Көптік қылмыстар жайлы

МАЗМҰНЫ

Қысқартулар мен белгілеулер

ҚР - Қазақстан Республикасы

ҚК - Қылмыстық кодекс

ҚІЖК - Қылмыстық істер жүргізу кодексі

РФ - Ресей Федерациясы

БОАК (ВЦИК) - Бүкілроссиялық орталық атқару комитеті (Всероссийский центральный исполнительный комитет)

ХКК (СНК) - Халық комиссарлар кеңесі (Совет народных комиссаров)

КСРО - Кеңестік социалистік республикалар одағы

РСФСР -

УКСР - Украин кеңестік социалистік республикасы

ҚазКСР - Қазақ кеңестік социалистік республикасы

ІІМ - Ішкі істер министрлігі

б - бап

т. б. - тағы басқа

КІРІСПЕ

Жұмыстың жалпы сипаттамасы. Қылмыстық құқық ғылымының ең маңызды және күрделі мәселелерінің бірі көптік қылмыстар болып табылады. Қылмыстық құқық теориясы және сот-тергеу тәжірибесінде бұл мәселенің түсінілуі және шешілуі әрқилы.

Зерттеу барысында көптік қылмыстардың ұғымы айқындалып, заң нормаларын жетілдіруге байланысты ұсыныстар енгізілді. Көптік қылмыстардың нысандарын анықтауға, қылмыстарды бірнеше рет жасау, қылмыстардың жиынтығы және қылмыстардың қайталануын бір-бірінен ажыратуға, көптік қылмыстарды жеке қылмыстардан және қылмыстық-құқықтық нормалардың бәсекелстігінен ажыратуға, көптік қылмыстар барысында жаза тағайындау мәселелеріне тиісті дәрежеде көңіл аударылды.

Зерттеу тақырыбының өзектілігі. Диссертациялық зерттеу көптік қылмыстар инситутының қылмыстық құқықтық мәселелеріне арналған. Көптік қылмыстар мәселелерін зерттеудің өзектілігі және маңыздылығы бірқатар себептермен түсіндіріледі.

Бірінщіден, ұлттық құқықтық жүйені қалыптастыру барысында жеткілікті дәрежеде зерттелінбеген құқықтық құбылыстарды зерттеу үлкен мағынаға ие. Бұл құбылыстардың қатарына көптік қылмыстар да жатады.

Екіншіден, көптік қылмыстардың қоғамға қауіптілігі жекелеген тұлғаларға, қоғамға, мемлекетке келтірілетін зиянды ұлғайтумен, сонымен қатар, қылмыстардың кең таралуына, елдің қылмыстануына әсер етумен түсіндіріледі.

Сондықтан да, мемлекет көптік қылмыстармен күресті, оның ішінде рецидивті қылмыстылықпен күресті құқық қорғау органдарының қызметінің маңызды бағыттарының бірі ретінде қарастырады да, көптік қылмыстар, қылмыстарды бірнеше рет жасау, қылмыстардың жиынтығы және қылмыстардың қайталануы қылмыстық-құқықтық, криминология, пенитенциарлық ғылымдарының өзекті мәселелерінің қатарында бола береді.

Заң әдебиеттерінде көрсетілгендей, қылмыстық заңнама концептуалды тұрғыдан толық еместігімен сипатталынады да, бұл көптеген қылмыстық-құқықтық нормалардың жаңсақ талқылануын туындатып, азаматтардың құқықтары мен бостандықтарын сақтаудың кепілдіктерін қамтамасыз ете алмады. Осы мәселелерді шешуге байланысты ғылымның алдында бірнеше жол бар: кеңестік дәуірді қалыптастырылған қылмыстық-құқықтық институттар мен ұғымдарды жаңа жағдайға бейімдеу; қылмыстық-құқықтық ұғымдар мен институттардың алғашқы классикалық мазмұны мен заңи мағынасын қайтару; жаңа қылмыстық-саяси бағдар қалыптастыру. Яғни, ғылым бұл сұрақтарға қылмыстық-құқықтық новеллалардың қарапайым комментаторына айналмас үшін жеткілікті дәрежеде жылдам жауап беруі керек.

Айтылғандардың барлығы толық көлемде диссертациялық жұмыста зерттелінген көптік қылмыстардың ұғымына және көптік қылмыстар барысында жаза тағайындауға қатысты. Аталған мәселелердің қылмыстық құқық ғылымының аясында болып келгендігі мәлім. Сонда да, Қазақстан Республикасының Қылмыстық кодексі қабылданып, қолданыста жүргендігіне қарамастан өзектілігін жойған жоқ. Қылмыстық құқық ғылымында көптік қылмыстарға қатысты бірқатар еңбектердің болуына қарамастан, сот-тергеу тәжірибесі көптік қылмыстар ұғымына және оның нысандарына қатысты заң шығарушылық новеллаларды терең тұрде ұғынуға мұқтаж.

Қылмыстылықты зерттеудің нәтижелілігі және оған қадағалау жүргізудің тиімділігі ұғымдық аппараттардың нақтылығына, яғни «көптік қылмыстар» ұғымын дұрыс анықтауға байланысты. Қылмыстық құқық ғылымындағы аталған ұғымға қатысты көзқарастар мен оның ғылым және заңнама тарихындағы даму сұрақтарына елеулі түрде көңіл бөле отырып, диссертант қолданыстағы қылмыстық заңнамадағы осы ұғымның мазмұнын, қызметін, мақсатын, міндеттерін, тек оның өткендегі өзгерістерін білу арқылы мүмкін екендігін ескереді.

Әрине, нарықтық экономикасы қалыптасқан елдердің құқық шығармашылық тәжірибесі Қазақстан үшін өте пайдалы. Бірақ та, өзіміздің тарихи тәжірибеміздің, оның ішінде кеңестік қылмыстық-құқықтық құқық шығармашылық тәжірибесінің құны шамалы деп айта алмаймыз.

1997ж. ҚР ҚК-де алғаш рет қылмыстарды бірнеше рет жасау, қылмыстардың жиынтығы және қылмыстардың қайталануы ұғымдарының бекітілуі арқылы қылмыстық-құқықтық ғылым мамандарының алдына көптеген мәселелердің қойылуы диссертациялық зерттеудің өзектілігін білдіреді. Бұл мәселелердің қатарына бірінші кезекте, көптік қылмыстардың нысандарын анықтау; «қылмыстарды бірнеше рет жасау», «қылмыстардың жиынтығы», «қылмыстардың қайталануы» ұғымдарын нақты ажырату; жеке қылмыстардың әртүрлі нысандарынан және қылмыстық-құқықтық нормалардың бәсекелестігінен көптік қылмыстардың айырмашылықтарын белгілеу; көптік қылмыстар барысында жаза тағайындау жатады.

Көптік қылмыстарды құрайтын қылмыстарды дұрыс саралау аса маңызды, осыған байланысты қандай жағдайда қылмыстарды бірнеше рет жасау немесе қылмыстардың жиынтығы; не болмаса қылмыстардың жиынтығы не жеке күрделі қылмыс; яки қылмыстарды бірнеше рет жасау не қылмыстардың қайталануы екендігін анықтау туралы қажеттілік туындайды.

Жоғарыда аталған мән-жайлар диссертациялық зерттеудің тақырыбын таңдап алуға түрткі болды.

Тақырыптың зерттелу деңгейі. Көптік қылмыстар институтына байланысты белгілі бір тәжірибе және ғылыми білім жинақталған. Диссертациялық зерттеудің әртүрлі аспектілері жанама түрде келесі отандық авторлардың: А. Н. Ағыбаевтың, Е. О. Алаухановтың, Ғ. И. Баймурзиннің, Е. А. Ештаевтың, Е. И. Қайыржановтың, Д. С. Чукмаитовтың еңбектерінде көрініс тапқан. Сонымен қатар, ресейлік ғалымдардың зерттеулерінде, атап айтсақ Н. Б. Алиев, И. Б. Агаев, О. И. Бажанов, Е. А. Борисенко, Ю. И. Бытко, Б. В. Волженкин, Р. Р. Галиакбаров, А. С. Горелик, П. Ф. Гришанин, П. С. Дагель, А. Ф. Зелинский, В. А. Иванов, Н. А. Стручков, Л. С. Тосакова, Т. Э. Караев, Ю. А. Красиков, Г. Г. Криволапов, В. Н. Кудрявцев, Б. А. Куринов, К. А. Панько, В. П. Малков, Ю. Н. Юшков, А. М. Яковлев және т. б. бейнеленген.

Зерттеудің теориялық базасын көптік қылмыстар аясындағы аталған мамандардың еңбектерінен басқа жалпы теориялық: Н. А. Беляев, А. А. Герцензон, И. И. Карпец, Г. А. Кригер, Н. Ф. Кузнецова, И. С. Ной, Н. Д. Сергеевский, Ю. И. Скуратов, Э. С. Тенчов, Ю. М. Ткачевский, А. А. Пионтковский, М. Д. Шаргородский және тағы басқалардың еңбектері құрайды.

Аталған авторлардың еңбектерінде зерттелінген тақырыптың әртүрлі жақтары, осы аяда қалыптасқан қоғамдық қатынастар мен заңдылықтар сипатталынған.

Зерттеу жұмысының мақсаты және міндеттері. Диссертациялық зерттеудің мақсаты - көптік қылмыстардың теориялық және тәжірибелік мәселелерін кешенді түрде зерттеу.

Осы мақсатқа жету үшін келесі міндеттерді шешу қажет:

• көптік қылмыстардың ұғымын және оны сипаттайтын белгілерді анықтау;
• көптік қылмыстардың нысандарының құқықтық табиғатын талдау;
• көптік қылмыстардың нысаны ретінде қылмыстарды бірнеше рет жасаудың ерекшеліктерін айқындау;
• қолданыстағы қылмыстық заңнаманың нормаларын жетілдіру үшін ұсыныстар жасау.

Зерттеу объектісі - қылмыстарды бірнеше рет жасау, қылмыстардың жиынтығы және қылмыстардың қайталануына қатысты қылмыстық-құқықтық нормалармен қорғалынатын қоғамдық қатынастар болып табылады.

Зерттеу пәнін - көптік қылмыстардың әртүрлі нысандарын заңи бағалауға байланысты Қазақстан Республикасының қылмыстық заңнамасының нақты нормалары, әр - түрлі теориялық көзқарастар және сот-тергеу тәжірибесінің материалдары құрайды.

Зерттеудің әдістемелік негіздері.

Диссертациялық зерттеудің әдістемелік негізін әлеуметтік және құқықтық құбылыстарды ғылыми танудың диалектикалық әдісі және одан туындайтын жалпы ғылыми және арнайы-ғылыми әдістер құрайды. Диссертациялық зерттеу барысында тарихи, салыстырмалы-құқықтық, формалды-логикалық, жүйелік, нақты-әлеуметтік әдістер пайдаланылды.

Диссертациялық зерттеу жұмыста қарастырылған мәселелерге тікелей қатысты қылмыстық саясат, қылмыстық құқық, криминология және қылмыстық құқық тарихынан жазылған теориялық еңбектерде бейнеленген ережелерді зерттеуге негізделген.

Диссертациялық жұмысты дайындау барысында Қазақстан Республикасының Конституциясының, ҚР Қылмыстық кодексінің, ҚР Қылмыстық істер жүргізу кодексінің ережелері қолданылды.

Зерттеу жұмысының ғылыми жаңалығы. Қазақстан Республикасының қылмыстық заңнамасындағы өзгерістерді ескере отырып, алғаш рет кешенді түрде ғылыми-құқықтық зерттеудің объектісі ретінде көптік қылмыстар институты қарастырылды. Қылмыстардың жиынтығы, үкімдердің жиынтығы және қылмыстардың қайталануы барысында жаза тағайындаудың қолданыстағы ережелерінің тиімділігі талданылып, көптік қылмыстар кезінде жаза тағайындау ережелерін жетілдіру процесінің үстемдіктері анықталынды. Осыған байланысты, ҚР ҚК 11, 12, 13, 58, 59 баптарының редакциясына өзгерістер енгізу туралы ұсыныстар жасалынды.

Қорғау үшін ұсынылатын негізгі тұжырымдар:

1. Көптік қылмыстардың ұғымы бір адамның қылмыстық жауаптылыққа тартылғанға дейін немесе алдыңғы қылмысы үшін сотталғандығы жойылмаған, қылмыстық заңмен қарастырылған дербес қылмыс құрамдарының белгілерін құрайтын, екі немесе одан да көп қылмыстарды жасауы, - деп анықталынды.

2. Көптік қылмыстардың нысаны ретінде тек қылмыстардың қайталануы және қылмыстардың идеалды жиынтығын қарастыру қажеттілігі негізделді. Қылмыстарды бірнеше рет жасау, қылмыстардың нақты жиынтығы және қылмыстардың рецидивін қылмыстардың қайталануының түрі ретінде тану ұсынылды.

3. Ұқсас және біртектес қылмыстарды жасауды қамтитын қылмыстарды бірнеше рет жасау ұғымын талдаудың нәтижесінде біртектес қылмыстарды жасауды нақты жиынтық ретінде саралау қажеттілігі туралы тұжырым жасалынды.

4. Қылмыстық құқық ғылымында таралған және қолданыстағы заңнамада бекітілген қылмыстарды бірнеше рет жасаудың анықтамасы (ҚР ҚК 11б. 1б. ) - Осы Кодекстің Ерекше бөлімінің белгілі бір бабында немесе бабының бөлігінде көзделген екі немесе одан да көп әрекетті жасау, -деп беріледі. Қылмыстарды бірнеше рет жасаудың анықтамасынан (ҚР ҚК 11б. 2б. ) - «Осы Кодекстің Ерекше бөлімінің түрлі баптарында көзделген екі немесе одан да көп қылмыс жасау осы кодексте арнай көрсетілген жағдайларда ғана бірнеше рет жасалған деп танылуы мүмкін», -атты белгісін алып тастау қажеттілігі ұсынылды.

Диссертациялық зерттеудің (эмпирикалық) деректік негіздері. Диссертацияның деректік негізіне Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының 2000 - 2007 жылдардағы әр түрлі аймақтарында қаралған 230 қылмыстық істер бойынша жарияланған материалдары пайдаланылды. Диссертациялық зерттеуде Алматы қаласы бойынша 150 құқық қорғау органдары қызметкерлерінен алынған сауалнама нәтижелері қолданылды.

Зерттеудің теориялық және тәжірибелік маңызы. Диссертациялық зерттеудің теориялық және тәжірибелік маңызы құқық қорғау органдарының алдында тұрған өзекті міндеттерді шешуге бағытталғандығымен анықталынады. Зерттеу нәтижесінің негізінде қылмыстық заңнаманы жетілдіруге, оның нормативтік-құқықтық реттеуін жақсартуға бағытталған нақты ұсыныстар жасалынды.

Диссертациялық жұмыста жасалынған ғылыми тұжырымдар көптік қылмыстарды саралауға байланысты құқық қорғау органдарының қалыпты қызметін қамтамасыз ететін құқық нормаларын қабылдауға бағдарлайды.

Диссертациялық зерттеудің нәтижелерін жоғары оқу орындарының заң факультеттерінің, заң институттарының оқу процесінде қолдануға болады.

Зерттеу нәтижесінің сыннан өтуі . Ғылыми зерттеудің негізгі мазмұны - ғылыми мақалалар ретінде Заң және заман, ҚазҰУ Хабаршысы Заң сериясы басылымдарында жарық көрді. Сонымен қатар, «Ұйымдасқан қылмыспен күресудің өзекті мәселелері», «Реализация уголовной ответственности: история, современность и перспективы» атты халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференцияларында және басқа да халықаралық конференцияларда талданып, олардың жинақтарында жарыққа шықты.

Зерттеу тақырыбы бойынша жеті мақала жарияланды, оның үшеуі ҚР БҒМ ғылым және білім беру саласындағы қадағалау және аттестациялау комитетімен ұсынылған басылымдарда жарияланған.

Жұмыстың құрылымы және көлемі зерттеудің мақсаты мен міндеттеріне сай келеді. Диссертация кіріспеден, үш бөлімнен, он бөлімшеден, қорытынды мен қолданылған әдебиеттер тізімінен тұрады.

1. КӨПТІК ҚЫЛМЫСТАР ИНСТИТУТЫНЫҢ ҰҒЫМЫҚылмыстық құқық теориясындағы көптік қылмыстардың анықтамасы

Қазақстан Республикасы Қылмыстық кодексінде қылмыстардың көптігі үш бапта: 11, 12, 13 баптарда көрсетілген. Бұл нормалар заңнамада сот тәжірибесінде кең таралған бір адамның екі немесе одан да көп қылмыстарды жасау жағдайларын бейнелеуге оқталу болып табылады.

Назар аударатын бір мәселе, 1959 жылғы ҚазССР-нің Қылмыстық кодексіне қарағанда 1997 жылғы ҚР Қылмыстық кодексі көптік қылмыстарды дербес қылмыстық құқықтық институт ретінде бекіткен. Қылмыстық кодексте «көптік қылмыстар» терминінің болмауына қарамастан, аталған қылмыстық - құқықтық құбылысқа арналған баптардың мазмұны осындай қорытынды жасауға мүмкіндік береді.

Алғаш рет қылмыстық заңнамада, Қылмыстық кодекстің Жалпы бөлімінде, қылмыстардың көптігінің нысандары туралы айқындық байқалады, қылмыстарды бірнеше рет жасау, қылмыстардың жиынтығы және қайталануының мазмұны ашылған.

Аталған мәселелер төңірегінде әртүрі көзқарастардың болуы 22 шілде 1959 жылғы ҚазССР-нің Қылмыстық кодексіне де байланысты, себебі, кодекстің Ерекше бөлімінде қылмыстардың көптігінің әртүрлі нысандарын ауырлататын және аса ауырлататын мән-жайлар ретінде тани отырып, Жалпы бөлім тек қана аса қауіпті рецидивист деп тану, қылмыстардың және үкімдердің жиынтығы барысында жаза тағайындау тәртібі мен жағдайларын қарастырады. Осы жағдайлар қылмыстардың көптігінің мәселесіне байланысты қылмыстық құқық теориясында әртүрлі ғылыми пікірталастарды тудырады.

Бір адамның екі немесе одан да көп қылмыстық іс-әрекеттерді жасауы қылмысты дұрыс саралаумен, кінәлінің жауаптылығын дараландырумен, сондай-ақ жеке күрделі қылмыстарды қылмыстардың көптігінен ажырату қажеттілігімен байланысты ерекше жағдайларды туындатады.

Осы сұрақтарды табысты шешу үшін «қылмыстардың көптігі» ұғымының мазмұнын анықтау қажет.

Құқықта бекітілген құқықтық ұғымдар мен құқықтық ғылым пайдаланатын ұғымдар екі бөлек. Яғни, заңнамада бекітілген ұғымдар ғылыми зерттеулер мен құқық қолдану тәжірибесінде заң шығарушы берген мағынада қолданылуы қажет. Құқықтағы ұғымдар ғылыми құқықтық ұғымдарға қарағанда нақты анықталғандығы және тұрақтылығымен сипатталынады, заңшығарушы заңға өзгерістер енгізгенге дейін өзгеріссіз болып табылады. Осыған байланысты, құқықтағы ұғымдардың нақты анықталғандығы және тұрақтылығы құқық қолдану тәжірибесіндегі заңдылықтың сақталуының маңызды алғышарты.

Ғылыми құқықтық ұғымдарға нақты анықталғандық тән емес. Ғылыми ізденіс барысында кез келген автор зерттелінетін құбылыстар мен объектілерге қатысты өз ұғымын беруі мүмкін. Ғылыми құқықтық ұғымдардың мазмұны мен көлемі ғылым арқылы зерттелінген соң, қажеттілік туындаған кезде заңнамада бекітілуі мүмкін. Сондықтан да, қылмыстардың көптігінің ұғымын, оның мазмұны мен көлемін ғылым деңгейінде зерттеу өзекті болып табылады.

Қылмыстардың көптігінің ұғымы қылмыстық құқық теориясымен қарастырылған да, қылмыстық заңнамада берілмеген. Қылмыстардың көптігінің ұғымының анықтамасын беруге оқталу жасалған ғылыми еңбектерден, осы қылмыстық-құқықтық институтқа қатысты көзқарастардың әртүрлі екендігін байқауымызға болады.

А. М. Яковлевтің пікірі бойынша, «қылмыстық іс-әрекеттердің көптігінің ұғымы қылмыстарды қайталау, қылмыстардың рецидиві және жиынтығы түсініктерінен нақты көрініс табады» [1, 5 б. ] .

Біздің көзқарасымыз бойынша, аталмыш пікірде, тек қылмыстардың көптігінің нысандары сипатталған да, нақты қылмыстардың көптігінің ұғымы, оның белгілері ашылмаған.

Г. Г. Криволапов қылмыстардың көптігінің ұғымын, оның белгілерін көрсету арқылы, яғни, «қылмыстардың көптігі әрқайсысы дербес қылмыс құрамдарының белгілерін құрайтын, бір адамның екі немесе одан да көп қылмыстық жазаланатын іс-әрекеттерді жасауы» деп берген.

И. Ткаченко көптік қылмыстар ретінде, алдыңғы сотталғандығына қарамастан, адамның сот үкімі арқылы белгіленген, екі немесе одан да көп қылмыстарды жасауын түсінеді [2, 285 б. ] . Берілген анықтамалар қарастырылатын ұғымға тән басты белгі - бір адамның екі немесе одан да көп қылмыстарды жасауын ғана көрсетеді. Бұл белгі қылмыстардың көптігінің барлық жағдайларына ортақ болып табылады. Бірақ та, біздің ойымызша, тек бұл белгіні көрсету жеткіліксіз, себебі біріншіден, адамның бірнеше қылмыстарды жасауы барлық жағдайда бірдей қылмыстардың көптігін құра бермейді, екіншіден, бұл ұғымға бір емес, бірнеше белгілер тән.

Ю. А. Красиков көптік қылмыстарды «кінәлі адамның кезектілікпен орындаған бір немесе бірнеше іс-әрекеттер арқылы бірнеше қылмыс құрамдарын жасауы», - деп анықтаған [3, 6 б. ] .

Е. А. Фролов және Р. Р. Галиакбаров бойынша, «қылмыстардың көптігі - қылмыстық заңмен қарастырылған бір адамның мінез-құлқындағы бірнеше құқық бұзушылықтардың үйлесуі» [4, 6 б. ] . Аталған пікірді А. Ф. Зелинский де қолдайды [5, 8 б. ] .

Жоғарыда көрсетілген анықтамалардың әрқайсысы қылмыстардың көптігінің ұғымын жалпы алғанда дұрыс ашады. Дегенмен де, қылмыстардың көптігі ұғымының анықтамасы бір адамның қылмыстық жауаптылыққа тартылатын бірнеше қылмыстарды жасауын ғана емес, оның алдыңғы іс-әрекеті үшін сотталғаннан кейін жаңа қылмыс жасауын да қамтуы қажет деп есептейміз.

Осыған байланысты, И. М. Гальпериннің берген анықтамасы назар аудартады. «Қылмыстардың көптігі - кінәлінің қылмыстық жауаптылыққа тартылғанға дейінгі әртүрлі қылмыс құрамдарының белгілері бар, бірнеше қылмыстық іс-әрекеттерді, немесе өзара ішкі байланыста емес, бір қылмыс құрамының белгілерін құрайтын бірнеше қылмыстық іс-әрекеттерді, немесе алдыңғы қылмысы үшін сотталғаннан кейін кез келген басқа қылмысты жасауы» [6, 249-250 бб. ] . Берілген анықтамада қылмыстардың көптігін әртүрлі және біртектес қылмыстардың құрайтындығы, сондай-ақ қылмыстардың қылмыстық жауаптылыққа тартылғанға дейін және алдыңғы іс-әрекеті үшін сотталғаннан кейін де жасалатындығы айтылған. Біздің ойымыз бойынша, бұл анықтаманы қылмыстардың көптігін жоққа шығаратын белгілерді көрсету арқылы толықтыру қажет.

Қылмыстардың көптігін жоққа шығаратын кейбір белгілер Б. А. Куриновтың анықтамасында көрініс тапқан, яғни, қылмыстардың көптігі - адамның соттылық жойылмаған және қылмыстық қудалаудың мерзімдері өтпеген, екі немесе одан да көп қылмыстарды жасауын қамтиды [7, 159 б. ] .

Н. И. Загородников пен Н. А. Стручков қылмыстардың көптігінің ұғымын анықтай отырып, оны дербес элементтерден - қылмыстардан тұратын, күрделі құрылым ретінде сипаттайды [8, 54 б. ] .

В. П. Малков қылмыстардың көптігінің кең анықтамасын береді: «Қылмыстардың көптігіне - егер де жасалынған қылмыстардың кемінде екеуі үшін қылмыстық-құқықтық нәтижелер жойылмаған және қылмыстық істі қозғау үшін процессуалдық кедергілер жоқ жағдайларда адамның бір мезгілде немесе кезектілікпен қылмыстық жауаптылыққа тартылғанға дейін, немесе алдыңғы қылмысы үшін сотталғаннан кейін, қайта қылмыс жасауын жатқызамыз» [9, 12 б. ] .

Жоғарыда берілген анықтамаларды талдай келе, қылмыстардың көптігіне келесідей сипаттама беруімізге болады: «Қылмыстардың көптігі деп бір адамның қылмыстық жауаптылыққа тартылғанға дейін немесе алдыңғы қылмысы үшін сотталғандығы жойылмаған, қылмыстық заңмен қарастырылған дербес қылмыс құрамдарының белгілерін құрайтын, екі немесе одан да көп қылмыстарды жасауы».

Көптік қылмыстар қылмыстық-құқықтық ұғым ретінде белгілі бір заңи белгілермен сипаталынады.

Көптік қылмыстардың міндетті белгісі реінді бір адамның екі немесе одан да көп қылмыстарды жасауы қарастырылады. Егер де, кінәлімен жасалынған екі іс-әрекеттің біреуі қылмыстық іс-әрекеттің белгілері жоқ құқықбұзушылық, яғни әкімшілік немесе тәртіптік қылық, маңызы шамалы іс-әрекет (ҚР ҚК 9б. 2б. ) болса қылмыстардың көптігі болмайды. Мысалы, ұсақ ұрлық (әкімшілік құқық бұзушылық) және жай ұрлық - ҚР ҚК 175б. 1б. (қылмыс) көптік қылмыстарды құрамайды.

---

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.

• Іс жүргізу
• Автоматтандыру, Техника
• Алғашқы әскери дайындық
• Астрономия
• Ауыл шаруашылығы
• Банк ісі
• Бизнесті бағалау
• Биология
• Бухгалтерлік іс
• Валеология
• Ветеринария
• География
• Геология, Геофизика, Геодезия
• Дін
• Ет, сүт, шарап өнімдері
• Жалпы тарих
• Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
• Журналистика
• Информатика
• Кеден ісі
• Маркетинг
• Математика, Геометрия
• Медицина
• Мемлекеттік басқару
• Менеджмент
• Мұнай, Газ
• Мұрағат ісі
• Мәдениеттану
• ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
• Педагогика
• Полиграфия
• Психология
• Салық
• Саясаттану
• Сақтандыру
• Сертификаттау, стандарттау
• Социология, Демография
• Спорт
• Статистика
• Тілтану, Филология
• Тарихи тұлғалар
• Тау-кен ісі
• Транспорт
• Туризм
• Физика
• Философия
• Халықаралық қатынастар
• Химия
• Экология, Қоршаған ортаны қорғау
• Экономика
• Экономикалық география
• Электротехника
• Қазақстан тарихы
• Қаржы
• Құрылыс
• Құқық, Криминалистика
• Әдебиет
• Өнер, музыка
• Өнеркәсіп, Өндіріс