Үздіксіз – компрессолы газлифтілі әдіс



Кіріспе
1 Геологиялық бөлім
1.1 Кен орнының геологиялық құрылымының сипаттамасы
1.1.1 Кен орын бойынша жалпы мәлімет
1.2.3 Тектоника
1.1. 4 Мұнай газдылығы
1.2.5 Мұнай мен газдың қорлары
2 Технологиялық бөлім
2.1 Кен орнын игеру жүйесі
2.1.1 Ағымдағы игеру жағдайын талдау
2.1.2 Ұңғылар қорының құрылымын және олардың ағымдағы шығымын, игерудің технологиялық көрсеткіштерін талдау
2.1.3 Қабаттан мұнай қорын алуды талдау
2.1.4 Кеніштің энергетикалық жағдайының сипаттамасы, игеру режимдер
2.1.5 Қабат қысымын ұлғайту жүйесі, және мұнай бергіштікті ұлғайту әдістерін қолдану
2.2 Мұнай және газды өндірудің техникасы мен технологиясы
2.2.1 Ұңғыларды пайдалану тәсілінің көрсеткіштерінің сипаттамасы
2.3 Арнайы бөлім
2.3.1 Дипломдық жоба тақырыбы бойынша қысқаша шолу, компрессорлы газлифтік жүйе
2.3.2 Дипломдық жоба тақырыбы бойынша технологиялық есеп
2.3.3 Компьютерлік бағдарламаны қолдана отырып есептеу
3 Экономикалық бөлім
3.1 Кен орнын игерудің технико . экономикалық көрсеткіші
3.1.1 "Октябрьскмұнай" мұнай.газ өндіру басқармасының ұйымдастыру құрылымы
3.1.2 "Октябрьскмұнай" мұнай.газ өндіру басқармасындағы еңбек ақы және еңбекті ұйымдастырудың жағдай.күйі
3.1.3 Мұнай газ өндірубасқармасының қызметкерлерінің жол ақысының жағдайы
3.1.4 Техника.экономикалық көрсеткіштердің талдауы
3.2 Экономикалық тиімділік есебі
3.2.1 Күрделі қаржыны есептеу
3.2.2 Жылдық орта дебит
3.2.3 Негізгі іс.әрекеттен түскен табыс
3.2.4 Қосылған құнға салық салынғаннан кейінгі табыс
3.2.5 Жылдық өндіруге кеткен шығындар
4 Еңбекті қорғау
4.1 Жаңажол кен орнында қауіпті және зиянды өндірістік факторларды талдау
4.2 Еңбек қауіпсіздігін қорғауды қамтамасыз ету шаралары

4.2.1 Ұңғыларды газлифтілі компрессорлы пайдаланудың қауіптілігі
5 Қоршаған ортаны қорғау
5.1 Атмосфералық ауаны қорғау
5.2 Жер ресурстарын қорғау
5.3 Жануарлар және өсімдіктер әлемін қорғау
ҚОРТЫНДЫ
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
Мың жылдар аралығында мұнай адамзатқа жарық, жағар май, денсаулықты сақтауда да өзінің қызметін көрсетіп отырды. Ал, қазіргі таңда мұнайдан алынатын өнімдер халық шаруашылығында тұтынатын бірден-бір өнім. Мұнайдың қызу қабілеті көмірге қарағанда күшті. Бір тонна мұнай, үш тонна көмірге, жеті тонна жанғыш сланцтарға тең. Көптеген авто көліктер, үшақтар, двигательдердің куші осы мұнай өнімінен алынады. Сондықтан да, мұнай қымбат, құнсыз өнім болып табылады.
Мұнай мен газды ысырапсыз қолдану арқылы ғана оны болашақ ұрпаққа қалдыруға болады. Осы орайда жаңа технология қолданудың мұнай мен газ қорын жер астында қалдырмай алуға келтірер себебі зор.
Жаңажол кен орнында мұнай қорының 40,7 % өндіру көп қиыншылық әкеледі, оның себебі олар газ қорының астында орналасқан.
Қазір Жаңажол кен орнында 100 – ден астам мұнай ұңғымалары газ бен судың көбейіп кетуінен тоқтап тұр.
Бұл ұңғыларды қазуға миллиондаған қаражат жұмсалды, алайда олар шыққан шығынды әлі өтеген жоқ.
Ең бірінші мұнайды сығылған газбен көтеруді 1897 жылы В.Г.Шухов Бакуда қолданған. Қазіргі кезде газлифтілі пайдаланудың екі модификациясы қолданылады:
- компрессорлы станциядан алынатын сығылған газды пайдалану;
- компрессорлы газлифт;
- газды жатыннан алынатын сығылған газды пайдалану;
- компрессорсыз газлифт.
Ұңғыманы пайдалануда компрессорлы газлифт механикаландырылған әдіске жатады.
Компрессорлы газлифтіні пайдаланудың артықшылығы:
- жоғарышығынды ұңғыларда пайдалану мүмкіндігі;
- ұңғымаға түсіретін жабдықтардың қарапайымдылығы;
- ұңғыма жұмысының жеңіл бақылауы.
Жаңажол кенорнының мұнайын өндіру қазіргі таңда үлкен мәселелердің бірі болып отыр.
Ендігі жерде Жаңажол кенорнының мұнайшыларының мақсаты – осы жер қойнауынан шығып жатырған қара алтынды тиімді өндіру.
Қазақстан мұнайының бастауы бар, тоқтауы жоқ себебі кең байтақ республикамыздың тұла бойы толған байлық.
1. А.И.Ширковский «Разработка и эксплуатация газовых и газоконденсатных месторождений» М., «Недра», 1987г.
2. В.Ф. Шматов, Ю.М. Малышев «Экономика, организация и планирование производства на предприятиях нефтяной промышленности». М., изд-во «Недра», 1990г.
3. В.С. Бойко «Разработка и эксплуатация нефтяных месторождений», М., изд-во «Недра», 1990г.
4. В.И.Щуров «Технология и техника добичи нефти», М., изд-во «Недра», 1983г.
5. Годовой отчет НИИ ОАО «СНПС – Актобемунайгаз» за 2006год.
6. Годовой отчет отдела по исследованию проблем добычи и бурения нефтегазоконденсатного месторождения Жанажол за 2006 год.
7. Ғ.М.Нұрсұлтанов, Қ.Н.Абайұлданов «Мұнай және газды өндіріп, өңдеу», Алматы, 1999ж.
8. Джиембаева К.И., Насибуллин Б.М. «Ұңғы өнімдерін жинау және дайындау». – Алматы, 2000ж.
9. И.М.Муравьев, В.И.Ямпольский «Основы газлифтной эксалуатации скважин», М., изд-во «Недра», 1973г.
10. «ҚР мұнайгаз өнеркәсіптік қауіпсіздік нормалары» – Алматы, 1995ж.
11. М.М. Иванова, И.П. Чоловский, Ю.И.Брагин, «Нефтегазопромысловая геология», М., изд-во « Недра», 2000г.
12. «Мұнай және газ» нормативтік құқықтық актілер жиынтығы, Алматы, «Юрист», 2005ж.
13. Научно-исследовательский институт по разработке нефтегазовых
месторождений ОАО «СНПС Актобемунайгаз» «Проект рабочей схемы по снижению давления в системе сбора нефти участка «Север» месторождения Жанажол». Г.Актобе, 2006 год.
14. Научно - исследовательский институт «Гипровостокнефть» «Технологическая схема разработки нефтегазоконденсатного месторождения Жанажол Актюбинской области», г.Куйбышев, 1986г.
15. Научно-исследовательский институт «Гипровостокнефть» «Дополнение к технологической схемы разработки нефтегазоконденсатного месторождения Жанажол Актюбинской области», г.Самара, 1992г.
16. Тайкулакова Г. С. «Экономическая эффективность внедрения новой техники и технологических процессов». – А.: КазНТУ, 2000.
17. Тяжин Ж.Т «Еңбекті қорғау» әдістемесі. А. ҚазҰТУ, 1999-2000 ж.
18. Х.А.Калабаев «Методические указания к выполнению организационно-экономической части проектов для студентов специальности 0907 «разработка и эксплуатация нефтяных и газовых месторождений» А-А 1992г.
19. Ю.В.Зайцев, Р.А.Максутов, О.В.Чубанов, Ш.Т.Джаффаров «Справочное пособие по газлифтному способу эксплуатации скважин», М., изд-во «Недра», 1984г.

Пән: Мұнай, Газ
Жұмыс түрі:  Дипломдық жұмыс
Тегін:  Антиплагиат
Көлемі: 73 бет
Таңдаулыға:   
Кіріспе

Мың жылдар аралығында мұнай адамзатқа жарық, жағар май, денсаулықты
сақтауда да өзінің қызметін көрсетіп отырды. Ал, қазіргі таңда мұнайдан
алынатын өнімдер халық шаруашылығында тұтынатын бірден-бір өнім. Мұнайдың
қызу қабілеті көмірге қарағанда күшті. Бір тонна мұнай, үш тонна көмірге,
жеті тонна жанғыш сланцтарға тең. Көптеген авто көліктер, үшақтар,
двигательдердің куші осы мұнай өнімінен алынады. Сондықтан да, мұнай
қымбат, құнсыз өнім болып табылады.
Мұнай мен газды ысырапсыз қолдану арқылы ғана оны болашақ ұрпаққа
қалдыруға болады. Осы орайда жаңа технология қолданудың мұнай мен газ қорын
жер астында қалдырмай алуға келтірер себебі зор.
Жаңажол кен орнында мұнай қорының 40,7 % өндіру көп қиыншылық
әкеледі, оның себебі олар газ қорының астында орналасқан.
Қазір Жаңажол кен орнында 100 – ден астам мұнай ұңғымалары газ бен
судың көбейіп кетуінен тоқтап тұр.
Бұл ұңғыларды қазуға миллиондаған қаражат жұмсалды, алайда олар шыққан
шығынды әлі өтеген жоқ.
Ең бірінші мұнайды сығылған газбен көтеруді 1897 жылы В.Г.Шухов Бакуда
қолданған. Қазіргі кезде газлифтілі пайдаланудың екі модификациясы
қолданылады:
- компрессорлы станциядан алынатын сығылған газды пайдалану;
- компрессорлы газлифт;
- газды жатыннан алынатын сығылған газды пайдалану;
- компрессорсыз газлифт.
Ұңғыманы пайдалануда компрессорлы газлифт механикаландырылған әдіске
жатады.
Компрессорлы газлифтіні пайдаланудың артықшылығы:
- жоғарышығынды ұңғыларда пайдалану мүмкіндігі;
- ұңғымаға түсіретін жабдықтардың қарапайымдылығы;
- ұңғыма жұмысының жеңіл бақылауы.
Жаңажол кенорнының мұнайын өндіру қазіргі таңда үлкен мәселелердің
бірі болып отыр.
Ендігі жерде Жаңажол кенорнының мұнайшыларының мақсаты – осы жер
қойнауынан шығып жатырған қара алтынды тиімді өндіру.
Қазақстан мұнайының бастауы бар, тоқтауы жоқ себебі кең байтақ
республикамыздың тұла бойы толған байлық.

1 Геологиялық бөлім

1.1 Кен орнының геологиялық құрылымының сипаттамасы

1.1.1 Кен орын бойынша жалпы мәлімет

Мұнайгазконденсатты Жаңажол кен орыны Ақтөбе қаласынан оңтүстікке
қарай 240 шақырым жерде, Ақтөбе облысының Мұғалжар ауданында, Мұғалжар
таулары мен Ембі өзенінің дала аймақтарының арасында орналасқан.Жақын
қоныстанған бекеттер болып ,кен орыннан солтүстік – шығысқа қарай 15
шақырым жердегі Жаңажол совхозының аумағы және солтүстік-батысқа қарай 35
шақырым жердегі жұмыс істеп тұрған Кеңқияқ мұнай кәсіпшілігі саналады.Жақын
маңындағы теміржол станциясы болып, кен орынның ауданынан 100 шақырым
жердегі Мәскеу – Орталық Азия теміржол торабында орналасқан Ембі станциясы
болып табылады. ЖаңажолМГӨБ АҚ “Ақтөбемұнайгаз” өңдірістік кәсіпорыны
орналасқан. кен орынынан солтүстікке қарай 130 шақырым жерде, Октябрь
қаласында

Жер бедері әлсіз жоталы жазықтан тұрады. Жер бедерінің абсалютты
белгілері +125 – 270 м аралығында болса,ал минималды белгілері кен орынды
оңтүстік – батыстан шектейтін Ембі өзенінің маңында кездеседі.Ауданның
гидрографиялық бөлігі Ембі өзенімен байланысты сипатталады. Ол кен
орынныңоңтүстік–батысында2–14шақыры мғасозылған.Суы минералданған, тех
-никалық мақсаттарда пайдаланады.Ал тұрмыстық мақсаттарда құдықтардан
алынатын су пайдаланады. Ембі өзенінің және құдықтарда судың деңгейі 2 м
немесе оданда көп құрайды. Ембінің сол саласы – Атжақсыда тұрақты су
ағынының болмауынан,суға тек қана көктем мезгіліндегі су тасқындарының
арқасында толады.Ауданның ауа-райы құрғақ,жоғары континентальды және жылдық
пен тәуліктік температуралардың болуымен, аса төмен ылғалдықпен
сипатталады.Қожай метеостанциясының мәліметтеріне сүйенсек,қыстағы
температура минимумы –40 градусқа жетсе, ал жаздағы температура максимумы
+40 градусқа жетеді. Ең суық қаңтар мен ақпан айлары болса,ал ең ыстық
шілде айы болып табылады. Қатты желдер мен борандардың соғуы, қаңтар мен
ақпан айлары үшін тән.
Топырақтың қату тереңдгі 1,5-1,8 м құрайды.Ортажылдық, атмосфералық
жауын – шашын мөлшері үлкен емес және жылына 140 – 200 мм жетеді. Ал
тұрмыстық мақсаттарда құдықтардан алынатын су пайдаланады. Фонтанды
ұңғымаларда 3 және 8 милиметрлік штуцерлер қолданды. Қазіргі кезде Жаңажол
кен орында жоғарғы және төменгі корбон жыныстары мен байланысты корбонатты
қабаттың өндірістік өнімділігі анықталды, осыған байланысты жыныстар жасы
анықталад.
1.1.2 Стратиграфия

Жаңажол кен орнындағы барлау жұмыстары арқылы төменгі тас-көмір
жоғарғы бор жасындағы жыныс жиынтығы анықталған. Стратиграфиялық
бөлшектеуде, керннің сипаттамасы, өндірістік-геофизикалық зерттеу диаграм -
масы, палентологиялық анықтаулар қолданды:
-төменгі бөлім -C1.
Жаңажол кен орыны көлемінде ашылған, барынша ерте шөгінді жыныс болып
ортавизе жасындағы терригенді шөгінділер табылады. Осы жыныстар №1 ұңғымада
4190-4200м аралығында кездесті,терригенді шөгінділер қимасы -
ның жоғарғы бөлігі корбанатты қабатпен ауысады, олардың жасы жоғарғы визе
және серпухов жастарымен белгіленіп, құрамы қарақышқыл аргиллит аралас
әктастар мен доломиттерден тұрады. Төменгі корбон жынысының қабатының
максимальды аршылуы 308 метр:
-ортаңғы бөлім—С2.
Ортаңғы корбон жыныстары башкир және москвалық ярус құрамдарында
ашылды. Башкир ярусы—C2.Бұл жастағы жыныстар №1 ұңғының 3892-3668 метр
аралығында толық және 23 ұңғы мен жиі-жиі қамтылды. Олардың толық қалыңдығы
224 метрге жетеді.
Құрамында қошқыл және ақшыл, қошқыл әктастар оргоногиенді түйірлі,
аргиллит аралас массивті доломит жікшелерден тұрады. Москва ярусы-С2, мұның
құрамы екі подярусқа бөлінеді.
Төменгі москвалық подярусының №1 ұңғымада 3668-3560 метр және №23
ұңғымада 3807-647 метр аралықтарында верей және паширлік горизонттары
кездескен. Жыныс қалыңдығы 106 метр ден 156 метрге дейін жетеді.Бұл
қабаттар корбананттар және аргиллит жікшелері аралас шөгінділерден тұрады.
Жоғарғы Визе -москвалық ярусының корбонанты жыныс комплекстер-
інің қалыңдығы №1 ұңғымада 630 метрге жетіп төменгі корбонантты қабаты
құрайды, ол бұл өз алдына“II” индексімен белгіленген, К-жоғары москва
ярусы, бұл мячковтың және подольск горизонттарымен белгіленген. Подольск
горизонтының төменгі бөлігі көбіне - көп терригенді қалыңдықты қабаттар,
яғни аргиллиттер, қиыршық топырақ, гравилиттер және 266—366 метрлі
қалыңдықта жиі кездесетін әктастардан тұрады.
Подольск горизонтын барлық дерлік ұңғылармен өтеліп, оргеногенді,
үгілгіш, ұсақ түйіршікті әктас және доломиттерден құралған. Оның қалыңдығы
115 метрден 164 метрге дейінгі аралықты өзгермелі болып келеді:
-жоғарғы бөлім-С3.
Жоғарғы корбонанты қабаттың ортаңғы карбонатты қабатымен шекарасы
геологиялық каротаж сызбасындағы өзгеруінен көрінеді. Жоғарғы корбонның
көптеген микрофауналарымен флоралардың табылуына байланысты .
Касимов және гжель ярустары.
Касимов ярусы-С3к.
Жыныс жасы № 5 ұңғымасының 2832 — 2834 және 2829-2819 метрлер, №1
ұңғымасының 2900- 2896 метрлер, №6 ұңғымасының 2909 - 2906 және 2899 -
2897, 2894 - 2888 және 2884- 2879 метр аралықтарында, №12 ұңғыманың 3013-
3001 метрлер аралықтарында алынған фораониннфер және №5 ұңғыманың 2832
-2824 және 2819 - 2819 метрлер аралықтарында алынған коподонтттар
жиынтығынан анықталды..Литологиялық қатынаста ол ауданның көптеген
бөлігінде әктастар және доломиттерден құралған. Касимов ярусының қалыңдығы
50 метрден 97 метрге дейінгі аралықтарда өзгеріп, кездеседі:
- гжель ярусы -С3Д.
Бұл ярус екі бөлімнен тұрады. Төменгі қалыңдығы 53 метрден 136 метрге
дейін өзгереді. Жыныс ішінде сульфатты және корбонатты қабаттар бар. Оның
басқа қабаттарға қарағанда айтарлықтай айырмашылығы құрамының 65—85%
фауналар мен су өсімдіктерінің қалдығынан тұратын әктастар болып табылады,
осы аймақтар №12 ұңғымасының 2964.2 — 2890 метр және 2336.6—2930 метрлер
аралықтарынан анықталған фораминиферлермен дәлелденген.
Жоғарғы КТ—I корбонатты қабатында негізінен газоконденсат коры
сақталған. Корбонатты қабаттың жалпылама қалыңдығы 427—573 метрлер
аралығында. Қиманың корбонат үсті бөлігі жиі кездеседі. Яғни, гравалит,
сазбалшық, алевролит қабаттарынан құралған терригенді гжельдік ярусының
қабат қорабынан түзілген. Оның қалыңдығы 24 метрден 109 метрге дейін
жетеді:
- пермь жүйесі-Р.
Пермь шөгінділері - төменгі және жоғарғы бөлімдермен берілген, төменгі
бөлім-P1. Төменгі пермь бөлімі ассольдік, сакморлық, артин және кунгурлық
ярус шөгінділерінен тұрады. Жаңажол кен орнында региональды флюйдты
кедергілі қабат туғызады. Бұл қабыршақты қабат қалыңдығы белгілі дәрежеде
құрамында сазбалшықтың болуымен және кең ауқымда яғни, 16 метрден 598 метр
аралығында өзгеріп, солтүстіктен оңтүстікке қарай тенденциялы өзгеріп
отырады. Литологиялық байланыста бұл аргиллиттер, қыйыршық топырақтар,
алевролиттер, жиі - жиі гравлит және сазбалшықты әктастардан тұрады.
Алельдік ярусының қалыңдығының жасы №1 ұңғыманың 2647 - 2645 және 2498-
2495 метрлер аралықтарында және №1 ұңғымада 246-2458 метрлер аралықтарында
алынған фораминифер фауналарымен қуатталып, №93 ұңғымада 9 метрден №8
ұңғымада 359 метрге дейін өзгеріп отырады, сонмарлық ярусында қалыңдыққа
байланысты сақталмаған, яғни, №5 ұңғымада кездескен:
-кунгур ярусы-Р1к.
Кунгурлық ярусынан гидрохимиялық шөгінділері жоғарғы корбонат үсті
терригенді қабатымен бірге кунгур қималарының мұнай мен газға қаныққан
бөліктерінде өте зор флюйдті кедергілі қабаттама тудырады. Кунгурлық
ярустың шөгіндісінің төменгі бөлігі сульфатты терригенді - галогенді
аргиллит араласқан қабаттарымен кездескен. Оның қалыңдығы 10 метрден 60
метр аралығында өзгереді. Жоғарырақта галогенді аргиллит аралас, жиі
қиыршық топырақ пен алевролит және ангидрит қабатшалары орналасқан.
Галогенді қабаттың максималды қалыңдығы №12 ұңғымада 996 метрден, минималды
қалыңдығы №3 ұңғымада 7 метр аралығында.
Кен орынының кунгурлік ярусының жоғарғы бөлігінде терригенді -
сульфатты қабаттар жатыр. Оның негізгі бөлігін 4 метрден 48 метр қалыңдықта
кездескен ангидриттерден жинақталған:
- жоғарғы бөлімі-Р7.
Жоғарғы пермь шөгінділері шұбар түсті, қоңыр түсті, құрамында жеке
ангидрит қабатшалары кездесетін терригенді қабаттардан тұрады. Жоғарғы
пермь бөлігінің қалыңдығы солтүстік төбешіктерімен ұштасқан жерде 633
метрге дейін өзгереді:
- триас жүйесі-Т.
Триасе шөгіндісі T-төменгі құрамынан бөлініп және литологиялық жағынан
шұбар боялған сазбалшық, киыршық топырақ қабаттарынан көрінеді,
шөгінділердің қалыңдықтары 65 метрден 371 метрге дейінгі аралықта өзгереді:
- юра жүйесі -I.
Юралық шөгінділер төменгі және ортаңғы, жоғарғы бөлімдерге құрамдарына
байланысты бөлінген. Олардың жалпы калыңдықтары №13 ұңғымада 60 метрден №З
ұңғымада 246 метр аралығында өзгеріп отырады, құрамы, қоңыр сазбалшық, қара-
қошқыл түсті, құм-қиыршық топырақтардан, тығыз алевролит және қоңыр киыршық
топырақ полимикті, әртүрлі түйіршікті қабаттардан құрамдалған:
- бор жүйесі -R.
Бұл жоғарғы бор, яғни негізгі шөгінді жынысы болып конголомерат
аралас, қоңыр жасылды саздар есептеледі. Жоғарғы бөлім қалыңдығы 28 метрден
132 метрге дейінгі аралықта өзгереді. Қалыңдықтың минимальды көрсеткіші №52
ұңғымада, ал максимальды көрсеткіші №88 ұңғымада байқалады:
- антропогенді жүйесі- Q.
Бұл жүйенің шөгінділерінің, қалыңдықтары онша емес, небары 2 метр
немесе 3 метрлік төрт қатарлы қабат бөледі. Солардың құрамдалулары саздың
сугликаларымен құмайт супестерден түзілген. Олардың жалпы калыңдықтары №13
ұңғымада 60 метрден №З ұңғымада 246 метр аралығында өзгеріп отырады.
Құрамы, қоңыр сазбалшық, қара-қошқыл түсті, құм-қиыршық топырақтардан,
тығыз алевролит және қоңыр киыршық топырақ полимикті, әртүрлі түйіршікті
қабаттардан құрамдалған, яғни негізгі шөгінді жынысы болып конголомерат
аралас, қоңыр жасылды саздар есептеледі. Оның қалыңдығы 10 метрден 60 метр
аралығында өзгереді.
Жоғарырақта Антропогенді жүйеге галогенді аргиллит аралас, жиі қиыршық
топырақ пен алевролит және ангидрит қабатшалары орналасқан жыныстар тұрады.
1.2.3 Тектоника

Тектоникалық жағынан аудан Каспий маңы ойпатының борт алдындағы ватолы
бөлігінде орналасқан. Ол өз кезегінде Орал геосинклиналь аймағындағы Ащысай
мен Сакмар – Көкпекті бұзылымдарымен бөлінген.
Геологиялық дамуының ерекшеліктерінің бірі болып, аумақтың жедел түсуі
және мықты шөгінді түзілімнің қалыптасуы болып табылады. Оның негізгі
бөлігін тұзасты кешені құрайды (7-10 км). Тұзасты қалыңдығының жапсарлары
батысқа қарай еңкейген кезде, бір қатар жекелеген баспалдақтармен
қиындатылады (жату тереңдігіне байланысты). Оларға: Жаңажолдық (5,5-6 км),
Кеңқияқтық, Қоздысайлық және Шұбарқұдықтық (7- 7,5) баспалдақтары жатады,
олар өз кезегінде түзу емес ақауларымен сипатталады. Шектерінде
қарастырылып отырған кен орны орналасады, яғни Жаңажол баспалдағындағы
ерекшеліктерінің бірі болып, брахиантиклиналды түріндегі ірі ашылымдарымен
қиындатылған мықты карбонатты массивтердің дамуы табылады.
Жаңажол кенорыны Гжель-Подоль (К -1) және Кашир-Венев (КТ-2) жастағы
жыныстардан құралатын карбонатты массивінің жоғарғы бөлігіне бейімделген.
Құрылым үлкен емес тоқымымен бөлінген, иррационалды созылған солтүстік пен
оңтүстік күмбездері бар, ірі брахиантиклинальмен сипатталған.
Барлау ұңғыларымен ауданды бұрғылаған кезде, карбонатты қалыңдығының
төменгі қимасында тектоникалық ақаулар бар екендігі анықталды, олардың
ішінде аса созылғандары 100-150 м ығысу амплитудасымен батыс қанаты бойынша
өтеді, қалған екеуі 40-50 м амплитудасымен ығысып орталық бөлігін
қиындатады (61-шы ұңғыманың ауданында). Осы ақаулардың арқасында жалпы
құрылым 3 блокқа бөлінеді; 1 (оңтүстік бөлік), 2 (61-шы ұңғыманың
ауданында), 3 (солтүстік бөлік), сұйықтардың қорлары негізінен 1 мен 3
блоктарда шоғырланған.
Кенорынның өндірістік мұнайгаздылығы екі карбонатты қалыңдықпен
байланысады: бірінші және екінші, олар өз кезегінде қалыңдығы 206 – 417 м
болатын терригенді жыныстардың жиынтығымен бөлінеді.

1.1. 4 Мұнай газдылығы

Жаңажол кен орыны Қазақстандағы өнімділігі корбонатты коллекторларға
байланысты алғаш ашылған кен орыны болып табылады. Ол белгілі Кеңкияқ,
Құмсай, Көкжиде, Батенкөл, Қаратөбе, Ақжар және Қопа сияқты төменгі бор,
юра, триас жоғарғы және төменгі пермь жүйелерінің шөгі -
ділеріндегі г мұнай қабаттары бар ауданда орналасқан.
Қиманың мұнай-газ бергіштігі туралы алғашқы мәлімет Жаңажол ауданында
№1 ұңғысын бұрғылау жұмыстары кезінде, жоғары газкөрсеткіштігі, таскөмір
жынысының керніндігі мұнай белгілері және сазбалшықты ертіндінің
газдануынан пайда болды. 1978-жылдың 3-наурызында №4 ұңғымасының 3050-3020
метр аралықтарындағы тереңдікті тексеру барысында 62.5% метан, 1% этан, 1%
ауыр көмірсутектер жиынтығынан құралған газды судың әлсіз ағыны байқалды.
Орта корбонның әктастарының ашық ақпанында қабат-санағышпен сынау
арқылы газданған мұнай өнімі алынды. Кейін, 1978-жылдың 31-шілдесінен 2-
тамыз аралығында 2767-2884 метр тереңдік аралығында 2767-2884 метрлер
тереңдік аралықтарынан шығымы 66.8 м3с болатын мұнай және 107.6 м3с
шығымды газ фонтандалды.
Фонтанды ұңғымаларда 3 және 8 милиметрлік штуцерлер қолданды, қазіргі
кезде Жаңажол кен орында жоғарғы және төменгі корбон жыныстары мен
байланысты корбонатты қабаттың өндірістік өнімділігі анықталды:
-КТ – 1 жоғарғы корбонатты қабат.
Литологиялық қатынасында әктас, доломит және олардың ауыспалы
өзгерістерінен кездеседі. Осы өзгерістермен қатар саздың азғантай
қаптамалары да кездеседі. Корбонаттар қисығы, қабат литологиясының
өзгеруінің шартына байланысты сипатынан, жылдам өзгеруі бойынша
сенімдлікпен белгіленеді, қалыңдық қимасында қабат тығыздығы және сазбалшық
қабатшаларына байланысты геологиялық каротождың жоғарғы мәндерін
сипаттайтын реперлер саны бөлінген.
Ұңғыма қималарына сәйкестеп қою арқылы жоғарғы корбонатты қабат
көлемінде коллекторлардың үш өнімді қабаттарын, бөліктерін анықтауға
мүмкіндік берді,олардың "А", "Б" және "В" индекстерімен белгіледі,
стратиграфиялық жағынан алғашқы екі бөлік орта корбонның касимовтың және
гжелдік ярустарына жатқызылған. Сонымен қатар құрылымның солтүстік еңісі
көлемінде № 10, 13 және 50 ұңғымаларының аудандарында өнімді қабаттары
шектелген төртінші бөлігі "В" бөлігі бөлінген.
Қабат коллекторының өнімді бөлігін құрайтын саны 1-ден 12-ге дейін, ал
қалыңдық шегі 1 метрден 40 метрге дейінгі аралықтарында өзгеріп тұрады,
коллекторлы қабаттың орташа қалыңдығы 5 метрден 10 метрге дейінгі
аралықта,"В" өнімді қабат бөлігі төрт қабатты коллекторлардан тұрады."А"
және "Б" бөліктеріндегі секілді бұл қабатта 2 метрден жоғарырақ қалыңдықты
қабатшалардан тұрады. Бөліктегі қабатшалар саны 8 -ге жетеді."А" бөлігінде
мұнай қабатында биіктігі бойынша азғантай газ шапкасы бар.
Жаңажол кенорыны Гжель-Подоль (К -1) және Кашир-Венев (КТ-2) жастағы
жыныстардан құралатын карбонатты массивінің жоғарғы бөлігіне бейімделген.
Құрылым үлкен емес тоқымымен бөлінген, иррационалды созы -
лғансолтүстік пен оңтүстік күмбездері бар, ірі брахиантиклинальмен
сипатталған, солтүстік пен оңтүстік күмбездері бар, ірі брахиантиклинальмен
сипатталған.
Корбонаттар қисығы, қабат литологиясының өзгеруінің шартына байланысты
сипатынан, жылдам өзгеруі бойынша сенімдлікпен белгіленеді.

1.2.5 Мұнай мен газдың қорлары

Жоғарғы КТ-I карбонатты қабаттың мұнай, газ және конденсат қорлары
1982-жылдың 15-ақпан айының жағдайы бойынша есептеліп, ГКЗ СССР №9016
(1982ж. 23 маусым) протоколымен бекітілген.
Төменгі карбонатты қабаттың (КТ-ІІ) мұнай, газ, конденсаттың және
ілеспе компоненттерінің қорлары 1985-жыл 15- қыркүйек жағдайына есептеліп,
ГКЗ СССР №9895 (1985жыл 25 желтоқсан) протоколымен бекітілген.
Жаңажол кен орнының қорлары есептеліп, мұнай 399922 мың.т, мұнадың алынған
қоры 118140 мың.т, еріген газдың баланстық қоры 109831 млн.м3, газ
бүркемесінің газ қоры 100481 млн.м3, конденсат қоры 40709 млн.т құрады,
кесте 1.2.4.1 Жанажол кен орны бойынша мұнай газ және кондентсат қорлары
көрсетілген.

Кесте 1.2.4.1
Жанажол кен орны бойынша мұнай газ және кондентсат қорлары

ГоризоМұнай қоры, мың.т Еріген газ қоры, Газ Конденсат қоры,
нт млн,м3 бүркемесімың.т
газының
баланстық
қоры,
млн,м3
Баланстық Алынған БаланстыАлынған БаланстықАлынған
қорлар қорлар қ қорларқорлар қорлар қорлар
КТ-I 166423 47857 40637 11760 72502 21664 13210
КТ-ІІ 233499 70283 69194 20421 27979 19045 13332
Барл 399922 118140 109831 32181 100481 40709 26542

2 Технологиялық бөлім

2.1 Кен орнын игеру жүйесі

2.1.1 Ағымдағы игеру жағдайын талдау

Қазіргі кезде Жаңажол кен орнында 2000- жылдың Жаңажол мұнайгазды
конденсатты кен орнын игерудің технологиялық схемасы жүзеге асырылуда. Бұл
жоба бойынша КТ-І қабаттарында жаңа ұңғымалар бұрғылау қарастырылмады,
өндіруді көтеру негізінен газлифт жұмыс көлемін көбейту, қосымша перфорация
және тұз қышқылмен өңдеу сияқты технологиялық шаралар көмегімен
жүргізіледі. Жобаны жүзеге асыру процесінде, мұнайдың қалдық қоры көп
аймақтарда ұңғымалар торын тығыздау үшін және кейінгі мұнай өндіру қарқынын
жоғарылату үшін ұңғымадан мұнай өндіруді оңайлату мақсатында мұнайдың
қалдық қорларының таралуын ескеру қажет. КТ-ІІ горизонтында мұнай қабатының
қалыңдығы 16м және өткізгіштігі жоғары аймақтарда кен орнының игерілу
жағдаын жақсарту және өнім алу қарқынын жоғарылату үшін ұңғымалар торын
тығыздау қажет.

Ұсынылған нұсқада жаңа 116 ұңғыма бұрғылау қарастырылды, олардың
ішінде: 92 ұңғыма өндіру, 24 ұңғыма айдау, 70 ұңғыма резервтегі, 16 ұңғыма
адауға ауыстырылатын, 49 ұңғыма өндіру ұңғымаларын қосымша перфорациялау
үшін, 36 ұңғыма айдау ұңғымаларын қосымша перфорациялау үшін, 136
газлифтілі және сорапты ұңғымалар, 193 ұңғыма өндіру ұңғыларында ТҚӨ
жүргізу үшін, 65 ұңғыма айдау ұңғыларында ТҚӨ жүргізу үшін. Жобамен жалпы
кен орны бойынша барлығы 572 ұңғыма бұрғылау қарастырылды, оның ішінде 431
өндіру және 141 айдау ұңғылары. Максималды жылдық мұнай өндіру 4,0844
млн.м3 (2004 жыл), мұнай алудың максималды қарқыны-1,02%. 2017 жыл соңына
мұнай өндірудің жалпы қосындысы 82,2525 млн.т. құрайды, КИН (мұнай алу
коэффициенті) - 20,57%, алынатын қордың алыну дәрежесі - 69,62%.
2000 -жылғы игерудің технологиялық схемасы жалпы кен орны (негізінен
КТ-І) бойынша өнімділікті және қабылдағыштықты жоғарылатуға бағытталған
ТҚӨ, қосымша перфорация, газлифт, сулы қабаттарды шектеу және сұйықпен жару
сияқты шаралар кеңінен қолданылды. Ал КТ-ІІ горизонтынды 2002 жылдың соңына
дейін ұңғымалар торын тығыздау және жетілдіру мақсатында негізінен жаңа
ұңғымалар бұрғыланды. Жалпы кен орын бойынша жаңа 80 ұңғыма бұрғыланды, 76
ұңғыма падаланылуға еңгізілді. Г солтұстік бумасында 59 ұңғыма, Д солтұстік-
12, Д оңтұстік-4, Г солтұстік және Д солтұстік бумаларында бір ұңғыма.
Ұсынылған нұсқада жаңа 116 ұңғыма бұрғылау қарастырылды.
2000-жылғы техсхемаға сәйкес 4 жыл ішінде, яғни 2003 жылдың соңында
барлық жұмыстар көлемі аяқталады: өндіру ұңғымаларының өнімін жоғарылату
шараларымен 378 ұңғыма, айдау көлемін жоғарылату шараларымен 117ұңғыма,
бұрғылауы аяқталған 160 ұңғыма. Кесте 2.1.1.1 кенорнынды игерудің негізгі
технологиялық көреткіштер берілген.

Кесте 2.1.1.1

Бекітілген негізгі технологиялық көреткіштер

Жылдар ӨндіруұңғыАйдауұңғыларының қоры ЖылдықЖылдыЖылдыЖылдық
ларының мұнай қ қ су газ
қоры өндірусұйықайдауөндіру
, тық көлем, 10
10мың.өндірі, млн.м3
т у, 10мың
10мың.м3

2.Өнд3.Айда4.Мұн5.Сұйы6.Су, 7.Газ
іру у ай, қтық, мың.т ,
мың.тмың.т млн.м
3
2006 25,3 25,3 26,0 25,6 28,4 29,4 29,4
2007 24,8 24,8 24,1 25,4 27,4 27,9 27,8
2003 24,6 24,5 23,6 24,6 27,5 27,2 27,0
2004 24,3 24,2 23,8 24,9 27,4 27,3 27,0
2005 24,1 24,0 23,6 24,7 27,2 27,1 26,8
2005жылы бастапқы қабат 83,3 82,8 81,7 85,3 71,3 71,6 71,2
қысымынан қолдау пайызы,%

2.1.5 Қабат қысымын ұлғайту жүйесі, және мұнай бергіштікті ұлғайту
әдістерін қолдану

Судың сапа нормасын құрастыру үшін екі мәселені есте сақтау керек,
яғни жүйенің коррозиясы, бітелген жүйелерді және су айдау ұңғымаларын
басқару боп келеді. Су сапасын жоғарлату керек. Қазіргі кезде ҚҚҰ үшін
қолданылатын су керекті тазартудан өтпейді. Су тазарту , ҚҚҰ үшін
қолданылатын тек тұрып қалу ретінде негізделген. Құрамында еріген газдың
өте жоғары (құрамында H2S – 106мгл, CO2 - 74 мгл, оттегі - 6 мгл)
болғандықтан жүйенің коррозиясының және бітеп қалуына әкеп соғады.

Жүйе химиялық өңдеуге керекті қондырғысымен жабдықталмаған ,
айдалатын судың қорғаныс қабілеті (коррозиядан, бактериядан) жетілмеген.
Қоршаған ортаны ластауды азайту үшін ағынды сулар қайта айдау үшін
колдыну қорек көзі ретінде пайдалынылады. Жоба басқаруына сәйкес кен
орнында су айдау қабілетін 30x103 м 3 тәу - 41x103 м3тәу дейін
жоғарлату керек. Су қорек көзі сенімді, қазіргі кезде 20 су алатын ұңғыма
салынған. Ортақ сумен камтамасыздандыру 18x103 м3 тәу камтылған. Судың
ортақ шығыны қанағаттанарлық болу үшін тағы да оңтүстік бөлігінде қорек
көзі бар 20 су алу ұңғымаларын бұрғылау керек, жаңа сумен қамтамасыз ететін
43 км желіні және су көтеру сорап станциясын салу керек.
Су айдау қысымын зерттеп, айдаудың қысымын әр бумаларға төмен етіп
салынады: оңтүстік бөлігінде КТ-1 үшін ұңғыма сағасында қысым 13 МПа ; КТ-2
үшін ұңғыма сағасында қысым 15 МПа, солтүстік бөлігіндегі КТ-1 үшін ұңғыма
сағасында қысым 13,5 МПа, КТ-2 үшін ұңғыма сағасында қысым 16 МПа.
Айдау станциялардың айдау қабілеттілігі жоғарлау тиіс. Шоғырлама сорап
станциясы №3 солтүстік бөлігінде және блокты шоғырлама сорап станциясы №3
қайта қарау керек, негізінен 4 айдау қысым талаптарын қанағаттандыру және
жеке сорап литражын жоғарлату үшін. Шоғырлама сорап станциясын және блокты
шоғырлама сорап станциясын қайта құрастырып және олардың су айдаудың ортақ
қуаты оңтүстік бөлігінде 6,3x103 м3 тәу - 12,96x103 м3 тәу дейін және су
айдаудың ортақ қуаты солтүстік бөлігінде 23,7x103 м3 тәу - 28x103 м3 тәу
дейін болу керек.
Айдалатын судың сапасы жоғары болу үшін шоғырлама сорап станциясында
және блокты шоғырлама сорап станциясында қосымша оттегі изоляциялық
комплекс қондырғысымен су сақтау үшін және диаэроцион реагенттерін қосу
үшін комплекс қондырғылармен жабдықталады, өте жұқа фильтрмен жабдықталып,
коллекторлардың айдйлатын судан ластануы мен әсерлесуі азаяды.
Айдаудың қысымы мен көлеміне қойылатын талаптарын қанағаттандыру үшін
магистраль жүйесіндегі 15 айдау желілерін ортақ ұзындығы 45 км қайта
қарастыру керек. Жаңа айдау ұңғымалары және айдауға ауыстырылған ұңғымалар
жақын орналасқан сумен камтамасыздандыру пунктерімен қосуға болады, су
айдау үшін 2 сумен камтамасыздандыру пунктері, 40 айдау ұңғымалары мен
айдау ұңғымалардың сағасынан 66 км лақтыру желілері салынып жатыр.
Қыс кезінде айдау жүйесі кен орында дұрыс жұмыс жасау үшін айдау
ұңғымалардың сағасында керекті шаралар істелініп жатыр.
Қоршаған ортаны ластауды азайту үшін, ағынды сулар қайта айдау
үшін,екінші қорек көзі ретінде, тек қана дайындаудан кейін қолдану керек.
Кен орынды игеру қарқыны бойынша ағынды судың көлемі жыл сайын
көбейеді.Сондықтан ағынды суды дайындау құрылысын келесі түрде; бірінші
құрылыс көлемі 2000-2010 жж, қуаты 3500 м3 тәу жобаланған, екінші құрылыс
көлемі 2010-2028 жж, қуаты 5800м3 тәу жобаланған. Жобада дайындаудың
минимал керек мөлшері көлемі қарастырылған.
Десульфация кезінде қондырғы арасынан көрсеткіштерінің жетіспеушілігі
байқалған кезде ,қажетті таблица ішінде, онда қазіргі көрсеткіштер алынады
(200мгл кіші) .
Дайындалған мұнайлы судыңқабат суына сәйкестігін ескере отырып , құбыр
желілерінде коррозияны болдырмау үшін және қабатта бірігіп су айдауда
әркелкі су айдау блокты шоғырлама сорап станциясы № 1,3 бойынша
жүргізіледі.Жаңа сумен қамтамасыз ететін 43 км желіні және су көтеру сорап
станциясын салу керек. Айдаудың қысымы мен көлеміне қойылатын талаптарын
қанағаттандыру керек.

2.2 Мұнай және газды өндірудің техникасы мен технологиясы

2.2.1 Ұңғыларды пайдалану тәсілінің көрсеткіштерінің сипаттамасы

Жаңажол кен орнында мұнайдың фонтандауы азайып, соған
сәйкес қабат қысымы түсіп, өндіру көлемі азайып келуде. Жалпы
мұнайгаз өндіру басқармасының балансында 442 ұңғы бар.Кен орын
өнімді қабатына байланысты 8 бөлікке бөлінеді. Олардағы ұңғылар;
В (солтүстік) бөлігінде 76 ұңғы
В (оңтүстік) бөлігінде 50 ұңғы
Б бөлігінде 91 ұңғы
А бөлігінде 13 ұңғы
Дниз бөлігінде 24 ұңғы
Дверх бөлігінде 36 ұңғы
Д (Ш) бөлігінде 19 ұңғы
Г (Ш) бөлігінде 65 ұңғы
Жалпы өндіру қорында 374 ұңғы бар.
Жұмыс істеп тұрған қорда 359 ұңғы мұнай өндірумен тұрғызылғаны
10 ұңғы, бұрғылаудан кейін 3 ұңғы қосылуға дайындалуда. Бақылау
қорында 10 ұңғы, геологиялық бақылау орнының бұйрығы бойынша 8 ұңғы
конверциялауда.
Су айдау қорында 62 ұңғы, оның 54 ұңғысына ғана су айдауда,
игерілу және жабдықтау жұмыстарын 9 ұңғыда жүргізілу керек. Осы
қордың 8 ұңғысының алтауы геологиялық, ал 2 ұңғысы техникалық
себептермен істен шығарылады. Өндіру ұңыларының істемей тұрған
себептері мына жағдайларға байланысты:
- көтеру құбырларында парафин тығындыларының пайда болуынан,
- күкірттісутектің өнімде көп болуының салдарынан ұңғы жер
асты жабдықтарының коррозияға ұшырауына, штуцер және жер асты
құбырларының коррозияға ұшырағаннан кейін ауыстыруға
байланысты жөндеу жұмыстарына кетуге байланысты болуда.
2006 - жылы 2345,941 мың тонна мұнай өндірілді. Сол жылғы кен
орын бойынша мұнайдың орташа шығымы тәу. Ұңғылардағы мұнай
шығымы 0,2-1ттәу-тен 170 ттәу-ке дейін өзгереді, 5 ттәу-тен төмен
шығыммен 9 ұңғыма жұмыс істейді. Саға қысымына 62 ұңғы ие.Барлық
ұңғы таза мұнай береді. Тек өнімнің 1%-ін кездейсоқ су құрайды.
Қабат қысымының азаюына байланысты, қабат қысымын ұстау үшін
қабатқа су айдау 1986 - жылдан бастап су газ әрекеті сақиналы
кедергі жүйесі бойынша жүргізілуде. Игеруден бастап қабатқа 3351,
788 мың м3 су айдалды.
Кедергілі қатарда 14 айдау ұңғысы, солтүстік кеңістікте 1 ұңғы
ошақты су айдау жетілік жүйе бойынша қабатқа су айдауда. Дегенмен
бұл әдіс техникалық судың, қондырғылардың жетіспеуіне байланысты,
су айдау жоспары біршама қиыншылықтармен орындалуда.
Қабат қысымын ұстаудың осы жүйесіне 2001- жылы 3 су айдайтын
ұңғы бұрғылау, 16 су айдау ұңғы енгізу жоспарланып отыр. Осы
бағытта, яғни қабат қысымын ұстау жүйесі бойынша мұнай және газды
механикаландырылған игеру әдістері жобаланған.
2000 - жылы Жаңажол кен орнында механикаландырылған игерудің
штангілі терең сораппен игеру әдісі бойынша, ұңғыға штангілі
терең сорап орнатылды. Әзірге осы әдіс бойынша 2 ұңғы жұмыс
істеуде. Кезекті жабдықталғаннан кейін 2 ұңғы қосылуға дайындалуда.
Осы екі ұңғымен жыл бойына 11072 тонна мұнай өндірілді.
2001 - жылдың 4-тоқсаннан бастап газлифті әдісімен мұнайды
өндіру көзделінуде. Қазіргі таңда осы игеру әдісіне қажетті құрал-
жабдықтарды, ұңғыларға қондыруға дайындық жұмыстары жүргізілуде.
Осы мәліметтерді алдыңғы жылы 2005-жылдың қаңтарындағы
көрсеткіштермен салыстыра келіп ұңғы қоры өсуде. Мұның себебі; жаңа
өнімді қабаттарды игеру үшін Жаңажол кен орнында бұрғылау
жұмыстарының жүргізілуінде. Пайдалану қорының өсуі игерілген ұңғылар
есебінен болады, ал ұңғылар шығарылуы басқа пайдаланудан. Кесте
2.2.1.1 жаңажол кен орнының пайдалану коэффициентінің қозғалысы берілген.

Кесте 2.2.1.1

Жаңажол кен орнының пайдалану коэффициентінің қозғалысы

Жылдар 2003 2004 2005 2006
жоспар нақты жоспар нақты жоспар
мұнайсу барлығы
І 20-23V 19300 8,7 286,2294,9 97,0 66
ІІ 18-19V 20700 10.0 297,5307,5 97,0 68
ІІІ 4-10V 22400 13,2 301,8315,0 97,0 71
IV 11-12V 24000 10,2 300,3310,5 97,0 77
V 13-16V 25200 11,5 287,5299,0 96,0 82

Ұңғыманы қондырылған жұмыс режимінде жұмысшы агенттің айдалуы жүзеге
асуы үшін кемінде 2 тәулік керек. Содан кейін ұңғымалар өніміне (сұйықтар,
мұнайлар мен сулар үшін) 3-5 рет өлшеу жүргізілді, оның ішінде өнімнің
орташа мағынасы шығарылады, ол орташа тәуліктік өнім графасында
келтірілген. Жатық қисығынан алынған нүктелер қосындысынан Q=f (V0) қисығын
аламыз. Зерттеу ары қарай А3НИНДИ игеру әдісімен жүргізіледі, компрессорлы
ұңғымаға зерттеу жүргізілгенде штуцер диаметрі өзгертілмейді (яғни ұңғы
сағасындағы қарсыласу қысымы өзгермейді), бірақ сұйықты іріктеуді
бақылағанда жұмысшысы агенттің берілу қысымын өзгертеміз.
Q=f (V0) параболасының қисық түрі төрт сипаттамасы нүктені қабылдайды
.
1-ші нүкте – координат басынан алшақтау орналасқан, себебі, лифт
көтергіш агентін жібергеннен кейін бірден жұмыс жасамайды. Ал, шамалы
уақыттан соң жұмысқа кіріседі, ол, сызылған газдың кеңістікте жиналуынан
ол еңді болашаққа қысады, ол әрі көтеру құбырларындағы құбырларға беріледі
(бұл кезде, газлифтілі көтерудің жұмысында инерттілік пайда болады).
2-ші нүкте – жұмысшы координат басынан перпендикуляр түсіру керек. Ол
2-ші нүктені береді.
3-ші нүкте – Q=f(Vo) ұңғымасының иілу нүктесі. Ол ұңғыдағы штуцердің
берілген диаметрі, көтеру құбыры және оның тереңге түсірілуі арқылы
ұңғыманың максималды өніміне тиісті келеді. Бұл нүкте сипаты, Vo жұмысшы
агентінің шығыны болашақта ұлғайғанда ұңғыма өнімінің ұлғаюына емес,
керісінше төмендеуіне әкеледі. Бұл арқылы ағындағы сұйықтың шығарылып
тасталуы кезінде жұмысшы агенттің артылуы сезіледі.
4-ші нүкте – егер жұмысшы агеттің ұңғымаға айдалуы жалғасса, онда
мұндай жағдайда кемуі мүмкін, ұңғымаға қабаттан сұйықтың ағып келуі
тоқтаса, онда құбырдан таза газ ұшып кетеді. Бұл кезде, сұйық өнімі нольге
тең
болды.
Ал жұмысшы агенттің берілу мөлшері максималды көрсеткіштерге ие болса,
онда 4-ші нүкте Q=f(Vo) қисығына сәйкес келеді.
І және ІІІ қисығында көрсетілгендей ұңғымаға 22400м³тәу жұмысшы
агент айдалған кезде сұйықтың максималды мөлшері (315ттәу) және оның
құрамындағы мұнайдың максималды мөлшері (13,2ттәу) алынады. Бір тонна
сұыйқтықты шығару үшін жұмысшы агенттің меншікті шығыны 71м³тәу құрайды.
Зерттеулерде 1277 ұңғымадан көрінеді, өйткені жұмысшы агенттің берілуінің
болашақта ұлғаюы 24000-25200м³тәу жетеді, бірақ сұйықпен мұнай өнімінің
ұлғаюына әкелмейді, ал керісінше - оның төмендеуіне әкеледі.

Жанажол кен орнында үздіксіз компрессорлы газлифті жабдығын қолдана
отырып, газлифттілі ұңғыманы пайдалану

Газлифт әдісі арқылы газды пайдаланғанда беттік айдалатын және
қабаттан келетін ұңғыма өнімінің ағымы енгізіледі. Бұл жағдайда газсұйық
қоспасының тығыздығы төмендейді, ал қысымы берілген іріктеу өнімі мен оны
жинау пунктіне дейінгі тасымалдауды қамтамасыз ету үшін жеткілікті болады.
2001- жылы “Актөбемұнайгаз” ААҚ-ы ұйымдастыру-техникалық шарада
Жанажол кен орнындағы 25 ұңғыманы үздіксіз компрессорлы газлифт (ҮКГ)
әдісіне ауыстыруды бекітті.жанажол кен орнындағы газлифтілі пайдаланудың
тнхнологиялық сызбасы (Г қосымша) төмендегідей:
Газдың бір бөлігі газ жинау қондырғысынан (ГЖҚ) кейін 3,4 МПа
қысымынан және 380С температурамен С –301 айырғашына түседі, содан соң ГК –
13011 – 2 газмоторлы компрессорға барады, одан 11,5 МПа қысыммен шығады.
Газ әрбір қысылу сатысынан кейін жүйелі түрде , ауалы тоңазытқышына өтеді,
ал мұнда бірінші сатыдан кейін 450С дейін, екінші сатыдан кейін 700С дейін
салқындайды, ал содан соң газлифтіге түседі. Май бөлгіш пен айырғыштарда
майды, көмірсутекті конденсатты, суды жинау үшін Е-13051-2, Е – 13061-2
өнімді сыйылдылықтары қамтылады.
Ұңғыманы қондырылған жұмыс режимінде жұмысшы агенттің айдалуы жүзеге
асуы үшін кемінде 2 тәулік керек. Содан кейін ұңғымалар өніміне (сұйықтар,
мұнайлар мен сулар үшін) 3-5 рет өлшеу жүргізілді, оның ішінде өнімнің
орташа мағынасы шығарылады, ол орташа тәуліктік өнім графасында
келтірілген. Жатық қисығынан алынған нүктелер қосындысынан Q=f (V0) қисығын
аламыз.
Газлифтілі қондырғының істеп шыққан бөлшектерін арқанды техника
көмегімен ауыстыруға және сорапты – компрессорлы құбырлар тізбегін көтермей-
ақ орындауға болады.
Газ газдайындау қондырғысының өнімі боп табылады, ол ОСТ – 5140-83
талабына сәйкес келу керек, кесте 2.3.1.2 газдың массалық концентрациясы
көрсетілген.
Кесте 2.3.1.2

Газдың массалық концентрациясы

КөлеАзот Ме-тан
мдік
Комп
о-нн
етте
рі,
%
1 МЕСТ 633-80 сәйкес келетін СКҚ шартты 73
диаметрі, мм
2 Жұмысшы қысым Рр, МПа 21
3 МЕСТ – 632-80 сәйкес келетін пайдалану168
құбырлар тізбегінің шартты диаметрі,
мм
4 Газлифтілі клапанның шартты диаметрі, 25
мм
5 Түсіру тереңдігі, м 3000
Ұңғылық орта Мұнай,конденсат,табиғи және
6 ілеспе газ,қабат суының
құрабында 1 г\л механикалық
қоспа бар
7 Ұңғы оқпанының тік бағыттан ауытқу 0,96
бұрышы, рад
8 Ұңғымалық орта температурасы, К артық 403
емес
9 Габаритті өлшемі, мм Диаметр 17100
10 Салмағы, кг Жиналған түрде 440
505
11 ТУ26-16-10-76. 1НІТ сәйкес келетін 2ПД-ЯГ-136-70-К2
пакер типі
12 Қабылдау клапаны, 1 дана КПП1-40К2
13 Ниппель, әрбіреуінде 1 данадан ЛНП.00101, 2 ЛН.001
14 Тізбектің айырғышы, 1 дана 4РК-73136-35К2
15 Ұңғымалық камера, 1 дана КТ-73Б69-35К2
16 ГПТ-25-35К2
17 ТУ26-16-50-77 сәйкес келетін қапақ
отырғызатын қондырғының өткізу тесігі
605 мм құрайтын газлифтілі клапан, 4 5Г-25-35-К2
дана

Газлифтілі ұңғыма жабдығының негізі бөлшектері: сорапты-компрессорлы
құбыр (СКҚ), газлифтілі клапандар, ұңғымалық камера, тізбектің айырғышы,
айналмалы клапаны, пакер және қабылдау клапаны. Жаңажол кен орнында сорапты-
компрессорлы құбырдың (СКҚ) 73.7,01 мм (С-75-2 материалды) түрі
қолданылуда.
Қазіргі газлифтілі қондырғы, ереже бойынша, ұңғыманың құбыраралық
кеңістігінде құбырларды бөлектену үшін пакермен жабдықталады. Жаңажол кен
орнында газлифтке ауысқанда қолданылатын пакердің түрі; Ү435-135 (Қытай
Халық Республикасы (ҚХР). Газлифтіге ауысқан ұңғымаларда құбыраралық
кеңістігінде көтеру құбырларын бақылау үшін ҚХР-ң қазіргі заманғы
өндірістік жабдықтары қондырылған. Кесте 2.3.1.4 Ү435-135 (ҚХР)
көрсеткіштері берілген.
Кесте2.3.1.4
Ү435-135 (ҚХР) көрсеткіштері

№ Көрсеткіштер Ү435-135
1 Отырғызу әдісі Гидравликалық
2 Жұмысшы қысым (Мах құлау қысымы) 35
3 Максималды сыртқы диаметрі, мм 135
4 Өткізу тесігінің диаметрі, мм 82,5
5 ГОСТ-633-80 сәйкес келетін
пайдалану тізбегі құбырларының
айыру пакерінің шартты диаметрі, мм168
6 Ұңғымалы ортаның температурасы, К 393
артық емес
7 Габаритті Диаметрі 135
өлшем, мм
Ұзындығы 610
8 Пайдалану тізбегінің ішкі 146
максималды диаметрі, мм

Ү435-135 пакер қондырғысы қос пакерлі КҮҮ435-135 аспап көмегімен
өндіріледі: аспап қондырылғаннан кейін тізбектің салмағы жазылады, қажетті
жағдайда тікелей жазу жүргізіледі де, СКҚ-ға 38,1 мм диаметрлі шар
түсіріледі, шар қақпақ отырғызылатын қондырғыға отырғаннан кейін 5 минут
уақыт ішінде жайлап қысым 10,15,18 МПа дейін ұлғаяды тізбектің салмағының
өзгеруін бақылау кезінде – салмақтың төмендеуі паксровкіде көрсетіледі.
Ұңғыманы фонтанды, содан кейін газлифтті әдіспен пайдалану
үрдісі кезінде, ұңғыманың камерасы газлифтілі қондырғы: меңіреу тығын,
ингибиторлы, айналмалы және газлифтілі клапандар қондырылады. Клапандар
ұңғымалы камера қалтасында орталықтандырылған орналасу үшін ең көп жұмыс
жасауы және таралуы керек. Олар өткізу қимасымен бірге көтеру құбырлар
тізбегіндей клапан қондырғысының тең өткізу қимасын сақтап қалады.
Бұл ұңғыманың барлық жұмыстарын зерттегенде, түп маңын жууға, ұңғыма
жабдығының алынбалы-салынбалы элементтерін ауыстырғанда көтеру құбырлар
тізбегін шығармай-ақ жасауға мүмкіндік туғызады.
Осыны ескере отырып, ұңғыманы пайдалану үрдісі кезінде негізі жұмысты
атқаратын ұңғылық камераға газлифтілі клапан қондырылады, ал технологиялық
жоба бойынша игерілді, сондай-ақ бөлімшедегі газлифтілі клапандары үшін
ҚХР өндірістік жабдықтары тексеру және тарирлеу СИУ-40 жан-жақты стенді,
ТSТ-1 газлифтілі калпандарын күйге келтіретін және реттейтін стенд, КD-600
камерасы қолданылады, газлифтіге ауысқан ұңғымаларда құбыраралық
кеңістігінде көтеру құбырларын бақылау үшін ҚХР-ң қазіргі заманғы
өндірістік жабдықтары қондырылған. Газлифтілі клапандары көтеру және түсіру
сипатына байланысты ZVТ-1 алынбалы-салынбалы және ZVG-350 тұрақты болып
екіге бөлінеді.
Ұңғымалық камераның өс бойында РТ-2 камерасы және ZVТ-
350алынбалы-салынбалы газлифтілі клапаны орналасқан.- РТ-1 тұрақты
ұңғымалық камерасы және ZVG-350 тұрақты газлифтілі клапаны. Кесте
2.3.1.5 Ұңғымалық камераның өс бойында орналасқан РТ-2 камерасының
көрсеткіштері берілген. Кесте 2.3.1.7 Алынбалы-салынбалы ZVТ-1 газлифтілі
клапанның көрсеткіштері, ал кесте 2.3.1.8 ZVG-350 тұрақты газлифтілі
клапанның көрсеткіштері берілген. Кесте 2.3.1.9 КЦВГ айналмалы клапанның
көрсеткіштері қарастырылған.

Кесте 2.3.1.5
Ұңғымалық камераның өс бойында орналасқан РТ-2 камерасының
көрсеткіштері

№ Көрсеткіштер РТ-2
1 Өткізу тесігінің диаметрі, мм 59
2 Максималды жұмысшы қысымы Рр, МПа 35
3 Ей сәйкес келетін жалғастырушы оймасы, дюйм. 278’’
4 Ұзындығы, мм 2080
5 Максималды сыртқы диаметрі, мм 114
6 Созылу беріктілігі, тн 60
7 МЕСТ-633-80 сәйкес келетін пайдалану тізбегі 140,146
құбырының шартты диаметрі, мм
8 Ұңғымалы ортаның температурасы, к(с) артық 423 (150)
емес.
9 Массасы, кг 58

Газлифтілі клапандар – ұңғымаға айдалатын газды автоматтыбасқаратын
қондырғы. Газлифтілі ұңғыма жабдығының негізі бөлшектері: сорапты-
компрессорлы құбыр (СКҚ), газлифтілі клапандар, ұңғымалық камера, тізбектің
айырғышы, айналмалы клапаны, пакер және қабылдау клапаны. Жаңажол кен
орнында сорапты-компрессорлы құбырдың (СКҚ) 73.7,01 мм (С-75-2 материалды)
түрі қолданылуда. Қазіргі газлифтілі қондырғы, ереже бойынша, ұңғыманың
құбыраралық кеңістігінде құбырларды бөлектену үшін пакермен жабдықталады.
Газлифтілі қондырғының істеп шыққан бөлшектерін арқанды техника
көмегімен ауыстыруға және сорапты – компрессорлы құбырлар тізбегін көтермей-
ақ орындауға болады.
Газлифтілі ұңғының жер асты жабдығының жинастыру сызбасын анықтау,
сараптау белгілері мен геологиялық-техникалық дәлелдеулерді ескере отырып,
ұңғымаларды үздіксіз газлифтіге ауыстыру керек. Кесте 2.3.1.6 РТ-1 тұрақты
ұңғымалық камерасының көрсеткіштері берілген.
Бұл ұңғыманың барлық жұмыстарын зерттегенде, түп маңын жууға, ұңғыма
жабдығының алынбалы-салынбалы элементтерін ауыстырғанда көтеру құбырлар
тізбегін шығармай-ақ жасауға мүмкіндік туғызады.
Кесте 2.3.1.6
РТ-1 тұрақты ұңғымалық камерасының көрсеткіштері

№ Көрсеткіштер РТ-1
1 Өткізу тесігінің диаметрі, мм 62
2 Максималды жұмысшы қысымы Рр, МПа 35
3 ЕЙ сәйкес келетін жалғастырушы оймасы, дюйм. 27811
4 Ұзындығы, мм 820
5 Максималды сыртқы диаметрі, мм 114
6 Созылу беріктілігі, тн 60
7 МЕСТ-633-80 сәйкес келетін пайдалану тізбегі 140,146
құбырының шартты диаметрі, мм
8 Ұңғымалы ортаның температурасы, к(с) артық 423 (150)
емес.
9 Массасы, кг 13

Кесте 2.3.1.7
Алынбалы-салынбалы ZVТ-1 газлифтілі клапанның көрсеткіштері

№ Көрсеткіштер ZVT-1
1 Газлифтілі клапанның шартты диаметрі, мм 25,4 (г)
(Дюйм)
2 Клапанның жұмысшы қысымы Рр, МПа 35
3 Зарядталған – сильфонның максималды қысымы, 15
Р3, МПа
4 сильфонның тиімді ауданы, см2 2,0
5 Өткізу тесігінің диаметрі, мм 18’, 316’, ¼’
6 Сыртқы максималды диаметрі, мм 34,5
7 Ұңғымалы ортаның температурасы, к (с) артық 373 (100)
емес
8 Жалпы ұзындығы, мм 490
9 Массасы, кг 1,25

Айналмалы клапаны газлифтілі клапанның базалық бөлшегінен жасалған,
ұңғымалы камерасы дәл осындай үлгіге қондырылады. Сондықтан КТ1-135б0-35
К2 типті ұңғылы камералы жер асты жабдығының компановка құралына кіргізуге
болады.
Қабаттың жылулық температурасының тереңдігі 1-2 метрден аспайды,
Ақтөбе қаласында 1,8 м құрайды. Қабаттың жылдық температурасы бейтарап
қабаттың тереңдігі әр түрлі аумақта түрліше болады. Тұрақты оң
температурада төменгі қабатта жыныстардың орналасу шарты және олардың
жағдайы оң температурамен анықталады. Кесте 2.3.1.8 ZVG-350 тұрақты
газлифтілі клапанның көрсеткіштері берілген. Бұл ұңғыманың барлық
жұмыстарын зерттегенде, түп маңын жууға, ұңғыма жабдығының алынбалы-
салынбалы элементтерін ауыстырғанда көтеру құбырлар тізбегін жасауғаболады.
Кесте 2.3.1.8
ZVG-350 тұрақты газлифтілі клапанның көрсеткіштері

№ Көрсеткіштер ZVG-350
1 Газлифтілі, клапанның шартты диаметрі, мм 25,4 (о’’)
(Дюйм)
2 Клапанның жұмысшы қысымы Рр, МПа 42
3 Зарядталған – сильфонның максималды қысымы Р3,15
МПа
4 сильфонның тиімді ауданы, см2 2,0
5 Өткізу тесігінің диаметрі, мм 18’, 316’, ¼’
6 Түсіру тереңдігі, м 3500
7 Ұңғымалы ортаның температурасы, к(с) артық 393 (120)
емес
8 Жалпы ұзындығы, мм 425
9 Массасы, кг 1,1

Кесте 2.3.1.9
КЦВГ айналмалы клапанның көрсеткіштері

№ Көрсеткіштер КЦВГ-25-35 К2
1 Шартты диаметр, мм 73
2 Жұмысшы қысым Рр, МПа 35
3 Ұстағыш басының сыртқы диаметрі, мм 22 ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Газлифтілі ұңғы өнімділігінің көрсеткіштері
Жаңажол кен орны жайлы
Газлифті ұңғыманың жерасты жабдықтары
Төменгі карбон жыныс қабатының максималды анықталғаны қалыңдығы 308 метр
Кеніштің биіктігі 200 метр
Газлифтілі скважиналарды іске қосу және газлифтте қолданылатын жабдықтар
Жаңажол кен орны бойынша өндіру ұңғыларының солт
Скважинаның газлифті жабдықтары
Фонтанды ұңғыманы компрессорлық әдіспен меңгеру
Газлифт әдісінің түрлері
Пәндер