Жергілікті бюджет жайлы

Пән: Экономика
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 92 бет
Таңдаулыға:

Жоспар

Кіріспе . . . 3

I. бөлім. Жергілікті бюджеттің экономикалық мазмұны

1. 1. Жергілікті бюджеттің кірістері мен шығындар құрылымының ерекшеліктері . . . 6

1. 2. Жергілікті бюджеттердің реттеу формалары . . . 12

1. 3. Бюджетаралық қатынастарды реттеуді мемлекеттік басқару . 17

II. бөлім. Жергілікті бюджет қаржысын басқарудың қазіргі кезеңдегі моделі

2. 1. Мақтарал ауданы әлеуметтік-экономикалық дамуының 2009-2011 жылдарға арналған негізгі көрсеткіштері . 20

2. 2. Фискалдық саясаттың мақсаты мен міндеттері және іске асырудың негізгі бағыттары . . . 45

2. 3. Ағымдағы модель 47

III. бөлім. Жергілікті бюджет қаржысын басқаруды модельдеуді жетілдіру

3. 1. Мақтарал ауданы бюджетінің 2011-2015 жылдарға арналған болжамы . 63

3. 2. Бюджет кірісін жоспарлау процесінің әдістері және моделі . . . 66

3. 3. Переспиктивалық модельдеу . . . 70

Қорытынды

Қосымша

Кіріспе

Бұл дипломдық жұмысымда жергілікті бюджетті басқарудың теориялық, әдістемелік және модельдеудің негіздері қарастырылған [1] .

Диплом жұмысымның өзектілігі. Қазақстан Республикасының Президентінің “Қазақстан-2030” Стратегиясында қазіргі заманғы мемлекеттік қызмет пен мемлекеттік басқару құрылымын құру мемлекеттің ең шешуші міндеттерінің бірі ретінде белгіленген. Осы құжатта атап көрсетілгеніндей, үкімет ықшам, әрі кәсіби деңгейде болып, неғұрлым маңызды міндеттерді шешуге қарай жұмылуы тиіс. Әрбір министрлік пен ведомство өздеріне тән емес функцияларды орталықтан аймақтарға және мемлекеттен жеке секторға бере отырып, олардан арылуды ұсынады.

Нарықтық экономикаға өту және тиісті экономикалық реформаларды жүргізу кезінде жергілікті әкімшілік органдар өздерінің құзыры мен дербестігін арттыруға обьективті түрде ұмтылады. Бұл эволюция ең алдымен республикалық билік өкілеттігінің бір бөлігі жергілікті мемлекеттік деңгейге өтуі тиіс екендігін сипаттайды. Аймақтар Қазақстан Республикасының аумақтық субьектілері болып табылатындықтан биліктің жергілікті органдары өз аймағының халқының толып жатқан экономикалық, әлеуметтік және мәдени мұқтаждары мен тілектеріне жауапты өздерінше іздестіруі тиіс.

Қазақстан Республикасының экономикасы дамуының қазіргі кезеңінде реформа ауыртпалығының салмағы шаруашылық жүргізудің аймақтық деңгейіне ауысып, осыған орай басқарудың жергілікті органдарына үлкен өкілеттік беріліп, олардың жауапкершілігі арта түсуде. Аймақтардың шаруашылық қызметінің ұлғаюы республикалық және жергілікті бюджеттердің өзара қарым-қатынастарының мәселесіне, жергілікті бюджеттерді басқаруды дұрыс ұйымдастыруға жаңаша көзқарасты талап етеді.

Осындай мәселелер күн тәртібінде қойылып отырғандықтан, оларды шешу жолдарын ғылыми негіздеу керектігі - уақыт талабы.

Қазақстан Республикасы экономикасының күрделі кеңістіктік құрылымы мен жүргізіліп жатқан экономикалық саясаттың жемісті болуы оның жергілікті деңгейде жүзеге асуына тікелей байланысты екендігін ескерсек, осы орайдағы жергілікті бюджетті басқарудың маңыздылығы да айқындала түседі. Олай болса, жергілікті деңгейдегі мәселелердің оңтайлы шешімін табу жолдарының негізі болып табылатын жергілікті бюджетті басқаруды жетілдіру, бюджетаралық қатынастарды оңтайландыру, мемлекеттік басқаруды орталықсыздандыру тәрізді мәселелер ерекше зерттеуді қажет етеді деп ойлаймын.

Экономиканы аймақтық басқаруға, бюджетаралық қатынастарды жетілдіруге арналған ғылыми еңбектер басқару деңгейлерінің алдында тұрған мәселелерді шешу жолдарын ұсынса, мен өз диплом жұмысымда жергілікті бюджетті қалыптастыру мен басқарудың тиімділігін арттыру үшін басқарушы субьект ретіндегі жергілікті билік органдарының функцияларын талдауды, мемлекеттік саясаттың негізгі мақсаттарына жетудегі жергілікті бюджеттің рөлін айқындауды негіз етіп алдым. Осы мақсатта Мақтарал ауданының жергілікті бюджетін басқару мәселесін және оның тиімділігін арттыру жөнінде ұсыныстар жасау негізге алынды.

Диплом жұмыстың негізгі мақсаты - нарықтық экономика жағдайында аймақтың тұрақты экономикалық дамуын қамтамасыз ету үшін, Мақтарал ауданының әлеуметтік-экономикалық даму үдерісіндегі жергілікті бюджетті басқарудың ұйымдастырушылық - әдіснамалық негіздері мен тәжірибесін зерттей отырып, оның тиімділігін арттыруға бағытталған теориялық қағидаларды және тәжірибелік ұсыныстарды жасау болып табылады.

Осы мақсатқа жету үшін келесідей міндеттерді шешу қажет:

мемлекеттік органдардың шешімдер қабылдау мен оларды орындаудағы дербестігін арттыруға, сондай-ақ нысаналы көрсеткіштер (индикаторлар) арқылы олардың ұсынылатын қызметтер мен соңғы нәтижелерге қол жеткізу жауапкершілігін күшейтуге бағытталған бағдарламалық құжаттарды әзірлеудің және ұстаудың жаңа тәсілдерін тұжырымдау;
мемлекеттік жоспарлаудың қисынды жігін құру: мемлекеттің дамуының мақсаттары - мемлекеттік органдарды дамытудың стратегиялық мақсаттары нақты міндеттер - индикаторлар - бюджеттік ресурстар;
бағдарламалық құжаттарды әзірлеу мен іске асыру және мемлекеттік органдардың бюджет қаражатын пайдалануына байланысты олардың қызметінің ашықтығын және қоғамның бақылауында болуын қамтамасыз ету мақсатында бюджеттік үдерісті реформалау [1] .

I. бөлім. Жергілікті бюджеттің экономикалық мазмұны.

1. 1. Жергілікті бюджеттің кірістері мен шығындар құрылымының ерекшеліктері

Жергілікті бюджеттер жүйесі мемлекеттік құрылымдық пен тиісті әкімшілік-аумақтық бөлімге негізделеді. Жергілікті бюджеттер республиканың бюджеттік жүйесінің екінші деңгейі және облыс, республика маңындағы қала, астана, аудан, облыс маңындағы қала бюджеттерін құрайды. Бұлардың барлығы тиісті әкімшілік-аумақтық бірлік бойынша биліктің жергілікті органдары өз функцияларын орындауды қаржылық қамтамасыз етуге арналған ақша қаражаттарының орталықтандырылған қоры болып табылады.

Жергілікті бюджеттердің кірістері мен шығындарының құрылымы республикалық бюджеттікіндей.

Қазақстан Республикасы бюджет жүйесінің сызбасы14. 2 сызба.

Жергілікті бюджеттер (әкімшілік-аймақтык бірліктердің

бюджеттері) - облыстық бюджеттер, қалалардың (аудандық маңызы бар қалалардан басқасы), аудандардың (қаладағы аудандарды қоспағанда) бюджеттері.

Қаржы жылына арналған, жергілікті бюджеттер мәслихаттардың шешімдерімен бекітіледі.

Бюджеттік кодекс ережелерімен анықталған, бірақ әлдебір ерекшеліктері бар. Ол ерекшеліктері әрбір мемлекеттік басқару деңгейі бойынша өздерінің өкілеттіктерін іске асыру мақсатта тұрақты кірістік қайнар көздерді бекіту мен билік құрылымдарының өкілеттіктерін шектеу және бюджетаралық қатынастарды жетілдіруге сәйкес бюджеттер деңгейлері арасында шығындарды бөлумен шарттасады. Шығындық өкілеттікті бөлудің жүйелігін қамтамасыз ету мақсатқа басқару деңгейлері бойынша мемлекеттік органдардың белгілі функциялар орындау құзыреттері анықталып оларға шығындық өкілеттік бекітіледі. Бюджет жүйесінің жұмыс істеуі бюджеттердің әр түрлі деңгейлерінің өзара байланысына негізделеді және оларды әзірлеу, карау, бекіту, атқару, бақылау тәртібімен, сондай-ақ жергілікті бюджеттердің атқарылуы туралы есеппен қамтамасыз етіледі.

Қазақстан Республикасының бюджет жүйесі мемлекеттік бюджет жүйесіне кіретін барлық бюджеттердің бірлігі, дербестігі, толықтылығы, нақтылығы және жариялығы қағидаттарына негізделеді.

Бюджеттің бірлігі бюджет жүйесін ұйымдық-экономикалық орталықтандырудың дәрежесін білдіреді. Қазіргі кезде биліктің жергілікті органдарының дербестік алуымен және оларға каржы ресурстарын иелену жөніндегі құқықтардың берілуімен байланысты бұл қағидат әлсіреді. Бюджеттердің бірлігі ел аумағында колданылып жүрген мемлекет кірістерінің жалпы жүйесінің өмір сүруінде, мемлекет шығыстарының біркелкілігінде көрінеді. Бұл кағидат бюджеттік жоспарлаудың әдіснамасы мен ұйымдастырылуының бірлігіне, оның әлеуметтік-экономикалық болжаумен өзара байланысына кепілдік береді. Бюджет бірлігі қағидатының міндеті Парламент тарапының бюджеттік қаражаттардың қозғалысына тиімді бақылауды белгілеу болып табылады. Бюджет жүйесінің бірлігі бірыңғай қаржы саясатын қамтамасыз етуге бағытталған және ең алдымен Қазақстан Республикасы егеменді мемлекетінің жалпы экономикалык және саяси негізін тірек етеді. Ол реттеуші кіріс көздерін пайдалану арқылы барлық деңгейдегі бюджеттердің өзара іс-қимылына, төменгі деңгейдегі бюджеттердің теңгерімділігі үшін оларды қаржылық коддауға, сондай-ақ ішінара қайта бөлудің мақсатты және аумақтык бюджет қорларын жасауға да негізделген.

Бюджеттердің бірлігі бірыңғай құқықтық негізбен, Қаржы министрлігі бекіткен бірыңғай бюджеттік сыныптаманы пайдаланумен, бюджеттің бір деңгейінен басқа деңгейіне беріліп отыратын мемлекеттік қаржы статистикасы нысанының бірлігімен, бюджет рәсімінің қағидаттарымен, ақша жүйесінің бірлігімен қамтамасыз етіледі. Бюджет жүйесінің бірлігі салық саясатын қоса бірыңғай әлеуметтік экономикалық саясаттар арқылы іске асырылады.

Алайда бюджеттердің бірлігі бюджет жүйесін құрудың маңызды қағидаты болып отырған оның жеке буындарының дербестігін жоққа шығармайды. Бюджеттің дербестігі әр түрлі деңгейдегі бюджеттердің арасыңдағы кірістерді бөлудің тұрақты нормативтерін орнықтыру және бюджет қаражатының жұмсалу бағыттарын белгілеу құқығы арқылы қамтамасыз етіледі.

Биліктің әрбір органы өз бюджетін жасайды, бекітеді және оны атқарады. Бюджеттердің жеке түрлерінің арасындағы кіріс көздері мен шығыстарды бөлуді шектейтін айқын құқықтар белгіленген. Сонымен бірге бюджеттердің барлық түрлерінің шығыстары осы аумақтың (аймақтың) әлеуметтік-экономикалық даму мәселелерімен және биліктің тиісті органдарының нақты функцияларымен, құзырымен анықталады.

Бюджеттің толықтылығы (толымдылығы) бюджетке үкіметтің барлық қаржы операцияларының, оның жинайтын барлық кірістерін және жасайтын шығыстарын шоғырландыруды, әрбір бап бойынша мемлекеттің барлық түсімдері мен шығыстары ескерілетін бюджетті жасауды білдіреді. Қазақстан Республикасының салық және бюджет заңнамаларында белгіленетін барлық түсімдердің, соның ішінде мемлекеттік акциялар пакеті бар акционерлік қоғамдардан және республикалық мемлекеттік кәсіпорындардан алынатын түсімдердің толық тізбесінің және шығыстарының бюджеттерде міндетті және толық көрсетілуімен қамтамасыз етіледі. Сөйтіп, ол мемлекеттік билік пен басқару органдарының барлық кірістері мен шығыстарын бюджетке жинақтап, жұмылдырудың объективтік қажеттігін қамтып көрсетеді. Осыған байланысты барлық ақша түсімдерін, сондай-ақ бюджет шығыстарының көлемі мен нақтылы бағыттарын айқындау қажет.

Бюджет іске асатындай болуы тиіс, нақты экономикалық және саяси ахуалды, өндірістің даму тенденциясын, жалпы мемлекеттік қажеттілікті есепке алу қажет, Дүниежүзілік практикада бұл қағидат қазіргі кезде оны дәл қолдану бюджетке кірістерінің дербес көздері бар автономды түрде бөліп көрсетуге болатын аса көп шығыстарды жүктейтіндіктен орынды деп есептелмейді. Қазақстанда мемлекеттік каражаттарды қалыптастырудың орталықтандырылған әдісі қабылданған, сондықтан 1998 жылдан бастап мемлекеттік бюджетке бюджеттен тыс қорлардың - зейнетақы, әлеуметтік сақтандыру, жол, халықтың жұмыспен қамтылуына жәрдемдесу қорларының қаражаттары енгізілген.

Бюджеттің нақтылығына ішкі және сыртқы саясаттың, негізгі бағыттары туралы Президенттің Қазақстан халқына жыл сайынғы Жолдауына сәйкес оларды Қазақстан Республикасының әлеуметтік-экономикалық дамуының индикативтік жоспарының, аумақтарды дамытудың экономикалық және әлеуметтік бағдарламаларының өлшемдеріне сәйкес келтіру арқылы кол жеткізіледі. Сондықтан оның көрсеткіштері көпнұскалық есеп-қисаптармен негізделуі тиіс, бюджеттердің атқарылуына, ведомстволардың өткен кезендегі қаржы жоспарларына жасалған терең талдаудың нәтижесі, болжамдық бағалау есепке алынуы қажет. Дүниежүзілік практика бюджет ресурстарының қозғалысын ағымдағы жылға, анағұрлым ұзақ мерзімге үлгілеуді, сондай-ақ оларды нақтылы жағдайлардың өзгеруіне байланысты қаржы жылы ішінде түзетуді пайдаланады. Нақтылық қағидатына ең алдымен жеке қаржы жоспарын сметаларды және жалпы тиісті деңгейдің бюджет жобасын жасау процесінде қол жетеді.

Нақтылық қағидаты бюджет тізімдемесін бұрмалауды болдырмау және бұзылуын жою үшін қажет. Ол бюджетте мемлекеттің қаржы операцияларының шыншыл көрсетілуін, бекітілген сомалардың бюджеттік арналымдардың атқарылуына сәйкестігін алдын ала қарастырады. Нақтылық дамудың болжамдары мен бағдарламаларының көрсеткіштеріне негізделетін және бюджеттік резервтердің болуымен нығайтылған кірістердің барлық көздері мен шығыстар бағыттарының есеп-қисаптарының, негізділігімен анықталады.

Бюджеттердің жариялығы бекітілген бюджеттер мен алдағы қаржы жылына арналған бюджет туралы заң мен өткен кезендегі олардың атқарылуы туралы есептердің жариялануы арқылы қамтамасыз етіледі. Жариялылық, елдегі адам құқының, демократиялық өзгерістерді сақтаудың маңызды шарты болып табылады, Бюджет кірістерінің қалыптасуы (ең алдымен салықтар, алымдар арқылы) бюджет ресурстарының бағытталуы сияқты шаруашылық жүргізу субъектілерінің және қоғамның барлық мүшелерінің мүдделерін шалады. Сондықтан олар бюджеттің мазмұны, оны қалыптастырудың көздері, салық төлемдерін алудың тәртібі, сондай-ақ бюджет қаражаттарының бағыттары туралы хабардар болуы тиіс. Президент қол қойған Қазақстан Республикасының бюджеті заң мәртебесін қабылдайды және оның атқарылуы бюджет рәсімінің қатысушылары үшін міндетті болады. Заң, өткен кезеңдегі бюджеттің атқарылуы туралы есеп баспасөз бетінде жарияланады. Осылайша бюджеттің кірістері мен шығыстарының көлемі, оның негізгі түсім көздері, шығыстарының бағыттары, тапшылық көлемі және оны жабудың әдістері (шығындарды қысқарту, кірістерді көбейту, қарыздар, ақша эмиссиясы) жария етіледі. Бюджет жүйесін құрудың барлық қағидаттары өзара үйлестірілген және бірін-бірі толықтырып отырады, олар егеменді еліміздің Конституциясында және "Бюджет жүйесі туралы", "Жергілікті өкілді және атқарушы органдар туралы", "Қазақстан Республикасының жергілікті мемлекеттік басқару туралы" арнайы заңдарда және басқа да заң актілерінде қамтып көрсетілген. Төменгі - жергілікті бюджеттердің қалыпты және тиімді жұмыс істеуінің шарттары дербестікпен қатар теңгерімділік болып табылады [2] .

Барлық деңгейлер бюджеттерінің теңгерімділігі бюджет қаржы саясатының қажетті талабы болып табылуы мүмкін. Бюджеттерді қарау және бекіту кезіңде билік пен басқарудың тиісті органдары бюджеттердің белгілі бір мөлшерлерін белгілеуі мүмкін. Бюджет тапшылығын ақша эмиссиясы есебінен жабуға болмайтындығы заңмен белгіленген. Бюджет тапшылығын жабудың негізгі нысаңдары мыналар болып табылады:

- мемлекеттік қарыздар шығару;

- кредит ресурстарын пайдалану.

Тапшылықты азайту немесе жою мақсатымен секвестрлеу - ағымдағы қаржы жылының калған уақыты ішінде барлық баптар бойынша (қорғалатындарынан басқа) белгілі бір пайызға мемлекеттің шығыстары үйлесімді төмендету пайдаланылады. Бюджеттердің атқарылуы процесінде секвестрлеуге жатпайтын бюджеттік бағдарламалардың тізбесін республика Парламенті мен биліктің жергілікті органдары анықтап, бекітеді.

1. 2. Жергілікті бюджеттердің реттеу формалары

Жергілікті бюджеттер Қазақстан Республикасы бюджет жүйесінің бір бөлігін көрсетеді және елдің мемлекеттік бюджет құрамына кіреді. Олар тек қана жергілікті салықтар мен алымдар есебінен толтырылмайды, сонымен қатар бюджеттік реттеу механизмдер арқылы қайта бөлінетін республикалық салықтар мен алымдар бөлшектері есебіненде қалыптасады. Бірақ, жергілікті бюджеттердің кірістері өздік түсімдер, реттеуші салықтардан түсетін түсімдер, қаржылық жәрдем мен займдық қаражаттардан қалыптасса да, аймақтар мен аумақтардың әлеуметтік-экономикалық дамуының ерекшеліктері жергілікті билік органдарының мемлекеттік қызмет көрсету процестеріне тиімді әсерін қамтамасыз етуге ресурстардың жетіспеушілігіне жеткізеді.

Сондықтан, аймақтардың экономикалық дамуы болымды айырымдауының себебінен кірістік база әркелкілік болғандықтан аумақтар тұрғындарға мемлекеттік сектор арқылы көрсететін қызметтер тең болуы үшін аймақтар бойынша бюджеттік теңестіруді қамтамасыз ету жөнінде белсенді саясат жүргізу қажет. Осындай саясат жүргізу механизмнің бірі ретінде жергілікті бюджеттер бойынша тұрғындардың бір жанына есептейтін көлбеулі бюджеттік теңестіру әдісі пайдаланады. Бұл әдістің маңызы әр түрлі аймақтар мен аумақтар бойынша қаржылық жәрдем берудің бірыңғай қалыпты есептемелерін пайдалану арқылы тұрғындардың мемлекеттік қызмет тұтынуын бірыңғай стандарттық деңгейін қамтамасыз ету тұжырымдайды. Мұндай саясат жүргізудің негізгі мақсаты-ол әрбір билік деңгейі бойынша соларға бекітілген мемлекеттік қызметті толық көрсетуін заңды түрде бекітілген мемлекеттік қызметті толық көрсетуін заңды түрде бекітілген ортамерзімдік болашақта тұрақты болатын кірістік қайнар көздерімен қамтамасыз ету [3] .

1999 жылдан бері қолданып келе жатқан бюджеттік алымдар мен субвенциялар арқылы іске асатын бюджетаралық реттеу механизмі бюджетаралық қатынастардың толығымен анықтауын қамтамасыз етпеді, әсіресе төмен тұрған бюджеттерден түсетін алымдардың бөлу нормативтерін немесе бюджетаралық трансферттердің көлемін жиі айқындау әрекеті. Осыған байланысты жергілікті деңгей әрекеттегі бюджеттік теңестіру жүйесіне бюджетаралық трансферттерде есептеу әдісін бекіту және аймақтардың экономикалық дамуын ынталандырушы басқа да өзгерістер енгізілді. Бірақ, оған қарамастан, жергілікті бюджеттер деңгейі арасында кірістерді бөліс жүйесі, жалпы бюджетаралық реттеу механизмі әлі де бір-бірімен қабыспайтын және тиянақсыз болуда. Жергілікті бюджеттерді атқару барысында олардың жиі айқындалуы мен әрбір облыс бойынша әр түрлі және үйлеспеген кірістер бөлу әдістері пайдалануы орын алады. Мәселен, әрбір аудан мен қала бойынша жыл сайын тағайындалатын үлестіруге жататын кірістердің жекелеген түрлері мен олардың нормативтерін немесе аудан мен қалалар бойынша үлестіруге жататын кірістердің түрлері бірыңғай, ал бөліс нормативтері әр түрлі. Сонымен қатар, жыл сайын кірістер бөлістің бірыңғай нормативтері тағайындалса да, оларды төлеушілер әр түрлі немесе жыл сайын барлық кірістерді аудан мен қалалар бюджеттерінің есебіне қосып, соңынан бюджеттік алымдарды тағайындау болады. Осы кемшіліктердің әсерін жоққа шығару мен мемлекеттік шығындардың рационалдауын қамтамасыз ету мақсатымен Бюджеттік кодексте кірістер мен олардың қажеттілігі арасындағы теңгерудің әрекеттегі принциптерімен қатар жергілікті бюджеттердің бюджетаралық қатынастарын реттеу формасы ретінде кірістер бөліс нормативтері тағайындалған. Олар ортамерзімді фискалдық саясаттың негізінде анықталады және тиянақты сипатта болады. Бұл бірыңғай бюджеттік жіктеуде көрсетілген мемлекеттік басқару деңгейлері арасында функциялар мен өкілеттікті бөлу нәтижесінде мүмкін болды [4] .

Басқаша айтқанда, биліктің бір деңгейі бойынша іске асырылатын белгілі бір функция және оны қаржыландыруын қамтамасыз ету сол билікке заңды түрде бекітіледі. Мұндай әдіс облыс пен аудан деңгейінде шығындық міндеттемелерді басқару деңгейлері бойынша өз еркімен ауыстыруға тыйым салады, нәтижесінде бюджеттік шығындарды жоспарлауға орайлы шарттар пайда болады. Осыларға байланысты және шығындық өкілеттікті бөліс жүйелігін қамтамасыз ету үшін Бюджеттік кодексте келесі ережелер қарастырылған:

белгілі бір мемлекеттік функциялар орындалуы қарастырылған заңнамалық актілерде басқару деңгейлері бойынша мемлекеттік органдардың құзыреті мен оларға бекітілген өкілеттік шығыс айқын анықталады;
егер де мемлекеттік басқарудың төмен тұрған деңгейлері қосымша функциялармен жүктелсе, онда заңнамалық актілерде соларды іске асыруға қажетті қаржылық құралдар беруі қарастырылып бекітіледі;
жергілікті мемлекеттік басқару деңгейлері мемлекеттік биліктің жоғарғы органдарының қабылдаған нормативтік актілерінің нәтижесіндегі шешімдерді іске асыру үшін пайда болған жергілікті бюджеттердің шығындарын өтеуге заңды түрде тағайындалған құқығы бар.

Мемлекеттік басқару деңгейлері арасында өкілеттік шығысты шектеу нәтижесінде олардың функционалдық жауапкершіліктері өзгеруіне байланысты Бюджеттік кодексте бюджетаралық қатынастар механизмі және сонымен қатар қаржылық қамтамасыз етулік мұқтаждықтары қайта қаралған. Осыған байланысты биліктің барлық деңгейлері өздеріне жүктелген өкілеттіктері мен жауапкершіліктерін толығымен іске асыру үшін олардың әр біреуі бойьшша салықтық және салықтық емес түсімдер бекіту қарастырылып, бюджетаралық қатынастарды реттеудің тиісті формалары анықталған. Мысалы, облыс және аудан деңгейлері бойынша салықтар тізбесі заңды түрде анықталған. Бұл, әрине, елдің мемлекеттік біртұтас сипатына сәйкес. Бюджеттердің дербестігі мен салықтардың жоғары жинауын қамтамасыз ету үшін салықтарды дұрыс және тиімді бөлу ең маңызды болып табылатын. Сондықтан мемлекеттік басқару деңгейлері бойынша түсімдерді бекіту барысында оларды шектеудің келесі критерийлары есептеледі:

• түсімдердің тиянақтылығы яғни жергілікті билік деңгейлері бойынша түсімдері экономиканың өзгерістеріне шамалы тәуелді және тұрақты сипаттағы салықтар бекітіледі. Мұндай бөліс негізінде орталық басқару деңгейінің басқа деңгейлерге қарағанда елдегі экономикалық өзгерістерге әсері неғұрлым жоғары дәрежеде екені олардың сол өзгерістердің қаржылық салдарына жауапты болу тиістілігіне байланысты;

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.