Ақшаның пайда болуы және мәні туралы

1. Кіріспе.
2. Ақшаның пайда болуы және мәні.

2.1. Ақшаның қысқаша тарихы.
2.2. Ақшаның мәні.
3. Ақшаның қызметі.
4. Ұлттық валюта.
5. Қорытынды.
6. Пайдаланылған әдебиеттер.

Ақша – жалпыға бірдей балама ретінде қызмет ететін ерекше тауар. Ақшаның мәні оның атқаратын қызметінен көрініс береді. Ақша, негізінен, үш түрлі қызмет атқарады:
• айналыс құралы ретінде – ақшаға кез келген тауарды сатып алуға болады
• құн өлшемі ретінде – ақшамен нарыққа ұсынылған кез келген тауардың құны өлшенеді
• қорлану қоры қызметін атқарады – егер тауар өндіруші тауарды сатқаннан түскен ақшаны өзге тауарларды сатып алуға ұзақ уақыт пайдаланбаса, ондай ақша қазына құрау қызметін атқарады
Ақша - бұл тауарлар мен қызметтерді және басқа да индивидтерді алуға әрдайым пайдаланылатын активткердің жиынтығы. Қазіргі экономика ақшасыз қалыптасу мүмкін емес. Ақша кәсіпорындар үшін жоспарлау, есеп және бақылау құралы ретінде пайдаланылады, яғни ақша шаруашылық әрекеттің маңызды элементі болып табылады. Кәсіпорындар ақша арқылы сыртқы өмірмен байланысқа түседі, табыс табады және есеп айырысулар жүргізеді. Өйткені кәсіпорындардың негізгі мақсаттарының бірі табыс табу болып табылады, ол үшін ақша қаражаттарының есебін дұрыс жүргізу қажет.
Ақша қоғамдық еңбек пен бағаны іске асырды. Ақшасы бар адам қоғамдық еңбектің тиісті бөлігіне құқық алады. Ақша арқылы тауардың қарсы – қайшылықтары да шешіледі. Тауар әлемі тауарлар мен ақшаға бөлінеді.
Әрбір өркениет ақшаның өз түрін шығарған еді.Әр уақыттарда және дүниенің түрлі бөліктерінде адамдар ақша ретінде әр түрлі тауарларды – астық, мал, қымбат тастар және металдарды пайдаланды. Адамзат нарыққа қатысатын және әртүрлі мәмілелерді жасайтын, барлық адамдарды қызықтыратын әмбебап ақша тауарын іздеді.

1. Кәсіпкерлік іс - әрекеттің негіздері. Экономикалық теория. В.М.Власова, 1999 ж.
2. Саяси экономия. В.А.Медведев, 1999 ж.
3. Ақша, банк ісі және қаржы несие саясат. Эдвин Дж. Долан, Колин Д. Кэмбелл, Розмари Дж. Кэмбелл.
4. Макроэкономика. Эдвин Дж. Долан,Дэвид Е. Линдсей, 1994 ж.
5. Саяси экономия. С.С.Дзарасов, 1998 ж.
6. Жалпы экономикалық теория. Шеденов Ө.Қ., Сағындықов Е.Н., Жүнісов Б.А., Байжомартов У.С., 2004 ж.

Пән: Қаржы
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 12 бет
Таңдаулыға:

Жоспар:

1. Кіріспе.

2. Ақшаның пайда болуы және мәні.

2.1. Ақшаның қысқаша тарихы.

2.2. Ақшаның мәні.

3. Ақшаның қызметі.

4. Ұлттық валюта.

5. Қорытынды.

6. Пайдаланылған әдебиеттер.

Кіріспе

Ақша – жалпыға бірдей балама ретінде қызмет ететін ерекше тауар.
Ақшаның мәні оның атқаратын қызметінен көрініс береді. Ақша, негізінен, үш
түрлі қызмет атқарады:
• айналыс құралы ретінде – ақшаға кез келген тауарды сатып алуға болады
• құн өлшемі ретінде – ақшамен нарыққа ұсынылған кез келген тауардың
құны өлшенеді
• қорлану қоры қызметін атқарады – егер тауар өндіруші тауарды сатқаннан
түскен ақшаны өзге тауарларды сатып алуға ұзақ уақыт пайдаланбаса,
ондай ақша қазына құрау қызметін атқарады
Ақша - бұл тауарлар мен қызметтерді және басқа да индивидтерді алуға
әрдайым пайдаланылатын активткердің жиынтығы. Қазіргі экономика ақшасыз
қалыптасу мүмкін емес. Ақша кәсіпорындар үшін жоспарлау, есеп және бақылау
құралы ретінде пайдаланылады, яғни ақша шаруашылық әрекеттің маңызды
элементі болып табылады. Кәсіпорындар ақша арқылы сыртқы өмірмен байланысқа
түседі, табыс табады және есеп айырысулар жүргізеді. Өйткені
кәсіпорындардың негізгі мақсаттарының бірі табыс табу болып табылады, ол
үшін ақша қаражаттарының есебін дұрыс жүргізу қажет.
Ақша қоғамдық еңбек пен бағаны іске асырды. Ақшасы бар адам қоғамдық
еңбектің тиісті бөлігіне құқық алады. Ақша арқылы тауардың қарсы –
қайшылықтары да шешіледі. Тауар әлемі тауарлар мен ақшаға бөлінеді.
Әрбір өркениет ақшаның өз түрін шығарған еді.Әр уақыттарда және
дүниенің түрлі бөліктерінде адамдар ақша ретінде әр түрлі тауарларды –
астық, мал, қымбат тастар және металдарды пайдаланды. Адамзат нарыққа
қатысатын және әртүрлі мәмілелерді жасайтын, барлық адамдарды қызықтыратын
әмбебап ақша тауарын іздеді. Көпетеген ғасырлар бойы ең тиімді ақша тауары
бағалы металлдар болды – алтын және күміс. Олардың артықшылықтары:
- біртектілігі;
- аз көлемімен де жоғары құндылығы;
- әртүрлі бөлшектерге жеңіл бөлінетіні.
Қымбат металдардың физикалық қасиеттері (біртектілігі, мықтылығы,
құндылығы) ақша атқаруға тиісті талаптарды толық ақтады. Қымбат металдар,
көлемі қандай болса да, өзінің пайдалы қасиеттері мен құндылығын
жоғалтпайды. Құнды металдың белгілі бір көлемінің сақталуына мемлекеттік
кепілдік ететін алтын және күміс теңгелер пайда болды. Осы себептен алтын
мен күміс ұзақ уақытта әлемнің көптеген елдерінде ақша жүйесінің негізі
болды және ғасырлар бойы алтын, күміс және ақша сөздері синоним
болды. Соңғы ғасырларда алтын және күміс теңгелердің орнына қағаз ақшалар
жүре бастады. Қағаз ақшаның құны алтынмен кепілденді және олар алтынға
еркін айырбасталды.

Ақшаның пайда болуы және мәні
Ақшаның қысқаша тарихы:
А) Ежелгі ақшалар.
Ең алғашқы шақалар Қытай және Индия патшалығында б.д.д. 7-ғасырда
пайда болды. Б.д.д. парсы патшасы І Дарий айналымға шақаларды енгізді.
Қағаздан жасалған ақшалар б.д.д. 8-ғасырда Қытайда пайда болды. Қағаз
ақша 7-8 ғасырларда Қытайға келеген саяхатшыларға үлкен әсер етті. Марко
Поло қағаз шығару – бұл алхимиктер тырысқан мақсатқа жетудің жаңа әдісі деп
жазды. 13-ғасырда Шыңғысхан мемлекетінде қағаз ақша алтынға еркін
ауыстырылды, сондықтан қағаз ақшаны қолдан жасау үлкен кіріс әкелді және
ауыр қылмыс деп саналды.
Батыс цивилизация елдерінде алғаш рет қағаз ақшаны Солтүстік Америка
Штаттары шығарды. 1690 жылы қағаз ақша Массачусетс штатында басылды.
Еуропада Францияда 1716-1720 жылдарда әйгілі экономист және банкир Джон Ло
Король банкінің ақшаларын шығара бастады.
Б) Алтын ақша.
Ақша – бұл жалпы эквиваленттің аяқталған түрі. Алтынмен бірге күміс
пайдаланылған кезде ақша жүйесі бейметаллды болды. Бірақ, 20-ғасырдың
басында елдер алтын валютаға, монометаллды жүйеге көше бастады. Австралия
1892 жылы, Жапония 1897 жылы, Ресей 1898 жылы, АҚШ 1900 жылы, Англияда
алтын ақша жүйесі 18-ғасырдың аяғында енгізілді, Германияда 1871 жылы,
Голландияда 1877 жылы.
Қазіргі кезде алтын ақша материалы ретінде ешбір елде
пайдаланылмайды. Қазір алтынды тек қана кәдімгі тауар ретінде сатып алуға
болады. Тек осы жолмен ғана ақша алтынға ауыстырылады.
Ақшаның пайда болуы мен мәні жайлы біркелкі шешім табылған жоқ.
Экономикалық мектеп өкілдерінің бірі ерте дүниедегі грек ойшылы Аристотель
ұсынған қағидаға сүйене отырып, ақшаны – белгілі шарт, адамдар арасындағы
саналы келісім нәтижесі ретінде қарады. Басқа бағыттағы мектептің өкілдері
ақшаны – мемлекет бекіткен тауарды айырбастауға қажетті құрал ретінде
қарастырған. Үшінші өкілдері ақша өзінің табиғаты бойынша алтын мен күміске
жататындығын айтқан.
Ақшаның мәні.
Ақша – бұл тауар өндірісіне тән тарихи категория. Ақша пайда болғанға
дейін табиғи айырбас жүрді. Алғашқа қауымдастық арасындағы қоғамдық еңбек
сенімінің айырбасы кездейсоқ сипатта болды. Тауарлық айырбастың дамуы
алғашқы ірі қоғамдық еңбек бөлінісімен байланысты, яғни шаруашылар және жер
иеленушілер арасында. Еңбек бөлінісінің ірі екінші базасында жер иеленудегі
саланың бөлінуінен тауар өндірісі және жеке меншік иелері арасындағы жиі
айырбас. Тауар айырбасының ұзақ мерзімді даму нәтижесінде барлық
тауарлардан ерекше тауар – ақша бөлінеді. Ақшаның пайда болуы айырбас
кезінде пайда болатын тауар қайшылықтарымен түсіндіріледі. Тауар бір
мерзімде құн ұстанушы және тұтыну құралы болып табылады, яғни тауар
өндірушілердің еңбегін жүзеге асырады. Осыдан тауардың бірінші қайшылығы
туындайды – адамның нақты қажеттіліктерін қанағаттандыратын тұтыну құны
және айырбас құны түрінде айырбас кезінде көрініс табатын құн арасындағы
қайшылық. Бірде – бір тауар тұтыну құнын жеке меншік құны ретінде көрсете
алмайды.
Екі бір – біріне тауар қасиетінің қайшылығы мынада қорытындылады,
тауарды құн ретінде қолдану кезінде оны тұтынудан бас тарту қажет, ал
тауарды тұтыну құны ретінде қолдану кезінде айырбастауға болмайды. Тауар
тұтыну құны ретінде сапасы жағынан бір текті және саны жағынан өлшенбейтін
нақты еңбекті көрсетеді. Құн сапасы жағынан бір текті және саны жағынан
өлшенбейтін абстракты еңбекті қалыптастырады. Осыдан тауардың тауар
өндірісін кеткен абстракты және нақты еңбек арасындағы екінші қайшылық
туындайды.
Еңбектің екі жақты сипаты тауардың үшінші қайшылығын көрсетеді –
еңбектің жеке және қоғамдық сипаты арасында. Қоғамдық еңбек бөлінісін
тереңдету нәтижесінде жеке тауар өндірушілердің жалпы тәуелділігі дамиды.
Тауар өндірісі қоғамдық сипатта болды. Негізінде жеке еңбек шығындары
жатқан тауар айырбасы мүмкінсіз болады. Себебі нақты еңбектің біртексіздігі
жұмыс уақытымен өлшеуге болмайды.
Тауар қайшылығын шешу формасы болып жалпы эквивалент рөлін атқаратын
ерекше тауар түріндегі жалпы тауар массасынан дағдарыстық ерекшелеу
табылады. Ақша құнның эквиваленттік формасының ерекшелігіне орай тауар
қайшылығын шешеді.
Құн қатынастарының туындау процесінде алғашқы айырбас құны құнды
көрсетудің формасы ретінде пайда болды. Бір тауардың құны оған қарсы жеке
тауар баламасында көрінеді. Бұл құнның қарапайым немесе кездейсоқ формасы,
А тауарының Х-і В тауарының У-не айырбасталғанда. Осы айырбаста А тауары өз
құнын көрсете отырып, оны В тауарының тұтыну құнына жатқызады, яғни құнның
қатысты формасында болады. Құнның қатынасы және эквиваленттік формасы тауар
құнын көрсетудің екі қайшы жағынан құрайды.
Жалпы эквивалент түрінде ақшаны анықтау оның мүмкіншілігін
сипаттайды, тауарда қамтылған қоғамдық еңбек шығындарын көрсетеді және
соның негізінде олардың жалпы айырбастылығын қамтамасыз етеді. Яғни ақша өз
құрамы бойынша тауардың айырбас құнының болмысын көрсетеді. Айырбас құны,
ақша, т.б. категориялардың ішкі бірігуі ақшаны өндірістік қатынастың тарихи
анықталған формасы ретінде мәнін түсіну негізі құрайды. Ақшалар:
біріншіден, жеке өндірушілердің өзара байланыстарын; екіншіден, қоғамдық
тұтыну мен жалпы қоғамдық еңбекке кеткен жеке шығындар қатынасын;
үшіншіден, жеке тауардың қоғамда өндірілген барлық тауар массасына
қатынасын қамтиды. Ақшалар тауарды өлшемейді, ақшалай формада көрсетілген
қоғамдағы қажетті еңбекті өлшейді.
Ақшалар тауар өндірісінің әрбір этапы үшін сипаты бар өндірістік
қатынастарды көрсетеді. Ақшалар капитализмге өлшемейді бірыңғай айырбас
мәмлесінің тауарды өндіруші – қатысушысының арасында негізделген өндірістік
қатынастарды көрсеткен. Монополистік капитализмге дейінгі жағдайларда тауар
өндіруші мен қоғам арасында, ал монополистік капитализм кезінде тауар
өндіруші мен әлемдік нарық арасында болды.
Тауар өндірушілердің әлемдік нарыққа тәуелділігінің күшею шаралары
бойынша еңбекке кеткен жеке шығындарды қоғамның мойындауы тек ұлт жағынан
ғана емес, сонымен бірге, әлемдік нарықтағы өсу дәрежесімен де жүзеге
асырылады. Тауар өндірісі дамудың әр түрлі этапында ақшаға деген әртүрлі
талаптар қояды, оның эволюциясын анықтайды.
Алғашқы қауымдық жұмыс кезеңінде ақша ретінде тұтынудың маңызды
заттары қолданылды. Ол айырбас құнын көрсетудің туындаған табиғи формасын
көрсетті. Ақшаның бұрынғы түріне күн сайын ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.