Жол жағдайларын бағалауға, қауіпті учаскелерді айқындау

Пән: Транспорт
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 61 бет
Таңдаулыға:

АҢДАТПА

Осы дипломдық жоба алты бөлімнен және мәтіннің қосымшасынан, А1 форматты графикалық бөлімнің 13 парағынан құралған есептеу-түсініктемелік жазбадан тұрады.

Дипломдық жобада жол жағдайларын бағалауға, қауіпті учаскелерді айқындау және «Алматы-Бішкек» Республикалық маңызы бар автомобиль жолы (17-37 километр учаскесі) бойынша қозғалыстың қауіпсіздігін арттыру бойынша іс-шараларға қатысты мәселелер ашылған. Жолдың техникаоық сипаттамасы келтірілген, ұсынылып жатқан іс-шаралардың теориялық және әдістемелік мәселелері суреттелген. Осы жолдың Алматы облысы үшін экономикалық маңызымен суреттемесі берілген.

Жалпы, бұл жоба жолдарды пайдалану және жол инфрақұрылымы проблемаларымен байланысты мәселелерге арналған.

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ

1. ЖОБАНЫҢ ТЕХНИКАЛЫҚ-ЭКОНОМИКАЛЫҚ ДӘЙЕКТЕМЕСІ

2. ТАПСЫРМАЛАРДЫ ШЕШУДІҢ ТЕОРИЯЛЫҚ ЖӘНЕ ӘДІСТЕМЕЛІК

МӘСЕЛЕЛЕРІ

2. 1 Жол трассасы элементтерінің қозғалыс

қауіпсіздігіне әсер етуін айқындау әдістемесі

2. 2 Жолдың қауіпті учаскелерін айқындау әдістері

3. ЗЕРТТЕУ БӨЛІМІ

3. 1 «Алматы-Бішкек» автомобильді жолындағы жол-көлік оқиғаларын

статистикалық талдау

3. 2 «Алматы-Бішкек» атомобильді жолындағы жол-көлік оқиғаларын

топографиялық талдау

3. 3 «Алматы-Бішкек» автомобильді жолындағы көлік ағынының

қарқындылығы мен құрамын зерттеу

3. 4 Қозғалып келе жатқан автомобиль-зертханасының көмегімен

ағындағы көлік құралдарының жылдамдық режимін зерттеу

3. 5 Қозғалыс жылдамдықтарын трасса бойынша есептеу және

жылдамдықтар графигін құру

3. 6 Қауіпсіздік коэффициенттерін есептеу және қауіпсіздік

коэффициенттерінің графиктерін құру

3. 7 Трассаның өткізу қабілетін және жолдың қозғалыспен жүкетелуін

есептеу

3. 8 Апаттылықтың қорытынды коэффициенттерін есептеу және

апаттылықтың қорытынды коэффициенттерінің графигін құру

4. ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ БӨЛІМІ

4. 1 «Алматы-Бішкек» автомобильді жолындағы қауіпті жерлер.

Оларды жою бойынша ұсыныстар.

5. ЖОБАНЫҢ ҚАУІПСІЗДІГІ ЖӘНЕ ЭКОЛОГИЯЛЫЛЫҒЫ

5. 1 Автомобиль жолдарын пайдаланған кездегі қауіпсіздік техникасы

5. 2 Автомобиль жолдарын жөндеу кезіндегі еңбек қауіпсіздігі

5. 3 Көміртегі қышқылының автомагистральдан ыдырауын есептеу

6. ҰСЫНЫЛҒАН ІС-ШАРАЛАРДЫҢ ЭКОНОМИКАЛЫҚ

ДӘЙЕКТЕМЕСІ

6. 1 Күрделі салымдарды анықтау

6. 2 Жылдық ағымдағы шығындарды анықтау

6. 3 Іс-шаралардың экономикалық тимділігінің көрсеткіштерін есептеу

ҚОРЫТЫНДЫ

ҚОЛДАНЫЛҒАН НЕГІЗДЕР ТІЗІМІ

ҚОСЫМШАЛАР

КІРІСПЕ

Жол қозғалысының қауіпсіздігін жоғарылату үшін кең комплексті шара өткізілуі тиіс. Автомобиль жолында болатын қауіпсіздікті қамтамасыз ету мен қозғалысты ұйымдастыру мәселесі жол-көлік оқиғасында болатын көптеген құрбандар мен материалдық шығынға байланысты барлық мемлекеттердің назарын аударып отыр. Қозғалыс қауіпсіздігінің жоғарылауының мәні жолдарды жобалау әдістерінің жүзеге асуына, технологияның жақсаруымен жол-құрылыстары жұмыстарының орындалуына, жол жамылғысының кедір-бұдырын тегістеу мәселесіне, жол процесі қызметі кезіндегі бұл сапалардың сақталуына жеткізеді. Қозғалыс қауіпсіздігін қамтитын жалпы мәселелер мынаған зер салуы қажет: қауіпті жол бөлімдерінің ескерілуі, олардың шығарылу және болжау әдістері, мұндай жағдайда қарқындылық немесе қозғалыс құрамы өзгерген кезде және көліктік-пайдалану көрсеткіштерінің нашарлауы-қауіпті категорияға жатқызылуы қажет. Жолдарды жобалау нормаларының жүзеге асуы-оның кеңістік жатықтығы мен ландшафтты жобалаудың және жолды қайта құрудың мәселелерін шешуі болып табылады. Жолды қайта жөндеу жолдың тасжол болуына, жүргізушілерге түсетін жүйкемен байланысты психологиялық ауыртпалықты оптималды қамтамасыз етуіне және құрылысқа кететін экономикалық, тиімді шығындардың автомобиль тасымалының минималды бағаға түсуіне мүмкіншілік береді. Қозғалыс қауіпсіздігі жоғарылау үшін жолдың апатттық телімін жою маңызды болып табылады, өйткені жол жағдайы ЖКО себеп-салдары немесе негізі болады. Бұл мәселелердің шешілуі жол-көлік оқиғаларының төмендеуіне септігін тигізетініне күмән жоқ.

1. ЖОБАНЫҢ ТЕХНИКАЛЫҚ-ЭКОНОМИКАЛЫҚ ДӘЙЕКТІЛІГІ

Автожол көлігінің инфрақұрылымы түрлі белгідегі өндірістік объектілердің әрқилы құрамын, сонымен қатар жөндеу және жаңа объектідегі құрылыс мазмұнымен өзіндік инфрақұрылымдық автожол желісін біріктіреді. Басқа транспорт түрлерінен айырмашылығы автотранспорттық саланың жылжымалы құрамы ірі көптеген бірлескен және жекеменшік иеліктердің арасында аумағы жағынан бытырап орналасқан.

Автомобиль жолы автожол транспортының ірі инфрақұрылымдық компенті болып табылады. Барлық әлсіз дамыған жолдағы инфрақұрылымдар және нашар мәліметпен қамтамасыз етілген Қазақстан автомобиль жолының біршама төмен техникалық деңгейі күшеюде.

Жолдың нашар жағдайы және оның инфрақұрылымы жоғары дәрежедегі жол-транспорт оқиғалардың жоғары ремонт шығынына, жылжымалы құрамның көмегіне, жоғары нормалы майлы отын материалдарының шығынына, төменгі сауда қарқынына, жүргіншілерді және жүктерді жеткізуге негізгі себеп болып табылады. Бұның бәрі тауар және қызметтік көрсеткіштегі транспорттық құрастырудың көтерілеуін төмендетеді, тек автомобиль көлігінің ғана емес, Қазақстан аумағында жасалып шығатын тауардың да бәсекелестік қабілетінің төмендеуіне әкеледі.

Автомобиль жолының техникалық жағдайы және қарқынымен ескеріледі. Қазақстандағы ерекше жоғары қарқындылық әлемдік көліктік коридорға жиналады. Сондықтан мұнда кездейсоқтық емес, қызмет көрсету шарттардың ерекше жоғары дәрежесі болады.

Автомобиль жолдарының халықаралық желіге қосылуының басты шарттары болып олардың барлық көлік құралдарының қауіпсіздігі және кедергісіз мүмкіншіліктерімен минималды орнықтырылған талаптарға сәйкестілігі қызмет етеді.

“Алматы-Бішкек” автомобиль жолы Республикалық маңызы бар жол санатына жатады. Жолдың бастапқы пункті -Алматы қаласы шекарасының жаны, соңы-Бішкек қаласы. Техникалық санаттар бойынша, жол 3 санатты, жер төсемесінің орташа ені 12 метр, жүру бөлігі 7 метр. Жолдың кейбір бөлімдері қозғалыс қауіпсіздігінің талаптарына сәйкес келмейді.

Алматы-Бішкек автомобиль жолы бұрыннан бар, осы жол үстінде елді мекен арасында байланыс жүзеге асты. Өндіріс пен аймақ ауыл шаркашылығының дамуы және қозғалыс қарқындылығының өсуіне байланысты құрылыс пен қайта құрудың қажеттілігі пайда болды. Жолдың экономикалық және әкімшілік маңыздылығы зор, өйткені ол Қазақстан мемлекетін Қырғызстан мемлекетімен байланыстырады. Автомобиль жолында ауыл шаруашылығының жүк тасымалы мен сауда жабдықтары жүзеге асты.

Мазмұндаманы зерттеп, талдаған соң, бір нәрсеге көзіміз айқын жетеді, автомобиль жолының маңыздылығы халық шаруашылығының өнеркәсібі үшін мәні зор, жол адамның қызметінің барлық шарушылық саласымен қамтитын ең негізгі артерий болып табылады, төмендегілерді есептегенде: көлік құралдарының қарқындылығы мен жолдардың көліктік-пайдалану сапаларының нәтижесінде жол төсемесінің бұзылуы мен жолдық төсемесінің тозуы, тасымалдың өзіндік құнының жоғарылауы, қозғалыс тәртібінің жағдайын детальмен түсіндіру қажет, жолды құжаттандыруды үнемі өткізіп тұру керек.

Тек осындай зерттеулердің нәтижесінде ғана талап етілген жөндеу жұмысын және оның кезектілігін дұрыс орнатуға болады. Бүкіл жолды қазіргі заманға сай техникалық нормалармен сәйкестендіруге мүмкіншілік жоқ, себебі тұрақты қамтамасыздандырудан басқа жолдардың көліктік-пайдалану сапаларын өсіру үшін қайта құру бойынша жұмыстар өткізіледі.

Жоспарлаудың ғылыми негізі, қалай жолдың қайта құруы, солай қозғалыстың ұйымдастыруының өткізіліп жатқан шаралары сияқты, оларға қозғалыстың жылдамдығының графикасы, қауіпсіздіктің және апаттық жағдайдың еселігі, жүктеу мен қозғалыстың өткізгіштік қабілеттің графикасы болып табылады.

ЖКО туралы статистикалық мәліметтер мен берілген автомобиль жолының жол жағдацының бағасын зерттеудің барысында жол жағдайының этап бойынша жақсаруы, қауіпті жерлерді жою ұсынылады, бұл қозғалыс қауіпсіздігін жоғарылатуға көмектеседі. Қазіргі уақытта осы мәселелер әлдеқайда маңызды.

Мына жағдай белгілі, кез-келген өркениетті мемлекеттің көлік саясатының маңызды аспектілерінің бірі жол қозғалысының қауіпсіздігі үшін жағдайдың толық жетілдіруі мен үздіксіз жақсаруына қолдау, яғни қуаттау болып табылады.

Автомобиль көлігінің өзіндік сфецификасының күші азаматтардың мүліктері, денсаулықтары мен өмірлері үшін қауіп тудырады. Қайтыс болғандардың санағы бойынша, километрге қатысты- 1 млн. жолаушылар, көліктің бұл түрі көлдік және өзендік көліктен 12 есе қауіпті, ал темір жолдан 3 есе және ауа көлігінен 1, 5 есе қауіпті. Дүниежүзілік Денсаулық сақтау Ұйымының берген мәліметтері бойынша жол көлік оқиғасының себебінен болған өлім әлемде онкологиялық және жүрек- қан тамырларының ауруларынан кейін үшінші орын алады. 34 жасқа дейінгі адамдар үшін ЖКО өлімнің нөмір бірінші себебі болып табылады.

Қазақстан Республикасында автомобиль жолдарында болатын оқиғалар ұзақ уақытқа дейін жеткілікті түрде шиеленісушілік болып табылады. Жол санағы төмендегіні көрсетеді: ЖКО- да күнара 10-12 адам өледі және 40 адамнан аса ауыр жарақаттар алады. Көлік құралдарының мың бірлігінің әрқайсысына орташа есеппен 61 ЖКО келеді.

Соңғы үш жылда (2003-2005 жж. ) “Алматы-Бішкек” автомобиль жолында 17-37 км аралықтағы жерде 59 ЖКО болды, 13 адам қайтыс болды және 62 адам жарақат алды. Берілген жол бөлігі бойынша, ЖКО-ның нақты келтірілген статистикалық талдауы жобаның зерттеу бөлімінде және демонстрациялық қағазында келтірілген.

2. ТАПСЫРМАЛАРДЫ ШЕШУДІҢ ТЕОРИЯЛЫҚ ЖӘНЕ ӘДІСТЕМЕЛІК МӘСЕЛЕЛЕРІ

2. 1 Жол трассасы элементтерінің қозғалыс

қауіпсіздігіне әсер етуін айқындау әдістемесі

Қозғалу қауіпсіздігін жоғарылатуға арналған ұйымды өндіру қажеттілігі статистикалық мәліметтерді біріктіруді талап етеді. ЖКО-ның экспериментальдық базасын тану және кеңейтудің жақсы тәсілі- әртүрлі мемлекеттердегі статистикалық материалдарды біріктіру және талдау жасау болып табылады. Мұндағы күрделілік төмендегілерге түйінделеді: оқиғалардың саны көптеген факторлардың қызметтері болып табылады-жол жүйесінің қалпы, тұрғындардың тығыздығы, автомобильдердің, климаттың, жабынды түрінің мөлшері, жол жүру ережелерінің сипаттамасы.

Алайда автордың зерттеулері мынаны көрсетеді: егер жол элементтерінің біреуі өзгерген жағдайда ЖКО мөлшерінің өзгеруіне қатысты мінездемелер және қалған әсер етуші факторлардың шамамен тұрақты маңыздылығы пайдаланылса - бұл қиындылықтар шешіледі. Бұл үшін профиль немесе жоспарды сол немесе басқа элементтерінің әсерін зерттеу, мәселен, бойлық еңіс ашық жерлердегі ені 2, 5-3 метр бекітілген жағасы мен ені 7-7, 5метр жол жамылғысының кедір-бұдырлы жер бөлімінде көлденең, әрі тік эталоны үшін қабылданған олардың мөлшерінің үлесіндегі әрқилы еңістікпен өткен автомобильдердің 1 млн. автомобиль-километр немесе 1млн. ЖКО мөлшерімен көрсетілуі тиіс. Бұл көрсеткіш оқиғаның қатыстық мөлшері немесе жеке апат еселігі, яғни Еа деп аталған.

Апат еселігін анықтай отырып, жеке апат еселігін орнықтыру үшін қолданылатын жолдың сол немесе басқа бөлігінде ЖКО мөлшері туралы статистикалық мәліметтер қатарында басқа да факторлардың әсерін, мысалы, қозғалыстың қарқындылығы немесе бойлық еңісті жанама түрде бейнелейді.

2. 1. 1 Көлік ағындары қозғалысының қарқындылығы және тәртібі.

Оқиғалар мөлшері тағы да басқа жағдайларда автомобиль жылдамдығын, көлік ағындары қозғалысының заңдылығын және ең бастысы-жүргізушілердің эмоционалды толқынысын айқындайтын қозғалыс қарқындылығына тәуелді. Көлік ағыны теориясынан мына жайт белгілі, қозғалыс қарқындылығымен ағынның орташа жылдамдылығы арасындағы тәуелділік тұрақты емес және қарқындылықтың өсіміне байланысты өзгеріп отырады.

Қозғалыстың аз қарқындылығы кезіндегі жүргізушілердің іс-әрекеті-олардың жол жағдайын қабылдауымен ғана байланысты. Әр жүргізуші өзінің жеке бейімділігіне сәйкес жылдамдықты таңдайды, сол бағытта немесе қарама-қарсы бағытта келе жатқан басқа автомобильдер жағынан еш кедергі кездестірмейді. Жоғары жылдамдықпен жүргізетін кейбір жүргізушілер, әсіресе, шектелген көз көрерлік қауіпті жерлерде үлкен тәуекелмен жүреді: жіңішке көпірлерде, өтетін жолдың жеткіліксіз еніде, жабындының тегіс емес және тайғанақ жерлерінде т. б. Қатты жылдамдықпен айдап келе жатқан жүргізуші көбінесе қауіпті жерлермен жүргенде жол жағдайларының нашарлауына байланысты өз уақытында әсер етуге үлгере алмайды. Оқиғалардың 80 пайызы дерлік автомобильдердің аударылуына байланысты. Қозғалыстың аз қарқындылығына байланысты жолда болатын оқиғалардың аз мөлшеріне қарамастан, олардың мөлшері 1млн. автомобиль-километрге жоғары.

Жолдағы қозғалыстың мұндай жағдайларын көбінесе еркін-қолайлылық деңгейі А деп атайды. Олар тым шектелген жолдарға тән. Қозғалыс қарқындылығы өскен сайын жүргізуші қозғалыс тәртібін өзгертуге мәжбүрлейтін, онымен бірге сол бағытта жүріп келе жатқан басқа да автомобильдердің ықпалын сезіне бастайды. Бастапқыда бұл ықпал үлкен емес және көлік ағыны орташа жылдамдығының өсіміне әкеледі, себебі жүргізушілер өздерінен кең жолда озып кету үшін еш шамалаусыз жақындағысы және жылдамдықты тең қылғысы келген автомобильдерді қарсы алдынан немесе қатарынан көреді. Жолдағы автомобильдер санының артуы мен кездесетін автомобильдердің көбею мүмкіншілігі жүргізушілерді сақ болуға үйретеді. Бұл ЖКО санының төмендеуіне көмектеседі.

Қозғалыс қарқындылығының өсуі кезінде жолда көрнекі жүргізушілердің мөлшері де көбейеді. Өзгелерді басып озу үшін ол маневрді орындауға қажет автомобильдері жоқ жер телімін таңдайды. Жүріс кезінде басып озу орындалмайтын болғандықтан, оның сұлбасы аяқ астынан өзгеріп сала береді. Жүргізуші басып озатын автомобильге жақын келіп, жылдамдығын азайтады, басып озатын сәтті уақытты күтіп, артынан жүріп отырады. Күту уақытының нәтижесінде ағынның орташа жылдамдығы төмендейді. Қозғалыстың тағы да үлкен қарқындылығы кезіндн басып озу мүмкіншілігін күту уақыты артып кетеді. Жай жүріп келе жатқанның артынан 2-3 және одан да көп автомобильдер санынан топ ұйымдастырылады. Басып озу жоспарын ойдағыдай жүзеге асырған соң, олар еркін қозғалыс тәртібінің шартымен жүреді. Бұндай тәртіп қозғалыстың ыңғайлық деңгейі Б деп аталады. Бұл ЖКО мөлшерінің артуына әкеледі. Қозғалыс қарқындылығы артқан кезде, қозғалыстың екі жолағында басып озудын мүмкіншілігі қиындай түседі. Барлық автомобильдер бір-біріне әсер етеді, бір-бірін басып оза бастайды, сонан соң бәрібір де алда келе жатқан автомобильге тәуелді болып қала береді. Басып озу қиындай түскен сайын жүргізуші сәтті уақытты күту үшін де көп уақытты жоғалтып алады. Қозғалыс қарқындылығы артқан сайын, басып озу үшін қажетті интервалдар да сирек ұшыраса бастайды. Мұндай қозғалыс тәртібі ыңғайлық деңгейімен байланысты В деп аталады.

Қозғалысқа кедергі жасаудың нәтижесінде ағынның жылдамдығы төмендейді, басып озу тек үлкен тәуекелдің арқасында ғана жүзеге асады. Басып озған автомобиль қарсы ұшырасқан автомобильдер ағынына бөгет болады, оларға жылдамдықты кенеттен төмендетуге мәжбүрлейді. Қозғалыстың тұрақсыз тәртібі оқиғалар саны максимумге жететін қарқындылықтың тар аралығына сәйкес келеді,

Қарқындылықтын келесі өсімі автомобильдердің ағындары тығыздығының өсуіне ғана байланысты. Колонна тәрізденген аралығындағы интервалдың төмендеуі арқасында ғана бұған қол жеткізуге болады. Автомобильдер арасындағы айырмашылық жоғалады да, олар ағынның орташа жылдамдығына жақын шапшаңдықпен жүреді. Жеке автомобильдердің жылдамдығының қысқа мерзімді ауытқулары тек автомобильдер арасындағы интервалдың өзгеруінің нәтижесінде ғана мүмкін болады.

Мұндай жағдайда қозғалыстың қарқындылығында көлік ағынының жылдамдығы тығыз деп аталған-ыңғайлық деңгейі Г болады. Жол қозғалысының жоғарыда айтылған ерекшеліктері мынаны көрсетеді: көлік ағынының және оның қозғалысының ішкі заңдылықтарының жағдайы өткізгіштік қабілет пен қарқындылық арасындағы қатыстықтың өсуіне байланысты өзгереді. В. В. Сильяновтың келтірген ыңғайлық деңгейлері оларға тән өткізу қабілеті үлесінде бар қарқындылықты көрсетеді.

Ыңғайлық деңгейі А Б В Г

Жүктеу еселігі z < 0, 2 ; z=0, 2:0, 45; z=0, 45:0, 7; 0, 7:1

Жылдамдық еселігі c>0, 9; c=0, 7: 0, 9; с=0, 55:0, 7; 0, 55:0, 4

Қанықтық еселігі p<0, 1; p=0, 1-0, 3; p=0, 3-0, 7; p=0, 7-1, 0

ЖКО мөлшері тек автомобильдердің жалпы санына ғана тәуелді емес, олардағы автомобильдердің әрқилы түрлері мен басқа көлік құралдары ара қатысына, олардың жылдамдығының, күшінің, жүктеу деңгейінің, жүк көтергіштігінің, габаритінің айырмашылығына да тәуелді.

Көлік ағынының сипаттамасы әртүрлі болған сайын, басып озу қажеттілігі мен ЖКО қауіп-қатері де арта бермек.

2. 1. 2 Жол жағасы мен жүру бөлігінің ені. Жиектік жолақтар.

Маневрді жүзеге асыру үшін қажетті кездескен немесе басыр озылған автомобильдер арасындағы олардың габаритіне және қозғалыс жылдамдығына тәуелді. Қарсы келіп қалған автомобильдер арсындағы аралық, сонымен қоса дөғгелектер мен бекітілмеген жол жағасы арасындағы ара қашықтық қаншалықты қозғалыс жылдамдығын төмендеткенімен автомобильді сенімді түрде айдауға жеткіліксіз болып табылады. Жүру бөлігінің енін пайдалану жол жағасының жағдайы мен оның айналасындағы жиектік жолақтарға немесе жиектерге тәуелді болады. Жол жағасы лас немесе тегіс емес болса, жүргізушілер сырғанау қаупінен сақтану үшін сақтану үшін, жиектен аулақ жүруге тырысады, сондықтан пайдалануға берілген жол жүру бөлігінің ені кеми түседі.

Қозғалыс жолағы енінің 25-50см-ге өзгеруі ЖКО санына салыстырмалы түрде аз әсер етеді. Сол үшін жүру бөлігінің мұндай кеңеюінен болатын тиімділік ең бастысы, автомобильдер қарсы кездесіп, қозғалыс жылдамдығын арттырғанда жолдың өткізу қабілетінің өсу қалпында көрінеді.

Жүру бөлігінің ені үлкен енді қажетсінетін жүк көліктерімен байланысты оқиғаларға әсер етеді. ГФР дің мәліметтері бойынша, жүру бөлігінің әртүрлі енін қамтып, жол оқиғаларына қатысатын жүк көліктерінің үлесі, олардың қозғалыс құрамындағы жалпы пайызын көтереді.

Оқиғалар санағы нығайтылған тығыз жол жағасының қажет екенін табандылықпен ұсынады. Жеткіліксіз жол жағасының ені ЖКО мөлшерін келесі себептермен көбейтеді.

Жағаның ені кішкентай болған жағдайда, автомобиль қатты жылдамдықпен келе жатып, өз-өзін тоқтата алмай, жер төсемесінен шығып кетеді.

Тар жіңішке жағаға тоқтаған автомобильдер жүру бөлігінің бір телімін иеленеді де, оның тиімді енін азайтады. Жло жағасына тоқтаған автомобильдердің жанынан өткен кезде, басып озатын немесе қарсы ұшырасатын автомобильдердің қозғалыс жолағына тап болады да, қалыпты траекториядан ауытқып кетеді, мұның соңы көптеген жағдайда қақтығыстарға әкеледі.

О. А. Дивочкиннің мәліметі бойынша, жолдың жағасында тұрған автомобиль егер жабынды жиегінен 2, 7м қашықтықта тұрса, төменгі жылдамдықта-1, 5м болса, өтіп жатқан автомобильдердің қозғалыс траекториясына әсер етпейді. Жолдың жағасында тұрған автомобильдер мен автобустар қатысқан оқиғалар мөлшері олардың жаопы санының 7-12пайызын құрайды, олардың 30пайыздан астамы жүргіншілерді басып кетумен байланысты оқиғалар саны құрайды.

Қозғалыстың қауіпсіздігі үшін маңызды рөлді жол жағасының бекітілген түрі мен оның жағдайы болып табылады. Жоғарыдағы статистикалық мәліметтер нығайтылған тығыз үсті бар жол жағасына қатысты келтірілген. Жүру бөлігіндегі қозғалыс пен ондағы жиектердің айырмашылығы артқан сайын, соншалықты ЖКОның қауіп-қатері де артып, жолдың көліктік сапасы да кеми түседі. Польшада төмендегідей орнатылған: жағасы битуммен өңделген тас материалдармен бекітілген екі жолағы бар жолдарда ЖКОсаны 1млн. авт. -км 0, 9дан 0, 57ге дейін кеміді, ал автомобиль, ат арба, жаяу жүргіншілер араласқан қозғалысты жолда 0, 57ден 0, 26ға дейін азайды.

Бекітілмеген топырақты жол жағасы, әсіресе, жылдың ылғал мезгілдерінде лас қабатпен жабылып жатады, жері терең жырымдалып немесе жабындының деңгейінен төмен орналасып жатады. Олар қозғалыстың қарсыласуымен және жүру бөлігінің қатты жабындысынан ұстасқан жиілігімен ерекшеленеді. Бұл автомобильдің сырғанауына әкеп соғады. Қауіпсіздік үшін тығыз жаға мен қозғалыстың ыңғайлылығының маңызы қаншалықты зор болса, соншалықты оның мықты болуына да мән беріледі.

Соңғы жылдары әлемнің барлық елднрінде жүру бөлігінің енін жақсы пайдалану үшін, жабынды мен 0, 2ден 0, 75м-ге дейінгі аралықтағы ені бар жол жағасы арасындағы жүру бөлігінің өтетін жиектік жолақтардың қондырғыларын үйренумен жаттығады.

ТМД-да I-II категориялы жолда жиектік жолақтардың ені 0, 75м және III-IV категориялы жолда 0, 5-0, 3м орнату қарастырылған. Жүру бөлігінің жол жағаларын жиектік жолақтар айқындайды, жүргізушілерге дөңгелектерді жабындының жиегімен жүруге мүмкіндік береді. Жиектік жолақтар жаға грунтының жұмсаруы кезіндегі бүркеме жиегінің сынуынан сақтайды.

2. 1. 3 Көрінім қашықтығы

Көрінім жол қозғалыпының қауіпсіздігін анықтайтын факторлардың бірі болып табылады. Жеткіліксіз көрінім көбінесе жобадағы қисық және профильдегі бойлық озудағы ЖКО-мен байланысты. Мұндай оқиғалар саны тек қана жеткіліксіз көрінетін жол бөлімдеріне ғана тәуелді емес, сонымен қатар олардың орналасу жиілігіне де тәуелді. Шектеулі көрінімі бар жерлердің үлкен мөлшері, мысалы тау жолы, ЖКО-ның қауіп қатері, белгілі деңгейде жүргізушілердің жоғары байқампаздығымен теңеледі. Қолайлы қозғалыстың тегіс рельефтегі V жол жағдайына қарағанда аз жылдамдықпен теңгеріледі. Бұл АҚШ мәліметтерімен де түсіндіріледі:

1км-ге шаққандағы шектеулі 0, 5 1 1, 5 2 3

көрінетін жер саны

1млн. авт/км-ге шаққандағы 2, 19 2, 56 2, 37 2 1, 75

оқиғалар саны

Жолдың жеке бөліктеріндегі шектеулі көрінім оқиғалар санының өсуіне ғана әсер етпейді, сонымен қоса жолдардың көліктік пайдалану сапаларының төмендеуін де қамтиды, себебі көлік ағынының жылдамдығы көрудің төмендеуінен кемиді.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.