Корпоративтік бағалы қағаздар портфелін басқару
Қазақстан Республикасы білім және ғылым министрлігі
әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық Универсиитеті
«Экономика және бизнес» факультеті
«Қаржы» кафедрасы
ДИПЛОМ ЖҰМЫСЫ
КОРПОРАТИВТІК БАҒАЛЫ ҚАҒАЗДАР ПОРТФЕЛІН БАСҚАРУ
Орындаған: Татыбаева М. С.
Ғылыми жеткшісі: Тілеужанова М. А.
Норма бақылаушы: Арзаева М. Ж.
Қорғауға жіберліді:
«Қаржы» Ермекбаева Б. Ж.
кафедра меңгерушісі
э. ғ. к., доцент
Алматы 2008
Қазақстан Республикасының білім және ғылым министірлігі
әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық Университеті
«Экономика және бизнес» факультеті
«Қаржы» кафедрасы
Дипломдық жұмысты орындауға берілген
ТАПСЫРМА
Студент Ф04К2 тобының студенті Татыбаева М. С.
Жұмыстың тақырыбы: «Корпоративтік бағалы қағаздар портфелін басқару»
№ «» бұйрығымен бекітілген
Аяқталған жұмысты өткізу мерзімі «»
Жұмысты бастыуға деген мәліметтер
Диплом жұмысында қаралатын сұрақтардың тізімі немесе диплом жұмысының қысқа мазмұны:
а)
б)
в)
Диплом жұмысына дайындық
Кесте
Тапсырманы беру мерзімі
«Қаржы » кафедрасы
Кафедра меңгерушісі Ермекбаева Б. Ж.
э. ғ. к., доцент
Ғылыми жетекші Тілеужанова М. А
э. ғ. к., доцент
Тапсырманы орындауға қабылдаған
Студент Татыбаева М. С.
Автореферат
Тақырып өзектілігі. Бағалы қағаздар нарығының дамуымен қатар Қазақстан Республикасының өндірісінде корпоративтік бағалы қағаздар кең көлемде дамуда. Корпоративтік бағалы қағаздар біздің экономикамыз үшін өте қажет. Себебі, осы корпоративтік бағалы қағаздар шығару арқылы біздің еліміздің потенциялы мықты ірі кәсіпорындарымыз дамиды, елдің экономикасы жақсарады, халықтың тұрмыс жағдайы көтеріледі. Бағалы қағаздар нарығын дамыту, жетілдіру - қазіргі Қазақстан Республикасында өте өзекті мәселе болып табылады.
Бағалы қағаздар нарығы субъектілерінің қатынастары экономикалық - құқықтық механизмге негізделеді. Бұл бағалы қағаздардың материалдық түрі ретінде оның маңызын дәлелдейді. Бірақ бағалы қағаздардың маңызы онымен шектеліп қоймайды. Бағалы қағаздар кез-келген мемлекеттің төлем айналымында маңызды орын алады, себебі олар арқылы мемлекеттің инвестициялық қызметі жүзеге асырылады. Дәлірек айтқанда, бұл күрделі қаржы тікелей халық шаруашылығының ең тиімді саласына жібереді, яғни оларды нарық жүйесіндегі ең өміршең субъектілер ғана алады. Жиырмасыншы ғасырдың соңғы жылдарының экономикалық тәжірибесі дәлелдегендей шаруашылықты жетілдірудің нарықтық әдістерін қалпына келтірудің және оны одан әрі дамытудың басты құралы бағалы қағаздар екені талассыз ақиқат.
Қарастырылып отырылған диплом жұмысының мақсаты: корпоративті бағалы қағаздар нарығының бүгінгі таңдағы жағдайын сараптау және оны болашақта жетілдіру бағыттарымен переспективаларын қарастыру.
Қойылған мақсатқа сай келесі мәселелер туындайды: бағалы қағаздар нарығының экономикалық негіздерін қарастыру; корпоративті бағалы қағаздар портфелінің құрамы мен құрылымы; Қазақстан Республикасындағы 2005-2007жж. бағалы қағаздар нарығына талдау; корпоративті облигациялар инвестиция көзі ретінде: қазақстандық корпорациялар тәжірибесін қарастыру; Қазақстан Республикасында корпоративті бағалы қағаздар портфелін жетілдіруге ықпал ету шараларын қарастырып, зерттеу мәселесі бойынша жетілдіру жолдарын қарастыру.
Біздің мемлекетімізде бүгінгі танда мемлекеттік бағалы қағаздарға қарағанда корпоративті бағалы қағаздарды шығару тиімдірек болып отыр, себебі корпоративтік бағалы қағаздар бойынша табыс жоғары. Корпоративтік бағалы қағаздар нарығында мемлекеттік бағалы қағаздар нарығына қарағанда потенциялы мықты ірі кәсіпорындар күнннен күнге көбейе түсуде. Сонымен, зерттеліп отырылған жұмыстың объектісі: Қазақстан Республикасының бағалы қағаздар нарығындағы мемлекеттік емес, яғни корпоративті бағалы қағаздар нарығы.
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ . . . 6
I. Корпоративті бағалы қағаздар портфелінің экономикалық мәні мен мазмұны . . . 8
1. 1. Бағалы қағаздар нарығының экономикалық негіздері . . . 8
1. 2. Корпоративті бағалы қағаздар портфелінің құрамы мен құрылымы . . . 17
ІІ. Бағалы қағаздар нарығындағы корпоративті бағалы қағаздар операцияларЫН ТАЛДАУ . . . 34
2. 1. Қазақстан Республикасындағы 2005-2007жж. бағалы қағаздар нарығына талдау . . . 34
2. 2. Қазақстан Республикасының бағалы қағаздар рыногының институционалды инфрақұрылымы . . . 42
2. 3. Қазақстан Республикасындағы корпоративті бағалы қағаздар портфелінің құрамы мен құрылымын талдау . . . 47
ІІІ. Корпоративті бағалы қағаздар нарығының дамуы және оны жетілдіру жолдары . . . 53
3. 1. Қазақстанда корпоративті бағалы қағаздар нарығының әлсіз дамуының себептері . . . 53
3. 2. Корпоративті бағалы қағаздар портфелін жетілдіруге ықпал ету шаралары . . . 56
Қорытынды… . . . 61
Қолданылған әдебиеттер . . . 65
Кіріспе
Тақырып өзектілігі. Бағалы қағаздар нарығының дамуымен қатар Қазақстан Республикасының өндірісінде корпоративтік бағалы қағаздар кең көлемде дамуда. Корпоративтік бағалы қағаздар біздің экономикамыз үшін өте қажет. Себебі, осы корпоративтік бағалы қағаздар шығару арқылы біздің еліміздің потенциялы мықты ірі кәсіпорындарымыз дамиды, елдің экономикасы жақсарады, халықтың тұрмыс жағдайы көтеріледі. Бағалы қағаздар нарығын дамыту, жетілдіру - қазіргі Қазақстан Республикасында өте өзекті мәселе болып табылады . Себебі, қоғамдық өндірісті жетілдіру ол тікелей бағалы қағаздар нарығымен тығыз байланысты. Сонымен қатар бағалы қағаздар нарығының қатысушылары өзінің бағалы қағаздарымен мәміле жасауында сенімді қызмет етуші механизімді қажет етеді.
Бағалы қағаздар нарығы субъектілерінің қатынастары экономикалық - құқықтық механизмге негізделеді. Бұл бағалы қағаздардың материалдық түрі ретінде оның маңызын дәлелдейді. Бірақ бағалы қағаздардың маңызы онымен шектеліп қоймайды. Бағалы қағаздар кез-келген мемлекеттің төлем айналымында маңызды орын алады, себебі олар арқылы мемлекеттің инвестициялық қызметі жүзеге асырылады. Дәлірек айтқанда, бұл күрделі қаржы тікелей халық шаруашылығының ең тиімді саласына жібереді, яғни оларды нарық жүйесіндегі ең өміршең субъектілер ғана алады. Жиырмасыншы ғасырдың соңғы жылдарының экономикалық тәжірибесі дәлелдегендей шаруашылықты жетілдірудің нарықтық әдістерін қалпына келтірудің және оны одан әрі дамытудың басты құралы бағалы қағаздар екені талассыз ақиқат.
Қарастырылып отырылған диплом жұмысының мақсаты : корпоративті бағалы қағаздар нарығының бүгінгі таңдағы жағдайын сараптау және оны болашақта жетілдіру бағыттарымен переспективаларын қарастыру.
Қойылған мақсатқа сай келесі мәселелер туындайды:
- бағалы қағаздар нарығының экономикалық негіздерін қарастыру;
- корпоративті бағалы қағаздар портфелінің құрамы мен құрылымы;
- Қазақстан Республикасындағы 2005-2007жж. бағалы қағаздар нарығына талдау;
- корпоративті облигациялар инвестиция көзі ретінде: қазақстандық корпорациялар тәжірибесін қарастыру;
- Қазақстан Республикасында корпоративті бағалы қағаздар портфелін жетілдіруге ықпал ету шараларын қарастырып, зерттеу мәселесі бойынша жетілдіру жолдарын қарастыру.
Біздің мемлекетімізде бүгінгі танда мемлекеттік бағалы қағаздарға қарағанда корпоративті бағалы қағаздарды шығару тиімдірек болып отыр, себебі корпоративтік бағалы қағаздар бойынша табыс жоғары. Корпоративтік бағалы қағаздар нарығында мемлекеттік бағалы қағаздар нарығына қарағанда потенциялы мықты ірі кәсіпорындар күнннен күнге көбейе түсуде. Дәл қазіргі кезде корпоративті бағалы қағаздар нарығында акцияға қарағанда облигацияны шығару жоғарғы деңгейде дамып отыр. Себебі көптеген кәсіпорындар облигацияны шығаруда. Ал акция шығару кәсіпорын үшін бүгінгі таңда қауіпті болып отыр.
Сонымен, зерттеліп отырылған жұмыстың объектісі : Қазақстан Республикасының бағалы қағаздар нарығындағы мемлекеттік емес, яғни корпоративті бағалы қағаздар нарығы.
Дипломдық жұмыстың міндеті: бағалы қағаздар нарығындағы корпоративті бағалы қағаздар операцияларын талдау және коппоративті облигациялардың инвестициялық көзін ашу. Сонымен қатар, негізгі бағыттары мен даму болашағына жағдай жасау, терең зерттеп жетілдіру жолдарын қарастыру.
Диплом жұмысының құрылымы кіріспе үш тарау және қорытындыдын тұрады.
Бірінші тарауда, корпоративтік бағалы қағаздар түсінігі мен түрлері қарастырылған.
Екінші тарауда, акция нарығы және оның құндық бағасы, облигация нарығы және оның табыстылығын талдау жүргізіліп, бағалы қағаздар нарығындағы акционерлік қоғамдардың инвестициялық тартымдылығы және корпоративті облигациялар инвестиция көзі ретінде: қазақстандық мекемелер тәжірибесі қарастырылған.
Үшінші тарауда, Қазақстанда корпоративті бағалы қағаздар нарығының әлсіз дамуының себептері, корпоративті бағалы қағаздар нарығының дамуының негізгі бағыттары және бүгінгі тандағы жағдайы, сонымен қатар, корпоративті бағалы қағаздар нарығының даму болашағы көрініс тапқан.
I Корпоративті бағалы қағаздар портфелінің экономикалық мәні мен мазмұны
1. 1. Бағалы қағаздар нарығының экономикалық негіздері
Шаруашылықты жетілдірудің нарықтық әдістерін қалпына келтірудің және оны одан әрі дамытудың басты құралы - бағалы қағаздар екені талассыз ақиқат. Бағалы қағаздар ақша түріндегі капиталға да, заттай капиталға да меншік құқын бекітіп, тек бағалы қағаздар арқылы ғана мемлекеттік меншікті акционерлік қоғамдарда, яғни жекеменшік иелері - халықтың меншігіне айналдыру мүмкін. Бағалы қағаздар нарығында өзіне тән қаржы институттары жүйесі қалыптасып, оларда экономикалық өрістеудің қаржы көздері щоғырланып және инвестициялық қорларды бөлу қатынастары жүзеге асады. [1]
Өркениетті мемлекеттерде экономикалық өрлеуді қаржыландырудың басты жолы бағалы қағаздар нарығы болып табылады. Бағалы қағаздар нарығының күрделі ұйымдық - экономикалық жүйесі көптеген өзара байланысты элементтерден тұрады:
- Эмитенттер, яғни әртүрлі бағалы қағаздар шығаратын шаруашылық субъектілері;
- бағалы қағаздар нарығының кәсіби мамандары;
- брокерлер, дилерлер, инвестициялық басқарушылар және т. б. ;
- инвистициялық компаниялар, зейнетақы қорлары және тағы басқа да қорлар;
- қор биржалары, депозтарийлер, клирингтік және басқа да бағалы қағаздарды тіркейтін, сақтайтын ұйымдар.
Осы күрделі құрылымдардың қызметін ұйымдастыратын, басқаратын және реттейтін заңдар мен мемлекеттік органдар қажет.
Айтылған мәселелердің барлығы мемлекетіміздің экономикалық дамуының бүгінгі кездегі сатысында Қазақстан халқының жас буыны алдында жаңа, тіпті ерекше бағыт, яғни бағалы қағаздарды шығару және сол қағаздар нарығындағы операцияларды меңгеру міндеті пайда болғанын айқындайды.
Елде дамыған бағалы қағаздар нарығы қалыптасуы үшін оның құрамдас бөліктері болуы қажет. [1]
Олар:
- сұраныс пен ұсыныс;
- делдалдар мен басқа қатысушылар;
- нарықтық инфрақұрылым, яғни комерциялық банктер, қор биржалары, инвестициялық институттар және с. с. ;
- нарықты реттейтін және өзін-өзі реттейтін жүйелер.
Бұл жөнінде елімізде экономикалық жүйені реформалауды тереңдету жолында қабылданған Қазақстанда мемлекеттік меншіктік жекешелендіру Ұлттық Бағдарламасы бағалы қағаздар нарығының негізгі субьектілері - акционерлік қоғамдардың құрылуын тездетуде шешуші роль атқарады .
Бағалы қағаздар нарығы басқа нарықтардан өзінің айрықша тауарымен ерекшеленеді. Ол өзгеше тауар - бағалы қағаздар. Олар біріншіден, меншік белгісі, екіншіден, қарыз міндеттемесі, яғни олар бойынша табыс алу құқы және табыс төлеу міндеттемесі пайда болады. Бұдан бұрын айтқанымыздай, бұл тауардың құны аз болса да, өте жоғарғы нарық бағасымен сатуға болады. Бағалы қағаздардың көрсетілген құны өте төмен болғанымен, мысалы, өндіріс кәсіпорнына жұмсалған нақты капиталдың белгілі мөлшерін көрсетеді. Егер бағалы қағаздарға нарықтық сұраныс оның ұсынысынан жоғары болса, онда оның бағасы көрсетілген құнынан жоғары болады. Бұндай нарықтық бағаның номиналдан ауытқуы, бағалы қағаздардың «жалған капитал» екенін көрсетеді. [2]
Бағалы қағаздар ақша капиталының немесе басқа материалдық құндылықтардың орнына жүретін «символы» болғандықтан оны қордың құндылықтары деп те атайды. Сонымен қатар, бағалы қағаздар «қордың инструменті немесе құралы» болып та есептеледі. Себебі тек сол құралды пайдаланып, нақты құндылықтарға қол жеткізуге немесе сол құндылықтар бір субьектіден екіншіге ауысуына болады. Сонымен бағалы қағаздар нарығы капитал нарығының, яғни ақша және басқа материалдық құндылықтардың нақты қызметін көрсетеді.
Бағалы қағаздар нарығы нарықтық экономикада күтпеген кездейсоқ болатын процестердің реттеушісі.
Экономикасы дамыған мемлекеттерде бағалы қағаздар көмегімен қосымша капитал алу анағұрлым жеңіл. Акция және облигация сияқты бағалы қағаздарды шығаруға және оларды тіркеуге 2 жеті, эмиссия проспектісін шығарып және нарыққа қатысушылардың оларды талдауына 2-4 жеті, оларды сатып алу-сатуға және есеп айырысуға 2-3 жеті уақыт кетеді екен. Қорытындысында 1, 5-2 ай ішінде эмитент өзіне қажетті капиталды жинап, оны басқару құқына ие болады. Сонымен бағалы қағаздар нарығы - экономикалық өрлеуді көп жағдайда қаржыландыратын ең оңай және қолайлы қаржы көзі.
Бағалы қағаздар нарығын реттеу мемлекеттің ең маңызды міндеті. Ондағы мақсаты бағалы қағаздармен келісімге қатысушылардың заңды мүдделері мен құқығын сақтауды, қамтамасыз ету. Бағалы қағаздар нарығында қызмет атқаратын қаржы институттарының ісін бағыттау мен реттеу мемлекеттік органдарға жүктелген. Республикада ондай органдар болып Қазақстан Республикасының қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу және қадағалау бойынша Агенттігі, Қаржы Министірлігі, Ұлттық Банк, Мүлікті басқару жөніндегі Мемлекеттік комитет саналады.
Бағалы қағаздар нарығы үлкен екі бөліктен тұрады. Олар мемлекеттік және мемлекеттік емес бағалы қағаздар деп аталады. Мемлекеттік бағалы қағаздарға үкімет, басқарушы министрліктердің және ведомстволардың және биліктің муниципалды бағалы қағаздары жатады. Мемлекеттік емес бағалы қағаздарға корпоративті, шетел эмитенттерінің, туынды бағалы қағаздары жатады. [3]
Мемлекеттік бағалы қағаздар әдетте қор құралдарын қамтиды, оларды мемлекеттің министрліктерінің және ведомстволарының, билікті муниципалды органдарының атынан өкімет шығарады және бұл бағалы қағаздардың категориясына әлемдік тәжірибиеде мемлекетпен және басқа құралдармен бірлескен жекешеліктердің органдары шығарған бағалы қағаздар жатқызылады, олар мемлекет есебінен қамқорлыққа алынады және оларға кепілдік беріледі. Қазақстандық іс-тәжірибиенің біршама ерекшеліктері бар.
Қазақстан Республикасының «Қазақстан Республикасының ішкі қарыздары» заңында соңғысы Қазақстан өкіметі шығарған немесе кепілдік берген бағалы қағаздардан тұрады. Ұғым заң бойынша «мемлекеттік», «өкіметтік» ұғымдары ажырамас (біртекті) болып табылады.
Корпоративті бағалы қағаздар - кәсіпорындардың және ұйымдардың шығаратын қор құралдары.
Соңғы жылдары Қазақстанның бағалы қағаздар нарығының дамуында көзге көрінетіндей өзгешеліктерімен жетістіктер бар. Егер ұлттық сауда ұйымдастырушыны, яғни Қазақстан қор биржасының қызметін сараптасақ, келісімшарттар көлемі өсті. [4]
Экономикаға инвестициялық ресурстарды тартуға мүмкіндік туғызатын қаржы нарығы, тиімді жұмыс істемей, экономикалық реформаны түбегейлі жүргізу мүмкін емес.
Қаржы нарығы екі нарықтан капитал және ақша нарығынан тұрады. Қаржы нарығының екіге бөлінуі негізгі және айналым капиталына қызмет ететін қаржы ресурстарының ерекше сипатымен анықталады. Ақша нарығында қысқа мерзімді ссудалар (1 жылға дейін) қозғалысын қамтамасыз ететін қаражаттар айналыста болса, капитал нарығында бір жылдан асатын ұзақ мерзімді қорлардың қозғалысы жүзеге асырылады.
Экономика ғылымында бағалы қағаздар ұғымның синонимі ретінде «қор нарығы» термині пайдаланылады.
Қор нарығы - бұл ерекше тауарлар сатылатын нарық, яғни бағалы қағаздар тауар ретінде сатылады.
Шын мәнісінде бұл бағалы қағздар түкте тұрмайды, бірақ олардың бағалылығы осы бағалы қағзадардың артында тұратын активтермен (мүлік, қымбат әшекей заттар және т. б. ) анықталады.
Қаржы нарығының секьюритизациясы. Қаржы нарығы елде қор жинақтары мен инвестициялық тауарлар болған кезде ғана тиімді жұмыс жасайды. Макроэкономикалық тұрғыдан қарағанда, қор жинағы тұтынушыға қажетті табыс пен шығынның арасындағы айырманы құрайды.
Егер экономикада өндірістік мақсаттарда қолдануға негізделген қосымша өндірістік құралдар жасалынса, онда бұл қоғамның активтерінің өскендігін дәлелдейді. Бірақ осы активтер өндірістік процеске қатысқан жағдайда ғана нақыт қайтарым әкеледі. Сол үшін кәсіпкерлікпен айналысатын экономикалық субъектілердің өндірілген инвестициялық тауарларды сатып алуға мүмкіншіліктері болуы керек. Машина, жабдықтар мен басқа да инвестицялық тауарларды сатып алуды қамтамасыз етеін ресурсы болып кәсіпорынның ішкі қаржыландыру көздері (аммортизация, пайда) табылады, ал олар жетіспегенде кәміпорындар сыртқы қарзыдар алуына мәжбүр болады, яғни халықтың қолында бар жинақтарды тартады.
Қаржы нарығында ақша қаражаттары қор жинаушылардан тұтынушыларға ауысады.
Экономиканың бір секторында қаржы ресурстарының артықшылығы болса, енді біреулерінде тапшылық туындайды, осыған байланысты бір сектордан екіншісіне капитал құйылымы жүреді. Қаражаттардың қозғалысы қаржы институттары арқылы, сондай-ақ тікелей инвестордан тұтынушыға жүзеге асырылуы мүмкін.
Әдетте, қаржы делдалдары капитал қозғалысын тиімді пайдалануға әсер етеді деп саналады. Кей жағдайларда делделдар капитал тарутмен байланысты шығындарды өсіреді. Егер де қарыз алушы (тұтынушы) несие берушіге делдалдың көмегінсіз тікелей шыға алатын болса, онда тартылатын ресурс құны төмен дейді. Бұған қаржы нарығының секьюритизациясы септігін тигізеді. Секьюритизациялау - бұл қаржы нарығында бағалы қағаздар рөлін арттыру үрдісі. Секьютиризация кезінде өтімділігі төмен активтер инвесторларға ұсынылатын бағалы қағаздарға трансформацияланады. Бағалы қағаздар эмиссиясы қаржы ресурстарын едәуір төмен бағамен тартуға мүмкіндік береді. Мысалы, корпорация қаржы ресурстарында тапшылық көріп отыр. Бұл жағдайда банкке несие беруді өтінеді немесе облигация шығаруға ұйғарым жасалады. Бірінші жағдайда банк өзі көрсеткен қызметтері үшін белгілі бір мөлшерде ақы алады. Екінші жағдайда корпорация облигацияларын инвесторға сатады. Бұл трансакциондық шығындарды төмендетеді.
1-сурет. Қаржы ресурстарының қозғалысының схемасы
Дерек көзі: Жуков Е. Ф. Рынок ценных бумаг: учебник. М. :ЮНИТИ-ДАНА, 2007. -463с. [5]
Бірінші жағдайда қаржы ресурсының қозғалысы қаржы делдалдары (банк) арқылы жүзеге асырылып отыр. Екінші жағдайда корпорация тікелей облигация шығару арқылы инвестормен жұмыс істеп отыр.
Қор нарығының құрылымы.
Нарықтық қатынастар жүйесінде қор нарығының мәні мен рөлі келесідей факторлармен анықталады:
- өндірісті дамыту мақсатында уақытша бос қаражаттарды инвестиция түрінде тарту; капиталды экономиканың артта қалған салаларынан тез дамып, өркендеп келе жатқан салаларға ауыстыру; жергілікті және мемлекеттік бюджет тапшылығын жою мақсатында қаражаттарды тарту; қор нарығының индикаторлары бойынша экономиканың жағдайын бағалау мүмкіндігінің болуы; инфляция қарқынының өзгеруіне ықпал ету;
Бағалы қағаздар нарығы кез-келген нарық сияқты күрделі құқықтық ұйымдастырушылық жүйені білдіреді. Бұл жүйеде операцияларды жүргізу белгілі бір технология бойынша жүзеге асырылады. Бағалы қағаздар нарығының құрылымын төмендегідей көрсетуге болады:
2-сурет. Бағалы қағаздар нарығының құрылымы
Дерек көзі: Жуков Е. Ф. Рынок ценных бумаг: учебник. М. :ЮНИТИ-ДАНА, 2007. -463с. [5]
Бағалы қағаздар нарығының негізгі мақсаты - ол экономикаға инвестицияның тартылуы. Бұл мақсатқа жету үшін төмендегідей шарттардың болуы қажет:
- капиталдың қозғалысына кедергінің болмауы; бағалы қағаздардың өтімділігін қамтамасыз ету. Бұған сатушылар мен сатып алушылардың көп болуы және сатып алу мен сату бағаларында көп айрмашылықтың болмауы арқылы қол жеткізуге болады; сатып алушы мен сатушы арасындағы ұштасуды қамтамасыз етеін сауда жүйесінің болуы; нарықтың ақпараттық айқындылығы.
Ақпарат нақты, дұрыс және мазмұнды болуы керек. Сондықтан қор нарығында келесідей қатысушылар тарапынан ақпараттарын ашып көрсетуіне көп көңіл бөлінеді:
- эмитенттердің кәсіпорынның қаржылық жағдайы, бағалы қағаздардың болашақ шығарылымы, ірі акционерлер туралы және т. б. ақпараттары; қор нарығының кәсіпқой қатысушыларының өз біліктілігі, клиенттерге әр түрлі қызмет көрсету шартары, өздерінің қаржылық міндеттемелері туралы ақпараттары; сауда ұйымдастырушылардың, сауда ережелері және листинг шарттары туралы және т. б. ақпараттары; реттеуші органдардың нормативтік-құқықтық базасының өзгеру, қаржы нарығындағы қызметке бақылау жүйесі және жұмыс ережесінің сақталуы туралы ақпараттары.
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz