жасаған адамдарды қылмыстық жауапқа тарту жөнiндегi сотқа дейiнгi қызметiнiң iс жүргiзу нысаны;
) "алдын ала тергеу" ("алдын ала iздестiру") - уәкiлеттi органдардың осы Кодекспен белгiленген өкiлеттiк шегiнде iстiң мән-жайының жиынтығын анықтау, белгiлеу, бекiту және қылмыс жасаған адамдарды қылмыстық жауапқа тарту жөнiндегi сотқа дейiнгi қызметiнiң iс жүргiзу нысаны;
17) "тергеуде болу" - осы Кодексте белгiленген, белгiлi бiр қылмысты тергеу белгiлi бiр алдын ала тергеу органының немесе анықтаудың құзыретiне жататын белгiлердiң жиынтығы;
18) "қорғану тарабы" - сезiктi, айыпталушы, олардың заңды өкiлдерi, қорғаушы, азаматтық жауапкер және оның өкiлi;
19) "қорғау" - қылмыс жасады деп сезiк келтiрiлген адамдардың құқықтары мен мүдделерiн қамтамасыз ету, айыптауды жоққа шығару немесе жеңiлдету, сондай-ақ заңсыз қылмыстық iзге түсуге ұшыраған адамдарды ақтау мақсатында қорғау тарабы жүзеге асыратын iс жүргiзу қызметi;
20) "мәлiмдеушi" - сотқа немесе қылмыстық iзге түсу органдарына қылмыстық сот iсiн жүргiзу тәртiбiмен өзiнiң (басқаның) нақты немесе жорамалды құқығын қорғау үшiн өтiнiш жасаған адам;
) "өкiлдер" - заңның немесе келiсiмнiң күшiне орай жәбiрленушiнiң, азаматтық талапкердiң, азаматтық жауапкердiң заңды мүдделерiн бiлдiруге уәкiлдiк берiлген адамдар;
22) "заңды өкiлдер" - сезiктiнiң, айыпталушының, жәбiрленушiнiң, азаматтық талапкердiң ата-аналары, асырап алушылары, қорғаншылары, қамқоршылары, сондай-ақ сезiктiнi, айыпталушыны немесе жәбiрленушiнi қорғап немесе асырап отырған ұйымдар мен адамдардың өкiлдерi;
23) "туыстар" - үлкен атасы мен үлкен әжесiне дейiн ортақ ата-бабалары бар туыстық байланыстағы адамдар;
24) "жақын туыстар" - ата-аналары, балалары, асырап алушылары, асырап алынғандар, бiрге туған және бiрге тумаған туыс аға-iнiлерi мен апа-сiңлiлерi, атасы, әжесi, немерелерi;
25) "қылмыстық процеске қатысушы өзге де адамдар" - сот отырысының хатшысы, аудармашы, куә, куәгер, сарапшы, маман, сот приставы;
) "қылмыстық iс" - жасалды деп жорамалданған бiр немесе бiрнеше қылмыстар бойынша қылмыстық iзге түсу органы мен сот жүргiзетiн оқшауландырылған iс жүргiзу;
27) "iс бойынша iс жүргiзу" - қозғау, сотқа дейiнгi дайындау, сотта талқылау және соттың үкiмiн (қаулысын) орындау барысында нақты қылмыстық iс бойынша жүзеге асырылатын iс жүргiзу әрекеттерi мен шешiмдерiнiң жиынтығы;
28) "қылмыстық iс бойынша сотқа дейiнгi iс жүргiзу" - қылмыстық iс қозғалған кезден бастап оны мәнi бойынша қарау үшiн сотқа жолдағанға дейiн қылмыстық iс бойынша iс жүргiзу (анықтау және алдын ала тергеу), сондай-ақ қылмыстық iс бойынша жеке айыптаушы мен қорғау тарабының материалдар дайындауы;
29) "iстiң материалдары" - iстiң құрамдас бөлiгi болып табылатын немесе оған қосу үшiн ұсынылған құжаттар мен заттар, хабарлаулар, сондай-ақ iс бойынша жағдайды белгiлеу үшiн маңызы болуы мүмкiн құжаттар мен заттар;
30) "iс жүргiзу әрекеттерi" - осы Кодекске сәйкес қылмыстық сот iсiн жүргiзу барысында жүргiзiлетiн iс-әрекеттер;
) "хаттама" - қылмыстық процестi жүргiзушi орган жасаған iс жүргiзу әрекетi көрсетiлетiн iс жүргiзу құжаты;
32) "iс жүргiзу шешiмдерi" - өз құзыреттерi шегiнде қылмыстық процестi жүргiзушi органдар шығаратын және осы Кодексте айқындалған нысанда көрiнiс табатын қылмыстық iс жүргiзу құқығын қолдану актiлерi - үкiмдер, қаулылар, қорытындылар, ұсыныстар, санкциялар;
33) "қаулы" - соттың үкiмнен басқа әртүрлi шешiмдерi, анықтаушының, тергеушiнiң, прокурордың қылмыстық iс бойынша сотқа дейiнгi iс жүргiзу барысында қабылданған шешiмдерi;
34) "үкiм" - айыпталушының кiнәлiлiгi немесе кiнәсiздiгi және оған жаза қолдану немесе қолданбау туралы мәселе бойынша бiрiншi сатыдағы соттың басты сот отырысында немесе апелляциялық соттың талқылауында шығарылған сот шешiмi;
) "қорытынды шешiм" - қылмыстық процестi жүргiзушi органның iс бойынша iс жүргiзудiң басталуын немесе жалғастырылуын болдырмайтын, сондай-ақ, түпкiлiктi болмаса да, iстi мәнi бойынша шешетiн әртүрлi шешiмдерi;
36) "санкция" - прокурордың, соттың сотқа дейiнгi iс жүргiзу барысында қылмыстық iзге түсу органы қабылдаған iс жүргiзу шешiмiн бекiту актiсi;
37) "түсiндiру" - процеске қатысушылар мен мәлiмдеушiлердiң өзiнiң дәмесiн немесе өздерi өкiлi болған адамдардың дәмесiн негiздеу үшiн келтiрiлген ауызша немесе жазбаша дәйектемесi;
) "шағым, наразылық" - процеске қатысушылардың анықтау, алдын ала тергеу, прокурор немесе соттың iс-әрекетiне өздерiнiң құзыретi шегiнде және осы Кодексте белгiленген тәртiппен енгiзiлген көңiл аудару актiсi;
39) "өтiнiш жасау" - тараптың немесе мәлiмдеушiнiң қылмыстық процестi жүргiзушi органға арналған өтiнiшi;
40) "ғылыми-техникалық құралдар" - дәлелдердi анықтау, көрсету, алу және зерттеу үшiн заңды түрде қолданылатын аспаптар, арнаулы жабдықтар, материалдар;
41) "арнаулы бiлiм" - адам кәсiби оқудың не белгiлi бiр мамандық бойынша жұмыс iстеуiнiң нәтижесiнде алған, қылмыстық сот iсiн жүргiзу мiндеттерiн шешу үшiн пайдаланылатын қылмыстық сот iсiн жүргiзудегi жалпы жұртқа белгiлi емес бiлiм;
42) "баспана" - бiр немесе бiрнеше адамның уақытша немесе тұрақты тұруына арналған үй-жай немесе құрылыс, оның iшiнде: меншiктi немесе жалға алынған пәтер, үй, саяжай үйi, мейманхана нөмiрi, каюта, көп пәтерлi үйлердi қоспағанда, оларға тiкелей жалғасатын тұрғын үйлердiң верандалары, террасалары, галереялары, балкондары, жертөлесi және шатыры, сондай-ақ өзен немесе теңiз кемесi;
43) "түнгi уақыт" - жергiлiктi уақыт бойынша сағат жиырма екiден алтыға дейiнгi уақыт аралығы.
РЕФЕРАТ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..2
ГЛОССАРИЙ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .3
МАЗМҰНЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...7
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 8
І. АДВОКАТ ЭТИКАСЫ ЖАЛПЫ ҰҒЫМЫ, ПРИНЦИПТЕРІ ... ... ... ..11
1. Адвокаттар қызметінің этикалық маңызы ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... 11
. Адвокат этикасының түсінігі мен мазмұны ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .15
. Адвокат этикасының кодексі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 18
. Адвокат этикасы кодексінің негізгі түсініктері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...22
ІІ. АДВОКАТТЫҢ ЭТИКАЛЫҚ ЕРЕЖЕСІ ЖҒНЕ ОНЫҢ ҒРТ‡РЛІ ОРТАДАҒЫ ҒРЕКЕТ ҒДІСІ ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 29
1. Адвокат пен клиенттің этикалық тәртіп бойынша өзара қарым-қатынасы ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...29
2. Адвокат-соттардың өзара қатынас жүйесіндегі этикалық ережелері ... 57
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 67
ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .70
КІРІСПЕ
Қазақстан Республикасында құқықтық мемлекет орнату үшін азаматтардың құқықтарына, бостандығына және заңды мүдделеріне кепілдіктерді күшейту керек. Айыпталушының қорғану құқығын қамтамасыз ету және тараптардың бәсекелестігі және тең құқықылығы қағидасын дамыту қылмыстық іс жүргізутің барлық сатыларында күшті кәсіби қорғаудың болуын талап етеді. Қазіргі кезде адвокат-қорғаушының қылмыстық іс жүргізуге қатысу мүмкіндігі көбейді.
Демократияның аса маңызды сипатты белгісі мынада, азаматтардың құқықтары мен бостандықтары жарияланып қана қоймай, оларға әртүрлі кепілдіктерде беріледі. олар экономикалық, әлеуметтік, саяси және заңдық кепілдіктер болып бөлінеді. Осылардың ішінен заң кепілдігіне тоқталатын болсақ, алдымен кепілдік дегеніміз –қамтамасыз ету деген мағынаны білдіретінін білеміз. Ал заң кепілдігі дегеніміз қолданылып жүрген заңдар арқылы мемлекеттің субъективтік құқықтардың жүзеге асырылуын қамтамасыздандыру құралдары мен тәсілдері. Бұл ең алдымен әркімнің өз құқықтары мен бостандықтарын сот арқылы қорғау, білікті заң көмегін алу құқықтары т.б.
Бұзылған құқықты қорғау үшін өкімет билігі немесе басқару органына өтініш жасау, егер заң құжаттарында өзгеше көзделмесе, құқық қорғау туралы талап қойып сотқа жолдануға кедергі жасалмайды. Ол үшін әрбір адам заң тұжырымдарын біліп қана қоймай, оны қолдана алатын болуы қажет. өкінішке орай әзірше азаматтардың құқық сауаттылығы жоққа тән.
Сондықтан адвокаттардың (қорғаушылардың,өкілдердің) көмегіне жүгінуге әкеп соқтырады.
Конституциясының 13-бабында: Әркiмнiң бiлiктi заң көмегiн алуға құқығы бар. Заңда көзделген жағдайларда заң көмегi тегiн көрсетiледi - деп жазылуы кепiлдiктiң тағы да бiр көрiнiсi.
Көмектiң түрi әртүрлi. Ол –конституция (заңдарды түсiндiру) ретiнде, не адвокаттардың қылмыстық, азаматтық, әкімшілік iстерге байланысты сот iстерiне қатысып, заң көмегiн беруi ретiнде болуы мүмкiн. Ұсталған, тұтқындалған, қылмыс жасады деп айып тағылған әрбiр адам сол ұсталған, тұтқындалған немесе айып тағылған кезден бастап адвокаттың (қорғаушының ) көмегiн пайдалануға құқылы.
Адвокатураның қызметi көмек сұраған азаматтар мен ұйымдарды бiлiктi заң көмегiн көрсету жолымен құқықтық қорғауды қамтамасыз етуге тиiс, ондай көмек, мысалы, сотта қылмыстық, азаматтық және өзге де iстер бойынша олардың мүдделерiн бiлдiру, негiзсiз қылмыстық қудалаудан қорғау және т.б. арқылы көрiнуi мүмкiн.
Тақырыптың зерттелу деңгейі. Зерттеу кезінде С.Л. Ария, К.К. Арсеньев, М.О. Баев, Б.Т. Безлепкин, А.Д. Бойков, Е.В. Васьковский, Д.П. Ватман, Л.В. Владимиров, А.А Власов, Е.П. Данилов, Н.И. Капинус, Е.Г. Тарло, Н.М. Кипнис, А.Ф. Кони, В.Л. Кудрявцев, В.Ю. Львова, П.А. Лупинская, Е.А. Матвиенко, В.В. Мельник, Г.М. Резник, В.П. Рыжаков, А.Ф. Романенков, И.Д. Перлов, И.Л. Петрухин, Н.Н. Полянский, Е.В. Семеняко, Б.Саломов, И.Л. Трунов және тағы басқа революцияға дейінгі, Кеңестік кезеңдегі және бүгінгі Ресей ғалымдарымен зерттелінген.
Қазақстанда мұндай тақырып А.Н. Ахпанов, Е.О. Алауханов, К. Беков,
Л.Ш. Берсүгірова, Т.К. Биятов, А.А. Исаев, К.Ж. Капсалямов, М.Ч.Қоғамов, Д.Н. Канафин, Ш.К. Құсайынов, Е.Я. Лопушной, С.С. Молдабаев, Г.М. Нам, К.И. Нұржаубаева, А.С. Нұралиева, С.Д. Оспанов, Т.Е. Сәрсенбаев, Б.Х. Төлеубекова, А.К. Түгел, А.Ж. Тукеев, С.Т. Тыныбеков, Ш.М. Шарипов, Б.К. Шынарбаев, Р.Н. Юрченко және тағы басқа ғалымдардың еңбегінен көрініс тапқан.
Зерттеудің мақсаты мен міндеті. Бұл зерттеуді адвокаттар қызметің этикасын зерттеу және соның нәтижесінде осы этиканың жетілдіруге және адамдарды қорғауда пайдаланатын құралдар мен тәсілдерді жетілдіруге бағытталған ғылыми негізі бар ұсыныстар даярлау мақсаты қойылған.
Зерттеу жұмысының мақсатына жету үшін келесідегідей міндеттерді орындау қажет:
адвокаттар қызметінің этикасын ашып беру;
адвокаттық этиканың түсінігі мен маңыздылығын ашып беру;
адвокаттың құқықтық жағдайын талдау;
адвокат еңбегіне ақы төлеу проблемаларын зерттеу;
адвокаттың сот ісіне қатысу проблемаларын талдау.
Зерттеу объектісі және пәні. Адвокатура өз мақсаттарына жету және қызметінің нысандарын жүзеге асыру барысында қалыптасатын қоғамдық қатынастар, зерттеудің объектісі болып табылады.
Қорғанушының қорғану құқығын қамтамасыз ету жөніндегі қылмыстық іс жүргізу қызметінің мәні мен мазмұны және де айыпталушыны қорғау жөніндегі адвокат-қорғаушының қылмыстық іс жүргізу қызметінің мәні мен мазмұны, сол қызметті реттейтін конституциялық және қылмыстық іс жүргізу нормаларының жиынтығы зерттеудің пәні болады.
Зерттеудің әдістемелік негіздерін танымның қазіргі әдістері, оның ішінде жалпы ғылыми да (диалектикалық, жүйелік-құрылымдық, институционалдық өлшеу, құрылымдық-функционалдық, социологиялық және т.б.), арнайы да (тарихи-заңдық, формальды-заңдық) әдістер зерттеудің методологиялық негізін құрады.
Автор жүйелік тәсілдің, сондай-ақ талдау мен синтездің, индукция мен дедукция, статистикалық және салыстырмалы-құқықтық әдістердің мүмкіндігіне сүйенді. Зерттеудің эмпирикалық негізін құраған материалдарды зерделеу үшін автор талдау, сұрау және сараптық баға беру түріндегі нақты-социологиялық әдістерді пайдаланды.
Зерттеудің нормативтік базасын Халықаралық-құқықтық актілер, Қазақстан Республикасының Конституциясы, Қазақстан Республикасының қолданыстағы заңдары, ҚР Жоғарғы Сотының нормативтік қаулылары, сонымен қатар бірқатар шет елдердің (АҚШ, Англия, Италия және т.б.) заңдары құрады.
Зерттеудің ғылыми жаңалығына осы проблеманы зерттеудегі тәсілдің өзін жатқызуға болады. Адамның қорғану құқығын қамтамасыз ету проблемасының ғылыми негізінде адам құқығының, бостандығының және заңды мүдделерінің басымдығы, әлеуметтік маңыздылығы мен құндылығы, олардың мемлекеттік және қоғамдық құндылықтармен арақатынасы жатыр, бұлар Қазақстан Республикасының Конституциясында көрініс тапқан.
Дипломдық жұмыстың құрылымы. Екі тараудан, алты бөлімнен, қорытындыдан және пайдаланған әдебиеттер тізімінен тұрады.
І. АДВОКАТТЫҚ ЭТИКА. ЖАЛПЫ ¦ҒЫМЫ ЖҒНЕ ПРИНЦИПТЕРІ
1. Адвокаттар қызметінің этикалық маңызы
Біздің көзқарасымыз бойынша, қоғамда бірқалыптылықтың болуы мүмкін емес, екі жақты экономикалық келісімді қатынастың қабыл боларлық жарқын болашағын азаматтардың жағдайымен заңдылық негізде мойындағанмен ертеңге деген сенімнің өзі құқықтық берекесіздіктің белең алған кезінде мүлік иесі бір сғтте дүние-мүлкінен айырылып, сотталып кетуі де ғажап емес. Осындай сғтте құқық қорғау органдарының қызметкерлері –сот, прокурор жғне тағы басқа ішкі істер қызметкерлеріне деген сенім мен құрмет заңдылық тұрғыдан арта түседі. Қатардағы азамат қоғамдық келісім негізінде ғана емес заңдық қатынасқа немесе кеңселік құжатнамаға адвокат арқылы қол жеткізе алады. Адвокатқа құқықтық көмек сұрап отырып, нғтижелі істерге қол жеткізу –қорғана білудің заңды тғсілі. Барлық іске толық араласу құқығына ие болған адвокат өз жұмысына абыроймен беріліп, құқықтық жүйенің талаптарын да аяқ асты етпейді. Ондай жағдайда оның мғртебесін төмендетіп, іскерлігіне кесір тигізеді. Осы тұрғыда адвокатқа қатаң талап қойылады да, ол этикалық салмақпен өлшенеді. Біз қашанда адвокаттың қоғамдық рөлі жайында айтқанымызбен оның ішкі жан-дүниелік пікіріне көңіл бөлмейміз. Кәсіптің қажеттілігі ішкі бағалау есебінен емес, қоршаған орта көзқарасымен анықталмақ.
Сондықтан, адвокат сот отырысына дайындық жүргізу кезінде тапсырылған істі алдын-ала әзірлеп қана қоймай, сонымен бірге кейін сот отырысы кезінде күтпеген жағдайдан сақтану үшін істі, оны тыңдар алдында мұқият қарап шығуы жөн көрінеді.
Кейде, істі сот отырысында қарау кезінде, талап, талапты қоюға құқығы жоқ тұлғамен берілгені немесе талап бойынша жауап беруге тиісті емес тұлғаға қойылғаны анықталады. Мұндай жағдайда, сот, талап қоюшының өтініші бойынша оны басқа тиісті тұлғамен не тіисті емес жауапкерді тиісті жауапкермен ауыстыруды жүзеге асыруға құқылы. Талап қоюшы үшін талап-арыз бойынша кім жауап беретіні парықсыз емес, себебі бұдан талапты негізді деп мойындаған соттың шешімінің іске асатын мүмкіндігі тәуелді.
Сондықтан, адвокат –талапкер өкілі өз сенім берушісіне жауапкерді алмастырудың салдарын түсіндіріп кетуге жәнеде клиент бұндай алмастыруға келіспеген жағдайда сотқа негізделген қарсылықтарды ұсынуға тиісті.
Іс жүргізуді күрделендіретін тағы бір шиеленіс, ол, үшінші тұлғамен даудың пәніне жеке талап қоюы. Адвокатқа осындай талап қойылған жағдайда аса мұқият болу қажет, себебі, мұндай жағдайда оған істін мән-жайларын ұқыпты бағалап, үшінші тұлғаның талабына қатысты өзінің позициясы жөнінде тез шешім қабылдау керек.
Азаматтық іс жүргізу кодексінің 52 бабы негізінде үшінші тұлғаның іске кіруі (енуі), адвокатпен өз клиентінің мүддесін жаңа талаптан қорғау үшін материалдарды дайындау мақсатында, сотқа істі қарауды кейінде қалдыру туралы өтінім беруіне себеп болуы мүмкін.
Азаматтық іс бойынша сот мәжілісі бірнеше бөліктерден тұрады. Істі мәні бойынша қараудың алдында сот отырысының дайындық бөлімі жүзеге асады. Ондағы адвокаттың міндетіне, өз сенім берушісінің мүддесін ескере отырып, істі қарау үшін қажетті жағдайлар жөнінде сұрақтарды дұрыс шешуде сотқа жәрдемдесу кіреді. Алдымен, соттың құрамына немесе өзге іске қатысушы тұлғалар арасынан біреуге қарсылық білдіру туралы сұрақтар шешілуге жатады. Іске қатысушы тұлғалар істің нәтижесіне жеке, тікелей немесе жанама түрде ынталы (мүдделі) не олардың әділдігіне (алалықсыздығына) күмән туғызатын өзге де мән-жайлар болған жағдайда оларға қарсылық білдіруі тиіс. Жалпы ереже бойынша қарсылық білдіру дәлелді болуы қажет, яғни қарсылықты негіздейтін нақты мән-жайларға қатысты нұсқаулар болуы қажет.
Сот отырысының дайындық бөлімінде, сот, іс жүргізуге қатысушылардың келуін тексереді. Сот отырысының уақыты мен орны туралы тиісінше хабардар етілген іске қатысушы адамдардың не өкілдердің біреуі сот отырысына келмеген жағдайда, сот, іске қатысушылардың пікірлерін ескере отырып істі олардың қатысуынсыз қарау мүмкіндігі туралы сұрақты шешеді.
Кейде адвокат өз клиентінің қарсы тараптың немесе оның куәларының қатысуынсыз істі қарауға қол жеткізу ынтасымен кездеседі. Клиент, мұндай жағдайда іс қарау өз үшін қолайлы деп қате жорамал жасайды, себебі сот қарсы тараптың түсініктемелерін және куәлардың жауаптарын тыңдай алмайды, сондықтан іс тез және табысқа деген үлкен үмітпен шешіледі деп ойлайды. Адвокат мұндай жорамалдарды басшылыққа ала алмайды және клиентке оның позициясының қателігін түсіндіріп береді. Істі басқа тараптың қатысуынсыз қарау соттың іс бойынша объективті ақиқатты анықтау мұмкіндігін шектейді, сондықтан осындай жағдайда шығарылған шешімнің іске маңызы бар мән-жайларын толық анықталмау себептері бойынша жойылуына әкеліп соғуы мүмкін екенің ол ескеруі қажет.
Сот отырысының уақыты мен орыны туралы тиісінше хабардар етілмеген тұлғалардың біреуі келмей қалған жағдайда, адвокат клиенттің қарсылық білдіруіне қарамастан істі қарауды кейінге қалдыру туралы сотқа өтінім жасау тиіс, себебі, іс жұргізуге қатысушы адамдардың процессуалдық құқықтарының мұндай дәрежеде бұзылуы заң бойынша шешімнің жоюылының бірден-бір себебі болады.
Сот отырысының дайындық бөлімінің соңында іске қатысушы адамдардың және өкілдердің өтінімдері мен арыздары шешілуге жатады. Іс қарауға дайындық кезінде адвокат өз сенім берушісінің мүддесі үшін берілуге жататын өнімдер жөнінде жәнеде басқа тараптың тарапынан берілуге мүмкін өтінімдерге қатысты өз позициясы жөнінде мәселелерді ойластыруға тура келеді.
Өтінімдер жазбаша немесе ауызша нысанда берілу мүмкін. Әсіресе күрделі істер бойынша жазбаша нысандағы өтінім әбден лайықты болып есептеледі.
Егер сот мұндай өтінімді қабылдаудан бас тартқан жағдайда, кассациялық шағымда іске маңызы бар мән-жайлардың толық анықталмағандығына сілтеме жасау аса сенімді көрінеді (болады).
Сот отырысының екінші бөлімі болып істі мәні бойынша қарау сатысы табылады. Бұл сот талқысының негізгі бөлімінің мазмұны тараптар ұсынған және соттың өз бастамашылығымен жиналған барлық фактілі және дәлелдемелік материалдарды тексеру және зерттеу әрекеттерінен тұрады.
Дәлелдемелерді зерттеу алдында сот, істі бітімгершілік келісіммен аяқтау мүмкіндігін анықтайды және талап қоюшының талап қоюдан бас тартуы, жауапкердің талапты мойындауы жөнінде сұрақтарды (мәселелерді) шешеді. Істі бітімгершілік келісіммен аяқтау мүмкіндігін адвокат, істі сотта қарауға дайындық кезінде ойластыру қажет.
Бітімгершілік келісім жөнінде мәселе істі мәні бойынша қараудың басында қарастырлатындықтан адвокат өз клиентімен оның тарапынан берілуге мүмкін мүдделердің шеңберін және оның істі бітімгершілік келісімімен аяқтауға дайындығы жөнінде алдын-ала сұхбаттасуы қажет.
Егер сот отырысына клиенттің жеке өзі қатыспаса, онда адвокатта, бітімгершілік келісімін жасау үшін арнайы мұндай өкілеттікті беретін сенімхаттың болуы тиіс.
Заң бойынша бітімгершілік келісім, егер ол заңға қайшы келмесе және өзге тұлғалардың құқықтары мен заңмен қорғалатың мүдделерін бұзбаса, сотпен бекітілуге жатады. Адвокат осы талаптарды ескере отырып бітімгершілік келісімінің мазмұнына қолайсыз мән-жайлардың еңгізілуіне жол бермеуі қажет. Мысалы: Жұбайлар арасындағы мүлікті бөлу жөніндегі келісімдерінде "балаға алимент алудан бас тартам және осы мәселе бойынша сотқа талаптану құқығымнан да бас тартам" деген тармақ болған, ал осындай жағдай "Неке және отбасы туралы" заңның 59 бабына және Азаматтық іс жүргізу кодексінің 8 бабынан 4 тармағынан қайшы келеді.
Келісім сотпен бекітілген жағдайда адвокат тараптарға бұл процессуалдық әрекеттің салдарын түсіндіреді, яғни осы талап және негіз бойынша қайта сотқа талаптануға мүмкін болмауы жөнінде.
Азаматтық іс жүргізуде істі мәні бойынша қарау іске қатысушы тұлғалардың түсінік беруімен басталады, яғни сот барлық дәлелдемелік материалдарды зерттеу барысында бұл түсініктемелерінің дұрыстығын, олардың шындыққа сай екенің тексере алады.
Сенім беруші іс жүргізуге қатыспаған жағдайда және оның мүддесін сот мәжілісінде адвокат жеке өзі білдірген кезде, ол фактілі мән-жайларды дәлелдеу бойынша процессуалдық әрекеттерді жеке дара атқара отырып дәлелдеудің субъектісі болып табылады. Бірақ кейбір жағдайларда іс жүргізуге адвокатпен қатар сенім беруші тұлға да қатысады, осыған байланысты дәлелдеу процессінде адвокатпен оның сенім берушісінде қаншалықты құқықтары мен міндеттері бар екенін анықтау және дәлелдеудің процессуалдық құралын таңдауда адвокат сенім беруші тұлғаға тәуелді ме дегенді анықтау қажеттілігі пайда болады.
Процессуалдық заңда сот өкілінің аталған мәселелерге байланысты әрекеттерін арнайы реттейтін нормалар жоқ. К.С. Юдельсонның пікірі бойынша "сот өкілі фактілерді дәлелдеу үшін қажетті барлық құқықтарды тарапқа қатысты кең мағынада иелене алады".
Дәлелдеу құралы болып табылатын іске қатысушы тұлғалардың түсінектеме беру спецификасын ескере отырып, адвокат, өз клиентімен оның сот отырысында беретің түсініктемелеріне қатысты барлық сұрақтар жөнінде алдын-ала талқылау жүргізеді. Дәл осы сатыда іс бойынша құқықтық позициясын негіздеу және бекіту үшін жәнеде өз сенім берушісінің растылығын пайымдау мақсатында адвокат барлық процессуалдық құралдар арсеналын пайдалануы қажет. Бірақ, адвокаттың өкілеттігі клиенттің сеніміне негізделгендіктен, дәлелдеу құралы мен тәсілін таңдауға адвокат тек, сенім беруші оған толық еркіндік берген шеңберінде ғана немесе адвокаттың әрекеттеріне қарсы ешқ андай қарсылық білдірмеген жағдайда ғана ерікті. Қысқаша айтқанда, адвокатқа клиенттің еркіне қарамастан дәлелдеу құралы таңдау құқығы берілмеген. Мысалы: Адвокат сот мәжілісіне, егер оған сенім беруші тұлға қарсы болса, қосымша куәні шақыруды талап ете алмайды.
Бүгінде Отандық адвокаттық іс-жұмыстың алдағы кезеңдерде қандай жетістікпен сұранысқа ие болары жөнінде сөз таласы тууы ғбден мүмкін, яғни адвокатура жөніндегі заңның дамуы, оның қабылдануы деген сияқты. Алайда ережесіз ойынның белең алуын да сол сияқты күнделікті тәжірибеде көріп келеміз.
Адвокатуралық жоғары міндет. Сондықтан ешқашан жұрт алдында масқараламау, ғзғзіл сөзбен сый-құрметсіздік таныту оның мғдениетіне де үлкен кереғарлық іс болады.
Сонымен қатар көп жылдық тарихи тәжірибе көрсеткендей этикалық тәртіпті игермеген адвокат қоғам алдында сенімнен жұрдай етіледі. Мемлекеттің адвокатуралық іске шұғыл араласуы оның құрылымының ұлғаюына, құқық қорғау институы болып қалыптасуына, тғуелсіз іс-ғрекееттілігіне қол жеткіздіртті. Соған қарамастан адвокаттық қоғамдастықта күрделі этикалық мғселелер де жоқ емес, оның негізгі себептері де баршылық. Алайда, дара, үнемі ұтылыс үстіндегі кәсіби, жеке шеберлігін шыңдаған қызметкерге жиі ұшырасқандықтан оның себеп-мүмкіндігіне көз жеткізе түстік. Кей жағдайда адвокатаралық бғсекелестік жағдайынан шығу үшін дарындылық заңына сүйене беруі сғтті бола бермейді. Қай уақытта күрестің барлық кезеңінде адвокаттық этика көшбасшылық жасауы тиіс. Ол кәсіби этиканың өлшемді жақтауында ғана табысты болмақ.
2. Адвокаттық этика мазмұны мен түсінігі
Сонымен адвокаттық этика дегеніміз не? Оның мғн-мағынасы неде? Бұл этика деген термин гректің ethos- өнегелі мінез деген сөзінен алынған.
Ең алғаш Аристотель: Зерттеудің практикалық-философиялық аймағын таңбалап, белгілеу үшін алдымен не істеуіміз керек деген сөздің жауабын іздеуіміз керек (Қысқаша философиялық энциклопедия. М., 1994 г., с 543) деген. Жалпы этиканың мазмұны адамгершілік пен ізгі-өнегелікке баулитын кез-келген пәндік тақырып. Осы этикалық пәндік құзіретіне корпорация, соған сғйкес қоршаған орта да лайықталу дағдысына көшуі керек. Адвокаттық корпорациялар өкілдігі де мұны мамандықтың құрамдас бөлігіндей қабылдайды. Сондықтан адвокат білімді адам ретінде оқып, танып, пісіп-жетілу үстінде этикалық үлгіні де меңгереді. Бұл кәсіби бірліктің кәсіби құндылығын арттыра түсері сөзсіз.
Қазіргі уақытта ғдебиеттерде адвокатура ежелгі жғне сонымен бірге жалпыадамзаттық мекеме болып табылады деген, яғни ол ғр уақытта жғне барлық халықтарда болған деген пікірлер жиі айтылып жатыр.
Грелле-Дюмозоның айтуы бойынша "адвокатураның пайда болуы алғаш іс жүргізуге жғне алғаш сотқа сай болуы мүмкін" - деген. Ал Форсит "Адамдар азаматтық құрылымдық нысанын аңғарған уақыттан бастап адвокатура принциптері, бірақ атауы мғлім болмағанмен болуы тиісті" деген пікір айтты.
Егер сенім беруші адвокаттың дәйектерімен келіспесе және адвокат өзінің іс бойынша позициясының сенім берушінің позициясымен келістіре алмаса, онда ол істі әрі қарай жүргізуден бас тартып іс жүргізуден (процесстен) шығып кетуге тиіс.
Іс жүргізуден шығу ниетімен адвокат бұл туралы сотқа өтімін жолдайды, содан сот адвокатты іс жүргізуден шығару туралы үйғарым қабылдау мүмкін.
Тараптар мен үшінші тұлғалардан жауап алып болған соң, сот дәлелдемелерді зерттеу тәртібін белгілейді. Дәлелдемелерді зерттеу барысында тараптардың берген түсінектемелері өзінің объективті пайымдауын табады немесе жоққа шығарылуы мұмкін. Дәлелдемелерді зерттеу тәртібіне қатысты ешқандай үйғарымдарды келтірмей, заң, сотқа істің жағдайына байланысты тәртіпті белгілеуге мүмкіншілік беріп отыр.
Азаматтық істердің көбінде сот жиі алдымен куәлар берген жауаптарды тыңдайды, содан жазбаша және заттай дәлелдемелерді, сарапшының қорытындысын зерттейді.
Тек өзінің клиентімен сұхбаттасу барысынды, адвокат куәлар тараптармен қандай сипаттағы қарым-қатынаста екенің, олардың жеке басының ерекшеліктері және істің нәтижесіне ынталылығы (мүдделігі) жөнінде, сондай-ақ олардың іске маңызы бар мән-жайлар туралы хабардар бөлу дәрежесі жөнінде, ақпараттар ала алады.
Істі сот отырысына дайындау барысында, осы мәселелерді өзінің клиентімен талқылау кезінде, адвокат куәға қойылу мүмкін сұрақтар шеңберін белгілейді. Бұл кезде адвокат, клиентке жауап алуды қалай жүргізу керек екенін, қандай нысанда сұрақтар қойылу керек екенін, түсіндіріп кетеді.
Куәдан жауап алудың мақсаты болып, іс бойынша объективты ақиқатты белгілеуге ықпал ететін, түсініктемелер алу табылады. Сонымен қатар, адвокат, белглі процессуалдық сипатта, яғни тараптың бірінің өкілі ретінде, қатысатының естен шығармауға тиіс. Сондықтан, оның сұрақтары сенім берушінің пайдасына қарай қойылу тиіс және ол куәлардан өз клиентінің құқықтары мен заңды мүддесін пайымдайтың жауаптар алуға тырысуы қажет.
Дәлелдемелердің тағы бір кең таралған түрі бұл жазбаша дәлелдемелер. Жазбаша дәлелдемелерді зерттеу оларды сот отырысында жария ету арқылы жүзеге асады және іске қатысушы адамдарға, өкілдерге қажет болған жағдайларда сарапшыларға, мамандарға және куәларға көрсетіледі (А. і. ж. код. 201 б.). Содан соң іске қатысушы адамдар түсініктемелер бере алады. Сот отырысында құжаттарды зерттеу барысында олардың мазмұны мен нысаны тесерілуге жатады (реквизиттері, күні, мөрі, койылған қолдары). Заңмен, жазбаша дәлелдемелерді жалғандығы жөнінде мәлімдеу арқылы оларды даулау мұмкіндігі көзделген. Құжаттың жалғандығы туралы тікелей дәлелдемелері болмаса да, адвокат, оны ақиқатқа сай еместігі жөнінде күмәні бар екенін сотқа көрсете алады. Дәлелдеменің жалғандығы туралы мәлімдеуді тексеруі үшін сот сараптама тағайындай алады, сондай-ақ тараптарға өзге дәлелдемелер беруді ұсына алады.
Заттай дәлелдемелерді де сот қарайды және олар –іске катысушы адамдарға, өкілдерге, қажет болған жағдайларда сарапшыларға, мамандарға және куәларға көрсетіледі. Заттай дәлелдемелер көрсетілген адамдар қарап шығуға байланысты қандай да бір мән-жайларға сот назарын аудара алады. Бұл арыздар сот отырысының хаттамасына еңгізіледі (203 б.).
Сот отырысында сарапшылардан жауап алу, адвокаттан, куәлардан жауап алудан көрі, өзге дайындықты және өзге әдістерді талап етеді.
Сарапшы қорытындысы сот отырысында жария етіледі. Адвокат қорытындыны түсіндіру және оны толықтыру мақсатында сарапшыға сүрақ қою мүмкін.
Адвокаттың сарапшыдан жауап алудың ерекшелігі сарапшы қорытындысының сот дәлелдемесі ретінде спецификасымен айқындалады. Ол сарапшы жүргізген зерттеулер сипаттамасымен танысып, оның қолданылған методикасына талдау жасап, қойылған сұрақтарына берген жауаптарының мазмұны мен қорытындысың бағалап адвокат сот отырысында сарапшыдан жауап алуға дайындалады. Адвокат сараптамамен келіспеген жағдайда басқа сараптаманы тағайындау жөнінде өтінуге құқылы. Бірақ мұндай өтінім заңға сәйкес негізделуі қажет. Егер, сарапшының сотқа берген қорытындысына адвокаттың күмәні болмаса, онда оған қарсы дау пайдасыз және мүмкін емес.
Сот жарыссөздері - адвокаттың бірінші инстанциядағы ең жауапты мәселесі.
Жарыссөздерге қатысу кезінде, адвокат, өз клиентінің позициясынан істі мәні бойынша қараудың қорытындысын жасайды, сот зерттеген дәлелдемелік материалдарға өзінің бағасын береді, істің фактілі мән-жайларына қатысты байымдарын ұсынады, сондай-ақ осы дауға қатысты қолданылуға жататын құқықтың нормасы туралы пікірін айта алады және талаптың негізділігі жөнінде өз ой-пікірін сипаттайды.
Айтылған пікірлерге қарсы өзге жазушылар "адвокатура өркениеттің ең соңғы жарығы" деп дғйектер келтіреді.
Осы пікірлердің қайсысы ғділ екен? Бұл сұраққа жауап беру үшін жғне де адвокатура қалай пайда болғанын білу үшін үш топ факторды қарастыру қажет.
Біріншіден, алғаш қауымдардың заңды құрылысына қатысты антропология жғне этнография мғліметтеріне сүйену қажет.
Екіншіден, өркениетті елдердің сот төрелігінің жағдайымен танысу керек.
‡шіншіден, ежелгі жғне жаңа мғдени халықтардың тарихтарына терең назар аудару қажет.
Осы аталған үш қайнар көздер арқылы адвокатураның пайда болуы жөнінде жғне оның алғашқы нысандары жөнінде мғліметтер алуға болады. Бірақта, заңның дамуының алғашқы қадамында, біздер, адвокатураны қазіргі уақыттағы өмір сүріп жатқан түріндегі жағдайында кездестірмейміз.
Антропология мғліметтеріне сүйенетін болсақ, сол кездегі алғашқы қауымдарда, қауым көсемдері мен басшылары үкімет қызметінің барлық функцияларын атқарған: олар ғскери басшы да, ғкім де жғне судья да болған. Яғни, мұндай тәртіп жағдайында адвокатураның болуы ғлі де мүмкін болмады.
Кейбір жартылай өркениеттік мемлекеттерде, ғсіресе мұсылман мемлекеттерінде, құқық қорғаушылық институты біраз дамып жғне ол арнайы топтағы тұлғалардың кәсіби қызметіне айналады.
Егер алғашқы қауымдардың жғне өркениетті халықтардың құқықтық жағдайлары біздерге құқық қорғаушылықтың алғашқы нысандары жөнінде мғліметтер берсе, ал ежелгі жғне жаңа мғдени халықтарының тарихы біздерге қажет институттың даму процесін көрсетеді.
Кәсіби қорғаушының этикалық құрылым жүйесі түрлі жағдайларда қорғаушылық міндеттерін атқаруға кедергі жасайды деген жаңсақ ұғым екенін ескере кеткен жөн. Осындай қателесушіліктен ада болу үшін кәсіби қорғаушының міндеттері тек қана қатып қалған қалыппен емес, оны қалай тиімді іске асыруға болатынын ұмытпау керек.
3. Адвокат этикасының кодексі
Сот өкілдері институты азматтық істер бойынша сот төрелігін жүзеге асыру аясындағы демократизмнің бірден-бір көрінісі болып табылады.
Істі сотта өкіл арқылы жүргүзу құқығы, тараптарға, жеке талапты мәлімдейтін және мәлімдемейтін үшінші тұлғаларға, мемлекеттік органдарға және ұйымдарға, сондай-ақ ерекше іс жүргізу істері бойынша немесе ерекше талап қою арқылы іс жүргізуге қатысушы мүдделі тұлғаларға берілген.
Сотта, істі өкіл арқылы немесе оның көмегімен жүргізу құқығы ештенемен шектелмеген.
Азаматтық іс жүрізүдегі сот өкілдігі барлық азаматтық істер бойынша, яғни дауды мәні бойынша қарау кезінде бірінші инстанциядағы сотта және сот шешімдерінің заңдылығы мен негізділігін тексеру бойынша екінші инстанциядағы сотта және кей жағдайларда істі қадағалау тәртібімен қайта қарау кезінде жүргізіледі.
Тәжірибеде, сот өкілдігіне деген қажеттілік, алдымен заңды тұлғаларда жәнеде процессуалдық әрекет-қабілеттігі әртүрлі себептерге байланысты шектелген жеке тұлғаларда пайда болады (жасына, физикалық жағдайына байланысты).
Сонымен қатар, сот өкілі көмегіне сүйенуді артығырақ көретін, бірақ, өздеренің науқастығына, қолы бос еместігіне, заңи шала сауаттығына, істің күрделігіне немесе өзге де себептерге байланысты әрекет-қабілеттігі бар тұлғаларда жүгінеді.
Сот өкілдер институты сот тәжірибесінде кең қолдануын тапты.
Азаматтық іс жүргізүде сот өкілдігін көбіне негізінен адвокатура органдары жүзеге асырады.
Қазақстан Республикасындағы адвокатура заңда көзделген тәртіп бойынша азаматтық істер бойынша өкілдікті және қылмыстық іс бойынша қорғауды жүзеге асыратың қоғамдық үйым болып табылады.
Қазақстан Республикасындағы адвокаттар қызметі "Адвокаттық қызмет туралы" заңымен және өзгеде адвокаттық қызметті реттеуге бағытталған заңнамалардан тұрады.
Адвокат өз қызметін, заң консультациясы арқылы не жеке өзі немесе басқа адвокаттармен бірігіп құрған адвокаттық кеңсе арқылы, сондай-ақ заңды тұлға құрмай жекеше жүзеге асыруга құқылы. Осыған орай адвокат болып, жоғары заң білімі бар, заң мамандығы бойынша кемінде екі жыл жұмыс істеген және адвокаттық қызметпен айналысуға құқық беретін лицензиясы бар тұлға табылады.
Азаматтық істер бойынша өкілдікті жүзеге асырған кезде адвокат келесі шеңберлерде әрекеттенеді:
Заңды өкіл ретінде (әрбір ата-ана, асырап алушы, қамқоршы, қорғаншы ретінде).
Қоғамдық өкіл ретінде.
Шарттық өкіл ретінде.
Өкілдің соңғы түріне тоқтап кетейік. Себебі, өкілдің осы түрі ең кең таралған болып есептеледі.
Сондықтан, азаматтық іс жүргізу қатысушыларында, даулы құқық қатынасты дұрыс бағалай білетін, дәлелдеу пәніне қандай фактілердің кіретінін және олар қалай, немен пайымдалатынын білетін маманның көмегіне деген қажеттілік ұлғая келеді. Осындай көмек үшін азаматтар адвокаттарға сүйенеді.
Адвокат жүзеге асыратын өкілдіктің азаматтық-құқықтық негізі болып тапсырма шарты табылады, ал оның өкілеттіктері азаматтық іс жүргізу заңнамасында және сенімхатта айқындалған. Аталған шарттың бар болуы адвокаттың іс жүргізуде сенім берушінің атынан қатысуын негіздейді.
Соттағы өкілдік азаматтық іс жүргізу заң нормаларында белгіленгендіктен ол процессуалдық сипатқа ие болады. Процессуалдық өкілдік бұл тұлғаның өзге тұлғаның немесе ұйымның атынан процессуалдық әрекеттерді жасау деп анықталу мүмкін. Жоғарыда айтып кеткендей, іс жүргізушілік құқықтың пайда болу негізінде азаматтық-құқықтық өкілдік шарты жатыр. Соған байланысты азаматтық- процессуалдық өкілдікке тән белгілері бар. Олар:
Өкілдік етуші өкіл берушінің атынан әрекет етеді, бұл шарттың болуымен айқындалады.
Өкілдік етуші өкіл берушінің мүддесі үшін әрекеттенеді.
Өкілдік етуші іс жүргізуде өкіл берушінің құқықтарын іске асырып міндеттерін орындайды.
Өкілдік етуші заңмен және өкіл берушімен берілген өкілеттіктер шеңберіне әрекеттенеді. Өкілдік етушінің өкілеттіктері: жалпы және арнайы болып бөлінеді. Жалпы өкілеттіктер өкілге заң негізінде табыс етіледі және сенімхатта арнайы ескертуді талап етпейді. Оларды атап айтсақ: дәлелдемелерді ұсыну, әртүрлі өтінімдерді қорғау және тағы да басқа өкілеттіктер. Арнайы өкілеттіктерді жүзеге асыру құқығы өкіл беруші үшін маңызды және қайтымсыз салдарына байланысты сенімхатта ескеріліп кетуі қажет. Олар келесі процессуалдық әрекеттер:
істі төрелік сотына беру;
талаптан толық немесе жартылай бас тарту;
талапты мойындау;
талаптың пәнін өзгерту;
бітімгершілік келісімін жасау;
сот шешімін шағымдау;
атқару қағазын өндіріп алу үшін ұсыну.
Өкіл процессуалдық әрекеттерді жасай отырып өкіл беруші үшін құқықтар мен міндеттер тудырады.
Өкілдіктің пайда болуының негізі болып әрқашан өкіл берушінің ерік білдіруі болып табылады.
Тапсырма шартты заң көмегі үшін жүгінген тұлғалар мен адвокаттар коллегиясының заң консультациясы арасында жасалады. Заңда көзделген жағдайлардан басқа, адвокаттарға клиентпен жеке шарттық қарым-қатынасқа түсуге жол берілмеген.
Әдетте, заң консультациясына көмек сүрап келген тұлгалар істі жүргізуді табыс ететіндей нақты адвокатты атамайды. Бірақта, заң көмегін сұрап келген тұлға, заң көмегі тегін көрсетілген жағдайлардан басқа, адвокатты таңдаунда ерікті.
Сонымен қатар, егер клиент өкіл ретінде белгілі бір адвокатты тағайындау туралы тілек білдірмесе де, оған қызмет көрсету үшін қандай да бір адвокатты тағайындау клиентпен ақылдаса отырып тағайындалуы қажет. Ал егер де клиент өкіл ретінде нақты бір адвокатты қаласа, заң консультациясының меңгерушісі мүмкіндігі болғанша тілекті қанағаттандыруға тырысуы қажет. Сотта азаматтық істі жүргізуді өз өндірісіне қабылдаған адвокат, өкілеттігінің дұрыс рәсімделуінің қамын ойлау қажет.
Нақты бір азаматтық іс бойынша адвокаттың өкілеттігі заң консультациясы (меңгерушісі қол қойған) немесе адвокаттық кенсе беретін ордермен рәсімделеді, ал өз қызметін жеке дара атқарған жағдайда шартпен рәсімделеді.
Ордер адвокатқа тек жалпы өкілеттіктерді иемденуге құқық береді. Егер заң көмегіне сүйенген тұлға адвокатқа арнайы өкілеттіктерді беруді тілек етіп білдірсе, ондай жағдайда ордерге, заң талабына сәйкес рәсімделген сенімхат қоса берілуі қажет.
Бас бостандығынан айырылған тұлғалар атынан сенімхат тиісті қамау орының бастығымен куәландырылу қажет. Әскердегі тұлғалардың сенімхаты тиісті әскери бөлімшенің басшысымен рәсімделеді.
Өзге мекен тұрғыны ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz