Фирманың маркетингтік жүйесінің программалық жабдығын құру
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..3
1 КӘСІПОРЫН МАРКЕТИНГТІК АҚПАРАТТЫҚ ЖҮЙЕСІНІҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...5
1.1 Кәсіпорынның маркетингтік ақпараттық жүйесіне сипаттама ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 5
1.2 Кәсіпорын қызметінің тағайындалуы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...14
1. 3Ақпараттық жүйесіне қойылатын талаптар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..18
2 КӘСІПОРЫН МАРКЕТИНГТІК АҚПАРАТТЫҚ ЖҮЙЕСІН
ЖОБАЛАУ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..23
2.1 Есептің жалпы қойылымы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..23
2.2 Кәсіпорынның маркетингтік ақпараттық жүйесін жүзеге асыруда
қолданылатын программалық құралдарға сипаттама ... ... ... ... ... ... ... ... ..25
2.3 Ақпараттық база ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .37
2.4 Кәсіпорынның маркетингтік ақпараттық жүйесі жобасын құру
кезеңдері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .40
3 КӘСІПОРЫН МАРКЕТИНГТІК АҚПАРАТТЫҚ ЖҮЙЕСІНІҢ ТЕХНИКА.
ЭКОНОМИКАЛЫҚ СИПАТЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...45
3.1 Еңбек қауіпсіздігін ұйымдастыру мәселелері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..45
3.2 Электр қауіпсіздігін қамтамасыз ету ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .46
3.3 Жасанды жарықтандыруды ұйымдастыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .48
3.4 Өртке қарсы іс.шаралар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..51
3.5 Кәсіпорынның маркетингтік ақпараттық жүйесін құруға кететін
шығынынды есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 51
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...58
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...59
ҚОСЫМША ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...60
1 КӘСІПОРЫН МАРКЕТИНГТІК АҚПАРАТТЫҚ ЖҮЙЕСІНІҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...5
1.1 Кәсіпорынның маркетингтік ақпараттық жүйесіне сипаттама ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 5
1.2 Кәсіпорын қызметінің тағайындалуы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...14
1. 3Ақпараттық жүйесіне қойылатын талаптар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..18
2 КӘСІПОРЫН МАРКЕТИНГТІК АҚПАРАТТЫҚ ЖҮЙЕСІН
ЖОБАЛАУ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..23
2.1 Есептің жалпы қойылымы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..23
2.2 Кәсіпорынның маркетингтік ақпараттық жүйесін жүзеге асыруда
қолданылатын программалық құралдарға сипаттама ... ... ... ... ... ... ... ... ..25
2.3 Ақпараттық база ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .37
2.4 Кәсіпорынның маркетингтік ақпараттық жүйесі жобасын құру
кезеңдері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .40
3 КӘСІПОРЫН МАРКЕТИНГТІК АҚПАРАТТЫҚ ЖҮЙЕСІНІҢ ТЕХНИКА.
ЭКОНОМИКАЛЫҚ СИПАТЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...45
3.1 Еңбек қауіпсіздігін ұйымдастыру мәселелері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..45
3.2 Электр қауіпсіздігін қамтамасыз ету ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .46
3.3 Жасанды жарықтандыруды ұйымдастыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .48
3.4 Өртке қарсы іс.шаралар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..51
3.5 Кәсіпорынның маркетингтік ақпараттық жүйесін құруға кететін
шығынынды есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 51
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...58
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...59
ҚОСЫМША ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...60
Диплом жұмысы кіріспеден, теориялық бөлімнен, негізгі бөлімнен, қолданушыға мүмкін болатын облысының ақпараттық жүйесінің деңгейін бағалаудан, қорытындыдан, қолданылған әдебиеттер тізімінен және қосымшадан тұрады. Маркетингтегі ақпараттық жүйесін негіздеу бөлімінде заттық аймақ, кәсіпорын сипаттамасы, ақпараттық, программалық, математикалық, ұйымдастырушылық, лингвистикалық қамтамасыз ету талаптары анықталған және өнімнің сатылу көлемін талдау және болжау мәселесінің концептуалды сұлбасы көрсетілген. Негізгі бөлімінде өнімнің сатылу көлемін талдау мен болжау және өндірістің жоғарғы түсімділігін қамтамасыз ету үшін ақпараттық база және барлық есептер кешенін жүзеге асыруда қолданылатын программалық құрал жабдықтар сипаттамасы, математикалық, программалық қамтамасыз етілуі және оның құрылымы берілген. Сонымен қатар бақылаушы есеп пен қолданушыға нұсқау көрсетілген. Диплом жұмысында қолданылған әдебиеттер тізімі, құжаттардан және программадан тұратын қосымшалар бар.
Ұсынылып отырған диплом жұмысының мақсаты - сатып алушының қажеттілігін барынша зерттеу мен өндірістің жоғарғы түсімділігін қамтамасыз ету. Осы мақсатқа сәйкес ішкі есеп берудегі ақпараттың толық болуын қамтамасыз ету, сатып алушы қажеттіліктерін зерттеуде қолданылатын әдістердің және технологиялардың тиімділігін арттыру, ағымдағы ақпараттың тиімділігін және оның айқындылығын арттыру, маркетингтік талдауда қолданылатын әдістердің және технологиялардың тиімділігін арттыру, ұсынылатын мәліметтердің нақты және дәл болуын қамтамасыз ету және т.б. есептер шешіледі.
Қазіргі кезде барлық мекемелер нарыққа өтуге, даму перспективаларын жасаумен, шаруашылық жүргізудің түрлі формаларын қолдану тиімділігін кешенді бағалаумен, жедел басқарушылық шешімдерді жасаумен байланысты байланысты талдау жұмыстарының ауқымының кеңейтілуінде қажеттілік сезінуде. Осыған байланысты ЭЕМ негізінде экономикалық талдауды автоматтандыру объективті қажеттілік болуда. Ол шаруашылық қызметті басқару процесіне сапалы ақпараттық қызмет көрсетудің маңызының артуымен, қазіргі заманғы ЭЕМ-ң техникалық мүмкіндіктерінің қарқынды дамуымен, экономика дамуының қазіргі кезең ерекшеліктерімен шарттасады. Әрине, бұл жағдайларда ақпарат жүйелері экономикадағы басқарудың қажетті таптырмас құралына айналады. Қазіргі уақыттарда ақпарат жүйелері есептеу техникасынсыз қолмен жасалатын ақпарат жүйелері және автоматтандырылған ақпарат жүйелері болып жіктеледі.
Ақпараттық жүйе - экономикалық нысанды басқаруға қажетті ақпаратты жинау, сақтау, жаңарту, өңдеу және шығарып беру жүйесі [8].
Ұсынылып отырған диплом жұмысының мақсаты - сатып алушының қажеттілігін барынша зерттеу мен өндірістің жоғарғы түсімділігін қамтамасыз ету. Осы мақсатқа сәйкес ішкі есеп берудегі ақпараттың толық болуын қамтамасыз ету, сатып алушы қажеттіліктерін зерттеуде қолданылатын әдістердің және технологиялардың тиімділігін арттыру, ағымдағы ақпараттың тиімділігін және оның айқындылығын арттыру, маркетингтік талдауда қолданылатын әдістердің және технологиялардың тиімділігін арттыру, ұсынылатын мәліметтердің нақты және дәл болуын қамтамасыз ету және т.б. есептер шешіледі.
Қазіргі кезде барлық мекемелер нарыққа өтуге, даму перспективаларын жасаумен, шаруашылық жүргізудің түрлі формаларын қолдану тиімділігін кешенді бағалаумен, жедел басқарушылық шешімдерді жасаумен байланысты байланысты талдау жұмыстарының ауқымының кеңейтілуінде қажеттілік сезінуде. Осыған байланысты ЭЕМ негізінде экономикалық талдауды автоматтандыру объективті қажеттілік болуда. Ол шаруашылық қызметті басқару процесіне сапалы ақпараттық қызмет көрсетудің маңызының артуымен, қазіргі заманғы ЭЕМ-ң техникалық мүмкіндіктерінің қарқынды дамуымен, экономика дамуының қазіргі кезең ерекшеліктерімен шарттасады. Әрине, бұл жағдайларда ақпарат жүйелері экономикадағы басқарудың қажетті таптырмас құралына айналады. Қазіргі уақыттарда ақпарат жүйелері есептеу техникасынсыз қолмен жасалатын ақпарат жүйелері және автоматтандырылған ақпарат жүйелері болып жіктеледі.
Ақпараттық жүйе - экономикалық нысанды басқаруға қажетті ақпаратты жинау, сақтау, жаңарту, өңдеу және шығарып беру жүйесі [8].
1. Данилов А.В. Корпоративные информационные системы. Москва 2004г.
2. Банк В.Р., Зверев В.С. Информационные системы в экономике. Экономист 2005г.
3. Гринберг А.С., Горбачев Н.Н. Информационные технологий управления. Учебное пособие – Москва.: Юнити - Дана, 2004г.
4. Моисеева Н. Маркетинговые технологий в обеспечений деловой активности организаций.// Проблемы теории и практики управления – 2002. -№ 6 –с. 91-98.
5. Қазақстан Республикасының Конституциясы – Алматы,1995.
6. Закон РК. Об информатизации // Казахстанская правда. - 2003.- 14 мая
7. «Қазақстан Республикасының ақпарат қауіпсіздігін қамтамасыз етудің мемлекеттік бағдарлымасы туралы» 14 наурыз 2000 жылдың №359 Қазақстан Республикасының Президентінің /Указ/.
8. Вендров А.М. Проектирование программного обеспечения экономических информационных систем. Учебник, М: Финансы и статистика,2000-352б
9. Е.Г.Неверова Ақпарат жүйелеріндегі мәліметтер базасын құрудағы пробл емаларды зерттеу/ “Экономикадағы ақпарат жүйелері” мақалалар жинағы. Алматы: Экономика.
10. Н.Б.Бралиева, Қ.С.Байшоланова Экономикадағы ақпарат жүйелері/Алматы: Экономика Баспасы, 2001.
11. Н.Б.Бралиева, Л.А. Байбулекова, А.И.Тилегенов Бизнестегі ақпарат жүйелері. – Алматы: Экономика Баспасы, 1998.
12. Голубков В. Маркетинговые исследования/Москва: Финансы и статистика, 2001
13. Филипп Котлер Основы маркетинга/ Москва: Финансы и статистика, 1998
14. Э.М.Бенецкий, Л.А.Морозов. Қосымша программа пакеті қоймасына автоматтандыралған басқару жүйесін ендіру. – М, Статистика.
15. Экономикадағы автоматтандырылған ақпараттық технологиялар: Оқулық. Трибулина И.Т. – М: ФиС, 2000 – 416 бет.
16. Смирнова Г.Н. и др. Проектирование экономических информационных систем. М: Финансы и статистика, 2000-352б.
17. Фаронов В.В. Delphi 4. Учебный курс.-М: “Нолидж”,1998.
18. Сейдахметова Ф.С. Источники и методы сбора маркетинговой информации. Служба маркетинга/сбыта на предприятий. -1997г. № 3 –с. 7-8.
2. Банк В.Р., Зверев В.С. Информационные системы в экономике. Экономист 2005г.
3. Гринберг А.С., Горбачев Н.Н. Информационные технологий управления. Учебное пособие – Москва.: Юнити - Дана, 2004г.
4. Моисеева Н. Маркетинговые технологий в обеспечений деловой активности организаций.// Проблемы теории и практики управления – 2002. -№ 6 –с. 91-98.
5. Қазақстан Республикасының Конституциясы – Алматы,1995.
6. Закон РК. Об информатизации // Казахстанская правда. - 2003.- 14 мая
7. «Қазақстан Республикасының ақпарат қауіпсіздігін қамтамасыз етудің мемлекеттік бағдарлымасы туралы» 14 наурыз 2000 жылдың №359 Қазақстан Республикасының Президентінің /Указ/.
8. Вендров А.М. Проектирование программного обеспечения экономических информационных систем. Учебник, М: Финансы и статистика,2000-352б
9. Е.Г.Неверова Ақпарат жүйелеріндегі мәліметтер базасын құрудағы пробл емаларды зерттеу/ “Экономикадағы ақпарат жүйелері” мақалалар жинағы. Алматы: Экономика.
10. Н.Б.Бралиева, Қ.С.Байшоланова Экономикадағы ақпарат жүйелері/Алматы: Экономика Баспасы, 2001.
11. Н.Б.Бралиева, Л.А. Байбулекова, А.И.Тилегенов Бизнестегі ақпарат жүйелері. – Алматы: Экономика Баспасы, 1998.
12. Голубков В. Маркетинговые исследования/Москва: Финансы и статистика, 2001
13. Филипп Котлер Основы маркетинга/ Москва: Финансы и статистика, 1998
14. Э.М.Бенецкий, Л.А.Морозов. Қосымша программа пакеті қоймасына автоматтандыралған басқару жүйесін ендіру. – М, Статистика.
15. Экономикадағы автоматтандырылған ақпараттық технологиялар: Оқулық. Трибулина И.Т. – М: ФиС, 2000 – 416 бет.
16. Смирнова Г.Н. и др. Проектирование экономических информационных систем. М: Финансы и статистика, 2000-352б.
17. Фаронов В.В. Delphi 4. Учебный курс.-М: “Нолидж”,1998.
18. Сейдахметова Ф.С. Источники и методы сбора маркетинговой информации. Служба маркетинга/сбыта на предприятий. -1997г. № 3 –с. 7-8.
Пән: Информатика, Программалау, Мәліметтер қоры
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 80 бет
Таңдаулыға:
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 80 бет
Таңдаулыға:
Т.Рысқұлов атындағы Қазақ Экономикалық Университеті
Қорғауға жіберілді
Қолданбалы
информатика
кафедрасының
меңгерушісі:
ф.-
м.ғ.к., доцент Заурбеков Н.С.
№ ___ хаттама _________ 2010 ж.
Дипломдық жұмыс
Тақырыбы: Фирманың маркетингтік жүйесінің программалық жабдығын құру
050704-Есептеу техникасы және программалық жабдықтама мамандығы
Орындаған:
3 курс студенті _________________ Молдакасым
Н.М.
Ғылыми жетекшісі:
т.ғ.к., доцент _________________
Казиева Г.С.
Алматы, 2010
Мазмұны
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..3
1 КӘСІПОРЫН маркетингтік ақпараттық жүйесінІҢ ТЕОРИЯЛЫҚ
негіздеРІ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... 5
1. Кәсіпорынның маркетингтік ақпараттық жүйесіне
сипаттама ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .5
1.2 Кәсіпорын қызметінің
тағайындалуы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .14
1. 3Ақпараттық жүйесіне қойылатын
талаптар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...18
2 КӘСІПОРЫН маркетингтік ақпараттық жүйесін
жобалау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ..23
2.1 Есептің жалпы
қойылымы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ..23
2.2 Кәсіпорынның маркетингтік ақпараттық жүйесін жүзеге асыруда
қолданылатын программалық құралдарға
сипаттама ... ... ... ... ... ... .. ... ... 25
2.3 Ақпараттық база
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... .37
4. Кәсіпорынның маркетингтік ақпараттық жүйесі жобасын құру
кезеңдері ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...40
3 КӘСІПОРЫН маркетингтік ақпараттық жүйесінІҢ техника-
экономикалық сипаты
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .45
3.1 Еңбек қауіпсіздігін ұйымдастыру
мәселелері ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... .45
3.2 Электр қауіпсіздігін қамтамасыз
ету ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .46
3.3 Жасанды жарықтандыруды
ұйымдастыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .48
4. Өртке қарсы іс-
шаралар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ..51
5. Кәсіпорынның маркетингтік ақпараттық жүйесін құруға кететін
шығынынды
есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... 51
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... .58
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... .59
Қосымша ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ...60
Кіріспе
Диплом жұмысы кіріспеден, теориялық бөлімнен, негізгі бөлімнен,
қолданушыға мүмкін болатын облысының ақпараттық жүйесінің деңгейін
бағалаудан, қорытындыдан, қолданылған әдебиеттер тізімінен және қосымшадан
тұрады. Маркетингтегі ақпараттық жүйесін негіздеу бөлімінде заттық аймақ,
кәсіпорын сипаттамасы, ақпараттық, программалық, математикалық,
ұйымдастырушылық, лингвистикалық қамтамасыз ету талаптары анықталған және
өнімнің сатылу көлемін талдау және болжау мәселесінің концептуалды сұлбасы
көрсетілген. Негізгі бөлімінде өнімнің сатылу көлемін талдау мен болжау
және өндірістің жоғарғы түсімділігін қамтамасыз ету үшін ақпараттық база
және барлық есептер кешенін жүзеге асыруда қолданылатын программалық құрал
жабдықтар сипаттамасы, математикалық, программалық қамтамасыз етілуі және
оның құрылымы берілген. Сонымен қатар бақылаушы есеп пен қолданушыға нұсқау
көрсетілген. Диплом жұмысында қолданылған әдебиеттер тізімі, құжаттардан
және программадан тұратын қосымшалар бар.
Ұсынылып отырған диплом жұмысының мақсаты - сатып алушының
қажеттілігін барынша зерттеу мен өндірістің жоғарғы түсімділігін қамтамасыз
ету. Осы мақсатқа сәйкес ішкі есеп берудегі ақпараттың толық болуын
қамтамасыз ету, сатып алушы қажеттіліктерін зерттеуде қолданылатын
әдістердің және технологиялардың тиімділігін арттыру, ағымдағы ақпараттың
тиімділігін және оның айқындылығын арттыру, маркетингтік талдауда
қолданылатын әдістердің және технологиялардың тиімділігін арттыру,
ұсынылатын мәліметтердің нақты және дәл болуын қамтамасыз ету және т.б.
есептер шешіледі.
Қазіргі кезде барлық мекемелер нарыққа өтуге, даму перспективаларын
жасаумен, шаруашылық жүргізудің түрлі формаларын қолдану тиімділігін
кешенді бағалаумен, жедел басқарушылық шешімдерді жасаумен байланысты
байланысты талдау жұмыстарының ауқымының кеңейтілуінде қажеттілік
сезінуде. Осыған байланысты ЭЕМ негізінде экономикалық талдауды
автоматтандыру объективті қажеттілік болуда. Ол шаруашылық қызметті басқару
процесіне сапалы ақпараттық қызмет көрсетудің маңызының артуымен, қазіргі
заманғы ЭЕМ-ң техникалық мүмкіндіктерінің қарқынды дамуымен, экономика
дамуының қазіргі кезең ерекшеліктерімен шарттасады. Әрине, бұл жағдайларда
ақпарат жүйелері экономикадағы басқарудың қажетті таптырмас құралына
айналады. Қазіргі уақыттарда ақпарат жүйелері есептеу техникасынсыз қолмен
жасалатын ақпарат жүйелері және автоматтандырылған ақпарат жүйелері
болып жіктеледі.
Ақпараттық жүйе - экономикалық нысанды басқаруға қажетті ақпаратты
жинау, сақтау, жаңарту, өңдеу және шығарып беру жүйесі [8].
Ақпараттық жүйе жобасы мен ақпаратты есептеу жүйесінен тұратын күрделі
жүйе. Ақпараттық жүйе жобасы деп - ақпараттық жүйе құру мен жұмыс істету
шешімдерін сипаттап жазылған техникалық құжат, ал ақпаратты есептеу жүйесі
АЖ жобасын жұмыс істетуге бағытталған ұйымдастыру техникалық кешен деп
түсінуге болады. АЕЖ мәліметтерді жинауды, өткізіп беруді, өңдеуді,
сақтауды, жинақтап толтыруды және шығарып беруді АЖ жобасындағы шешімдерге
сәйкес қамтамасыз етеді.
Нарықтық экономиканың функционалды құрылымының ақпарат жүйесіне
негізінен экономикадағы ақпарат жүйесі кіреді - бұл экономика бағытындағы
қызметкерлерді, техникалық және программалық жабдықтарды, мәліметтерді
өңдеу амалдары мен әдістерді, сондай-ақ нақты бір саладағы ақпараттық
жүйені қосатын жоғарғы деңгейде арнайы тұрғызылған ақпарат жүйесі.
Экономикадағы ақпарат жүйелерінің кіріс құжаттарына ішкі және сыртқы
ақпарат жатса, ал шығыс құжаттарына басқару шешімдерін қабылдауға арналған
ақпарат жатады. Әлемдік қауымдыққа интеграциялану Қазақстан экономикасын
дамыған мемлекеттер үшін жалпы тенденцияларға сәйкес реформалауы тиіс, бұл
барлық кезеңдерде ең прогрессивті және қазіргі заман талабына сай ғылым
және басқару тәжірибесінің тәсілдерін, соның ішінде маркетингтің жаңа
бағыттарын ендіруду білдіреді.
Ақпараттық жүйе жобасы мен ақпаратты есептеу жүйесінен тұратын күрделі
жүйе. Ақпараттық жүйе жобасы деп - ақпараттық жүйе құру мен жұмыс істету
шешімдерін сипаттап жазылған техникалық құжат, ал ақпаратты есептеу жүйесі
жобасын жұмыс істетуге бағытталған ұйымдастыру техникалық кешен деп
түсінуге болады. Ақпаратты есептеу жүйесінен мәліметтерді жинауды, өткізіп
беруді, өңдеуді, сақтауды, жинақтап толтыруды және шығарып беруді АЖ
жобасындағы шешімдерге сәйкес қамтамасыз етеді.
1 КӘСІПОРЫН маркетингтік ақпараттық жүйесінІҢ
ТЕОРИЯЛЫҚ негіздеРІ
1.1Кәсіпорынның маркетингтік ақпараттық жүйесіне сипаттама
Корпоративтік ақпараттық жүйе осындай ірі мекемелердің барлық
ресурстарын және іскерлік процесстерін басқаруды автоматтандыруға
бағытталған. Осымен қатар басқарушылық процесстерді автоматтандыру
ақпаратты өңдеуге кететін шығындарды азайтуға ғана емес, мекеменің жұмыс
кезіндегі іскерлік процесстерін және ұйымдық құрылымын динамикалық
оптимизациялауға бағытталған. Қазіргі кездегі мекемелер (корпорациялар)
көпжақты қызметтің, бөлімшелердің территориялық бөлінуінің, серіктестерімен
кооперативтік байланыстардың көп болуына байланысты күрделі құрылымға ие.
Қазіргі күнгі КАЖ архитектурасы іскерлік процесстің күрделі
операцияларын бір бүтін ретінде бақаруға мүмкіндік беретін ақпараттық
жүйенің программалық компоненттерінің клиент-серверлік әрекеттесу
принциптеріне немесе транзакцияның орындалуына негізделеді. Сондықтан
мұндай ақпараттық жүйелер транзакцияны жедел өңдейтін жүйелер (OLTP- OnLine
Transaction Processing) деп аталады.
КАЖ-ң клиент-серверлік архитектурасы қолданушылардың ақпараттық
жүйемен және іскерлік процесстер немесе ұзақ транзакцияларды орындау
процессінде өзара әрекеттесуін қарапайымдандырады. Ұзақ транзакцияны КАЖ-ға
жүгінуді талап ететін, әр қайсысы бүкіл жиынтық орындалмай еш бағалыққа ие
болмайтын іскерлік процесстің операциялар жиынтығы ретінде қарастыруға
болады. Қысқа транзакцияны немесе жәй транзакцияны КАЖ компонентінің
біреуіне жүгіну немесе клиенттің серверге жүгінуі ретінде қарастыруға
болады.
Сервер ретінде клиенттің ақпараттық қажеттілігіне қызмет көрсететін
процессті түсінуге болады. Әртүрлі архитектураларда процесс ретінде
мәліметтер базаларын іздеу немесе жаңарту болуы мүмкін, сонда сервер
мәліметтер база сервері деп аталады немесе процессті мәліметтерді өңдейтін
процедура орындауы мүмкін, мұндай жағдайда сервер қосымша сервер деп
аталады.
Сервермен байланысты анықтау, қызмет көрсетуге сұрау түрін анықтау,
серверден қызмет көрсету нәтижесін алу, қызмет көрсетудің аяқталуын растау
клиенттің міндеттері болып табылады. Қызмет көрсетуге сұрау жіберетін соңғы
қолданушы, сондай-ақ соңғы қолданушымен шақырылған қосымша да клиент болуы
мүмкін.
Жалпы жағдайда клиент-серверлік архитектура өзіне ұсынудың үш
деңгейін қосады:
• Мәліметтерді қолданушымен ұсыну деңгейі;
• Мәліметтерді қосымшамен өңдеу деңгейі;
• Мәліметтер базасымен өзара әрекет ету деңгейі;
Клиенттер және серверлер жергілікті немесе ауқымды есептеуіш
желінің әртүрлі түйіндерінде орналасқан кезде клиент-серверлік архитектура
көп қолданушылық жұмыс режимін іске асырады және бөлінгіш болып табылады.
Жергілікті желінің орталықтандырылған есептеуіш жүйеден артықшылығы бұрын
орнатылған есептеуіш құрылғылар арасындағы өзара қәрекет принциптерін қайта
қарастырусыз біртұтас өткізу ортасы көмегімен есептеуіш ресурстарға ашық
қосылу және қолдануында.
Есептеуіш желіде клиент-серверлік архитектура түрліше іске асуы
мүмкін. Нақты сұлбаны таңдау түрлі нұсқалар мекеменің алыстатылған
бөлімшелерінің территориялық бөлінуімен, эксплуатациялық беріктік
талаптарымен, тез әрекет етуімен, қызмет көрсету қарапайымдылығымен
анықталады.
Файл-серверлік архитектурасы мәліметтерді өңдеудің ең қарапайымы
болып келеді, осыған орай серверде тек қана мәліметтер файлдары орналасқан,
ал клиенттік бөлігінде қолданушылар қосымшаларымен бірге МҚБЖ орналасқан.
Файл-сервер өнімділігі жағынан және ДЭЕМ жедел жадысы жағынан айтарлықтай
құатты болып, жергіліктік желінің орталық түйіні болып табылады. Файл-
сервер желілік операциондық жүйе ортасында операциондық жүйе файлдарының
толығымен баламасы болатын және файл-сервердің сыртқы жадысында орналасқан
файлдарға енуді ұйымдастырады.
Берілген жағдайда МҚБЖ программалары жергіліктік желінің жұмысшы
станцияларының жедел жадысында, ал мәліметтер базасының файлдары файл-
сервердің магниттік дисктерінде орналасады. Арнайы интерфейстік модуль
сұрау жасалған файлдардың қай жерде орналасқанын анықтайды. Осыған
байланысты берілген МҚБЖ жергіліктік мәліметтер базасымен де, орталық
мәліметтер базасымен де жұмыс істей алады. Файл-сервер мәліметтер базасын
бірлесе қолдануды синхронизациялау жазуларды басқа жұмыс станцияларынан қол
жетпейтіндей ету үшін, оларды түзету уақытына блоктайтын мәліметтер
базаларын басқару жүйесіне жүктеледі.
Файл-серверлерді қолдану - мәліметтерді өңдеудің барлығы жұмыс
станциясында орындалады, ал файл-сервер тек мәліметтерді жинақтаушы және
ену құралының функциясын атқарады дегенді білдіреді.
Екі деңгейлі клиент-серверлік архитектурасы тек қана мәліметтер
базасының серверін (DB-сервер) қолдану негізінде құрылған. Клиент бөлігі
мәліметтерді ұсыну деңгейі болып табылады, ал серверде мәліметтер базасымен
бірге МҚБЖ және қолданбалы қосымшалар орналасқан.
DB-сервердің файл-серверден айырмашылығы - оның жедел жадысында
желілік операциялық жүйеден басқа жұмыс станцияларымен DB-сервердің сыртқы
жадысында орналасқан мәліметтер базасын бірлесе қолдануын қамтаммассыз
ететін орталықтандырылған МҚБЖ жұмыс істейді.
DB-сервері мәліметтер файлдарын тұтастай желімен жіберуден бас
тартуға мүмкіндік береді, оның орнына қолданушының сұрауын
қанағаттандыратын мәліметтер базасынан алынған іріктемені ғана жіберу
мүмкіндігі бар. Осымен қатар қолданушы қосымшасын екі бөлікке бөлу
мүмкіндігі бар: бір бөлігі серверде орындалады және мәліметтер базасынан
алынған мәліметтерді іріктеумен және агрегациялаумен байланысты, талдау
және шешім қабылдауға қажетті мәліметтерді ұсынатын екінші бөлігі клиент
машинасында жүзеге асырылады. Осы арқылы, сервер және клиенттік жұмыс
станцияларының есептеуіш ресурстарын қосу нәтижесінде ақпараттық жүйенің
жалпы өнімділігі артады.
Қолданушылардың КАЖ-ға енудің негізгі құқықтары мыналар:
• Есептеуіш ресурстарға ену құқықтары. Мұндай құқықтар желілік операциялық
жүйе құралдары көмегімен есептеуіш желі администраторымен беріледі.
Құқықтарды беру процессі түрлі қолданушылар категорияларына желі
ресурстарының және олармен оқу, қайта өңдеу, жазу функцияларын орындау
мүмкіндіктерінің тағайындалуына негізделеді. Мысалы, manager 1 атты
қолданушыға 1 кестеде көрсетілген ресурстарға қол жеткізе алады.
1 кесте.
Қолданушылардың қол жеткізетін ресурстары
Қолданушы аты Жүйелік ресурс Рұқсат етілген
(дисктер, функциялар
папкалар,файлдар)
manager 1 D:\zapasy\ostatok1.dbf Тек оқұ
D:\zapasy\ostatok.dbf Оқұ, қайта
C:\price өңдеу
Тек жазу
• КАЖ-ң МҚ-ы сұлбасының объекттеріне ену құқықтары. Мұндай құқықтар
серверлік МҚБЖ құралдары көмегімен МҚ-ы серверінің администраторымен
беріледі. Құқықтарды беру процессі түрлі қолданушылар категорияларына МҚ
сұлбасының объекттерімен оқу, қайта өңдеу, жазу функцияларын орындау
мүмкіндіктерінің тағайындалуына негізделеді. Мысалы, manager 1 атты
қолданушыға 2 кестеде көрсетілген ресурстарға қол жеткізе алады.
1. Кесте.
Қолданушының құқықтары мен жеңілдіктер тізімі
Қолданушы МҚ объекттілері Рұқсат етілген
аты функциялар
(R-Оқу, RW-Оқу,
жазу, W-жазу)
Кесте Алаң Бейне Есеп беруСұрау
manager 1 SPR_M RW
KODM RW
E1 RW
V1 R
REP1 R
ZAPR1 R
2. КАЖ үшін есептеуіш желі (ЕЖ) жасау
КАЖ үшін берілген архитиктураның ЕЖ-н жасау құрылғыларды сатып алу
және монтаждау, сонымен қатар желілік програмалық қамтаммасыздандыруды
орнатуға негізделеді. Функционалдық құрылымды сипаттау-D6 және техникалық
құралдар мен желілік операциялық жүйенің таңдалған конфигурациясын сипаттау-
D3 негізінде есептеуіш желіні-G1 жасау іске асады.
Желілік операциялық жүйені таңдау көбінесе есептеуіш құралдардың
техникалық платформасына тәуелді. INTEL платформасын қолданғанда WINDOWS NT
және WINDOWS 95 желілік операциялық жүйелері көп таралған болып табылады.
- ILM
- SUN
- HP және т.б.
Платформалары қолданғанда UNIX операциялық жүйесінің
түрлі версиялары сәйкес платформаларға қолданылады.
КАЖ үшін МҚ-ң серверін таңдау МҚ-ы серверлерінің нарығын әртүрлі
критериялар бойынша талдауға негізделеді. Мұндай критерилер келесілер болуы
мүмкін:
• Аппараттық архитиктурадан тәуелсіздігі;
• Программалық- аппараттық платформадан тәуелсіздігі;
• Ашық жүйелер стандартын сүйемелдеу;
• Мәліметтерді көппроцессорлық және параллельді өңдеуді сүйемелдеу;
• Таратылған мәліметтерді оптималды сақтау;
• WEB серверлерді сүйемелдеу және INTERNET-пен жұмыс;
• Екілік индекстерді сүйемелдеу;
• Үзіліссіз жұмыс;
• Бұзылудан сақтау;
• Қолдану қарапайымдылығы;
Мысал түрінде жоғарыда аталған критерилер бойынша ORACLE 7.0, MS SQL
SERVER 2000 және ADABAS D МҚ-ң серверлерінің салыстыруын қарастырайық.
Салыстырмалы талдау 3 кестеде келтірілген.
3 Кесте. МҚ серверлерінің салыстырмалы сипаттамалары
Салыстыру ORACLE 7.0 MS SQL SERVER ADABAS D
критерилері 2000
1 2 3 4
Аппараттық архитиктурадан ия ия ия
тәуелсіздігі
Программалық- аппараттық ия жоқ ия
платформадан тәуелсіздігі
Ашық жүйелер стандартын ия ия ия
сүйемелдеу
Мәліметтерді көппроцессорлық ия ия ия
және параллельді өңдеуді
сүйемелдеу
Таратылған мәліметтерді ия ия ия
оптималды сақтау
WEB серверлерді сүйемелдеу және ия ия ия
INTERNET-пен жұмыс
Екілік индекстерді сүйемелдеу ия жоқ ия
Үзіліссіз жұмыс ия ия ия
Бұзылудан сақтау ия жоқ ия
Қолдану қарапайымдылығы жоқ ия ия
Бірыңғайлы интерфейстің болуы жоқ ия жоқ
Серверлерді топтық басқару ия ия жоқ
Мәліметтерді импорттау, ия ия жартылай
экспорттау, трансформалау
Осы жұмыста құрылған ақпараттық жүйе КАЖ-ң барлық талаптарына
сәйкес құрылды.
XIX ғасырда көптеген фирмалар ұсақ болды және олардың қызметкерлері
өздерінің клиенттерін жеке таныды. Басқарушылар маркетингтік ақпаратты
адамдармен сұқпаттасу, сұрақтар қою арқылы жинады. ХІХ ғасырда ауқымды және
жақсы сапалы маркетингтік ақпаратты жинаудың қажеттігін негіздеген үш бағыт
күшейді:
1. Жергілікті жердегі маркетингтік деңгейден жалпы ұлттық масштабтағы
маркетингке көшу: Фирма өзінің нарығының территориясын тұрақты
кеңейтіп отырады, басқарушылар барлық клиенттерін тікелей білмейді.
Маркетингтік ақпаратты жинаудың басқа жолдарын табу керек.
2. Сатып алу мұқтаждығынан сатып алу қажеттілігіне көшу: Табыстарының
өсуіне қарай сатып алушылардың тауарларды таңдау талғамы артады.
Сатушыларға сатып алушылардың тауарлардың әртүрлі сипаттамаларына,
орамаларына және де басқа қасиеттеріне реакциясын болжау қиындайды,
олар маркетингтік зерттеуге жүгінеді.
3. Бағалық бәсекелестіктен бағалық емес бәсекелестікке көшу: Сатушылар
тауарларға маркалық атаулар беру, тауарларды дараландыру, жарнама
және өткізуді ынталандыру сияқты маркетингтің бағалық емес
құралдарын кеңінен қолдануда және оларға нарықтың осы құралдарды
қолдануға қалай жауап қайтаратыны туралы ақпарат қажет.
Шаруашылық жүргізу шарттарын және қазіргі таңда бар маркетингттік
технолгияларды талдау қазіргі экономикалық жағдайда отандық тауар және
қызмет өндірісінің дамуы көп жағдайда оларды нарықта жылжыту тәсілдеріне
және тұтынушылардың отандық өнім маркаларына адалдығын қалыптастыруға
тәуелді болатынын көрсетеді.
Бұл стратегиялық жоспарлау мен басқаруға анағұрлым салмақты
қарауды, фирманың іскерлік белсенділігінің дамуына негіз жасайтын заман
талабына сай маркетингтік технологияларды қолдануды талап етті. Сондықтан
олардың негізгі мақсаты – қолда бар потенциалды қолдану және ұжымдармен
ұйымдардың ыдырауына жол бермеу болды.
Іскерлік белсенділік деп ұйымның, оны құраушыларының сыртқы ортамен
үйлесімді келісілген дамуы негізінде экономикалық өсуіне (соның ішінде
өндірістік-өткізу жүйесі) себептесетін әрекеттердің жиынтығын түсіну керек.
Іскерлік белсенділікті сандық бағалау дәстүрлі түрде екі бағыт бойынша
жүзеге асырылады – жоспардың орындалу дәрежесі бойынша және ресурстарды
қолдану тиімділігінің деңгейі бойынша. Бірақ бұл көрсеткіштер негізінен
жүйенің экономикалық даму қарқынына әсер ететін ішкі факторларды бағалайды.
Осы шартта өткізу нарығының кеңдігі, экспортқа шығарылатын өнімнің болуы,
мекеме абыройы (соның ішінде мекеме қызметін қолданушы клиенттердің
танымалдығы және т.б.) сияқты іскерлік белсенділіктің сапалы құраушылары
формализациялауға келмейтін сияқты қарастырудан тыс қалады.
Мекеменің іскерлік белсенділігін зерттегенде әлемдік шаруашылық
конъюнктурасының бірнеше түрлерін қарастыру қажет, ұлттық, аймақтық,
салалық деңгейлерін. Конъюнктураны жүйелі (маусымдық, циклдық) және жүйесіз
тербелістерге ие тербелістік жүйе ретінде қарастырғанда ғана іскерлік
белсенділік деңгейін бағалау, өзгеру қадамын түсіндіру және болашақ
жағдайын болжау мүмкін болады. Тербелгіш процесстер ережеге сай қайтқыш
болып табылады. Олармен қатар қоғамның экономикалық өмірінің динамикалық
процесінде іскерлік белсенділікті басқару моделіне кездейсоқ құраушылар
түрінде енуі мүмкін болатын қайтпайтын тенденциялар бар.
Маркетингтік белсенділік іскерлік белсенділіктің құраушылырының бірі
ретінде қарастырылуы мүмкін. Маркетингтік белсенділік деп стратегия сапасын
және маркетингтік потенциалды интенсивті қолдану және дамыту кезінде
сыртқы орта өзгерістеріне реакция жылдамдығын бейнелейтін мекеменің
бәсекелестік ортада әрекетінің нәтижелігінің комплекстік сипаттамасын
түсінуге болады. Жарнама нарығы маркетингтік белсенділіктің индикаторы
ретінде қызмет етуі мүмкін. Маркетингтік белсенділік көрсеткіштерінің
құрамында сапалық аспект (бәсекелестік стратегиясы) көрсеткіштері,
маркетингтік потенциалды (маркетингтік “миксті” пайдалану әдістері мен
мәдениеті) мобилизациялау деңгейінің көрсеткіштері және динамикалық
(маркетингтік өзгерістерді өткізу жылдамдығы, бәсекелестік жағдайға реакция
сипатының сәйкес келуі) көрсеткіштер, және де осыдан шығатын осы
белсенділік масштабының рационалдығы және оның тартылған инвестициялар
деңгейін қамтаммассыз етуі қарастырылуы керек.
Маркетингтік комуникациялардың негізгі түрлерінің бірі - жарнама
нарығының дамуы - бизнестегі коммуникативтік белсенділіктің артуы туралы
және қосымша зерттеу мен уақыт талабына жауап беретін маркетингтің жаңа
принциптерін жасау қажеттілігі туралы айтуға мүмкіндік береді. Түрлі
маркетингтік концепциялардың оларда маркетингтік комуникацияларға берілген
ролі жағынан салыстырмалы талдауы ақпараттық қоғамда жалпы маректингті
және ішінара маркетингтік комуникацияларды басқаруда жаңа бағыттың қажет
екенін көрсетті.
Мұндай бағыт маркетингтің коммуникациялық концепциясында бейнеленеді.
Маркетингтің коммуникациялық концепциясы қазіргі қоғам жағдайында
маркетингтің басты мақсаты болып табылатын қаржылық есеп беруді
публикациялаудан жаңа тауар атын таңдауға дейін мекеменің барлық
сфераларында сауатты коммуникация ұйымдастыруға негізделеді.
Маркетингтегі ақпараттық жүйе:
1.1-сурет. Маркетингтегі ақпараттық жүйе сызбасы
Маркетингтегі ақпараттық жүйе ішкі және сыртқы көздерден алынған
мәліметтерді маркетингтік қызмет басшылары мен мамандарына қажетті
ақпаратқа айналдырады. Маркетингтегі ақпараттық жүйе сәйкес шешімдер
қабылдайтын маркетингтік қызмет басшылары мен мамандарының арасында
ақпаратты таратады. Сонымен қатар мекеменің басқа автоматтандырылған
жүйелерімен бірлесе жұмыс істеп, мекеменің басқа қызмет басшыларына қажетті
ақпаратты жеткізеді. Мекемедегі маркетингтің функциясын жүзеге асыру үшін
қажетті ақпарат кеңістігін сипаттайды.
Маркетингтегі ақпараттық жүйесін құру мақсаты екі жағдайдан
тұрады: сатып алушының қажеттілігін барынша зерттеу мен өндірістің жоғарғы
түсімділігін қамтамасыз ету. Нарық жүйесіндегі фирманың немесе мекеменің
ақпарат кеңістігі мен көп сатылы иерархиялы құрылымдағы директивті
экономикалық жағдайда жұмыс істейтін мекеменің ақпарат кеңістігінің біршама
айырмашылығы болады. Нарық күрделі ықтимал жүйе болғандықтан, әдетте ол
шаруашылық қызметтегі нақты тәуекелділікті болжайды. Нарық кезінде
фирмалардың қызмет атқаруы – бұл қажетті мүмкіндіктерді жіберіп алудың және
қалаған табысқа жетудің кездейсоқ жағдайларымен үнемі алмасып отыруы.
Фирманың қалаған табысы ұзаққа созылуы үшін, соншалықты басқа да
факторлармен қоса, ол жан-жақты ақпаратты болуы керек. Бұл жерде ақпаратты
бола білу дегенді тек мәлімет жинау деп ұғынуға болмайды, бұл деген болжау
мен ықтималдық теориясының, ойындар теориясының және т.б. әдістерге
негізделген ақпаратты таңдаудың арнаулы тәсілдерін де білу дегенді
білдіреді. Ақпаратты бола білу – бұл тіпті “жағымсыз” ақпаратты болашақ
табыс факторына немесе жаңа ойлардың генераторына айналдыра білуден тұратын
өнерге жатады. Ішкі есеп беру жүйесі – бұл фирма қызметінің әртүрлі
жақтарын мен жағдайларын сипаттайтын мәліметтер. Мәліметтерге: тапсырыстар,
есеп берулер, өнімнің бағалары, келіп түскен ұсыныстар, пікірлер, әртүрлі
келісім шарттардың жүруі, материалдардың көлемі, өнімнің өзіндік құны, өтім
және қарыздар туралы мәліметтер. Әр фирманың күнделікті өткізу
көрсеткіштері, шығындар, материалдық қорлар, қолдағы ақшаның қозғалысы,
кредиторлық және дебиторлық қарыздар туралы деректерді көрсететін ішкі
есептер болады. Бірақ, тек ақпараттың осытүріне ғана сүйенуге болмайды,
себебі бұл ақпарат түрі қажетті көптеген мағлұматтарды қанағаттандырмайды,
оның үстіне аса маңызды ұйымдастырушылықтағы кемшіліктермен ерекшеленеді.
Ағымдағы сыртқы маркетингтік ақпаратты жинау жүйесі - маркетингтік
жоспарларды жасауға, сонымен қатар оны түзеуге қажетті маркетингтік сыртқы
ортаның өзгеруі туралы ағымдағы ақпаратты жинаудың, ақпаратты алудың
анықталған процедуралар және көздерін қолдануға негізделген тұрақты іс-
әрекет. Өз кезегінде ішкі ақпарат алынған нәтижелерге фокусталады, ал
ағымдағы сыртқы маркетингтік ақпаратты жинау жүйесі сыртқы ортады мүмкін
болатын жағдайды зерттейді.
Ағымдағы ақпаратты алу көздері әртүрлі сипатта болуы мүмкін,
оны жинау үшін формальді және формальді емес процедураларды қолданады. Осы
сияқты ақпараттың қайнар көздеріне мыналар жатады: кітаптар, газеттер,
арнаулы басылымдар, клиенттермен, жабдықтаушылармен кездесулер, фирмалардың
басшыларымен, қызметкерлермен хабарласу, пікір алысу, жәрмеңкелер,
көрмелер, жарнамалық даңғылдар, каталогтар, арнаулы бюролармен жекеменшік
ақпарат бөліміне және ақпарат қызметіне шолу, т.б.
Сыртқы ақпарат жүйесін жақсы ұйымдастырғанда, жинақталып және
жүйеленген мәліметтерге талдау жасап, ол мәліметтер сыртқы ортада болып
жатқан өзгерістерге уақытында және бірдей реакция жасауға мүмкіндік
жасайды.
Маркетингтік зерттеулер жүйесі – маркетингтік зерттеу фирма
алдындағы маркетингтік жағдайға байланысты қажетті деректер тобын жүйелі
түрде анықтау, оларды жинау, талдау және есеп беру. Маркетингтік зерттеу
жүйесі ағымдағы сыртқы маркетингтік ақпаратты жинау жүйесінен өзгешілігі –
мекеме нарықта тап болған нақты маркетингтік жағдай бойынша мәліметтерді
жинайды және талдайды. Мұндай іс-әрекет нақты мәселелердің пайда болуына
қарай мәліметтерді жинаудың және жиналған мәліметтерді өңдеудің арнайы
әдістерін қолдану негізінде периодты іске асады. Маркетингтік зерттеу
қызметінің аймағы кең болғандықтан, оған мыналар қамтылады: нарық сипаты
мен оның потенциалды мүмкіндіктерін зерттеу; нақты тауар өндірушілер
арасындағы нарықтық үлесті бөлісуге талдау жасау; бәсекелестердің іс
әрекетін, сауда саясатын, жарнамаларды зерттеу; сұранысты болжау және т.б.
Маркетингтік зерттеу 5 кезеңнен тұратын үрдіс:
- мәселені табу және зерттеу мақсатын тұжырымдау;
- ақпарат көздерін таңдау;
- ақпаратты жинау;
- жиналған ақпаратты талдау;
- алынған нәтижелерді ұсыну;
Маркетингтік ақпаратты талдау жүйесі – маркетингтік деректерді және
мәселелерді талдаудың жетілдірілген әдістер жинағы. Әр бір маркетингтік
ақпаратты талдау жүйесінің негізін статистикалық банк және модельдер банкі
құрайды. Маркетингтегі ақпараттық жүйе:
- мүмкін болатын қиындықтар мен мәселелерді ерте табуға;
- қолайлы жағдайларды анықтауға;
- маркетинг қызметінің стратегияларын мен шараларын табу және
бағалау;
- маркетинг жоспарларының орындалуының және стартегиясының іске асуының
деңгейлерін моделдеу және статистикалық анализ негізінде бағалау үшін
арналған [11].
Маркетингтегі ақпараттық жүйені жобалаудың келесі қадамдарын ұсынуға
болады. Алғашқысында мекемеде маркетингтің ұйымдастырылуы, маркетингті
басқару жүйесінде тапсырмалардың, құқық және жауапкершіліктің таратылуы
зерттеледі. Келесіде менеджерлердің маркетингтік ақпаратта қажеттілігі
анықталады. Осы мәліметтердің негізінде ақпараттық көздер
идентификацияланады, оны алудың және талдаудың процедуралары мен құралдары
анықталады. Келесі қадамдар: алдағы зерттеулер жоспарын жасау, қорытынды
есеп берудің форматын және қызығушылақтары бар тұлғаларға алынған
нәтижелерді ұсыну жүйесін жобалау. Осымен қатар мәліметтер банкін,
қамтамассыздандыру жүйесін және маркетингтегі ақпараттық жүйенің
функционирлеуін бағалау жүйесін жасау және қолдау шаралары жасалады.
Маркетингтегі ақпараттық жүйенің біркелкі үлгісінің жоқтығы анық.
Мекеменің және оның маркетингтік қызметінің басшылығы ақпараттқа өзіндік
ерекше талаптар қояды, ол өзінің жеке мекемесі және де оның сыртқы ортасы
туралы жеке көзқарастарын басшылыққа алады; ол ақпаратта қажеттілігінің
өзіндік жеке иерархиясына және басқару аппаратының қызметкерлерінің жеке
басының және іскерлік қасиеттеріне, олардың арасында қалыптасқан өзара
қатынастарға тәуелді болатын басқарудың өзіндік дара стиліне ие. Осымен
қатар тиімді жұмыс істейтін маркетингтегі ақпараттық жүйе тек алғашқы
жүйенің біртіндеп дамуының нәтижесі болып табылады.
1.2 Кәсіпорын қызметінің тағайындалуы
Маркетингтегі ақпараттық жүйесін құру мақсаты екі жағдайдан тұрады:
сатып алушының қажеттілігін барынша зерттеу мен өндірістің жоғарғы
түсімділігін қамтамасыз ету. Қандай болмасын ақпараттық жүйенің мақсаты
ақпараттық жүйені тұрғызудың әдісіне, техникалық базасына, байланыс ұстап
тұратын ақпараттарына, қолдану саласына байланыссыз кез келген уақытта
нақты, толық ақпарат ұсыну болып табылады. Экономикалық ақпараттық
жүйесінің негізгі мақсаттарына байланысты оның негізгі есебі төмендегідей:
- ішкі есеп берудегі ақпараттың толық болуын қамтамасыз ету;
- сатып алушы қажеттіліктерін зерттеуде қолданылатын әдістердің және
технологиялардың тиімділігін арттыру;
- ағымдағы ақпараттың тиімділігін және оның айқындылығын арттыру;
маркетингтік талдауда қолданылатын әдістердің және технологиялардың
тиімділігін арттыру;
- ұсынылатын мәліметтердің нақты және дәл болуын қамтамасыз ету;
- талаптар кешені және ақпарат қорларының орындалуын қамтамасыз ету;
- қызметкерлердің жұмыс туралы беретін ақпараттарының жеделдігін
арттыру;
- қызметтік процедуралардың жүзеге асуының бақылауын жақсарту.
Маркетингтегі ақпарат жүйесінің тағайындалуының негізгі шарты сатып
алушының қажеттілігін барынша зерттеу мен өндірістің жоғарғы түсімділігін
қамтамасыз ету үрдістерін жүзеге асыруды автоматтандыру. Жүйенің ақпараттық
функционалдық құрылымы қосымша есептер кешенінің қосуға және болашақта одан
әрі қарай дамыту үшін ашық болуы тиіс. Компьютерде жұмыс істеу үшін
"достық интерфейсі " және ақпараттық жүйе қолдануда қарапайым болуы керек,
ол тәуекелдікті алдын ала болжап, банктің барынша зиян шекпеуін
қадағалайды.
АЖ тұрғызудың негізгі мақсаты - нақты объектінің басқару жүйесін
қазіргі заманғы есептеу техникасы жабдықтары мен экономика - математикалық
әдістермен дамыта түсу. АЖ-ны жобалаудың ерекшелігі экономикалық объектіні
басқару фукциясының көптеу бөлігін немесе барлығын құрап қамтуды
қарастыратын жүйелік ыңғайды қолдану болып табылады. АЖ-ны жобалау әр түрлі
мамандардың қатысуымен жүзеге асырылатын күрделі де, ұзақ еңбекті көп қажет
ететін кезең. Тұрғызу кезеңінің барлығы бөлек сатыларға бөлінеді. Ол
берілген нәтижені алумен аяқталатын және АЖ-ны тұрғызу кезінде тізбектеліп
орындалатын бөліктің бірі. Тұрғызу кезеңі - бұл жұмысты ұтымды жоспарлау
мен ұйымдастыру пікірі бойынша бекітілетін жалпы сатының бір бөлігі.
Басқарма АЖ-сі ақша құралдарын тиімді бақылау үшін, сонымен қатар
тұтынушы сұранысына байланысты ақпаратты жинау сақтау, іздеу, өңдеу және
ұсыну үшін арналған. Кез-келген АЖ оның қолдану саласына тәуелсіз толық
және дұрыс ақпаратты ұсынады.
Жүйенің функционалды, ақпаратық құрылымы әрі қарай даму үшін және
қосымша есеп кешенін қосу үшін ашық болу керек.
АЖ құру мақсаты - ақпаратты өндіруді автоматтандыру болып табылады.
Бұл басқарма қызметкерлердің жұмысын жеңілдетеді, себебі келісім-шарт,
анықтама-қағаз, сертификат және басқа құжаттарды толтыруға, Басқарманың
қаржы-несие бойынша ақпаратын өңдеуге уақыт жұмсалмайды.
АЖ ендірілгенде ақпаратты өңдеу үрдісіне қызметкерлер жұмысының
тиімділігін жоғарылату талабы қойылады.
Жүйені ендірудің негізгі мақсаты:
– есеп беруді жинау, сақтау, өңдеу, іздеу және бөлуді айналым
ведомосты түрінде автоматтандыру;
– АЖ-нің ақпараттық және программалық қамтамассыз етуді жаңарту;
– нақты уақыттағы Басқарманың қаржы-несие шаруашылығын толық талдау;
– алынған дұрыс ақпаратты басқару шешімдерін қабылдау үшін қолдану;
– есеп беруді автоматтандырылған түрде алу;
– бірегей МБ құру.
Сонымен қатар келесілер қамтылуы тиіс:
– жұмыс жеделділігі;
– ұсынылған мәліметтердің дұрыстылығы;
– қағазбен жұмыс көлемінің азаюы.
Автоматтандырылған жұмыс орны (АЖО) – ақпараттың нақты есеп
шешімдеріне қатысатын және сипатталатын жиыннан, функционалды басқаруды
өндейтін нақты қолдану саласы кешенінен құрылған жүйе.
АЖО қолданушының персоналды электронды есептеуіш машинаны тікелей
қолданумен байланысты.
Автоматтандырылған жұмыс орнын анықтаудың екі ыңғайы бар: техникалық
және функционалды. Техникалық ақпарат жүйесі құрамында процессор, монитор,
клавиатура, тышқан, принтер және сканер кіретін минималды құрал жиынтықты
негізінде персоналды компьютер (РСПК) физикалық модуль анықталады. Сонымен
қатар физикалық модульқұрамына қажет программалық құралдар кіреді, олар
барлық құралдар: операциондық жүйе, сервисті программалар және т.б.
қатынасы мен жұмысын қамтамасыздандырады.
Кәсіпорын миссиясы – Қазақстан нарығына сенімді, сандық технология
нарығында шексіз мүмкіндіктерді қамтитын жаңа компьютерлік техника және
технологияларды ендіру.
Компанияның негізгі қызмет түрлері:
▪ Бөлшек сауда
▪ Көтерме сауда
▪ Дистрибуция
▪ Корпоративтік жобалар
▪ Тендерлерге қатысу
▪ Электронды коммерция
▪ Сервис
Маркетинг, сату және логистика департаментің негізгі міндеттері мен
функциялары:
Маркетинг, сату және логистика департаментің негізгі
міндеттері:
• Серіктестіктің шағаралатын дайын өнімді сату жұмысын ұйымдастыру мен
реттеудің біркелкі саясатын жүргізу;
• нарық маркетингін зерттеу және нарық конъюнктурасына сай өндірісті
уақтылы бейімдеу;
Маркетинг, сату және логистика департаменті өзіне жүктелген міндеттеріне
сай келесі функцияларды орындайды:
• жоспарлық тапсырмалар мен жасалған келісім шарттарға сәйкес
Серіктестіктің дайын өнімінің сатылуын ұйымдастырады, бекітілген сату
жоспарына сай тұтынушыларға өнімнің уақытында және қажетті көлемінде
жөнелтілуін бақылайды;
• заңға сәйкес өзінің функионалдық міндеттер шегінде маркетинг және сату
бөлімшелерін, оған қоса филиалдарды басқаруды іске асырады;
• ішкі документтер жобасын, маркетинг және сату сұрақтары бойынша қорытынды
дайындайды;
• дайын өнімді сатуға келісім шарттар жасайды, олардың экономикалық және
қаржылық негізділігі туралы қорытынды дайындайды;
• дайын өнімді сатудың ағымдағы және перспективалық жобаларын дайындайды;
• дайын өнімді сатудан түсуге тиісті ақша-қаражаттары туралы есеп беруді
дайындайды;
• екілік ресурстар мен қосалқы өнімдерді пайдалану және сату жұмыстарының
өткізілуін жоспарлайды;
• дайын өнімді өткізу жоспарының орындалуы туралы есеп берулер құрастырады;
• өнімді жеткізу бойынша міндеттердің Серіктестік жағынан орындалуын
бақылайды;
• заң бойынша қажетті барлық лицензиялар мен рұқсаттар алуды, кедендік
рәсімдеуді жүзеге асырады;
• вагондарға (цистерналарға, платформа және контейнерлерге) заявкалардың
дайындалуын бақылайды, жөнелтілетін өнімді тасымалдау жоспарын
құрастырады;
• ақша-қаражатының бюджетін жасауға көмектеседі, Серіктестіктің өндірістік-
шаруашылық қызметінің жоспарларының жобаларын құрастыруға қажетті
бастапқы мәліметтердің дайындалуын қамтаммасыз етеді;
• Серіктестіктің өнімін сату жоспарын ұстануын бақылауды жүзеге асырады;
• экспорттық келісім шарттарды орындаған кезде, оған қоса ақша-қаражаттарын
немесе дайын өнімді қайтарғанда кедендік, валюталық және лицензиялық заң
ережелерін ұстануын бақылауды жүзеге асырыды;
• басқарушылық статистикалық есеп берулерге қажетті мәліметтерді жинайды,
жүйелендіреді және береді;
• бәсекелестік ортаны зерттеуді, өнімді сатудың жаңа мүмкіншіліктерін
іздеуді және іске асуын жүзеге асырады;
• экономикалық ақпаратты жинайды, жүйелендіреді және анализ өткізеді және
өткізу нарықтары бойынша ақпараттық мәліметтер қоймасын құрастырады;
• өткізу нарығын кеңейту және шығарылатын өнімнің жаңа пайдалану формаларын
табу мақсатында нарықтың жаңа қажеттіліктерін зерттеуді жүзеге асырады;
• принципиальді жаңа өнім жасауға ұсыныстар жасайды;
• Серіктестіктің дайын өніміннің тұтынушыларының шағымдарын қабылдайды,
контрагенттер келісім шарттардың шарттарын бұзған жағдайда дер кезінде
қажетті ақпаратты және құжаттарды заң департаментіне беру арқылы оларға
шағымданады;
Маркетинг, сату және логистика Департаментінің Басқарушысы Маркетинг, сату
және логистика Департаментіне жүктелген функция есептерінің орындалмауына
және дұрыс орындалмауына персоналды жауапты болады.
Маркетинг, сату және логистика департаментінің құқықтары
Маркетинг, сату және логистика департаменті:
• Серіктестіктің құрылымдық бөлімшелерінде өткізу жұмысының жағдайын
бекітілген тәртіпте тексеруді жүргізуге құқылы;
• Серіктестіктің, оған қоса филиалдардың қызметкерлерінен жүктелген
міндеттерді және бөлек тапсырмаларды орындауға қажетті құжаттарды,
анықтамаларды, есеп айырысуларды және басқа да мәліметтерді сұрауға
құқылы;
• корпоративтік актілерді және басқа құжаттарды дайындау үшін, сонымен
қатар Маркетинг, сату және логистика департаментіне жүктелген
міндеттеріне сай жүргізілетін іс-шараларды ұйымдастыру мен іске асыру
үшін басшылықтың келісімімен Серіктестіктің басқа бөлімшелерінен
мамандарды қатыстыруға құқылы;
• өнімді өткізу сұрақтары және басқа да маркетинг, сату және логистика
департаментіне қатысты сұрақтар талқыланатын, Серіктестік басшылығымен,
филиалдар басшылығымен шақырылатын жиналыстарға қатысуға құқылы;
• маркетинг және сату сұрақтарына қатысты бұйрықтар мен Серіктестіктің
басқа да ішкі құжаттарына, басқару органдарының күші бар шешімдеріне
өзгерстер енгізу туралы ұсыныстар ұсынуға немесе күшін жоғалтқандарды
алып тастауына құқылы;
Маркетинг, сату және логистика департаментінің Басқарушысы:
• келісім шарттар жасау сұрақтары, Серіктестіктің жасалынатын ішкі
нормативтік актілер сұрақтары бойынша ескертулер мен ұсыныстар беруге
құқылы;
• дайын өнімді сату жұмысын ұйымдастыру сұрақтары бойынша Серіктестіктің
және филиалдарының өткізу қызметінің құрылымдық бөлімшелерінің
басқарушылары мен қызметкерлері орындауға міндетті нұсқаулар беруге
құқылы;
• Серктестіктің және филиалдардың өткізу қызметінің жұмысының орындалуына
ішкі бақылау жүргізуге құқылы.
1. 3 Ақпараттық жүйесіне қойылатын талаптар
Ақпараттық жүйені құраушы элементтер, өзінің алатын орнына қарай
функционалдық және жабдықтайтын болып екіге бөлінеді [8]. АЖ-нің
функционалды бөлімі – ішкі жүйе мен кешен жиынынан және басқарудың маңызды
бөлімін құрайтын құрылымнан құралған жиынтық. Функционалды бөлім ішкі жүйе
қамтылған кешен жиынынан тұратын функционалды ішкі жүйе кешенін құрайды.
Функционалды ішкі жүйе – нақты белгілер бойынша бөлінген жүйенің
салыстырмалы тәуелсіз бөлігі. Әрбір кіші жүйе кешен жиынына бөлінуі мүмкін.
Кіші жүйе – нақты белгімен белгіленген жеке жүйе бөлімі. Кешендер жиыны –
нақты белгі бойынша топталған жиын. Ақпарат жүйесінің негізгі талаптары
қызметкерлер орындайтын жұмыс кешенін автоматтандырылған түрде орындалуы.
АЖ құрылымы – ішкі ортамен байланысын анықтайтын ішкі кеңістік - уақтылы
байланыстарды салыстырмалы түрдегі тұрақтылығы және жеке жүйе астары
элементтерімен байланысты. Ақпараттық ресурстар дегеніміз - бір фирмадағы
құндылықтар мен материалды ресурстар болып табылатын мәліметтер жиынтығын
айтамыз [7]. Оған ішкі жадыда сақталатын негізгі және көмекші мәліметтер
массиві мен кіру құжаттары жатады.
Ақпараттық жүйе – жеке бөлім мен элементтерге бөлуді қажет ететін
күрделі жүйе. Толық жүйеге істей алмайтын нәрсені жеке элементтерге бөліп
істей алуға болады. Жүйе элементтері мен бөлімдері неғұрлым нақты әрі толық
бөлінсе, бөлім қатынасы анық болса, соғұрлым жүйені функциялау мен құру
үрдісі тиімді болады.
АЖ ресурстарының келесілеріне талаптар қойылады:
ақпаратты қамтамасыз етуге қойылатын талаптар;
ұйымдастырушылық – құқықтық қамтамасыз етуге қойылатын талаптар;
техникалық қамтамасыз етуге қойылатын талаптар;
математикалық қамтамасыз етуге қойылатын талаптар;
программалық қаматамасыз етуге қойылатын талаптар;
ақпаратты қорғауға және программа құралдар жабдығына қойылатын талаптар.
Кесте 4. Ақпарат жүйесі құрылымына қойылатын талаптар
Есеп кешені Есеп атауы Кіріс ақпарат Шығыс ақпарат Қолданушылар
Ішкі есеп беру Маркетолог
Маркетинг
тік зерттеулер
және талдау
жүргізуді
автоматтан
дыру
Зерттеу Маркетолог
Ағымдағы Сұраулар ақпараты
ақпаратты
жинау
Маркетингтік Зерттеулер Маркетолог
зерттеулер Қажеттіліктер негізінде есеп
жүргізу беру
Маркетингтік Талдау Маркетолог
ақпаратты Ұсынылымдар негізіндегі
талдау болжамдық
көрсеткіштер
Ақпараттық жабдықтауға қойылатын талаптар
Басқару кезеңі ақпаратсыз жүзеге асырылмайтындықтан, АЖ-дағы
ақпаратпен жабдықтауды ұйымдастыру өте қажет. Ақпараттық жабдықтау (АЖ) –
бұл ақпараттық жүйеде қолданатын экономикалық ақпаратты жіктеудің және
шартты белгілеудің бірыңғай жүйелері мен құжаттардың және ақпарат
массивтерінің үйлестірілген жүйелерінің бірігуі болып табылады. Ақпаратпен
жабдықтаудың негізгі міндетіне – ақпаратты сақтау мен жинау, ақпараттар
қоймасына өзгерістер енгізу, басқару шешімдерін қабылдау үшін шығатын
ақпаратты беру жатады.
Ақпараттық жабдықтау экономикалық ақпаратты кодтау және біркелкі
жүйенің бірлігі болып табылады. Ақпараттық жабдықтау төмендегі талаптарды
қанағаттандыруы керек:
Есептеу жүргізетін объектілер мен субъектілердің сипаттамаларына сәйкес
келуі тиіс, сонымен қатар ақпарат анық және өзекті болуы керек;
Есептеу мәліметтерінің есебіне қойылатын талаптарына сай келуі және ақпарат
толық болуы керек;
Ақпарат құпиялылық деңгейі бойынша жіктелуі тиіс;
Ашық ақпаратқа қол жеткізу максималды түрде жеңілдетілгені жөн;
Ақпаратты қамтамасыздандыру ақпараттық ресурстардан (кіретін, аралық
және шығатын мәлімет), олады жүргізетін құрлдардан тұрады. Ақпарат
жүйесіндегі ақпаратпен жабдықтау, жүйеде қолданылатын мөлшерлік – анықтама
ақпаратты және экономикалық ақпарат пен құжаттардың жіктелуін қамтиды.
Ақпараттық жабдықтау 5 кестеде көрсетілген.
Кесте 5. Ақпараттық жабдықтау
Элементтер Сипаттамалар
Ақпараттық технология Мәліметтер базасында негізделген
Мәліметтер базасы типі Реляциондық
Кодтау жүйесі Фасеттік жүйе
Ақпараттық қорғау АЖ-мен жұмыс істеу кезінде парольдер
жүйесі қолданылады.
Техникалық жабдықтауға қойылатын талаптар
Техникалық қамтамасыз ету – АЖ функционалдылығы үшін қолданудағы
техникалық құралдар кешені.
Басқарудағы ақпараттық үрдісі жеке операциялармен орындау, оның
шешімдерінен тұрғызылады.Барлық операция үш саты бойынша топталады:
ақпаратты алу, түрлендіру және тұтыну. Бірінші саты экономикалық объект
шартындағы үрдісінде пайда болатын алғашқы ақпаратты жинау мен тіркеу
тобынан тұрады. Қайта өңделген ақпарат тобы уақыт пен кеңістіктегі мәнін,
формасын, құрылымын, өзгеру операциясын орындайды. Үшінші саты басқару
шешімдерін қабылдау үшін қолданатын ақпаратты біріктіруге арналған
операциялар тобы.
Ақпаратты басқару үрдісінің негізгі сатыларына сәйкес келесі
техникалық құралдар қолданылады: ақпаратты жинау мен тіркеу, ақпаратты
жіберу; машиналық тасығыштарды дайындау, ақпаратты өңдеу техникасын
ұйымдастыру. Ақпаратты жіберу құралдары кеңістіктегі мәліметті өңдеу ортасы
мен оны қолданатын жерге өткізуде қолдану. Техникалық құралдар жиынтығы кез-
келген объектінің, өңделетін ақпараттың көлемі мен спецификасына тәуелді.
Техникалық қамтамасыз ету келесі талаптарды қанағаттандыруы тиіс:
Ақпараттық жүйенің, есептердің өнімділігін, берілген есепті автоматты түрде
дұрыс есептелуін қамтамасыз етуін орындау қажет;
Жаңа ақпараттандыру объектілерін ЭЕМ және автоматтандырылған жұмыс
орындарын енгізу жүйе конфигурациясына өзгерістерді енгізу мүмкіндігінің
болуы;
Ақпараттық диалогты режимде өңделуін қамтамасыз ету;
Есептеуіш техника құралдарының құрамына бір типтегі, сериялы шығарылатын
құралдар болуы керек.
Қазіргі АЖ-сіне келесі техникалық құралдар кешені кіреді:
есептеу техникасының құралдары;
телекоммуникация мен байланыс құралдары;
ЛВС жабдықтау құралдары;
әртүрлі банк қызметін автоматтандыратын бұйымдар: автомат-кассир, сауда
жүйесінің терминалдары, пластикалық карточкалар;
ақшамен жұмысын автоматтандыратын құралдар.
Әртүрлі деңгейде құрылған АЖ мүмкіншілігі техникалық құралдар
құрамынан, оның архитектурасы мен функционалды мінездемесіне тәуелді.
Сондықтан АЖ жобалау сатысында техникалық құралдарды белгілі бір
параметлерде сақтау,ақпаратты өңдеу мен жіберу, функционалды құралдар,
интерфейс жиыны сияқты талаптары нысандалады.
Техникалық және программалық құралдардың құрамы келесі міндеттерді
атқаруы тиіс: еркін түрде мәліметтерге қол жеткізуді қалыптастыру, өңдеу
үрдісін максималды түрде автоматтандыру, техникалық құралдар кешенінің
істен шығып қалғанда ақпараттарды қайта қалпына келтіру және және сақтауды
қамтамасыз ету, сонымен қатар өңделетін ақпараттардың құпиялылығын сақтау
керек.
Кесте 6. Техникалық жабдықтау
Техникалық құралдар Физикалық модуль Сипаттамалары
атауы
ДЭЕМ Intel Pentium 4 Процессор Intel, 2.4MHz
Зерделік сақтаушы
құрылғы 512Mb
МҚДЖ 120Gb
Монитор 17 дюймдік
Батырмалар тақтасы 102 батырмалы
Тышқан 2 баспалы
Принтер Принтер HP LaserJet
Факс – модем Факс – модем Sony – 42S
Телефон Телефон Panasonik
Программалық жабдықтауға қойылатын талаптар
Программалық қамтамасыздандыру – АЖ мен техникалық құралдар кешенін
функционалдығын қамтамасыздандыру мақсатында өңдейтін программа жиынынан
тұрады. Программалық қамтамасыздандыру математикалық негізінде құрылады да
нақты жұмыс істейтін форма болып табылады. Программалық жабдықтау екі
бөлімнен тұрады: жалпы программалық жабдықтау және арнаулы программалық
жабдықтау.
Жалпы программалық жабдықтау – бұл жабдықтаудың кең көлемдегі
қолданушыларға есептелген және ақпаратты өңдеу есебінде жиі кездесетін
есептеу кезеңінің “және – немесе ” шешімін ұйымдастыруға арналған
программалардың бірігуін бейнелейтін ақпараттық жүйенің программалық
жабдықтаудың бөлімі.
Арнаулы программалық жабдықтауға ҚПП мен бөлек функцияларды орындайтын
және ақпараттық жүйенің әр түрлі функционалды ішкі жүйесінің нақты
есептерін шешетін программалар кіреді.
Программалық қамтамасыздандыру келесі талаптарды қанағаттандыру керек:
МБ мәліметтер құрамын кеңейту мүмкіндігі;
– МБ әсерін тигізе алатын жаңа формаларды өндіру мен кіріс формаларының
өзгеруі;
– қаржы несие функцияларының жоспары мен құрамын динамикалық анықтау;
– МБ көптеген сақталған мәліметтен мәліметті анықтау үшін іздеу саласын
анықтау;
– шығу мәләметтерін өңдеу мен таңдау әдістерін анықтау.
Программалық қамтамасыз етуді өңдеу кезінде үнемдеу бойынша
қолданатын қағидаларын ескеру, яғни олар ыңғайлылық, тираждау ыңғайлылығы
және т.б. Ақпараттық жүйедегі айналыста болатын ақпарат көлемінің үлкен
болуына байланысты программалық жабдықтау 7 кестедегі талаптарға сәйкес
келуі керек:
Кесте 7. Программалық жабдықтау
Тип Атауы Мүмкіндіктері
Жалпы программалық жабдықтау
Операциялық жүйе Microsoft Windows NT Күшті 32-битті көп
Server 4.0 есепті сенімді
серверлері ОЖ, құпиялық,
масштабталатын МББЖ-ны
қолдау.
Microsoft Windows NT Дербес ЭЕМ үшін күшті
Workstation 4.0 32-битті көп есепті
MS Office XP сенімді серверлері ОЖ,
ЛЕЖ қолдау, құпиялылығы.
Microsoft Windows 2000 Дербес ЛЕЖ үшін күшті
32-битті ОЖ, ЭЕМ қолдау.
МББЖ Microsoft Access 2003
Арнаулы программалық жабдықтау.
ҚПП Delphi 7 Локальді және желідегі
базалармен жұмыс
жасайтын арнайы
программалар жасау.
Paradox 7 Локальді база Paradox 7
жұмыс жасау, кестелер
құру, жалған аттар,
драйверлер базасын
жинақтау.
Қорғау
ОЖ паролі Желіге енуді бақылайды.
МББЖ паролі МБ кестелеріне ену құқын анықтайды.
2 КӘСІПОРЫН маркетингтік ақпараттық жүйесін
жобалау
2.1 Есептің жалпы қойылымы
Есеп – бұл кіріс және шығыс нәтижелерін нақты бір формада көрсететін
автоматтандырылған функцияның бір бөлігі [8].
Ақпараттық жүйедегі жүзеге асырылатын есептер кешенін маркетингтік
ақпаратты жинау, ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Қорғауға жіберілді
Қолданбалы
информатика
кафедрасының
меңгерушісі:
ф.-
м.ғ.к., доцент Заурбеков Н.С.
№ ___ хаттама _________ 2010 ж.
Дипломдық жұмыс
Тақырыбы: Фирманың маркетингтік жүйесінің программалық жабдығын құру
050704-Есептеу техникасы және программалық жабдықтама мамандығы
Орындаған:
3 курс студенті _________________ Молдакасым
Н.М.
Ғылыми жетекшісі:
т.ғ.к., доцент _________________
Казиева Г.С.
Алматы, 2010
Мазмұны
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..3
1 КӘСІПОРЫН маркетингтік ақпараттық жүйесінІҢ ТЕОРИЯЛЫҚ
негіздеРІ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... 5
1. Кәсіпорынның маркетингтік ақпараттық жүйесіне
сипаттама ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .5
1.2 Кәсіпорын қызметінің
тағайындалуы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .14
1. 3Ақпараттық жүйесіне қойылатын
талаптар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...18
2 КӘСІПОРЫН маркетингтік ақпараттық жүйесін
жобалау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ..23
2.1 Есептің жалпы
қойылымы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ..23
2.2 Кәсіпорынның маркетингтік ақпараттық жүйесін жүзеге асыруда
қолданылатын программалық құралдарға
сипаттама ... ... ... ... ... ... .. ... ... 25
2.3 Ақпараттық база
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... .37
4. Кәсіпорынның маркетингтік ақпараттық жүйесі жобасын құру
кезеңдері ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...40
3 КӘСІПОРЫН маркетингтік ақпараттық жүйесінІҢ техника-
экономикалық сипаты
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .45
3.1 Еңбек қауіпсіздігін ұйымдастыру
мәселелері ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... .45
3.2 Электр қауіпсіздігін қамтамасыз
ету ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .46
3.3 Жасанды жарықтандыруды
ұйымдастыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .48
4. Өртке қарсы іс-
шаралар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ..51
5. Кәсіпорынның маркетингтік ақпараттық жүйесін құруға кететін
шығынынды
есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... 51
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... .58
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... .59
Қосымша ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ...60
Кіріспе
Диплом жұмысы кіріспеден, теориялық бөлімнен, негізгі бөлімнен,
қолданушыға мүмкін болатын облысының ақпараттық жүйесінің деңгейін
бағалаудан, қорытындыдан, қолданылған әдебиеттер тізімінен және қосымшадан
тұрады. Маркетингтегі ақпараттық жүйесін негіздеу бөлімінде заттық аймақ,
кәсіпорын сипаттамасы, ақпараттық, программалық, математикалық,
ұйымдастырушылық, лингвистикалық қамтамасыз ету талаптары анықталған және
өнімнің сатылу көлемін талдау және болжау мәселесінің концептуалды сұлбасы
көрсетілген. Негізгі бөлімінде өнімнің сатылу көлемін талдау мен болжау
және өндірістің жоғарғы түсімділігін қамтамасыз ету үшін ақпараттық база
және барлық есептер кешенін жүзеге асыруда қолданылатын программалық құрал
жабдықтар сипаттамасы, математикалық, программалық қамтамасыз етілуі және
оның құрылымы берілген. Сонымен қатар бақылаушы есеп пен қолданушыға нұсқау
көрсетілген. Диплом жұмысында қолданылған әдебиеттер тізімі, құжаттардан
және программадан тұратын қосымшалар бар.
Ұсынылып отырған диплом жұмысының мақсаты - сатып алушының
қажеттілігін барынша зерттеу мен өндірістің жоғарғы түсімділігін қамтамасыз
ету. Осы мақсатқа сәйкес ішкі есеп берудегі ақпараттың толық болуын
қамтамасыз ету, сатып алушы қажеттіліктерін зерттеуде қолданылатын
әдістердің және технологиялардың тиімділігін арттыру, ағымдағы ақпараттың
тиімділігін және оның айқындылығын арттыру, маркетингтік талдауда
қолданылатын әдістердің және технологиялардың тиімділігін арттыру,
ұсынылатын мәліметтердің нақты және дәл болуын қамтамасыз ету және т.б.
есептер шешіледі.
Қазіргі кезде барлық мекемелер нарыққа өтуге, даму перспективаларын
жасаумен, шаруашылық жүргізудің түрлі формаларын қолдану тиімділігін
кешенді бағалаумен, жедел басқарушылық шешімдерді жасаумен байланысты
байланысты талдау жұмыстарының ауқымының кеңейтілуінде қажеттілік
сезінуде. Осыған байланысты ЭЕМ негізінде экономикалық талдауды
автоматтандыру объективті қажеттілік болуда. Ол шаруашылық қызметті басқару
процесіне сапалы ақпараттық қызмет көрсетудің маңызының артуымен, қазіргі
заманғы ЭЕМ-ң техникалық мүмкіндіктерінің қарқынды дамуымен, экономика
дамуының қазіргі кезең ерекшеліктерімен шарттасады. Әрине, бұл жағдайларда
ақпарат жүйелері экономикадағы басқарудың қажетті таптырмас құралына
айналады. Қазіргі уақыттарда ақпарат жүйелері есептеу техникасынсыз қолмен
жасалатын ақпарат жүйелері және автоматтандырылған ақпарат жүйелері
болып жіктеледі.
Ақпараттық жүйе - экономикалық нысанды басқаруға қажетті ақпаратты
жинау, сақтау, жаңарту, өңдеу және шығарып беру жүйесі [8].
Ақпараттық жүйе жобасы мен ақпаратты есептеу жүйесінен тұратын күрделі
жүйе. Ақпараттық жүйе жобасы деп - ақпараттық жүйе құру мен жұмыс істету
шешімдерін сипаттап жазылған техникалық құжат, ал ақпаратты есептеу жүйесі
АЖ жобасын жұмыс істетуге бағытталған ұйымдастыру техникалық кешен деп
түсінуге болады. АЕЖ мәліметтерді жинауды, өткізіп беруді, өңдеуді,
сақтауды, жинақтап толтыруды және шығарып беруді АЖ жобасындағы шешімдерге
сәйкес қамтамасыз етеді.
Нарықтық экономиканың функционалды құрылымының ақпарат жүйесіне
негізінен экономикадағы ақпарат жүйесі кіреді - бұл экономика бағытындағы
қызметкерлерді, техникалық және программалық жабдықтарды, мәліметтерді
өңдеу амалдары мен әдістерді, сондай-ақ нақты бір саладағы ақпараттық
жүйені қосатын жоғарғы деңгейде арнайы тұрғызылған ақпарат жүйесі.
Экономикадағы ақпарат жүйелерінің кіріс құжаттарына ішкі және сыртқы
ақпарат жатса, ал шығыс құжаттарына басқару шешімдерін қабылдауға арналған
ақпарат жатады. Әлемдік қауымдыққа интеграциялану Қазақстан экономикасын
дамыған мемлекеттер үшін жалпы тенденцияларға сәйкес реформалауы тиіс, бұл
барлық кезеңдерде ең прогрессивті және қазіргі заман талабына сай ғылым
және басқару тәжірибесінің тәсілдерін, соның ішінде маркетингтің жаңа
бағыттарын ендіруду білдіреді.
Ақпараттық жүйе жобасы мен ақпаратты есептеу жүйесінен тұратын күрделі
жүйе. Ақпараттық жүйе жобасы деп - ақпараттық жүйе құру мен жұмыс істету
шешімдерін сипаттап жазылған техникалық құжат, ал ақпаратты есептеу жүйесі
жобасын жұмыс істетуге бағытталған ұйымдастыру техникалық кешен деп
түсінуге болады. Ақпаратты есептеу жүйесінен мәліметтерді жинауды, өткізіп
беруді, өңдеуді, сақтауды, жинақтап толтыруды және шығарып беруді АЖ
жобасындағы шешімдерге сәйкес қамтамасыз етеді.
1 КӘСІПОРЫН маркетингтік ақпараттық жүйесінІҢ
ТЕОРИЯЛЫҚ негіздеРІ
1.1Кәсіпорынның маркетингтік ақпараттық жүйесіне сипаттама
Корпоративтік ақпараттық жүйе осындай ірі мекемелердің барлық
ресурстарын және іскерлік процесстерін басқаруды автоматтандыруға
бағытталған. Осымен қатар басқарушылық процесстерді автоматтандыру
ақпаратты өңдеуге кететін шығындарды азайтуға ғана емес, мекеменің жұмыс
кезіндегі іскерлік процесстерін және ұйымдық құрылымын динамикалық
оптимизациялауға бағытталған. Қазіргі кездегі мекемелер (корпорациялар)
көпжақты қызметтің, бөлімшелердің территориялық бөлінуінің, серіктестерімен
кооперативтік байланыстардың көп болуына байланысты күрделі құрылымға ие.
Қазіргі күнгі КАЖ архитектурасы іскерлік процесстің күрделі
операцияларын бір бүтін ретінде бақаруға мүмкіндік беретін ақпараттық
жүйенің программалық компоненттерінің клиент-серверлік әрекеттесу
принциптеріне немесе транзакцияның орындалуына негізделеді. Сондықтан
мұндай ақпараттық жүйелер транзакцияны жедел өңдейтін жүйелер (OLTP- OnLine
Transaction Processing) деп аталады.
КАЖ-ң клиент-серверлік архитектурасы қолданушылардың ақпараттық
жүйемен және іскерлік процесстер немесе ұзақ транзакцияларды орындау
процессінде өзара әрекеттесуін қарапайымдандырады. Ұзақ транзакцияны КАЖ-ға
жүгінуді талап ететін, әр қайсысы бүкіл жиынтық орындалмай еш бағалыққа ие
болмайтын іскерлік процесстің операциялар жиынтығы ретінде қарастыруға
болады. Қысқа транзакцияны немесе жәй транзакцияны КАЖ компонентінің
біреуіне жүгіну немесе клиенттің серверге жүгінуі ретінде қарастыруға
болады.
Сервер ретінде клиенттің ақпараттық қажеттілігіне қызмет көрсететін
процессті түсінуге болады. Әртүрлі архитектураларда процесс ретінде
мәліметтер базаларын іздеу немесе жаңарту болуы мүмкін, сонда сервер
мәліметтер база сервері деп аталады немесе процессті мәліметтерді өңдейтін
процедура орындауы мүмкін, мұндай жағдайда сервер қосымша сервер деп
аталады.
Сервермен байланысты анықтау, қызмет көрсетуге сұрау түрін анықтау,
серверден қызмет көрсету нәтижесін алу, қызмет көрсетудің аяқталуын растау
клиенттің міндеттері болып табылады. Қызмет көрсетуге сұрау жіберетін соңғы
қолданушы, сондай-ақ соңғы қолданушымен шақырылған қосымша да клиент болуы
мүмкін.
Жалпы жағдайда клиент-серверлік архитектура өзіне ұсынудың үш
деңгейін қосады:
• Мәліметтерді қолданушымен ұсыну деңгейі;
• Мәліметтерді қосымшамен өңдеу деңгейі;
• Мәліметтер базасымен өзара әрекет ету деңгейі;
Клиенттер және серверлер жергілікті немесе ауқымды есептеуіш
желінің әртүрлі түйіндерінде орналасқан кезде клиент-серверлік архитектура
көп қолданушылық жұмыс режимін іске асырады және бөлінгіш болып табылады.
Жергілікті желінің орталықтандырылған есептеуіш жүйеден артықшылығы бұрын
орнатылған есептеуіш құрылғылар арасындағы өзара қәрекет принциптерін қайта
қарастырусыз біртұтас өткізу ортасы көмегімен есептеуіш ресурстарға ашық
қосылу және қолдануында.
Есептеуіш желіде клиент-серверлік архитектура түрліше іске асуы
мүмкін. Нақты сұлбаны таңдау түрлі нұсқалар мекеменің алыстатылған
бөлімшелерінің территориялық бөлінуімен, эксплуатациялық беріктік
талаптарымен, тез әрекет етуімен, қызмет көрсету қарапайымдылығымен
анықталады.
Файл-серверлік архитектурасы мәліметтерді өңдеудің ең қарапайымы
болып келеді, осыған орай серверде тек қана мәліметтер файлдары орналасқан,
ал клиенттік бөлігінде қолданушылар қосымшаларымен бірге МҚБЖ орналасқан.
Файл-сервер өнімділігі жағынан және ДЭЕМ жедел жадысы жағынан айтарлықтай
құатты болып, жергіліктік желінің орталық түйіні болып табылады. Файл-
сервер желілік операциондық жүйе ортасында операциондық жүйе файлдарының
толығымен баламасы болатын және файл-сервердің сыртқы жадысында орналасқан
файлдарға енуді ұйымдастырады.
Берілген жағдайда МҚБЖ программалары жергіліктік желінің жұмысшы
станцияларының жедел жадысында, ал мәліметтер базасының файлдары файл-
сервердің магниттік дисктерінде орналасады. Арнайы интерфейстік модуль
сұрау жасалған файлдардың қай жерде орналасқанын анықтайды. Осыған
байланысты берілген МҚБЖ жергіліктік мәліметтер базасымен де, орталық
мәліметтер базасымен де жұмыс істей алады. Файл-сервер мәліметтер базасын
бірлесе қолдануды синхронизациялау жазуларды басқа жұмыс станцияларынан қол
жетпейтіндей ету үшін, оларды түзету уақытына блоктайтын мәліметтер
базаларын басқару жүйесіне жүктеледі.
Файл-серверлерді қолдану - мәліметтерді өңдеудің барлығы жұмыс
станциясында орындалады, ал файл-сервер тек мәліметтерді жинақтаушы және
ену құралының функциясын атқарады дегенді білдіреді.
Екі деңгейлі клиент-серверлік архитектурасы тек қана мәліметтер
базасының серверін (DB-сервер) қолдану негізінде құрылған. Клиент бөлігі
мәліметтерді ұсыну деңгейі болып табылады, ал серверде мәліметтер базасымен
бірге МҚБЖ және қолданбалы қосымшалар орналасқан.
DB-сервердің файл-серверден айырмашылығы - оның жедел жадысында
желілік операциялық жүйеден басқа жұмыс станцияларымен DB-сервердің сыртқы
жадысында орналасқан мәліметтер базасын бірлесе қолдануын қамтаммассыз
ететін орталықтандырылған МҚБЖ жұмыс істейді.
DB-сервері мәліметтер файлдарын тұтастай желімен жіберуден бас
тартуға мүмкіндік береді, оның орнына қолданушының сұрауын
қанағаттандыратын мәліметтер базасынан алынған іріктемені ғана жіберу
мүмкіндігі бар. Осымен қатар қолданушы қосымшасын екі бөлікке бөлу
мүмкіндігі бар: бір бөлігі серверде орындалады және мәліметтер базасынан
алынған мәліметтерді іріктеумен және агрегациялаумен байланысты, талдау
және шешім қабылдауға қажетті мәліметтерді ұсынатын екінші бөлігі клиент
машинасында жүзеге асырылады. Осы арқылы, сервер және клиенттік жұмыс
станцияларының есептеуіш ресурстарын қосу нәтижесінде ақпараттық жүйенің
жалпы өнімділігі артады.
Қолданушылардың КАЖ-ға енудің негізгі құқықтары мыналар:
• Есептеуіш ресурстарға ену құқықтары. Мұндай құқықтар желілік операциялық
жүйе құралдары көмегімен есептеуіш желі администраторымен беріледі.
Құқықтарды беру процессі түрлі қолданушылар категорияларына желі
ресурстарының және олармен оқу, қайта өңдеу, жазу функцияларын орындау
мүмкіндіктерінің тағайындалуына негізделеді. Мысалы, manager 1 атты
қолданушыға 1 кестеде көрсетілген ресурстарға қол жеткізе алады.
1 кесте.
Қолданушылардың қол жеткізетін ресурстары
Қолданушы аты Жүйелік ресурс Рұқсат етілген
(дисктер, функциялар
папкалар,файлдар)
manager 1 D:\zapasy\ostatok1.dbf Тек оқұ
D:\zapasy\ostatok.dbf Оқұ, қайта
C:\price өңдеу
Тек жазу
• КАЖ-ң МҚ-ы сұлбасының объекттеріне ену құқықтары. Мұндай құқықтар
серверлік МҚБЖ құралдары көмегімен МҚ-ы серверінің администраторымен
беріледі. Құқықтарды беру процессі түрлі қолданушылар категорияларына МҚ
сұлбасының объекттерімен оқу, қайта өңдеу, жазу функцияларын орындау
мүмкіндіктерінің тағайындалуына негізделеді. Мысалы, manager 1 атты
қолданушыға 2 кестеде көрсетілген ресурстарға қол жеткізе алады.
1. Кесте.
Қолданушының құқықтары мен жеңілдіктер тізімі
Қолданушы МҚ объекттілері Рұқсат етілген
аты функциялар
(R-Оқу, RW-Оқу,
жазу, W-жазу)
Кесте Алаң Бейне Есеп беруСұрау
manager 1 SPR_M RW
KODM RW
E1 RW
V1 R
REP1 R
ZAPR1 R
2. КАЖ үшін есептеуіш желі (ЕЖ) жасау
КАЖ үшін берілген архитиктураның ЕЖ-н жасау құрылғыларды сатып алу
және монтаждау, сонымен қатар желілік програмалық қамтаммасыздандыруды
орнатуға негізделеді. Функционалдық құрылымды сипаттау-D6 және техникалық
құралдар мен желілік операциялық жүйенің таңдалған конфигурациясын сипаттау-
D3 негізінде есептеуіш желіні-G1 жасау іске асады.
Желілік операциялық жүйені таңдау көбінесе есептеуіш құралдардың
техникалық платформасына тәуелді. INTEL платформасын қолданғанда WINDOWS NT
және WINDOWS 95 желілік операциялық жүйелері көп таралған болып табылады.
- ILM
- SUN
- HP және т.б.
Платформалары қолданғанда UNIX операциялық жүйесінің
түрлі версиялары сәйкес платформаларға қолданылады.
КАЖ үшін МҚ-ң серверін таңдау МҚ-ы серверлерінің нарығын әртүрлі
критериялар бойынша талдауға негізделеді. Мұндай критерилер келесілер болуы
мүмкін:
• Аппараттық архитиктурадан тәуелсіздігі;
• Программалық- аппараттық платформадан тәуелсіздігі;
• Ашық жүйелер стандартын сүйемелдеу;
• Мәліметтерді көппроцессорлық және параллельді өңдеуді сүйемелдеу;
• Таратылған мәліметтерді оптималды сақтау;
• WEB серверлерді сүйемелдеу және INTERNET-пен жұмыс;
• Екілік индекстерді сүйемелдеу;
• Үзіліссіз жұмыс;
• Бұзылудан сақтау;
• Қолдану қарапайымдылығы;
Мысал түрінде жоғарыда аталған критерилер бойынша ORACLE 7.0, MS SQL
SERVER 2000 және ADABAS D МҚ-ң серверлерінің салыстыруын қарастырайық.
Салыстырмалы талдау 3 кестеде келтірілген.
3 Кесте. МҚ серверлерінің салыстырмалы сипаттамалары
Салыстыру ORACLE 7.0 MS SQL SERVER ADABAS D
критерилері 2000
1 2 3 4
Аппараттық архитиктурадан ия ия ия
тәуелсіздігі
Программалық- аппараттық ия жоқ ия
платформадан тәуелсіздігі
Ашық жүйелер стандартын ия ия ия
сүйемелдеу
Мәліметтерді көппроцессорлық ия ия ия
және параллельді өңдеуді
сүйемелдеу
Таратылған мәліметтерді ия ия ия
оптималды сақтау
WEB серверлерді сүйемелдеу және ия ия ия
INTERNET-пен жұмыс
Екілік индекстерді сүйемелдеу ия жоқ ия
Үзіліссіз жұмыс ия ия ия
Бұзылудан сақтау ия жоқ ия
Қолдану қарапайымдылығы жоқ ия ия
Бірыңғайлы интерфейстің болуы жоқ ия жоқ
Серверлерді топтық басқару ия ия жоқ
Мәліметтерді импорттау, ия ия жартылай
экспорттау, трансформалау
Осы жұмыста құрылған ақпараттық жүйе КАЖ-ң барлық талаптарына
сәйкес құрылды.
XIX ғасырда көптеген фирмалар ұсақ болды және олардың қызметкерлері
өздерінің клиенттерін жеке таныды. Басқарушылар маркетингтік ақпаратты
адамдармен сұқпаттасу, сұрақтар қою арқылы жинады. ХІХ ғасырда ауқымды және
жақсы сапалы маркетингтік ақпаратты жинаудың қажеттігін негіздеген үш бағыт
күшейді:
1. Жергілікті жердегі маркетингтік деңгейден жалпы ұлттық масштабтағы
маркетингке көшу: Фирма өзінің нарығының территориясын тұрақты
кеңейтіп отырады, басқарушылар барлық клиенттерін тікелей білмейді.
Маркетингтік ақпаратты жинаудың басқа жолдарын табу керек.
2. Сатып алу мұқтаждығынан сатып алу қажеттілігіне көшу: Табыстарының
өсуіне қарай сатып алушылардың тауарларды таңдау талғамы артады.
Сатушыларға сатып алушылардың тауарлардың әртүрлі сипаттамаларына,
орамаларына және де басқа қасиеттеріне реакциясын болжау қиындайды,
олар маркетингтік зерттеуге жүгінеді.
3. Бағалық бәсекелестіктен бағалық емес бәсекелестікке көшу: Сатушылар
тауарларға маркалық атаулар беру, тауарларды дараландыру, жарнама
және өткізуді ынталандыру сияқты маркетингтің бағалық емес
құралдарын кеңінен қолдануда және оларға нарықтың осы құралдарды
қолдануға қалай жауап қайтаратыны туралы ақпарат қажет.
Шаруашылық жүргізу шарттарын және қазіргі таңда бар маркетингттік
технолгияларды талдау қазіргі экономикалық жағдайда отандық тауар және
қызмет өндірісінің дамуы көп жағдайда оларды нарықта жылжыту тәсілдеріне
және тұтынушылардың отандық өнім маркаларына адалдығын қалыптастыруға
тәуелді болатынын көрсетеді.
Бұл стратегиялық жоспарлау мен басқаруға анағұрлым салмақты
қарауды, фирманың іскерлік белсенділігінің дамуына негіз жасайтын заман
талабына сай маркетингтік технологияларды қолдануды талап етті. Сондықтан
олардың негізгі мақсаты – қолда бар потенциалды қолдану және ұжымдармен
ұйымдардың ыдырауына жол бермеу болды.
Іскерлік белсенділік деп ұйымның, оны құраушыларының сыртқы ортамен
үйлесімді келісілген дамуы негізінде экономикалық өсуіне (соның ішінде
өндірістік-өткізу жүйесі) себептесетін әрекеттердің жиынтығын түсіну керек.
Іскерлік белсенділікті сандық бағалау дәстүрлі түрде екі бағыт бойынша
жүзеге асырылады – жоспардың орындалу дәрежесі бойынша және ресурстарды
қолдану тиімділігінің деңгейі бойынша. Бірақ бұл көрсеткіштер негізінен
жүйенің экономикалық даму қарқынына әсер ететін ішкі факторларды бағалайды.
Осы шартта өткізу нарығының кеңдігі, экспортқа шығарылатын өнімнің болуы,
мекеме абыройы (соның ішінде мекеме қызметін қолданушы клиенттердің
танымалдығы және т.б.) сияқты іскерлік белсенділіктің сапалы құраушылары
формализациялауға келмейтін сияқты қарастырудан тыс қалады.
Мекеменің іскерлік белсенділігін зерттегенде әлемдік шаруашылық
конъюнктурасының бірнеше түрлерін қарастыру қажет, ұлттық, аймақтық,
салалық деңгейлерін. Конъюнктураны жүйелі (маусымдық, циклдық) және жүйесіз
тербелістерге ие тербелістік жүйе ретінде қарастырғанда ғана іскерлік
белсенділік деңгейін бағалау, өзгеру қадамын түсіндіру және болашақ
жағдайын болжау мүмкін болады. Тербелгіш процесстер ережеге сай қайтқыш
болып табылады. Олармен қатар қоғамның экономикалық өмірінің динамикалық
процесінде іскерлік белсенділікті басқару моделіне кездейсоқ құраушылар
түрінде енуі мүмкін болатын қайтпайтын тенденциялар бар.
Маркетингтік белсенділік іскерлік белсенділіктің құраушылырының бірі
ретінде қарастырылуы мүмкін. Маркетингтік белсенділік деп стратегия сапасын
және маркетингтік потенциалды интенсивті қолдану және дамыту кезінде
сыртқы орта өзгерістеріне реакция жылдамдығын бейнелейтін мекеменің
бәсекелестік ортада әрекетінің нәтижелігінің комплекстік сипаттамасын
түсінуге болады. Жарнама нарығы маркетингтік белсенділіктің индикаторы
ретінде қызмет етуі мүмкін. Маркетингтік белсенділік көрсеткіштерінің
құрамында сапалық аспект (бәсекелестік стратегиясы) көрсеткіштері,
маркетингтік потенциалды (маркетингтік “миксті” пайдалану әдістері мен
мәдениеті) мобилизациялау деңгейінің көрсеткіштері және динамикалық
(маркетингтік өзгерістерді өткізу жылдамдығы, бәсекелестік жағдайға реакция
сипатының сәйкес келуі) көрсеткіштер, және де осыдан шығатын осы
белсенділік масштабының рационалдығы және оның тартылған инвестициялар
деңгейін қамтаммассыз етуі қарастырылуы керек.
Маркетингтік комуникациялардың негізгі түрлерінің бірі - жарнама
нарығының дамуы - бизнестегі коммуникативтік белсенділіктің артуы туралы
және қосымша зерттеу мен уақыт талабына жауап беретін маркетингтің жаңа
принциптерін жасау қажеттілігі туралы айтуға мүмкіндік береді. Түрлі
маркетингтік концепциялардың оларда маркетингтік комуникацияларға берілген
ролі жағынан салыстырмалы талдауы ақпараттық қоғамда жалпы маректингті
және ішінара маркетингтік комуникацияларды басқаруда жаңа бағыттың қажет
екенін көрсетті.
Мұндай бағыт маркетингтің коммуникациялық концепциясында бейнеленеді.
Маркетингтің коммуникациялық концепциясы қазіргі қоғам жағдайында
маркетингтің басты мақсаты болып табылатын қаржылық есеп беруді
публикациялаудан жаңа тауар атын таңдауға дейін мекеменің барлық
сфераларында сауатты коммуникация ұйымдастыруға негізделеді.
Маркетингтегі ақпараттық жүйе:
1.1-сурет. Маркетингтегі ақпараттық жүйе сызбасы
Маркетингтегі ақпараттық жүйе ішкі және сыртқы көздерден алынған
мәліметтерді маркетингтік қызмет басшылары мен мамандарына қажетті
ақпаратқа айналдырады. Маркетингтегі ақпараттық жүйе сәйкес шешімдер
қабылдайтын маркетингтік қызмет басшылары мен мамандарының арасында
ақпаратты таратады. Сонымен қатар мекеменің басқа автоматтандырылған
жүйелерімен бірлесе жұмыс істеп, мекеменің басқа қызмет басшыларына қажетті
ақпаратты жеткізеді. Мекемедегі маркетингтің функциясын жүзеге асыру үшін
қажетті ақпарат кеңістігін сипаттайды.
Маркетингтегі ақпараттық жүйесін құру мақсаты екі жағдайдан
тұрады: сатып алушының қажеттілігін барынша зерттеу мен өндірістің жоғарғы
түсімділігін қамтамасыз ету. Нарық жүйесіндегі фирманың немесе мекеменің
ақпарат кеңістігі мен көп сатылы иерархиялы құрылымдағы директивті
экономикалық жағдайда жұмыс істейтін мекеменің ақпарат кеңістігінің біршама
айырмашылығы болады. Нарық күрделі ықтимал жүйе болғандықтан, әдетте ол
шаруашылық қызметтегі нақты тәуекелділікті болжайды. Нарық кезінде
фирмалардың қызмет атқаруы – бұл қажетті мүмкіндіктерді жіберіп алудың және
қалаған табысқа жетудің кездейсоқ жағдайларымен үнемі алмасып отыруы.
Фирманың қалаған табысы ұзаққа созылуы үшін, соншалықты басқа да
факторлармен қоса, ол жан-жақты ақпаратты болуы керек. Бұл жерде ақпаратты
бола білу дегенді тек мәлімет жинау деп ұғынуға болмайды, бұл деген болжау
мен ықтималдық теориясының, ойындар теориясының және т.б. әдістерге
негізделген ақпаратты таңдаудың арнаулы тәсілдерін де білу дегенді
білдіреді. Ақпаратты бола білу – бұл тіпті “жағымсыз” ақпаратты болашақ
табыс факторына немесе жаңа ойлардың генераторына айналдыра білуден тұратын
өнерге жатады. Ішкі есеп беру жүйесі – бұл фирма қызметінің әртүрлі
жақтарын мен жағдайларын сипаттайтын мәліметтер. Мәліметтерге: тапсырыстар,
есеп берулер, өнімнің бағалары, келіп түскен ұсыныстар, пікірлер, әртүрлі
келісім шарттардың жүруі, материалдардың көлемі, өнімнің өзіндік құны, өтім
және қарыздар туралы мәліметтер. Әр фирманың күнделікті өткізу
көрсеткіштері, шығындар, материалдық қорлар, қолдағы ақшаның қозғалысы,
кредиторлық және дебиторлық қарыздар туралы деректерді көрсететін ішкі
есептер болады. Бірақ, тек ақпараттың осытүріне ғана сүйенуге болмайды,
себебі бұл ақпарат түрі қажетті көптеген мағлұматтарды қанағаттандырмайды,
оның үстіне аса маңызды ұйымдастырушылықтағы кемшіліктермен ерекшеленеді.
Ағымдағы сыртқы маркетингтік ақпаратты жинау жүйесі - маркетингтік
жоспарларды жасауға, сонымен қатар оны түзеуге қажетті маркетингтік сыртқы
ортаның өзгеруі туралы ағымдағы ақпаратты жинаудың, ақпаратты алудың
анықталған процедуралар және көздерін қолдануға негізделген тұрақты іс-
әрекет. Өз кезегінде ішкі ақпарат алынған нәтижелерге фокусталады, ал
ағымдағы сыртқы маркетингтік ақпаратты жинау жүйесі сыртқы ортады мүмкін
болатын жағдайды зерттейді.
Ағымдағы ақпаратты алу көздері әртүрлі сипатта болуы мүмкін,
оны жинау үшін формальді және формальді емес процедураларды қолданады. Осы
сияқты ақпараттың қайнар көздеріне мыналар жатады: кітаптар, газеттер,
арнаулы басылымдар, клиенттермен, жабдықтаушылармен кездесулер, фирмалардың
басшыларымен, қызметкерлермен хабарласу, пікір алысу, жәрмеңкелер,
көрмелер, жарнамалық даңғылдар, каталогтар, арнаулы бюролармен жекеменшік
ақпарат бөліміне және ақпарат қызметіне шолу, т.б.
Сыртқы ақпарат жүйесін жақсы ұйымдастырғанда, жинақталып және
жүйеленген мәліметтерге талдау жасап, ол мәліметтер сыртқы ортада болып
жатқан өзгерістерге уақытында және бірдей реакция жасауға мүмкіндік
жасайды.
Маркетингтік зерттеулер жүйесі – маркетингтік зерттеу фирма
алдындағы маркетингтік жағдайға байланысты қажетті деректер тобын жүйелі
түрде анықтау, оларды жинау, талдау және есеп беру. Маркетингтік зерттеу
жүйесі ағымдағы сыртқы маркетингтік ақпаратты жинау жүйесінен өзгешілігі –
мекеме нарықта тап болған нақты маркетингтік жағдай бойынша мәліметтерді
жинайды және талдайды. Мұндай іс-әрекет нақты мәселелердің пайда болуына
қарай мәліметтерді жинаудың және жиналған мәліметтерді өңдеудің арнайы
әдістерін қолдану негізінде периодты іске асады. Маркетингтік зерттеу
қызметінің аймағы кең болғандықтан, оған мыналар қамтылады: нарық сипаты
мен оның потенциалды мүмкіндіктерін зерттеу; нақты тауар өндірушілер
арасындағы нарықтық үлесті бөлісуге талдау жасау; бәсекелестердің іс
әрекетін, сауда саясатын, жарнамаларды зерттеу; сұранысты болжау және т.б.
Маркетингтік зерттеу 5 кезеңнен тұратын үрдіс:
- мәселені табу және зерттеу мақсатын тұжырымдау;
- ақпарат көздерін таңдау;
- ақпаратты жинау;
- жиналған ақпаратты талдау;
- алынған нәтижелерді ұсыну;
Маркетингтік ақпаратты талдау жүйесі – маркетингтік деректерді және
мәселелерді талдаудың жетілдірілген әдістер жинағы. Әр бір маркетингтік
ақпаратты талдау жүйесінің негізін статистикалық банк және модельдер банкі
құрайды. Маркетингтегі ақпараттық жүйе:
- мүмкін болатын қиындықтар мен мәселелерді ерте табуға;
- қолайлы жағдайларды анықтауға;
- маркетинг қызметінің стратегияларын мен шараларын табу және
бағалау;
- маркетинг жоспарларының орындалуының және стартегиясының іске асуының
деңгейлерін моделдеу және статистикалық анализ негізінде бағалау үшін
арналған [11].
Маркетингтегі ақпараттық жүйені жобалаудың келесі қадамдарын ұсынуға
болады. Алғашқысында мекемеде маркетингтің ұйымдастырылуы, маркетингті
басқару жүйесінде тапсырмалардың, құқық және жауапкершіліктің таратылуы
зерттеледі. Келесіде менеджерлердің маркетингтік ақпаратта қажеттілігі
анықталады. Осы мәліметтердің негізінде ақпараттық көздер
идентификацияланады, оны алудың және талдаудың процедуралары мен құралдары
анықталады. Келесі қадамдар: алдағы зерттеулер жоспарын жасау, қорытынды
есеп берудің форматын және қызығушылақтары бар тұлғаларға алынған
нәтижелерді ұсыну жүйесін жобалау. Осымен қатар мәліметтер банкін,
қамтамассыздандыру жүйесін және маркетингтегі ақпараттық жүйенің
функционирлеуін бағалау жүйесін жасау және қолдау шаралары жасалады.
Маркетингтегі ақпараттық жүйенің біркелкі үлгісінің жоқтығы анық.
Мекеменің және оның маркетингтік қызметінің басшылығы ақпараттқа өзіндік
ерекше талаптар қояды, ол өзінің жеке мекемесі және де оның сыртқы ортасы
туралы жеке көзқарастарын басшылыққа алады; ол ақпаратта қажеттілігінің
өзіндік жеке иерархиясына және басқару аппаратының қызметкерлерінің жеке
басының және іскерлік қасиеттеріне, олардың арасында қалыптасқан өзара
қатынастарға тәуелді болатын басқарудың өзіндік дара стиліне ие. Осымен
қатар тиімді жұмыс істейтін маркетингтегі ақпараттық жүйе тек алғашқы
жүйенің біртіндеп дамуының нәтижесі болып табылады.
1.2 Кәсіпорын қызметінің тағайындалуы
Маркетингтегі ақпараттық жүйесін құру мақсаты екі жағдайдан тұрады:
сатып алушының қажеттілігін барынша зерттеу мен өндірістің жоғарғы
түсімділігін қамтамасыз ету. Қандай болмасын ақпараттық жүйенің мақсаты
ақпараттық жүйені тұрғызудың әдісіне, техникалық базасына, байланыс ұстап
тұратын ақпараттарына, қолдану саласына байланыссыз кез келген уақытта
нақты, толық ақпарат ұсыну болып табылады. Экономикалық ақпараттық
жүйесінің негізгі мақсаттарына байланысты оның негізгі есебі төмендегідей:
- ішкі есеп берудегі ақпараттың толық болуын қамтамасыз ету;
- сатып алушы қажеттіліктерін зерттеуде қолданылатын әдістердің және
технологиялардың тиімділігін арттыру;
- ағымдағы ақпараттың тиімділігін және оның айқындылығын арттыру;
маркетингтік талдауда қолданылатын әдістердің және технологиялардың
тиімділігін арттыру;
- ұсынылатын мәліметтердің нақты және дәл болуын қамтамасыз ету;
- талаптар кешені және ақпарат қорларының орындалуын қамтамасыз ету;
- қызметкерлердің жұмыс туралы беретін ақпараттарының жеделдігін
арттыру;
- қызметтік процедуралардың жүзеге асуының бақылауын жақсарту.
Маркетингтегі ақпарат жүйесінің тағайындалуының негізгі шарты сатып
алушының қажеттілігін барынша зерттеу мен өндірістің жоғарғы түсімділігін
қамтамасыз ету үрдістерін жүзеге асыруды автоматтандыру. Жүйенің ақпараттық
функционалдық құрылымы қосымша есептер кешенінің қосуға және болашақта одан
әрі қарай дамыту үшін ашық болуы тиіс. Компьютерде жұмыс істеу үшін
"достық интерфейсі " және ақпараттық жүйе қолдануда қарапайым болуы керек,
ол тәуекелдікті алдын ала болжап, банктің барынша зиян шекпеуін
қадағалайды.
АЖ тұрғызудың негізгі мақсаты - нақты объектінің басқару жүйесін
қазіргі заманғы есептеу техникасы жабдықтары мен экономика - математикалық
әдістермен дамыта түсу. АЖ-ны жобалаудың ерекшелігі экономикалық объектіні
басқару фукциясының көптеу бөлігін немесе барлығын құрап қамтуды
қарастыратын жүйелік ыңғайды қолдану болып табылады. АЖ-ны жобалау әр түрлі
мамандардың қатысуымен жүзеге асырылатын күрделі де, ұзақ еңбекті көп қажет
ететін кезең. Тұрғызу кезеңінің барлығы бөлек сатыларға бөлінеді. Ол
берілген нәтижені алумен аяқталатын және АЖ-ны тұрғызу кезінде тізбектеліп
орындалатын бөліктің бірі. Тұрғызу кезеңі - бұл жұмысты ұтымды жоспарлау
мен ұйымдастыру пікірі бойынша бекітілетін жалпы сатының бір бөлігі.
Басқарма АЖ-сі ақша құралдарын тиімді бақылау үшін, сонымен қатар
тұтынушы сұранысына байланысты ақпаратты жинау сақтау, іздеу, өңдеу және
ұсыну үшін арналған. Кез-келген АЖ оның қолдану саласына тәуелсіз толық
және дұрыс ақпаратты ұсынады.
Жүйенің функционалды, ақпаратық құрылымы әрі қарай даму үшін және
қосымша есеп кешенін қосу үшін ашық болу керек.
АЖ құру мақсаты - ақпаратты өндіруді автоматтандыру болып табылады.
Бұл басқарма қызметкерлердің жұмысын жеңілдетеді, себебі келісім-шарт,
анықтама-қағаз, сертификат және басқа құжаттарды толтыруға, Басқарманың
қаржы-несие бойынша ақпаратын өңдеуге уақыт жұмсалмайды.
АЖ ендірілгенде ақпаратты өңдеу үрдісіне қызметкерлер жұмысының
тиімділігін жоғарылату талабы қойылады.
Жүйені ендірудің негізгі мақсаты:
– есеп беруді жинау, сақтау, өңдеу, іздеу және бөлуді айналым
ведомосты түрінде автоматтандыру;
– АЖ-нің ақпараттық және программалық қамтамассыз етуді жаңарту;
– нақты уақыттағы Басқарманың қаржы-несие шаруашылығын толық талдау;
– алынған дұрыс ақпаратты басқару шешімдерін қабылдау үшін қолдану;
– есеп беруді автоматтандырылған түрде алу;
– бірегей МБ құру.
Сонымен қатар келесілер қамтылуы тиіс:
– жұмыс жеделділігі;
– ұсынылған мәліметтердің дұрыстылығы;
– қағазбен жұмыс көлемінің азаюы.
Автоматтандырылған жұмыс орны (АЖО) – ақпараттың нақты есеп
шешімдеріне қатысатын және сипатталатын жиыннан, функционалды басқаруды
өндейтін нақты қолдану саласы кешенінен құрылған жүйе.
АЖО қолданушының персоналды электронды есептеуіш машинаны тікелей
қолданумен байланысты.
Автоматтандырылған жұмыс орнын анықтаудың екі ыңғайы бар: техникалық
және функционалды. Техникалық ақпарат жүйесі құрамында процессор, монитор,
клавиатура, тышқан, принтер және сканер кіретін минималды құрал жиынтықты
негізінде персоналды компьютер (РСПК) физикалық модуль анықталады. Сонымен
қатар физикалық модульқұрамына қажет программалық құралдар кіреді, олар
барлық құралдар: операциондық жүйе, сервисті программалар және т.б.
қатынасы мен жұмысын қамтамасыздандырады.
Кәсіпорын миссиясы – Қазақстан нарығына сенімді, сандық технология
нарығында шексіз мүмкіндіктерді қамтитын жаңа компьютерлік техника және
технологияларды ендіру.
Компанияның негізгі қызмет түрлері:
▪ Бөлшек сауда
▪ Көтерме сауда
▪ Дистрибуция
▪ Корпоративтік жобалар
▪ Тендерлерге қатысу
▪ Электронды коммерция
▪ Сервис
Маркетинг, сату және логистика департаментің негізгі міндеттері мен
функциялары:
Маркетинг, сату және логистика департаментің негізгі
міндеттері:
• Серіктестіктің шағаралатын дайын өнімді сату жұмысын ұйымдастыру мен
реттеудің біркелкі саясатын жүргізу;
• нарық маркетингін зерттеу және нарық конъюнктурасына сай өндірісті
уақтылы бейімдеу;
Маркетинг, сату және логистика департаменті өзіне жүктелген міндеттеріне
сай келесі функцияларды орындайды:
• жоспарлық тапсырмалар мен жасалған келісім шарттарға сәйкес
Серіктестіктің дайын өнімінің сатылуын ұйымдастырады, бекітілген сату
жоспарына сай тұтынушыларға өнімнің уақытында және қажетті көлемінде
жөнелтілуін бақылайды;
• заңға сәйкес өзінің функионалдық міндеттер шегінде маркетинг және сату
бөлімшелерін, оған қоса филиалдарды басқаруды іске асырады;
• ішкі документтер жобасын, маркетинг және сату сұрақтары бойынша қорытынды
дайындайды;
• дайын өнімді сатуға келісім шарттар жасайды, олардың экономикалық және
қаржылық негізділігі туралы қорытынды дайындайды;
• дайын өнімді сатудың ағымдағы және перспективалық жобаларын дайындайды;
• дайын өнімді сатудан түсуге тиісті ақша-қаражаттары туралы есеп беруді
дайындайды;
• екілік ресурстар мен қосалқы өнімдерді пайдалану және сату жұмыстарының
өткізілуін жоспарлайды;
• дайын өнімді өткізу жоспарының орындалуы туралы есеп берулер құрастырады;
• өнімді жеткізу бойынша міндеттердің Серіктестік жағынан орындалуын
бақылайды;
• заң бойынша қажетті барлық лицензиялар мен рұқсаттар алуды, кедендік
рәсімдеуді жүзеге асырады;
• вагондарға (цистерналарға, платформа және контейнерлерге) заявкалардың
дайындалуын бақылайды, жөнелтілетін өнімді тасымалдау жоспарын
құрастырады;
• ақша-қаражатының бюджетін жасауға көмектеседі, Серіктестіктің өндірістік-
шаруашылық қызметінің жоспарларының жобаларын құрастыруға қажетті
бастапқы мәліметтердің дайындалуын қамтаммасыз етеді;
• Серіктестіктің өнімін сату жоспарын ұстануын бақылауды жүзеге асырады;
• экспорттық келісім шарттарды орындаған кезде, оған қоса ақша-қаражаттарын
немесе дайын өнімді қайтарғанда кедендік, валюталық және лицензиялық заң
ережелерін ұстануын бақылауды жүзеге асырыды;
• басқарушылық статистикалық есеп берулерге қажетті мәліметтерді жинайды,
жүйелендіреді және береді;
• бәсекелестік ортаны зерттеуді, өнімді сатудың жаңа мүмкіншіліктерін
іздеуді және іске асуын жүзеге асырады;
• экономикалық ақпаратты жинайды, жүйелендіреді және анализ өткізеді және
өткізу нарықтары бойынша ақпараттық мәліметтер қоймасын құрастырады;
• өткізу нарығын кеңейту және шығарылатын өнімнің жаңа пайдалану формаларын
табу мақсатында нарықтың жаңа қажеттіліктерін зерттеуді жүзеге асырады;
• принципиальді жаңа өнім жасауға ұсыныстар жасайды;
• Серіктестіктің дайын өніміннің тұтынушыларының шағымдарын қабылдайды,
контрагенттер келісім шарттардың шарттарын бұзған жағдайда дер кезінде
қажетті ақпаратты және құжаттарды заң департаментіне беру арқылы оларға
шағымданады;
Маркетинг, сату және логистика Департаментінің Басқарушысы Маркетинг, сату
және логистика Департаментіне жүктелген функция есептерінің орындалмауына
және дұрыс орындалмауына персоналды жауапты болады.
Маркетинг, сату және логистика департаментінің құқықтары
Маркетинг, сату және логистика департаменті:
• Серіктестіктің құрылымдық бөлімшелерінде өткізу жұмысының жағдайын
бекітілген тәртіпте тексеруді жүргізуге құқылы;
• Серіктестіктің, оған қоса филиалдардың қызметкерлерінен жүктелген
міндеттерді және бөлек тапсырмаларды орындауға қажетті құжаттарды,
анықтамаларды, есеп айырысуларды және басқа да мәліметтерді сұрауға
құқылы;
• корпоративтік актілерді және басқа құжаттарды дайындау үшін, сонымен
қатар Маркетинг, сату және логистика департаментіне жүктелген
міндеттеріне сай жүргізілетін іс-шараларды ұйымдастыру мен іске асыру
үшін басшылықтың келісімімен Серіктестіктің басқа бөлімшелерінен
мамандарды қатыстыруға құқылы;
• өнімді өткізу сұрақтары және басқа да маркетинг, сату және логистика
департаментіне қатысты сұрақтар талқыланатын, Серіктестік басшылығымен,
филиалдар басшылығымен шақырылатын жиналыстарға қатысуға құқылы;
• маркетинг және сату сұрақтарына қатысты бұйрықтар мен Серіктестіктің
басқа да ішкі құжаттарына, басқару органдарының күші бар шешімдеріне
өзгерстер енгізу туралы ұсыныстар ұсынуға немесе күшін жоғалтқандарды
алып тастауына құқылы;
Маркетинг, сату және логистика департаментінің Басқарушысы:
• келісім шарттар жасау сұрақтары, Серіктестіктің жасалынатын ішкі
нормативтік актілер сұрақтары бойынша ескертулер мен ұсыныстар беруге
құқылы;
• дайын өнімді сату жұмысын ұйымдастыру сұрақтары бойынша Серіктестіктің
және филиалдарының өткізу қызметінің құрылымдық бөлімшелерінің
басқарушылары мен қызметкерлері орындауға міндетті нұсқаулар беруге
құқылы;
• Серктестіктің және филиалдардың өткізу қызметінің жұмысының орындалуына
ішкі бақылау жүргізуге құқылы.
1. 3 Ақпараттық жүйесіне қойылатын талаптар
Ақпараттық жүйені құраушы элементтер, өзінің алатын орнына қарай
функционалдық және жабдықтайтын болып екіге бөлінеді [8]. АЖ-нің
функционалды бөлімі – ішкі жүйе мен кешен жиынынан және басқарудың маңызды
бөлімін құрайтын құрылымнан құралған жиынтық. Функционалды бөлім ішкі жүйе
қамтылған кешен жиынынан тұратын функционалды ішкі жүйе кешенін құрайды.
Функционалды ішкі жүйе – нақты белгілер бойынша бөлінген жүйенің
салыстырмалы тәуелсіз бөлігі. Әрбір кіші жүйе кешен жиынына бөлінуі мүмкін.
Кіші жүйе – нақты белгімен белгіленген жеке жүйе бөлімі. Кешендер жиыны –
нақты белгі бойынша топталған жиын. Ақпарат жүйесінің негізгі талаптары
қызметкерлер орындайтын жұмыс кешенін автоматтандырылған түрде орындалуы.
АЖ құрылымы – ішкі ортамен байланысын анықтайтын ішкі кеңістік - уақтылы
байланыстарды салыстырмалы түрдегі тұрақтылығы және жеке жүйе астары
элементтерімен байланысты. Ақпараттық ресурстар дегеніміз - бір фирмадағы
құндылықтар мен материалды ресурстар болып табылатын мәліметтер жиынтығын
айтамыз [7]. Оған ішкі жадыда сақталатын негізгі және көмекші мәліметтер
массиві мен кіру құжаттары жатады.
Ақпараттық жүйе – жеке бөлім мен элементтерге бөлуді қажет ететін
күрделі жүйе. Толық жүйеге істей алмайтын нәрсені жеке элементтерге бөліп
істей алуға болады. Жүйе элементтері мен бөлімдері неғұрлым нақты әрі толық
бөлінсе, бөлім қатынасы анық болса, соғұрлым жүйені функциялау мен құру
үрдісі тиімді болады.
АЖ ресурстарының келесілеріне талаптар қойылады:
ақпаратты қамтамасыз етуге қойылатын талаптар;
ұйымдастырушылық – құқықтық қамтамасыз етуге қойылатын талаптар;
техникалық қамтамасыз етуге қойылатын талаптар;
математикалық қамтамасыз етуге қойылатын талаптар;
программалық қаматамасыз етуге қойылатын талаптар;
ақпаратты қорғауға және программа құралдар жабдығына қойылатын талаптар.
Кесте 4. Ақпарат жүйесі құрылымына қойылатын талаптар
Есеп кешені Есеп атауы Кіріс ақпарат Шығыс ақпарат Қолданушылар
Ішкі есеп беру Маркетолог
Маркетинг
тік зерттеулер
және талдау
жүргізуді
автоматтан
дыру
Зерттеу Маркетолог
Ағымдағы Сұраулар ақпараты
ақпаратты
жинау
Маркетингтік Зерттеулер Маркетолог
зерттеулер Қажеттіліктер негізінде есеп
жүргізу беру
Маркетингтік Талдау Маркетолог
ақпаратты Ұсынылымдар негізіндегі
талдау болжамдық
көрсеткіштер
Ақпараттық жабдықтауға қойылатын талаптар
Басқару кезеңі ақпаратсыз жүзеге асырылмайтындықтан, АЖ-дағы
ақпаратпен жабдықтауды ұйымдастыру өте қажет. Ақпараттық жабдықтау (АЖ) –
бұл ақпараттық жүйеде қолданатын экономикалық ақпаратты жіктеудің және
шартты белгілеудің бірыңғай жүйелері мен құжаттардың және ақпарат
массивтерінің үйлестірілген жүйелерінің бірігуі болып табылады. Ақпаратпен
жабдықтаудың негізгі міндетіне – ақпаратты сақтау мен жинау, ақпараттар
қоймасына өзгерістер енгізу, басқару шешімдерін қабылдау үшін шығатын
ақпаратты беру жатады.
Ақпараттық жабдықтау экономикалық ақпаратты кодтау және біркелкі
жүйенің бірлігі болып табылады. Ақпараттық жабдықтау төмендегі талаптарды
қанағаттандыруы керек:
Есептеу жүргізетін объектілер мен субъектілердің сипаттамаларына сәйкес
келуі тиіс, сонымен қатар ақпарат анық және өзекті болуы керек;
Есептеу мәліметтерінің есебіне қойылатын талаптарына сай келуі және ақпарат
толық болуы керек;
Ақпарат құпиялылық деңгейі бойынша жіктелуі тиіс;
Ашық ақпаратқа қол жеткізу максималды түрде жеңілдетілгені жөн;
Ақпаратты қамтамасыздандыру ақпараттық ресурстардан (кіретін, аралық
және шығатын мәлімет), олады жүргізетін құрлдардан тұрады. Ақпарат
жүйесіндегі ақпаратпен жабдықтау, жүйеде қолданылатын мөлшерлік – анықтама
ақпаратты және экономикалық ақпарат пен құжаттардың жіктелуін қамтиды.
Ақпараттық жабдықтау 5 кестеде көрсетілген.
Кесте 5. Ақпараттық жабдықтау
Элементтер Сипаттамалар
Ақпараттық технология Мәліметтер базасында негізделген
Мәліметтер базасы типі Реляциондық
Кодтау жүйесі Фасеттік жүйе
Ақпараттық қорғау АЖ-мен жұмыс істеу кезінде парольдер
жүйесі қолданылады.
Техникалық жабдықтауға қойылатын талаптар
Техникалық қамтамасыз ету – АЖ функционалдылығы үшін қолданудағы
техникалық құралдар кешені.
Басқарудағы ақпараттық үрдісі жеке операциялармен орындау, оның
шешімдерінен тұрғызылады.Барлық операция үш саты бойынша топталады:
ақпаратты алу, түрлендіру және тұтыну. Бірінші саты экономикалық объект
шартындағы үрдісінде пайда болатын алғашқы ақпаратты жинау мен тіркеу
тобынан тұрады. Қайта өңделген ақпарат тобы уақыт пен кеңістіктегі мәнін,
формасын, құрылымын, өзгеру операциясын орындайды. Үшінші саты басқару
шешімдерін қабылдау үшін қолданатын ақпаратты біріктіруге арналған
операциялар тобы.
Ақпаратты басқару үрдісінің негізгі сатыларына сәйкес келесі
техникалық құралдар қолданылады: ақпаратты жинау мен тіркеу, ақпаратты
жіберу; машиналық тасығыштарды дайындау, ақпаратты өңдеу техникасын
ұйымдастыру. Ақпаратты жіберу құралдары кеңістіктегі мәліметті өңдеу ортасы
мен оны қолданатын жерге өткізуде қолдану. Техникалық құралдар жиынтығы кез-
келген объектінің, өңделетін ақпараттың көлемі мен спецификасына тәуелді.
Техникалық қамтамасыз ету келесі талаптарды қанағаттандыруы тиіс:
Ақпараттық жүйенің, есептердің өнімділігін, берілген есепті автоматты түрде
дұрыс есептелуін қамтамасыз етуін орындау қажет;
Жаңа ақпараттандыру объектілерін ЭЕМ және автоматтандырылған жұмыс
орындарын енгізу жүйе конфигурациясына өзгерістерді енгізу мүмкіндігінің
болуы;
Ақпараттық диалогты режимде өңделуін қамтамасыз ету;
Есептеуіш техника құралдарының құрамына бір типтегі, сериялы шығарылатын
құралдар болуы керек.
Қазіргі АЖ-сіне келесі техникалық құралдар кешені кіреді:
есептеу техникасының құралдары;
телекоммуникация мен байланыс құралдары;
ЛВС жабдықтау құралдары;
әртүрлі банк қызметін автоматтандыратын бұйымдар: автомат-кассир, сауда
жүйесінің терминалдары, пластикалық карточкалар;
ақшамен жұмысын автоматтандыратын құралдар.
Әртүрлі деңгейде құрылған АЖ мүмкіншілігі техникалық құралдар
құрамынан, оның архитектурасы мен функционалды мінездемесіне тәуелді.
Сондықтан АЖ жобалау сатысында техникалық құралдарды белгілі бір
параметлерде сақтау,ақпаратты өңдеу мен жіберу, функционалды құралдар,
интерфейс жиыны сияқты талаптары нысандалады.
Техникалық және программалық құралдардың құрамы келесі міндеттерді
атқаруы тиіс: еркін түрде мәліметтерге қол жеткізуді қалыптастыру, өңдеу
үрдісін максималды түрде автоматтандыру, техникалық құралдар кешенінің
істен шығып қалғанда ақпараттарды қайта қалпына келтіру және және сақтауды
қамтамасыз ету, сонымен қатар өңделетін ақпараттардың құпиялылығын сақтау
керек.
Кесте 6. Техникалық жабдықтау
Техникалық құралдар Физикалық модуль Сипаттамалары
атауы
ДЭЕМ Intel Pentium 4 Процессор Intel, 2.4MHz
Зерделік сақтаушы
құрылғы 512Mb
МҚДЖ 120Gb
Монитор 17 дюймдік
Батырмалар тақтасы 102 батырмалы
Тышқан 2 баспалы
Принтер Принтер HP LaserJet
Факс – модем Факс – модем Sony – 42S
Телефон Телефон Panasonik
Программалық жабдықтауға қойылатын талаптар
Программалық қамтамасыздандыру – АЖ мен техникалық құралдар кешенін
функционалдығын қамтамасыздандыру мақсатында өңдейтін программа жиынынан
тұрады. Программалық қамтамасыздандыру математикалық негізінде құрылады да
нақты жұмыс істейтін форма болып табылады. Программалық жабдықтау екі
бөлімнен тұрады: жалпы программалық жабдықтау және арнаулы программалық
жабдықтау.
Жалпы программалық жабдықтау – бұл жабдықтаудың кең көлемдегі
қолданушыларға есептелген және ақпаратты өңдеу есебінде жиі кездесетін
есептеу кезеңінің “және – немесе ” шешімін ұйымдастыруға арналған
программалардың бірігуін бейнелейтін ақпараттық жүйенің программалық
жабдықтаудың бөлімі.
Арнаулы программалық жабдықтауға ҚПП мен бөлек функцияларды орындайтын
және ақпараттық жүйенің әр түрлі функционалды ішкі жүйесінің нақты
есептерін шешетін программалар кіреді.
Программалық қамтамасыздандыру келесі талаптарды қанағаттандыру керек:
МБ мәліметтер құрамын кеңейту мүмкіндігі;
– МБ әсерін тигізе алатын жаңа формаларды өндіру мен кіріс формаларының
өзгеруі;
– қаржы несие функцияларының жоспары мен құрамын динамикалық анықтау;
– МБ көптеген сақталған мәліметтен мәліметті анықтау үшін іздеу саласын
анықтау;
– шығу мәләметтерін өңдеу мен таңдау әдістерін анықтау.
Программалық қамтамасыз етуді өңдеу кезінде үнемдеу бойынша
қолданатын қағидаларын ескеру, яғни олар ыңғайлылық, тираждау ыңғайлылығы
және т.б. Ақпараттық жүйедегі айналыста болатын ақпарат көлемінің үлкен
болуына байланысты программалық жабдықтау 7 кестедегі талаптарға сәйкес
келуі керек:
Кесте 7. Программалық жабдықтау
Тип Атауы Мүмкіндіктері
Жалпы программалық жабдықтау
Операциялық жүйе Microsoft Windows NT Күшті 32-битті көп
Server 4.0 есепті сенімді
серверлері ОЖ, құпиялық,
масштабталатын МББЖ-ны
қолдау.
Microsoft Windows NT Дербес ЭЕМ үшін күшті
Workstation 4.0 32-битті көп есепті
MS Office XP сенімді серверлері ОЖ,
ЛЕЖ қолдау, құпиялылығы.
Microsoft Windows 2000 Дербес ЛЕЖ үшін күшті
32-битті ОЖ, ЭЕМ қолдау.
МББЖ Microsoft Access 2003
Арнаулы программалық жабдықтау.
ҚПП Delphi 7 Локальді және желідегі
базалармен жұмыс
жасайтын арнайы
программалар жасау.
Paradox 7 Локальді база Paradox 7
жұмыс жасау, кестелер
құру, жалған аттар,
драйверлер базасын
жинақтау.
Қорғау
ОЖ паролі Желіге енуді бақылайды.
МББЖ паролі МБ кестелеріне ену құқын анықтайды.
2 КӘСІПОРЫН маркетингтік ақпараттық жүйесін
жобалау
2.1 Есептің жалпы қойылымы
Есеп – бұл кіріс және шығыс нәтижелерін нақты бір формада көрсететін
автоматтандырылған функцияның бір бөлігі [8].
Ақпараттық жүйедегі жүзеге асырылатын есептер кешенін маркетингтік
ақпаратты жинау, ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz