Қазақстанның Оңтүстік өңірінде өсірілетін жібек талшығын өндіруің технологиясы

Мазмұны

Реферат ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...

3. Әдебиеттік шолу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
4. Негізгі жабдықтың жұмыс істеу принципін баяндау ... ... ... ...
5. Материялдық және жылулық тепе.теңдіктер ... ... ... ... ... ... ...
6. Жабдықтың негізгі және технологиялық есептеулері ... ... ... ... ...
7. Еңбекті қорғау мен қоршаған ортаны қорғау ... ... ... ... ... ... ... .
8. Техника қауіпсіздік ережелері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...

Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..

Әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...

Қосымшалар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .

Кіріспе

Жеңіл өндірістің негізгі шикізат көзі шитті мақтаны жинауды өсіру және одан алынатын өнімдердің сапасын жоғарлату болып табылады.
Суармалы егіншілікте экономикалық жағынан ең құнды техникалық дақылдардың бірі - мақта. Республиканың оңтүстігінде мақта ерте заманнан бері егіледі. Мақта өсіретін шаруашылықтар жылдық табыстың 80-90 пайызын осы мақта егісінен алады.
Мақта өндірудің тиімділігін арттыру - егіннен мол мақта жинау, оның өзіндік қүнын арзандатып, шаруашылықтың рентабельділігін көтеру, өнімнің сапасын жақсарту агротехникалық шараларды толық қолданып, макта өсіруді ғылыми негізді жүргізуге байланысты.
Мақта өндірісінің және мақта өнімінің сапасын жоғарлату талаптары өскен сайын машина жасау саласының алдында мақтаны алғашқы өңдеуге арналған жаңа прогрессивті машиналарды шығаруды үздіксіз жоғарлату мақсаты тұр.
Мақта тазалау өндірісі шығаратын өнімдердің сапасын жақсарту, еңбек өнімділігін жоғарлату, оның өзіндік құнын төмендету, машинаның сенімділігін және технологиялығын жоғарлату, сондай-ақ мақтаны алғашқы өңдеудің технологиялық процестерін кешенді автоматтандыру және механикаландыру қазіргі жаңа техникамен қамтамасыз етуді талап етеді.
Машинамен жинаған шитті мақта жоғары ылғалдылықпен қоқыстылыққа ие болады. Мұндай материалды бастапқы өңдеумен ұзақ мерзім сақтаудың спецификалық қиындығы, мақта зауоттарының техналогиясына көп басқышты процесті ендіруге алып келеді, олардың ең негізгілерінің бірі кептіру. Шикі затты үзақ мерзімге сақтаумен келесі аперациялар осыдан басталады.
Қазіргі заманғы мақта зауоттарының көп басқыштылығы кептіру процесіне үлкен талаптар қояды , атап айтқанда шитті мақтаның белгілі бір кондициясын сақтау, кептіргіштердің жоғары өнімділігі және басқа машиналармен бірге жұмыс істей алуы. Бұл шарттарда шитті мақтаны кептірудің тиімділігі, кептірудің техника эканомикалық көрсеткіштерімен және бұкіл сол техникалық процеспен анықталады.
Мақта тазалау өндірісін жоғары әсерлі кептіру жабдығымен қамтамасыз ету үшін тиісті кептіргіштерді шығару керек. Кептіргіштердің жоғарғы техника – эканомикалық көрсеткіштері жылу және масса алмасу процестерінің жоғары интенсивтілігін қамтамасыз етеді.
Сондықтан да кептіру тазалау цехтарының негізгі мәселелері жоғары өнімді үнемді, шитті мақтаны сапалы әрі үздіксіз өңдейтін жабдықтармен әдістерді шығару болып табылады.
Қойылған мәселені шешудің бірінші басқышы қолданыстағы техникалық процестерді жетілдіру және жабдықтарды қолдану. Техналогиялық процестерді жетілдіруге ғылыми және инженерлік қызығушылық техникалық машиналардың тораптарын унификациялаудың ролінің өсуімен және бірнеше техникалық операцияларды бір машинада үйлестіру мүмкіндігінің туылуымен артып отыр. Бұл кепетіру тазалау цехының техналогиялық процесін жеңілдетуге техникалық процес ұзақтығын қысқартуға, өндірістік аумақты азайтуға, жабдыққа қажеттілікпен қызмет көрсету персоналына қажеттілікті төмендетуге мүмкіндік береді.
Соның нәтижесінде техналогиялық тізбектер көну және металмен энергия сиымдылығы төмен болады,оларды техналогиялық процесті қадағалау диопозоны айтарлықтай артады.
Осының бәрі қызмет көрсетуші персоналдың санитарлы гигеналық жағдайын жақсартуға мүмкіндік береді және шығарылатын өнім сапасына дұрыс ықпал етеді.
Бастапқы өңдеу процесі жоғарыда аталғандай кептірудін басталады, себебі өнім ылғалдығы алынатын талшықпен дәл сапсына, сондай-ақ мақта зауоттарының жұмысының тиімділігіне әсер етеді.

10 Әдебиеттер тізімі

1. Балтабаев С. Д., Парпиев А. П. Сушка хлпка – сырца. Ташкент, «Уқутувчи», 1980.

2. Мирошниченко Г.И., Соловьев Н.Д., Тютин П.Н, Меркин И.Б., Бурнашев Р.З. Оборудование и технология производства первичной обработки хлопка. Ташкент, «Уқутувчи», 1980.
3. Джабаров Г.Д. и др. Первичная обработка хлопка. М., «Легкая индустрия», 1978, 430 с.
2. Мирошниченко Г.И. Основы проектирования машин первичной обработки хлопка. М., «Машиностроение», 1972, 486 с.
3. Лыков А.В. Теория сушки. М-Л, Госэнергоиздат, 1950, 482с.
4. Кукин Г.Н., Соловьев А.Н. Учение о волокнистых материалах. М., «Легкая индустрия», 1968. 525с.
5. Справочник по первичной обработке хлопка. Под. ред Радичева С.Д. Гизлегпром, 1959. 672с.

Пән: Өнеркәсіп, Өндіріс
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 51 бет
Таңдаулыға:

Қазақстанның Оңтүстік өңірінде өсірілетін жібек талшығын өндіруің
технологиясы

Мазмұны

Реферат ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... .

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ...
3. Әдебиеттік
шолу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ..
4. Негізгі жабдықтың жұмыс істеу принципін баяндау ... ... ... ...
5. Материялдық және жылулық тепе-теңдіктер ... ... ... ... ... ... ...
6. Жабдықтың негізгі және технологиялық есептеулері ... ... ... ... ...
7. Еңбекті қорғау мен қоршаған ортаны қорғау ... ... ... ... ... ... ... .
8. Техника қауіпсіздік ережелері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..

Әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...

Қосымшалар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .

Реферат

Бұл курстық жоба Талшықты материалдарды кептіру пәнінен
жасалған. Курстық жобада жалпы табиғи талшықтардың ішіндегі
Қазақстанның Оңтүстік өңірінде өсірілетін жібек талшығын өндіруің
технологиясы қарастырылған. Курстық жоба есептік – жазба жұмысы және
графикалық бөлімдерден тұрады.
Графикалық бөлім 2 беттен (А1 форматында) тұрады. А1
форматында негізгі обьектінің схемасы көрсетілген.
Есептік түсіндірме жазбасы ... беттен тұрады. Ол төменде
көрсетілгендей бөлімнен құралған: реферат, кіріспе, әдебиеттік шолу,
негізгі жабдықтың жұмыс істеу принципін баяндау, материялдық және жылулық
тепе-теңдіктер, жабдықтың негізгі және технологиялық есептеулері, еңбекті
қорғау мен қоршаған ортаны қорғау, техника қауіпсіздік ережелері,
қорытынды, әдебиеттер тізімі, қосымшалар.

Кіріспе

Жеңіл өндірістің негізгі шикізат көзі шитті мақтаны жинауды өсіру және
одан алынатын өнімдердің сапасын жоғарлату болып табылады.
Суармалы егіншілікте экономикалық жағынан ең құнды техникалық
дақылдардың бірі - мақта. Республиканың оңтүстігінде мақта ерте заманнан
бері егіледі. Мақта өсіретін шаруашылықтар жылдық табыстың 80-90 пайызын
осы мақта егісінен алады.
Мақта өндірудің тиімділігін арттыру - егіннен мол мақта жинау, оның
өзіндік қүнын арзандатып, шаруашылықтың рентабельділігін көтеру, өнімнің
сапасын жақсарту агротехникалық шараларды толық қолданып, макта өсіруді
ғылыми негізді жүргізуге байланысты.
Мақта өндірісінің және мақта өнімінің сапасын жоғарлату талаптары
өскен сайын машина жасау саласының алдында мақтаны алғашқы өңдеуге арналған
жаңа прогрессивті машиналарды шығаруды үздіксіз жоғарлату мақсаты тұр.
Мақта тазалау өндірісі шығаратын өнімдердің сапасын жақсарту, еңбек
өнімділігін жоғарлату, оның өзіндік құнын төмендету, машинаның сенімділігін
және технологиялығын жоғарлату, сондай-ақ мақтаны алғашқы өңдеудің
технологиялық процестерін кешенді автоматтандыру және механикаландыру
қазіргі жаңа техникамен қамтамасыз етуді талап етеді.
Машинамен жинаған шитті мақта жоғары ылғалдылықпен қоқыстылыққа ие
болады. Мұндай материалды бастапқы өңдеумен ұзақ мерзім сақтаудың
спецификалық қиындығы, мақта зауоттарының техналогиясына көп басқышты
процесті ендіруге алып келеді, олардың ең негізгілерінің бірі кептіру. Шикі
затты үзақ мерзімге сақтаумен келесі аперациялар осыдан басталады.
Қазіргі заманғы мақта зауоттарының көп басқыштылығы кептіру процесіне
үлкен талаптар қояды , атап айтқанда шитті мақтаның белгілі бір кондициясын
сақтау, кептіргіштердің жоғары өнімділігі және басқа машиналармен бірге
жұмыс істей алуы. Бұл шарттарда шитті мақтаны кептірудің тиімділігі,
кептірудің техника эканомикалық көрсеткіштерімен және бұкіл сол техникалық
процеспен анықталады.
Мақта тазалау өндірісін жоғары әсерлі кептіру жабдығымен қамтамасыз
ету үшін тиісті кептіргіштерді шығару керек. Кептіргіштердің жоғарғы
техника – эканомикалық көрсеткіштері жылу және масса алмасу процестерінің
жоғары интенсивтілігін қамтамасыз етеді.
Сондықтан да кептіру тазалау цехтарының негізгі мәселелері жоғары
өнімді үнемді, шитті мақтаны сапалы әрі үздіксіз өңдейтін жабдықтармен
әдістерді шығару болып табылады.
Қойылған мәселені шешудің бірінші басқышы қолданыстағы техникалық
процестерді жетілдіру және жабдықтарды қолдану. Техналогиялық процестерді
жетілдіруге ғылыми және инженерлік қызығушылық техникалық машиналардың
тораптарын унификациялаудың ролінің өсуімен және бірнеше техникалық
операцияларды бір машинада үйлестіру мүмкіндігінің туылуымен артып отыр.
Бұл кепетіру тазалау цехының техналогиялық процесін жеңілдетуге техникалық
процес ұзақтығын қысқартуға, өндірістік аумақты азайтуға, жабдыққа
қажеттілікпен қызмет көрсету персоналына қажеттілікті төмендетуге мүмкіндік
береді.
Соның нәтижесінде техналогиялық тізбектер көну және металмен энергия
сиымдылығы төмен болады,оларды техналогиялық процесті қадағалау диопозоны
айтарлықтай артады.
Осының бәрі қызмет көрсетуші персоналдың санитарлы гигеналық жағдайын
жақсартуға мүмкіндік береді және шығарылатын өнім сапасына дұрыс ықпал
етеді.
Бастапқы өңдеу процесі жоғарыда аталғандай кептірудін басталады,
себебі өнім ылғалдығы алынатын талшықпен дәл сапсына, сондай-ақ мақта
зауоттарының жұмысының тиімділігіне әсер етеді.

3. Әдебиеттік шолу.

Шитті мақтаның кептіру процесі былай жүреді. Газ немесе керосин
оттығынан жылу тасушы түтін сорғыш желдеткішпен алынып құбыр арқылы
кептіргіш барабанына беріледі. Жылу ауа құбырында ылғалды мақтаны беруші
қоректендіргіш орнатылған. Ылғалды мақта кептіргіш барабанда біртіндеп
кептіріліп, өз ылғалын жылу тасушыға беріп, кептіргіштен ауа арқылы шығады.

Суыған ылғалды өзіне қабылдаған жылу тасушы ауа құбыр арқылы
атмосфераға шығарылады. Ылғал мақтаны кептіргішке беру және кепкен мақтаның
кептіргіштен шығуы үздіксіз жүреді. Кептіру процесінің және кептіргіштің
жұмысының сапасы мынадай көрсеткіштермен сипатталады;
Шитті мақтаны кептіру процесі. Шитті мақтаны кептіруге арналған
аппарат кептіргіш деп аталады. Кептіру кезінде шитті мақтаның салмағы m,
ылғалдылығы Ẃ және температурасы t өзгереді. Сыртқы деректен жылуды алып,
оны кептіретін мақтаға беретін газ секілді ортаны жылу тасушы деп атайды.
Кептіргіштегі жылу тасушының және шитті мақтаның қозғалыс бағытына
байланысты кептіргіштер бір бағытты ( шитті мақтамен жылу тасушының
бағыттары бір) және қарама - қарсы бағытты (шитті мақтамен жылу тасушының
бағыттары бір – біріне қарама қарсы) жұмыс істейтін болады. Кептіргіштің әр
түрлі бөліктеріндегі жылу тасушының жағдайы мыналармен сипатталады:
температура, салыстырмалы ылғалдылық, ылғал мөлшерлігі және жылу
мөлшерлігі.
Ылғалды ауа ылғал бойынша және ылғал мақта бойынша өнімділігі,
кептірудің біркелкілігі, тазалау нәтижесі ылғалды 1кг буға айналдыруға
жұмсалған жылу. Ылғал ауа кептіргіште қанша ылғал буға айналғанын (абсалют
құрғақ мақтаның массасымен салыстырғанда, %) көрсетеді.

Мұндағы: m1 – кетіргішке берілген шитті мақта массасы;
m2 – кепкен шитті мақтаның массасы;
mқ – абсалютті құрғақ мақтаның массасы;

Мұндағы:Ẃ1, Ẃ2 - шитті мақтаның алғашқы және соңғы ылғалдылығы %.
m =m1-m2
m – кептіргіште буға айналған ылғалдың мөлшері.
Кептіргіштің ылғал мақта бойындағы өнімділігі.

Кептіру камерасына берілетін жылу шитті мақтадан ылғалды буландыру,
шитті мақтаны қыздыру, қоршаған ортаны қыздыру және тағы басқалар жатады.
Кептіру процесіне жаратылған жылу 1 кг буланған ылғалға есептелінеді.
Шитті мақтадағы ылғалды буға айналдыратын жылу.
q1 =iб - сtm
мұндағы: iб – кептіргіштен шыққан ауаның параметрлері үшін будың жылу
мөлшері.

iб =(595+0,45t) ккалкг бу.

Суыған жылу тасушыны жылыту жаратылған жылу.

q2 = L(0.24+0.00047d0)(t2-t1)

мұндағы: L – жылу тасушымен бірге шығып кеткен құрғақ ауаның мөлшері;
(0,24+0,00047d0) – сыртқы ауаның кептірілген сыйымдылығы ккалкг
;
t 1 – сыртқы ауаның температурасы;
t2 – кептіргіштен шыққан ауаның температурасы.

Кептіргіш жұмыс істеген кезде жылу шығындары болады. Осы шығынды q6 –
деп белгілесек тұрақты жұмыс істеп тұрған келтіру қондырғысының жылу
баланысын былай жасаймыз.

Q=q1 + q2 + q3 + q4+ q5 + q6
Q – жылудың жалпы мөлшері.
Барлық жылудан шитті мақтаны кептіруге тек q1 жаратылады. Сондықтан
кептіру қондырғысының пайдалы әсер коэффициенті 1 кг ылғалды мақтадан
буландыруға жұмсалатын жаратылған барлық жылуға қатынасын анықтаймыз.
η=q1Q*100%
Машинамен кептірілген шитті мақтаның ылғалдылығы 10 – 18 %, ал көсек
теруші мақтаның ылғалдылығы 17%. Егерде сақталатын мақтаның ылғалдылығы 13
- 14% асса, ал қоршаған ортаның температурасы 12 -14 0С асса мақтаның
температурасы көтеріліп 60 -700С жетіп, одан асып кетуі мүмкін. Мұндай
температурада шитті мақта өзінен - өзі қызып, мақта биалогиялық процесте
жүреді. Нәтижесінде тоқыманың қасиетін жоғалтады. Мақта егетін шикізаты
және май алынатын материал ретінде зақымдануы.
Ылғашлдылығы жоғары мақтаны өңдеу кезінде жабдықтың тазару дәрежелері
және өнімділігі сыртқы көріністі нашарлатады. Шитті мақтаның ылғалдылығы
сеператорлар, бұрандалы конвейерлер, тазалағыш джиннің каласник бітелуіне
әкеліп соғады.
Жоғары мақта ылғалдылығы талшықтың серпімділігі төмендеп, оны
ластауыш қоспарармен күшейтеді. Нәтижесінде талшықтарда мүкістер пайда
болады. Ал алынған талшықтың сапасы нашарлығы өзінен - өзі қысқан шитті
мақтаны өңдеу кезінде алынған мүкістің жалпы көлемі мүмкіндік көлемімен 1,5
– 2 есе көп болады.
Шитті мақтаның ылғалдылығы конденцациялық және техникалық болады.
Конденцациялық ылғалдылық дегеніміз – бұл шитті мақтаны ұзақ уақыт ішінде
сақтау талабына сай ылғалдылық.
Техникалық ылғалдылық дегеніміз – бұл техникалық процестің ең тиімді
жүргізілуіне сай ылғалдылық. Бұл кезде шитті мақта және талшықтарды
ластауыш қоспадантазалау дәрежесі жоғары талшық алу және талшық тазалау
өнімділігі жоғары және талшықты мүкістің көлемі ең аз болады.
Бірінші сортты мақтаның шитті ылғалдылығы, техникалық ылғалдылығы 7 –
8 % болады, шитті мақтаны 7% төмен ылғалдылыққа дейін кептіру
регаменттелген процестерді бойымен ұсынылмайды.
Сақтау кезінде шитті мақта бұзылмау үшін оны жасанды тәсілмен
кептіреді. Ал жоғарғы сапалы талшық алу үшін шитті мақтаның ылғалдылығын
техникалық ылғалдылыққа жеткізу керек. Шитті мақта көп компанентті
материал. Талшық негізінде целюлозадан және пектин заттар және балауыз
тобынан тұрады. Шиттер: ұйықты және қабыршықтан тұрады. Бұл компаненттер
геологиялық және химиялық құрылымы түрлі болғандықтан оларда соркция
жүреді.
Температура 200С болғанда талшықтың материал ылғалдылығы.
Тоқыма материалы Қоршаған ортаның салыстырмалы ылғалдылығы
10 20 40 60 80 90
Шитті мақта 2,0 3,5 5,5 8,0 9,4 10,3
Шит - - - 8,9 11,5 17,2
Мақта талшығы 2,5 4,6 6,0 7,8 10,5 19,1
Мақта мата 2,6 3,7 5,2 6,8 10,5 14,3
Гиграскопиялық мақта 4,8 9,0 15,7 20,8 24,3 25,8
ылғал тартқыш

Ылғалды ауаны кептіру агенті ретіндегі қасиеттері. Су буының күйімен
сипаттамалары, ылғалды ауаның негізгі көрсеткіштері.
Шитті мақтаны кептіру процесінде ең маңызды роль атқаратын әр түрлі
газдың механикалық қоспасынан тұратын ауа. Ол ылғал танытқан құрғақ
қаныққан және қыздырылған күйде болады.
Ылғал қаныққын бу дегеніміз - өзара тепе – теңдікте болатын сумен
будың механикалық қоспасы болып табылады.
Құрғақ қаныққан бу дегеніміз – бұл тұрақсыз күйде болатын бу. Мұндай
буды әр қарай қыздырса (қысым тұрақты болғанда), ол қыздырылатын күйде
өтеді. Ал суытқанда құрғақ қаныққан будың бір бөлігі конденцацияланып,
ылғал қаныққан буға айналады. Бір қысымдағы қыздырылған және құрғақ
қаныққан будың температураларының айырмашылығы қыздыру дәрежесі деп
аталады.
Қыздырылған бу қасиеті қаныққан бу қасиетінен өзгеше және де газдың
қасиетіне ұқсас болып келеді. Қыздырылған бу толтырылған кеңістіктегі
қосымша су көлемін буға айналдыруға болады. Құрғақ ауа мен су буы идеал
газға арналған термодинамикалық заңдарға бағынады.
Идеал газ деп – малекула арасында тарту күші болмайтын, малекулуның
өз көлкмі малекула аралық кеңістік көлемімен салыстырғанда жоқ болып
кететін газды айтады. Сондықтан идеал газ малекулаларын материалдық нүкте
ретінде қарастырылады.
Құрғақ ауамен сулы үшін ауабылай жазылады:

PaVa=Ma* Ra* Ta
PбVб=Mб* Rб* Tб
Газды қоспа үшін :
Va =Vб және Та=Тб
Теңдеуді былай жазамыз:

PaV=Ma* Ra* T
PбV=Mб* Rб* T
Мұндағы:P – парциалды қысым;
V – көлем ; M –масса; R- сипаттамалық газ тұрақтысы;
T – салыстырмалы температура.
Қысым кенптіру камерасындағы булы ауаның қысымы вараметрлік қысым деп
қабылдайды. Есептеулерде әдетте тұрақты мән 745 мм деп аламыз.
Ылғал ауаның толық қысымы будың парциалды қысымымен РП қысым
ауаның парциалды қысымының қосындысына тең. Ол мына формуламен анықталады.
Р = В= Рп + Ра
кезкелген ортаның қысымын анықтау үшін абсолютті қысыммен атмосфералық
қысым арасындағы ауытқуы анықтайтын құралды қолданады. Атмосфералық қысым
жоғары қысымды өлшейтін құрал монометр деп аталады. Ал атмосферадан төмен
қысымды өлшейтін құрал вакуммаметр деп аталады. Абсолютті және салыстырмалы
ылғалдылық 1 м3 ылғалды ауада болатын сулы будың массасы ( қыздырылған сулы
будың тығыздығы) ауаның абсолютті ылғалдылығы деп аталады. Абсолютті
ылғалдылық мәнін мына формуламен анықтаймыз.

Берілген температурамен бараметрлік қысымдағы ауа сулы будың
анықталған көлемін сіңіріп толық қаныққан күйге жетуі мүмкін. Қаныққан
күйдегі ауаның абсолютті ылғаплдлығы ылғал сыйымдылық деп атап ρқ деп
белгіленеді. 1000С дейін температурада және қалыпты бараметрлік қысымда
ылғал сыйымдылықты мына формуламен анықтаймыз.

Ауаның ылғ,ал сыйымдылығы оның температурасы 1000С жоғары болғанда
күрт жоғарылайды, ал одан әрі жоғарыласа төмендейді мысалы 1000С – 589,5
грм3 , 1100С – 568,9 грм3.
Салыстырмалы ылғалдылық немесе ауаның қанығу дәрежесі дегеніміз
белгілі бір қысыммен температурада ылғалдылық сыйымдылығына қатынасын
айтамыз.

ρБ мен ρҚ мәнін формулаға қойсақ мына өрнекті аламыз.
сонда
Осылайша салыстырмалы ылғалдылықты анықтау үшін ылғал ауаның парциалды
қысымының көрсеткішін кестемен диаграммадан оңай табуға болады.
Ылғалдылық құрамы . құрғақ ауаның бірлік мөлшеріне кететін сулы
будың мөлшерін ауаның ылғалдылық құрамы деп атайды.

Сулы будың ылғалдылқ құрылымыф мен парциалды қысымы арасында өзара
байланыс бар.

Келтірілген көлем ылғалды ауаның келтірілген көлемі бұл 1кг құрғақ
ауадан көлем.

Келтірілген көлем бұл парциалды қысымдағы құрғақ ауаның көлемі
және бараметрлік қысымдағы ылғалды ауаның көлемі.
Барабанның негізгі көрсеткіштері болып оның диаметрі, ұзындығы
көтеру қалақшалы жүйесі жатады. Киптің шитті мақта бойынша өнімділігі
диаметріне байланысты. Ылғалдылықтың шиттімақта бойынша беретін өнімділігі
былай анықталады.

Шпиндельді машинамен жиналған шитті-мақтаның ылғалдылығы 10-18%
және ластануы 9-17%, ал көсек тергіш машинамен жиналған шитті-
мақтаның ылғалдылығы 17-25 болады. Шитті-мақтаның жоғары ылғалдылығы
оның сақталуына, тазалануына және өңделуіне кері әсерін тигізеді.
Шитті-мақтаның ылғалдылығы 13-14 %-дан және қоршаған ортаның
температурасы 12-14оС – тен жоғары кезде оның температурасы 60-70оС-
тен жоғарылап шиттерде биологиялық процесс жүреді. Бұл талшықтың
тоқыма қасиетінің түгелімен жойылуына, шиттің егіндік материал
ретінде және май алу заводтарында өңдегенде майлылығының жоғалуына
алып келуі мүмкін.
Жоғары ылғалдылықты шитті-мақтаны тазалағанда және талшық
алғанда құрылғылардың өнімділігі төмендейді ( сеператорлардың, винтті
конвейерлердің, тазалағыштардың және джиннің коласникті торларының
бекітілуінен).
Ылғалдылықтың жоғарылауынан талшықтың серпімділігі төмендейді, ал
лас қоспалармен жабысқақтығы артады, соның салдарынан механикалық
әсер еткенде ол оңай ахауланады.
Өздігінен қызуға ұшыраған шитті-мақтаны өңдегенде мүмкін болудан
1.5-2 есе асып кететін ахаулары бар талшықты шығаруды көбейтеді.
Кондиционды ылғалдылықтың нормасын шитті-мақтаны қоймаларда және
бунттарда ұзақ сақталуы шартынан бекітеді, ал технологиялық
ылғалдылық нормасын – технологиялық процестің жоғары тиімді жүру
шартынан бекітеді, бұның салдарынан шитті-мақтаны және талшықты лас
қоспалардан жақсы тазалауға қол жеткізіледі, ал талшық алу талшық
тазалау жоғары өнімділікпен және ахаулары ең төмен талшықтың
шығуымен жүреді.
Шитті-мақтаның технологиялық ылғалдылығы бірінші сорттар үшін 7-
8 %-бы құрайды. Шитті-мақтаны 7%-дан төмен ылғалдылыққа дейін
кептіру шитті-мақтаны регламенттелген өңдеудің технологиялық
процесімен мақұлданбайды.
Шитті-мақтаны сақтаған кезде бұзылуына жол бермеу үшін оның
ылғалдылығын табиғи және жасанды кептірумен кондициондыға дейін
жеткізу керек, ал жоғары сапалы талшықтың шығымын қамтамасыз ету
үшін шитті-мақтаны тазалау және алу кезінде оны технологиялық
ылғалдылыққа дейін кептіру қажет.

Мақта кептіргіштерінің қызметі

Мақта зауыттарындағы және мақта дайындау пункттеріндегі мақта
кептіргіштері шитті-мақтаны колхоздар мен совхоздардан қабылдаған
кезде кондиционды ылғалдылыққа дейін кептіруге және мақта заводының
үздіксіз технологиялық процесінде шитті-мақтаны қосымша технологиялық
ылғалдылыққа дейін ( қоқыстың тиімді бөлінуі үшін және жоғары
сапалы талшық алынуы үшін) кептіруге арналған.

Мақта кептіргіштеріне қойылатын технологиялық талаптар
Кептіргіште жылумен және механикалық органдармен әсер еткенде
мақта талшығы мен шитінің бұзылуы болмау керек. Кептірген кезде
талшық 373-378оК-нен жоғары, егілетін шиттер 328-333оК-нен жоғары
және техникалық шиттер 338-343оК-нен жоғары қызбауы керек. Кептіру
процесі үздіксіз болуы керек, реттелетін жоғары ылғал алуы және
біртегіс кептіруі керек. Кептіргіш конструкциясына кептіру мен шитті-
мақтаны лас қоспадан тазалауының бірігуіне жол беріледі. Шитті-
мақтаны тиеу мен түсіру механикаландырылуы, ал кептіру режимінің
берілген шарттарын ұстап тұру автоматтандырылуы қажет.

Мақта кептіргіштерінің классификациясы
Шитті-мақтаға жылуды әкелуі бойынша кептіргіштер конвекивті,
контактілі және аралас деп бөлінеді;
жұмыс циклының құрылымы бойынша – периодты және үздіксіз жұмыс
істейтіндерге;
шитті-мақтаға байланысты жылутасушы қозғалысының бағыты бойынша
– бір бағытты және қарсы бағытты кептіргіштерге.
Конструкциясы бойынша кептіргіштер аэрофонтанды, таспалы,
камералы, мұнаралы және барабанды болып бөлінеді.
Қызметі бойынша технологиялық процесте кептіргіштер шитті-
мақтаны кондиционды ылғалдылыққа дейін кептіру үшін кондиционды
кептіргіш және технологиялық ылғалдылыққа дейін кептіру үшін
технологиялық кептіргіш болып бөлінеді. [1]

4.Негізгі жабдықтың жұмыс істеу принципин баяндау

Шитті мақтаны кептіру. Шитті мақтаны өңдеудің ең негізгі бастапқы
операциялардың бірі кептіру. Кептіру процесінен ылғалды шитті мақтаны
дайындық қоймаларында ұзақ сақтауға дайындау жұмыстары басталады. Жалпы
технологиялық процесте кептіру процесі шитті мақтаны тазартуға, джинерлеуге
және линтерлеуге дайындау функциясын атқарады.
Орташа тығыздық деп – дене массасының оның көлемі қатынасын айтады.
γср=mν (кгм3)
Меншікті көлем – тығыздыққа кері шама:
ν=1γср
Ылғал ауаның меншікті көлемі келесі формуламен анықталады:

(м3кг құрғақ ауа
үшін)
Мұндағы: Т- абсалютті температура (К);
В – бараметрлік қысым (Па);
Рн – қаныққан будың қысымы (Па);
Rв – ауа үшін газ тұрақты = 286.55 Джкг*град.
Ылғал ауаның тығыздығы келесі өрнекпен анықталады:
;
Мұндағы: φ – ауаның салыстырмалы ылғалдылығы, %
Ауадағы ылғалдың мөлшері – ылғал ауадағы су буының массасы (1 кг
құрғақ ауамен салыстырғанда) (кгкг құрғақ ауа). 1 кг құрғақ массасы ылғал
ауаның жылу сыйымдылығы келесі формуламен анықталады.

Са= СВ + СПd (кДжкг0С құрғақ ауаның)
Мұндағы СВ - 1,008 кДжкг0С құрғақ ауаның жылу сыйымдылығы;
СП – 1,974 кДжкг0С қаныққын су буының жылу сыйымдылығы, d – ылғал мөлшері
кгкг құрғақ ауа.
Ылғал газдың энтальпиясын (жылу ішіндегі мөлшерін) инженерлі
есептеулерде эмперикалық формулалармен анықталады:
J=t+(2400+1.97tн)d
Мұндағы t – қоршаған ортаның температурасы; tн – қанығу температурасы.
Энтальпияның сандық мөлшерін J – d ылғал ауаның диаграммасы бойынша
анықтауға болады. Диаграммада изотермиялар көрсетілген тұрақты
температуралардың сызықтары және әрқайсысы φ салыстырмалы ылғалдылықтың
тұрақты мәніне сәйкес келетін қисықта көрсетілген t = 99,10С (қысым 99,3КПа
немесе сынап бағанасының 745мм тең болатындығы судың қайнау темиературасы)
болғанда қисықтар бір жерде бұрылады да шамамен тік сызық бойымен жүреді.
J – d диаграмманың көмегімен ылғал ауаның параметрлерін анықтаудың
мысалын келтірейік. Мысалы t =600С және φ=30% болғанда ылғал ауаның шық
түсу нүктесінің температурасының құрамындағы ылғал мөлшерін және
энтальписын анықтау керек. Шешуі J – d диаграммасы бойынша t =600С
изотермиясының φ=30% сызығымен қиылысу нүктесін табамыз. Бұл нүктеге
энтальпия J = 166 КДжкг құрғақ ауа, ылғал мөлшері d=0,04 кгкг құрғақ ауа,
шық түсу нүктесі tР 360С сәйкес келеді.

Шитті мақта кептіру обьктісі ретінде
Шитті мақтаның летучкасы әртүрлі ұзындықта талшықтармен қапталған
қатып қалған тығыз терісінің ішінде болатын дәннің ядросы болып
табылады.дәннің ядросы өзінің табиғаты бойынша каллоидты материалға жатады,
ал құрылымы капилярлы қуысты. Ребиндер классификациясы бойынша дәннің
ядросында космосты байланысқан капилярлы лығалды болады.
Терінің құрылымы әртүрлі ағашты өсімдіктердің құрылысына тән. Піскен
дәннің қабығының қалыңдығы әртүрлі (25*10-5 – 35*10-5м) бірнеше қабаттардан
тұрады. Дәннің қабығы кептіру обьктісі ретінде капилярлы қуысты каллоидтты
материалға жатқызылады, ондағы ылғал негізінде капилярлы күштермен
байланысқан. Бірақ сонымен қатар қабық адсорбциялы түрде байланысқан және
остмосты түрде ұсталған ылғал болады.
Талшық структуралы құрылысы бойынша құрамында капилярлы және
одсорбциялы ылғалы бар капилярлы қуысты материал болып табылады. Дән
қабығының беті бойынша талшықтардың орналасуы біркелкі емес.
Кептіру процесінде талшықтардың агентімен түйісу беті дәнмен
салыстырғанда 180 – 200 есе көп.
Кептіру обьектісі мақта ылғалдылығымен, гигроскопиялығымен және
теплотехникалық қасиеттерімен сипатталады. Шитті мақтаның құрамындағы
ылғалдылығы ондағы ылғал мөлшерімен анықталады.

Мұндағы: Gв- шитті мақтада сіңірілген ылғал массасы кг;
Gас – абсолютті құрғақ шитті мақта массасының бөлігінің массасы.
Шитті мақтаның гигроскопилық қасиеттері оның ылғалды сіңіру және беру
қасиеттерімен сипатталады. Мақта компаненттерінің гигроскопиялық қасиеттері
әркелкі. Бұл шитті мақтаның салыстырмалы ылғалдылығы бір мәнді болғандағы
олардың құрамындағы ылғалдылығының әркелкілігін түсіндіреді.

Талшықтың пропорционалды сусыздандыруы
Шитті мақтаның бірсалмақты ылғалдылығымен сипатталады. Практикалық
есептеулер үшін кептіру агентінің салыстырмалы ылғалдыолығы φ= 0,1 ден
φ=0,9 дейін болғанда шитті мақтаның бір салмақты ылғалдылығын келесі
формуламен анықтау қажет:
lgWp = 0.9+lg(2.0+0.0037T)
мұндағы Wp бір салмақты ылғал, Т – абсолютті шкала бойынша шитті мақтаны
қыздыру температурасы.

Шитті мақтаның жылу техникалық қасиеттерін сипаттайтын параметрлер.
Шитті мақтаның жылу техникалық қасиеттері келесі параметрлермен
сипатталады:
- Шитті мақтаның жылу сыйымдылығы С ол оның температурасымен
салыстырмалы ылғалдылығына тәуелді болады C=Cac+W100*CB
Мұндағы Сас абсолютті құрғақ мақтаның жылу сыйымдылығы, ол 1,6 – 1,7
кг0С тең, W – шитті мақтаның ылғалдылығы %, СВ ылғалдың жылу сыйымдылығы
4,16 кДжкг 0С.
- Шитті мақтаның жылу өткізгіштігі, ол жылу өткізгіштік коэффициенті λ
сипатталады. Ылғалдың мөлшері 0 – ге тең болғанда λ - 0,33
- Шиті мақтаның температура өткізгіштігі ол температура өткізгіштік
коэффициенті α сипатталады. Ол ылғалдылыққа тәуелді болады
α=(4,1+0,29+ W2)*10-4 м2сағ
мұндағы α температура өткізгіштік коэффициенті λ жылу өткізгіш
коэффициенттері бір бірімен келесі тәуелділікте болады
α=λCγ
шитті мақтаның ылғал өткізгіштігі λ1 – ылғал өткізгіштік коэффициентімен
сипатталады 5 – 20 % шамасында болады. λ1= 0,75*10-4 м 2сағ.
1 – кестеде 108 – Ф1 сортының ылғалдылығы 8,5% жағдайында шитті мақта
компоненттерінің жылу техникалық сипаттамалары көрсетілген.
Жылу техникалық сипаттамалары талшық қабық Ядро
Бір салмақты ылғалдылық WР % 7.1 11.6 6.7
Тығыздық γ 103 1.50 0.38 1.62
Жылу сыйымдылығы С, кДжкг*0С 1.8 1.67 1.55
Температура өткізгіштік коэ -ті 10-3 0.08 0.47 0.50
м 2сағ 0.06 0.24 0.35
Жылу өткізгіштік коэффициенті λ1Втм*0С 0.90 1.30 0.08
Ылғал өткізгіштік коэф-ті λ1 10-4 м 2сағ

Кептіру процесін есептеу.
Кептіргіш жабдықтардың өнімділігін есептеу зат мөлшерінің сақталу
заңына негізделген. Буландырылған ылғалдың көлемі кептірілген шитті
мақтаның көлемімен кептіру баланысының теңдеуі арқылы байланысқан.
Кептіргішке тұрақты түрде G0 – бастапқы шитті мақтаның массасы
жіберіліп тұрады, өз кезегінде ол буланған ылғалдың массасы W және
кептірілген шитті мақтаның массасы G1 бөлінеді. Кептіргіш жұмыс процесінің
режимінде материалды баланс теңдеуі мынадай болады:
G0= G1+W
Кетіргішке келетін материалдың абсолютті құрғақ заттың Gас массасымен
көрсетсек ал ондағы ылғал мөлшерін W100 Gас арқылы өрнектесек онда
G0 = Gас (1+W100)

Кептіргіштің жылулық балансы
Кептіргіштегі жалпы жылу шығыны ∑Q=Q1+ Q2 +Q3 +Q4 +Q5
Мұндағы Q ылғалды буландыруға кететін жылу мөлшері, кгсағ.

Q1=WB(in-CB θ1)
Мұндағы WB - буланған ылғалдың мөлшері
in - t - φ параметрлеріндегі газды жылу мөлшері; in= 2491*103+1968t
CB – судың жылу сыйымдылығы CB=4187; θ – материалдың бастапқы
температурасы.
Q1 – шығарылып тасталатын кептіру агентімен бірге жылудың жоғалтулары
Q2= Lyx(994.83+1.97d) (t2 –t0 )

Мұндағы Lyx – шығарылатын ауаның шығыны, (994.83+1.97d) – сыртқы ортадағы
ауаның келтірілген жылу сыйымдылығы, t2 – шығарылған газдың температурасы,
t0 қоршаған ауаның температурасы.
Q3- шығарылатын ішкі мақтамен бірге жылудың шығыны
Q3 = G2 * C2 (θ2 – θ1 )
Мұндағы C2 – шығарылу кезіндегі ішкі мақтаның жылу сыйымдылығы,
θ2 – θ1 – кептіруге дейінгі және кептіруден кейінгі шитті мақтаның
температурасы; G2 – кептіруден кейінгі шитті мақтаның массасы,
Q4 – кептіргіштің қоршаған ортаға беретін жылу шығыны
Q4 = K*F*(tcp – t0 )
Мұндағы K – кептіргіш қабырғасы арқылы жылу беру коэффийиенті, F –
кептіргіштің сыртқы ауданы, tcp – кептіргіштегі орташа температура, t0 –
қоршаған ортаның температурасы, Q5 – басқада жылу шығындары.
1кг буланған ылғалға жалпы меншікті жылу шығындары:

Материалды кептіруге кететін пайдалы жылудың мөлшері – бұл q1 яғни
кептіргіш қондырғының пайдалы әсер коэффициенті η 1кг ылғалды буландыруға
жұмссалатын жылу мөлшерінің жалпы жұмсалған жылу мөлшеріне қатынасына тең;

Кептіргіш жабдықтар. СБТ маркалы барабанды кептіргіш
Дайындау пунктерінде ылғал шитті мақтаны кептіру және оны
технологиялық өңдеу жүйесінде оны кептіру үшін барабанды кептіргіштерді
қолданады. Олардың ішінде ең кең таралғандарының бірі – СБТ маркалы
барабанды кептіргіштер.

1 – сурет. СБТ
маркалы кептіргіш машинаның схемасы.

СБТ маркалы кептіргіштің техникалық сипаттары
Көрсеткіштері Көрсеткіш мәндері
шитті мақта бойынша өнімділігі, кгсағ 10000
кептіру агентінің температурасы 0С 80 – 250
тазарту секциясына жіберілетін кептіру агентінің
температурасы 0С 60 – 80
буланған ылғал бойынша өнімділігі, кгсағ 700 – ге дейін
тазарту эффектісі, % 40 – дейін
1 кг ылғалға жылу шығыны, кДжкг 11000
кептірігш агентінің шығыны, м3сағ 24000
айналу жиілігі,радс:
барабанда 1,15 – 0,10
ВВД – 8 желдеткіш білігінде 167,33 – 1,23
Винттік конвейердің 12,0 – 0,5
электроқозғалтқыштың қуаты, кВт
барабан жетегі үшін 13
винттік конвейер жетегі үшін 1,5
желдеткіш жетегі үшін 11,0
габаритті өлшемдері,мм
барабан ұзындығы 10000
барабан диаметрі 3200
кептіргіштің ұзындығы 14300
ені 3870
биіктігі 7970
масса,кг 11550

5. Материалдық жылулық тепе – теңдік.

Кептіру қондырғыларының, электр – энергия шығынының ауаның
кептіргіштері үшін қажетті санының және жылудың өлшемдерін анықтау үшін
кептіргіштерде жылулық есептеулер жүргіземіз, оларға мыналар кіреді:
– Қондырғының материалды және жылулық балансын құру;
– Кептірілген материал бойынша берілген өнімділікті қамтамасыз ететін
кептіргіштің негізгі өлшемдерін ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.