“ВАКУУМДЫҚ ТЕХНИКА” БОЙЫНША ЭЛЕКТРОНДЫҚ ОҚУ-ҚҰРАЛЫН ЖАСАҚТАУ

Пән: Физика
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 61 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі

Әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық университеті

Айтугулова А.

“ВАКУУМДЫҚ ТЕХНИКА” БОЙЫНША ЭЛЕКТРОНДЫҚ ОҚУ-ҚҰРАЛЫН

ЖАСАҚТАУ

ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС

Мамандық «050110 -Физика»

Алматы, 2013

Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі

Әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық университеті

«Қорғауға жіберілді»

Плазма физикасы және компьютерлік

физика кафедрасының меңгерушісі Архипов Ю. В.

ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС

Тақырыбы: «“ВАКУУМДЫҚ ТЕХНИКА” БОЙЫНША ЭЛЕКТРОНДЫҚ ОҚУ-ҚҰРАЛЫН ЖАСАҚТАУ»

Мамандық «050110 -Физика»

Орындаған:

4-курс студенті Айтугулова А.

Ғылыми жетекші:

ф. -м. ғ. к., доцент, қ. а. Габдуллина А. Т.

Норма бақылаушы:

ф. -м. ғ. к, аға оқытушы Габдуллина А. Т.

Алматы, 2013

РЕФЕРАТ

Дипломдық жұмыс беттен, 20 суреттен, 15 әдебиеттен тұрады.

Түйін сөздер: вакуумдық техника, вакуумдық сорғы, электрондық оқулық,

HTML тілі.

Жұмыстың мақсаты: « Вакуумдық техника» бойынша электрондық оқу

құралын жасақтау.

Бұл мақсатқа жету үшін келесі қойылатын талаптарды шешу керек:

электрондық оқулық жасау жолдарын қарастыру .

Қолданылған әдістер: HTML бағдарламасы, JavaScript тілі, Paint, Диспетчер рисунков Microsoft программалар.

МАЗМҰНЫ

РЕФЕРАТ . . . . . . 3

КІРІСПЕ . . .

4

КІРІСПЕ . . .:

1. Вакуумдық техника . . .

1. 1 Вакуумдық техниканың даму тарихы . . .

1. 2 Вакуумдық сорғылар …… . . . .

КІРІСПЕ . . .:

2 Электрондық оқулықтың сипаттамасы . . .

2. 1 Электрондық оқулық жасау түрлері . . .

2. 2 HTML бағдарламасы . . .

3 Вакуумдық техника бойынша электрондық оқулықтың

мазмұны . . .

КІРІСПЕ . . .: ҚОРЫТЫНДЫ . . .

4: 47

КІРІСПЕ . . .: ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР . . .

4: 48

КІРІСПЕ . . .: ҚОСЫМША . . .

4: 50

КІРІСПЕ

Білім беру жүйесін ақпараттандыру жағдайында физика пәнін оқытуда, ақпараттық-компьютерлік технологияларды тиімді пайдалануға негізделген бағдарламалық құралдар болып табылатын теориялық материалды ұсынатын, оны меңгеруде өз бетінше шығармашылық жұмыстарды ұйымдастырып және білім деңгейін бағалауға қажетті электрондық оқулықтарды жетілдіру және құрудың негізгі мәселесінің көкейтестілігі күннен-күнге өсуде.

Оқыту үдерісіне электрондық оқулық, мультимедиалық, Интернет сияқты жаңа ақпараттық коммуникациялық технологияларды қолданудың дидактикасы мен технологиясы кеңінен қолданылып келе жатқаны мәлім. «Электрондық оқулық» жайлы әдебиеттерде әртүрлі айтылып келгені мәлім.

Дипломдық жұмыстың мақсаты: «Вакуумдық техника» бойынша электрондық оқулығын Web-бетте құру қолданушыға ыңғайлы түрде өңдеу және программалауда тиімді пайдалану жолдарын көрсету. Осы мақсатқа жету үшін алдыма келесі міндеттерді қойдым:

HTML программалау тілін терең оқып үйрену;
Арнайы оқулықтармен танысу;
Web-бетте ортасында электрондық оқулық жасау үшін қажетті компоненттерді, олардың қасиеттерін оқып үйрену;
HTML-де «Вакуумдық техника» бойынша электрондық оқулығын жасау;

Жұмыстың жаңашылдығы: Электрондық оқулықтың заманауи, тиімді үлгіде жасалынып шығуы.

Жұмыстың құрылымы: Жұмыс кіріспеден, үш бөлімнен, қорытындыдан, қолданылған әдебиеттерден және қосымшадан тұрады.

Бірінші бөлімде вакуумдық техника жайлы жазылған.

Екінші бөлімде электрондық оқулық пен HTML тілінің негіздері жайлы толық мәлімет берілген.

Үшінші бөлімде электрондық оқулықтың жасалған жолы туралы жазылған.

Электрондық оқулықтың басты ерекшелігі, оқыту үдерісін басқару жүйесі, білімді жүйеге келтіру және диагностикалау құралы, сөздік әдісті қолдану, көрнекілікті пайдаланудың жоғары деңгейі, мультимедиа құралдарын, оқытудың басқа да түрлерін ұйымдастыруға мүмкіндік береді. Ол ЭО-тың деңгейін екі түрге бөледі:

− мемлекеттік стандарт талаптарына толық сай, негізгі теориялық материалдарды қамтитын, практикалық дағдыларды қалыптастыратын жаттығулар мен есептердің жүйесі; оқыту процесін басқару құралдары мен әдістері, қорытынды тексеру әдістері, базалық білімдерді меңгеруді бағалау деңгейі;

− қосымша теориялық материалдарды қамтушы; студенттің кәсіптік және шығармашылық сұраныстарын қанағаттандырушы бөлімдері, оқыту процесін басқарудың дидактикалық құралдары сияқты деңгейлерге жіктейді.

Сонымен бірге, электрондық оқулықтарға қойылатын талаптарды ғылыми-әдістемелік, техникалық, тәрбиелік деп үш түрге бөледі. Эксперименттік зерттеулердің нәтижесінде ЭО-тар арқылы студенттердің оқу материалы жайлы ақпаратты қабылдауы мен практикалық жұмыстарын орындаудағы белсенділіктері де қырық, қырық бес минут аралығында болатындығын көрсетті.

Электрондық оқыту - кешенді емес біртұтас, дидактикалық, әдістемелік, интерактивті бағдарламалық жүйе және ол оқу материалында кездесетін қиындықтарды артта қалдырады әрі мультимедианың соңғы мүмкіндіктерін қолданып, ғылыми-зерттеу әдістерін толықтырады.

Электрондық оқыту, негізінен, үш бөліктен құрастырылады: негізгі ақпараттық курс бөлімінен тұратын презентациялық бөлім, алған білімдері бойынша бекітілген жаттығулар, оқушының білімін көлемді түрде бағалау үшін тесттер. Компьютерлік оқыту негізгі оқулықты, анықтаманы, есептеуішті, зертханалық жұмыстарды бір-бірімен байланыстырады.

1 ВАКУУМДЫҚ ТЕХНИКА

1. 1 Вакуумдық техниканың даму тарихы

Латын тілінен аударғанда «Вакуум» сөзі бос орта дегенді білдіреді. Вакуумдық техниканың ғылыми даму кезеңі 1643 жылы Торричеллидің алғаш рет атмосфералық қысымды өлшеуінен бастау алады. 1672 жылы Отто фон Герике сулы тығыздағышы бар механикалық поршенді сорғышты ойлап табады. Вакуумда әр түрлі жүйелер мен тірі ағзалардың жүріс-тұрысы зерттелді [1] .

19 ғасыр 80 жылдарында адамзат вакуумдық құрылғылар мен техниканың технологиялық кезеңіне өтті. Бұл А. Н. Лодыгиннің көмір электроды арқылы қызатын электрлік шамын ашуы(1873) мен Т. А. Эдисонның термоэлектронды эмиссияны ашуымен(1883) байланысты болды. Келесі вакуумдық сорғыштар жасала бастады: айналмалы (Геде, 1905), крисорбциялық (Дж. Дьюар, 1906), молекулалық (Геде, 1912), диффузиялық (Геде, 1913) ; манометрлер: компрессерлік (Г. Мак-Леод, 1874), жылулық (М. Пирани, 1909), ионизациялық (О. Бакли, 1916) .

Вакуумдық техника - атмосфералық қысымнан әлдеқайда төмен қысымды(вакуумды) алу, сақтау және оны өлшеу үшін қолданылатын әдістер мен құрал-жабдықтар жиынтығы. Вакуумдық техника қазір көптеген өнеркәсіп саласында қолданылады [2] . Бастапқы қолданылуы жарық шығаратын электролампалар мен электровакуумдық кұралдарда болды, бірақ транзистор пайда болғаннан кейін вакуумдық құрылғыларды аса таза материалдарды өндіруде қолдана бастады. Металлургияда вакуумдық техниканың қолданысын тапты: вакуумдық балқыту арқылы металдар еріген газдар мен қоспалардан тазарады; вакуумде заттың ашып және бетін шаң баспас үшін оны қыздырып, жылу өңдеу жүргізеді. Вакуумдық техникасыз үлкен көлемде химиялық таза және ыстыққа шыдамды металдарды өндіру мүмкін емес. Вакуумде жинақталатын металдар мен басқа заттардың қабықшалары онеркәсіпте балалар ойыншығын өндіруден бастап оптикалық құралдар мен электрлік құрауыштардың технологиясында қолданады. Химия өнеркәсібінде аз температурада қысымды төмендете отырып молекулалық тазарту арқылы атмосфералық қысымда ажыратылатын заттарды алуға мүмкіндік берді. Ал медицина, биология және тамақ өнеркәсібінде вакуумда жоғары температураға төзімсіз материалдар сублимациялы, яғни төмен температурада кептіріледі. Вакуумдық техниканың атомдық өнеркәсіпте де алатын орны улкен, өйткені ол изотоптарды ажырату үшін, материалдарды өңдеп, вакуумдық құрылғылардың тартып шығаруында қолданылады.

Вакуумның ғылым мен техникада қолданылуы

Вакуумның қолдану аясы өте үлкен. Технологиялық күрделі өнеркәсіптің көбі вакуумды қолданбай құралмайды.

Электрондық техникада: жарық шамдары, газдық разрядты, генераторлы және аса жоғары жиілікті құралдары, телевизионды және рентгендік түтіктер.

Микро-жүйелер мен құралдар өндірісінде: жұқа қабықты қондыру, ионды енгізу, плазмохимиялық өңдеу, электронды литография.

Металлургияда: вакуумде металдарды балқыту оларды еріген газдардан ажыратады, одан металдар мықты, созылмалы және жабысқақ болады.

Машина жасауда: электронды сәулелендіріп біріктіру (сварка), диффузиялық балқытып біріктіру, плазмалы өндіру.

Химиялық өнеркәсіпте: вакуумды кептіру аппараттары, вакуумды пропитка, вакуумды сүзгіштер.

Қазіргі ядролық физиканың негізі құралы - бөлшектерді үдеткіш - вакуумсыз жұмыс істемейді.

1. 2 Вакуумдық сорғылар

Вакуумдық сорғы - белгілі бір қысымға дейін газдар мен буларды тазартатын кұрылғы [3-10] .

Жалпы сипаттамасы

Барлық вакуумдық сорғыларды жоғары вакуумды және төменгі вакуумды деп бөлсе болады, ал физикалық жұмыс істеу принципі бойынша -механикалық, сорбциялық, иондық.

Механикалық сорғылардың ішінде көлемдік пен молекулалық сорғылар қозғалатын беттегі газ молекулаларының қозғалыс санын көрсету негізінде жасалған.

Көлемдік сорғылар жұмыс камерасының көлемін периодты түрде өзгерту арқылы тартып шығарады. Вакуумдық сорғының бұл типі басқалардан бұрын пайда болды және әр түрлі құрылғыларда кеңінен қолданылды: поршенді, сұйық-сақиналы және ротационды.

Газ молекуласының қозғалыс санын беретін сорғылар былай бөлінеді: су ағынды, эжекторлық, диффузиялық және молекулалық. Олардың сипаттамасын газың ішкі үйкеліс заңдылықтары арқылы есептеуге болады.

Вакуумдегі сорбциалық құбылыстар вакуумдық жүйеден газдарды тартып шығаруға кеңінен қолданылады. Ал буланатын сорғылардың жұмысы хемосорбция принципінде жасалған. Физикалық абсорбция мен конденсация криосорбциялық сорғымен газды тартып шығаруға қолданылады. Олар: адсорбциялық и конденсациялық.

Электр өрісі әсерімен алдын ала зарядталған газ молекулаларының бағытталған қозғалысы ионды сорғының негізгі жұмысы болып табылады. Ионды мен сорбциялық тартып шығару принципі ионды-сорбциялық сорғы құрылғыларында қолданылады.

Кез келген вакуумдық сорғының негізгі өлшемдері: жұмыс істеу жылдамдығы, шектік қысымы, жұмыстық қысым ең төмен, жұмыстық қысым ең жоғары, қысымды көбірек қосу, қысымды көбірек шығару.

Вакуумдық жүйенің қарапайым сызбасын қарастырайық (1-cурет) . Ол тартып шығару объектісінен 1, сорғыдан 2, және оларды қосатын түтіктен тұрады. Тартып шығару объектісінен сорғыға газ ағыны қысым айырмасына байланысты ( $p_{1}$ $p_{1}$ - $p_{2}$ $p_{2}$ ), бұл жерде $p_{1}$ $p_{1}$ > $p_{2}$ $p_{2}$ .

1-сурет - Вакуумдық жүйенің қарапайым сызбасы

Сорғының тартып шығару лезделігі S _i :

S _i = dV _i /dt.

Объектінің тартып шығару лезделігі немесе сорғының тиімді тартып шығару лезделігі бірлік уақытта тартып шығару объектісінен p ₁ қысымда I бөлігі арқылы түтікке келетін газ көлемі деп аталады:

$\mathbf{S}_{\mathbf{эф}}$ $\mathbf{S}_{\mathbf{эф}}$ = d $\mathbf{V}_{\mathbf{1}}$ $\mathbf{V}_{\mathbf{1}}$ /dt. (1)

Сорғының жұмыс істеу лезділігі - бұл бірлік уақытта р ₂ кысымда сорғыға жақын ағындағы газ көлемі:

S _H = d $\mathbf{V}_{\mathbf{2}}$ $\mathbf{V}_{\mathbf{2}}$ /dt. (2)

Cорғының тиімді тартып шығару лезделігінің жұмыс істеу лезделігіне қатынасы сорғының қолдану коэффициенті деп аталады:

K _u = $\mathbf{S}_{\mathbf{эф}}$ $\mathbf{S}_{\mathbf{эф}}$ /S _H . (3)

Сорғының өнімділігі деп кіру кесіндісі арқылы өтетін газ ағынын айтады. Стационарлық ағынға келесі шарт орындалады:

Q = $\mathbf{p}_{\mathbf{1}}$ $\mathbf{p}_{\mathbf{1}}$ S _H = p ₁ $\mathbf{S}_{\mathbf{эф}}$ $\mathbf{S}_{\mathbf{эф}}$ = p _i S _i . (4)

Вакуумдық жүйенің келелеси негізгі үш сипаттамасынын байланыстырайық: сорғының жұмыс істеу лезделігі S _H , объектіні тартып шығарудың тиімді лезделігі $\mathbf{S}_{\mathbf{эф}}$ $\mathbf{S}_{\mathbf{эф}}$ және вакуумдық жүйедегі сорғы мен тартып шығарылатын объектінің арасындағы өтімділігі U. Келесі теңдеулерді жазайық:

S _H = Q/ $\mathbf{p}_{\mathbf{2}}\mathbf{\ }$ $\mathbf{p}_{\mathbf{2}}\mathbf{\ }$ =U ( $\mathbf{p}_{\mathbf{1}}$ $\mathbf{p}_{\mathbf{1}}$ - $\mathbf{p}_{\mathbf{2}}$ $\mathbf{p}_{\mathbf{2}}$ ) / $\mathbf{\ }\mathbf{p}_{\mathbf{2}}$ $\mathbf{\ }\mathbf{p}_{\mathbf{2}}$ ,

$\mathbf{S}_{\mathbf{эф}}$ $\mathbf{S}_{\mathbf{эф}}$ = Q/ $\mathbf{p}_{\mathbf{1}}$ $\mathbf{p}_{\mathbf{1}}$ = U ( $\mathbf{p}_{\mathbf{1}}$ $\mathbf{p}_{\mathbf{1}}$ - $\mathbf{\ }\mathbf{p}_{\mathbf{2}}$ $\mathbf{\ }\mathbf{p}_{\mathbf{2}}$ ) / $\mathbf{\ }\mathbf{p}_{\mathbf{1}}$ $\mathbf{\ }\mathbf{p}_{\mathbf{1}}$ . (5)

Және түрлендіре отырып келесі байланысты аламыз:

1/ $\mathbf{S}_{\mathbf{эф}}$ $\mathbf{S}_{\mathbf{эф}}$ -1/S _H = 1/U. (6)

Бұл теңдеу вакуумдық техниканың негізгі теңдеуі болып табылады. Бұл теңдеуді талдау үшін басқаша түрде жазайық:

$\mathbf{\ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ }\mathbf{S}_{\mathbf{эф}}$ $\mathbf{\ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ }\mathbf{S}_{\mathbf{эф}}$ = S _H U/(S _H + U) . (7)

Келесі нәтижелерді аламыз:

1) Егер S _H = U болса, онда $\mathbf{S}_{\mathbf{эф}}$ $\mathbf{S}_{\mathbf{эф}}$ = 0. 5S _H ;

2) Егер U, онда $\mathbf{S}_{\mathbf{эф}}$ $\mathbf{S}_{\mathbf{эф}}$ S _H ;

3) Егер $U_{0}$ $U_{0}$ , онда $\mathbf{S}_{\mathbf{эф}}\mathbf{0}$ $\mathbf{S}_{\mathbf{эф}}\mathbf{0}$ .

Сорғының шектік қысымы p _пр - бұл сорғының тартып шығару объектісіз жұмыс істейтің төменгі қысымы. Сорғының жұмыс істеу лезделігі шектік қысымға жақындағанда нөлге ұмтылады. Көптеген вакуумдық сорғының шектік қысымы сорғы жасалған матеиалдан саңылаулар арқылы газдың бөлінуімен анықталады.

Вакуумдық сорғының жұмыс істейтің ең төменгі қысымы p _м - бұл ұзақ уақыт атаулы жұмыс істеу лезделігін сақтайтын төменгі қысым. Жұмыс істейтің ең төменгі қысым шектік қысымнан бір есеге жоғары. Сорғыны жұмыс істейтің ең төменгі қысым мен шектік қысым арасында қолданған тиімсіз.

Жұмыс істейтің ең жоғары қысым $p_{б}$ $p_{б}$ - бұл ұзақ уақыт атаулы жұмыс істеу лезделігін сақтайтын жоғары қысым. Вакуумдық сорғының жұмыс істеу қысымының ауқымы әрекет принципімен анықталады.

Вакуумдық сорғыны қосу қысымы $p_{з}$ $p_{з}$ - сорғының жұмыс бастай алатын кіру бөлігіндегі жоғарғы қысымы. Қосу қысымы жұмыс істейтің ең жоғары қысымнан да коп болып келеді. Сорғының кейбір түрлерінде, мысалы магнитразрядтық сорғыларда бұл айырмашылық 2-3 есеге дейін жетеді.

Ең жоғарғы қосу қысымы ${p\ }_{В}$ ${p\ }_{В}$ - сорғының тартып шығара алатын кіру бөлігіндегі жоғарғы қысымы. Бұл өлшем сорбциялық сорғының кейбір түрлерінде қолданылмайды.

Вакуумдық сорғының өлшемдері вакуумдық сорғының негізгі сипаттамасы - кіру қысымы мен жұмыс істеу лезделігінің тәуелділігінде (2-сурет) көрсетілген. Вакуумдық сорғының негізгі сипаттамаларын екі әдіспен анықтауға болады: тұрақты қысымның стационарлық әдісімен және тұрақты көлемнің квазистационарлық әдісімен.

2-сурет - Кіру қысымы мен жұмыс істеу лезделігінің тәуелділігі

Механикалық сорғылар

Вакуумдық сорғыларды физикалық жұмыс істеу принципі бойынша газтасымалдайтын сорғылар және базбіріктіргіш сорғылар болып бөлінеді. Газтасымалдайтын сорғылар бөлшектерді белгілі бір жұмыс көлемі арқылы (поршенді сорғылар), немесе бөлшекке механикалық импульс беру арқылы тасымалдайды (соқтығысу арқылы) . Кейбір сорғылар тасымалданатын заттың молекулалық ағының қажет етеді, ал кейбіреулері - ламинарлы. Механикалық сорғылар көлемдік және молекулалық болып бөлінеді (1-кесте) .

1-кесте - Механикалық сорғылар бөлінеді

Көлемді

Молекулалық

Поршеньді

Сұйық - сақиналы

Роторлы

Су сорғымалы

Эжекторлық

Диффузиялық

Молекулалық

Механикалық сорғыларды 1 н/м2(10-2 мм. рт. ст. ) - 10-8 н/м2 (10-10 мм. рт. ст. ) дейінгі вакуумды алуға қолданады. Қарапайым механикалық сорғының жұмыс камерасында газды сығатын және кері жүйе жаққа қарай сиректететін поршен қозғалып тұрады.

Поршеньді сорғы

Поршенді сорғылар бастапқы механикалық сорғылар болды, кейін айналмалы сорғылар шықты. Көпқабатты айнымалы сорғыда газды сорып және қайта шығару ұяшықтардың көлемі өзгеру арқылы іске асады. Бұл ұяшықтар оғаш орналасқан қозғалмалы пластиналары бар ротордан пайда болады, пластиналар камераның ішкі бетінде айналма кезінде сырғанайды. Ротордың айналу жиілігі үлкен болғандықтан бұл сорғылардың тартып шығару лезделігі жоғары (125 л/сек дейін) . Шектік қысымы бірсатылы сорғыларда 2000 н/м2 (15 мм. рт. ст. ) дейін, ал екісатылы сорғыларда 10 н/м2 (10-1 мм. рт. ст. ) дейін жетеді.

Поршенді вакуумдық сорғыларда периодты түрде цилиндрдің көлемін өзгерту арқылы айдап шығару жүзеге асырылады. Цилиндрлер сумен немесе ауамен салқындатқышы бар қарапайым және екі қызметті болуы мүмкін. Әдетте поршеннің қозғалыс жылдамдығы 1 м/с аспайды. Қарапайым озі істейтін қақпағы бар поршенді сорғылардың шектік қысымы 4. 103 - 1. 104 Па. Реттығынды таралған сорғылардың шектік қысымы әлдеқайда төмен, бір сатылыда 3. 102 Па және екі сатылыда 10 Па. Қазіргі поршенді сорғылардың жұмыс істеу лезделігі 10-4000 л/с. Әдетте сорғылар атмосфералық қысымнан бастап жұмыс істейді.

Поршенді сорғының кемшілігі айдап шығару процесінің біркелкі емес, үйкеліс кезіндегі көп шығын[~200 Вт/(л/с) ], меншікті салмағы үлкен(10-20 кг/(л/с) ) .

Сұйық - сақиналы сорғы

Сұйық-сақиналы сорғыларнемесе сұйық поршенді сорғылар (3-сурет) цилиндрлік корпусында қалақтары қозғалмайтындай бекітілген жұмыс сақинасы 2 бар. Корпус ішіндегі сұйықтық айналу кезінде центрге тартқыш күш әсерінен корпус қабырғасына жабысып сұйық сақина пайда болады 4. Сорғыда сұйық cақина мен қалақтар арасынан ұяшықтар құрылады. Басында олардың көлемі ұлғаяды, газ сору түтігі 3 арқылы сорғыға өтеді. Одан кейін ұяшықтар кішірейіп, және сығылған газ түтік 5 арқылы сорғыдан шығады.

Су буы бар ауаның қоспаларын айдап шығару үшін сұйықтық ретінде су қолданылады, ал хлорды айдап шығару үшін - концентрленген күкірт қышқылы және т. б(4-сурет) . Құрылымы мен пайдалану шарттары жағынан бұл сорғылар поршендіге қарағанда қарапайым, өйткені қақпағы (клапан) мен тарату құрылғысы жоқ.

Бұл сорғылардың шектік қысымы сұйықтық буының қанығу қысымымен анықталады. Сусақиналы сорғылардың шектік қысымы (2-3) . 103 Па. Сорғылар атмосфералық қысымнан бастап жұмыс істей алады. Компрессорлы режимде қысым 2. 105 Па дейін жетеді. Жұмыс істеу лезделігі 25-тен 500 л/с дейін.

Сорғының кемшілігі -сорғыдағы сұйықтықтың қозғалуына салыстыр-малы түрде көп қуат кетеді (~200 Вт/(л/с) ) . Сорғының меншікті салмағы шамамен 10 кг/(л/с) .

3-сурет - Сұйық - сақиналы сорғы

4-сурет - Сорғының жұмыс істеу сүлбесі

Иондық сорғы

Ионды сорғылар (5-сурет) электрлік разряд және электр өрісімен иондалған молекулаларды шығару негізінде жұмыс істейді. Бұл әдіс көп қолданылмайды, өйткені құрылғы күрделі және магнит өрісін туғызуға көп қуат шығындалады.

5-сурет - Иондық сорғы

Бөлме температурасында инертті газдар мен көмірсутектер металдардың тозаңды қабатында жұтылмайды. Оларды жою үшін біріктірілген ионды-сорбциялық немесе ионды-геттерлі сорғылар қолданылады. Бұл сорғыларда химиялық белсенді газдардың сорбционды жұтылу әдісі және инертті газдар мен көмірсутектің ионды айдап шығару әдісі байланысқан. Ионды-сорбциялық вакуумдық сорғылар 10-2 н/м2 (до 10-4 мм. рт. ст. ) дейінгі айдап шығаруда 10-5 н/м2 (10-7 мм. рт. ст. ) дейін вакуум түзеді. Айдап шығару лезделігі газ түріне байланысты.

Пластинкалы - роторлық сорғы

Ротационды пластиналы сорғылар (6 сурет) цилиндрлік корпустан 7 енгізу 4 және газ шығаратын 3 түтік пен оғаш орналасқан ротордан 6, оның пазасында құрылған пластиналардан 5 тұрады. Центрге тартқыш күш әсерінен пластиналар корпусқа жабысып, сорғының жұмыс камерасының көлемін өзгертіп тұрады. Жұмыс істеу лезделігі аз сорғылар (~1 л/с) 6 a суретіндегі сызба бойынша құрылып, сорғының жалғану герметизациясы мен үйкеліс шығының азайту үшін май ваннасында жұмыс істейді. Жұмыс камерасы майға толып кетпес үшін қақпақ 2 қолданылады. Серіппе 1 арқылы пластина статордың бетіне жалғанады.

Айдап шығару лезделігі жоғары 103 л/с сорғылар 6 б суреттегі сызба бойынша пластинасы көп болып құрылады. Бұл сорғылада майлы ванна жоқ, ал үйкеліс шығының азайтуға пластиналарды айналдыратын сақиналар 5 қолданылады. Айналу сақиналарында газ өтетін саңылаулары бар. Антифрикационды материалдан жасалған кейбір құрылғыларда айналу сақинасын қолданбаса да болады.

Бұл сорғылардың шектік қысымы зиянды кеністік көлемі мен май буының қанығу қысымымен анықталады.

6 - сурет - Пластинкалы - роторлық сорғы

а) жұмыс істеу лезделігі аз сорғы; б) айдап шығару лезделігі жоғары сорғы

Сорғының зиянды кеңістігі 7 - суретте В әріпімен көрсетілген. Қабатты-роторлы сорғыларда зиянды кеңістік көлемі біртіндеп суйықтықпен толтырылады.

Сұйықтықтың қаныққан буын ескермей атмосфералық қысымнан бастап айдап шығарғанда сорғының шектік қысымы: 4а суреттегі сызба үшін- 1 Па және 4б суреттегі сызба үшін - 2. 103 Па.

Пластинкалы роторлық сорғылардың шектік қысымына зиянды қабаттың әсерін азайту үшін олар екісатылы болып жасалады. Бұл жағдайда шектік қысым 103 Па дейін азаяды.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.