Бағалы қағазды инвестициялау

Пән: Қаржы
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 65 бет
Таңдаулыға:

Жоспар

Кіріспе . . . 3

І. Бағалы қағаздарды инвестициялаудың экономикалық қажеттілігі . . . 5

1. 1 Инвестицияның мәні, жіктелуі, мақсаты . . . 5

1. 2 Қазіргі таңдағы нарықтағы бағалы қағаздардың түрлері . . . 11

ІІ. Бағалы қағазды инвестициялау: қаржылық құралдардың салыстырмалы тиімділігі . . . 21

2. 1 Бағалы қағаздарды жеке талдау және инвестициялық шешім қабылдау . . . 21

2. 2 Бағалы қағаз портфелін инвестициялаудың тиімділігін бағалау әдістері . . . 31

ІІІ. Қазақстан Республикасындағы бағалы қағаздарды инвестициялаудың өзекті проблемалары, оны шешу жолдары . . . …. . 36

Қорытынды . . . 57

Пайдаланылған әдебиеттер . . . 59

Қосымшалар . . . 60

Кіріспе

Қазақстанда нарықтық өрлеудің кеңеиюі мен тереңдеуіне байланысты инвестициялық процесстер маңызды орын алып келеді. Ал нарықтық жағдайға көшу барысында инвестициялық процесстің тиімділігін арттыру арқылы экономикамызды нығайтып және тұрақтандыру қаржы-несиелік механизмге көп байланысты. Бұл механизмнің белсенді қатысуы мемлекетіміздің экономикадағы маңызды салаларының дамуына әкеледі.

Іскерлікпен айналыспайтын ішкі инвесторлар қаражатын қайда құюдың тиімді екендігін білмей, көбінесе жылжымайтын мүліктер алуға ғана тырысады. Соның кесірінен тұрғын үйлердің бағасы күннен-күнге шарықтауда. Ал бағалы қағаздар рыногы дамып, оның тиімділігін халық көзімен көретін болса, басы артық қаражатын соған жұмсаған болар еді . . .

Мен, бұл дипломдық жұмысымның тақырыбына сай, бағалы қағаздарды инвестициялауды айтып өтемін. Яғни бос ақша қаражатты неге басқа құралдарға емес, тек бағалы қағаздарға инвестициялау керек екендігін түсіндіруге тырыстым.

Берілген жұмысымның зерттеу құралы болып, Қазақстандағы бағалы қағаз нарығы табылады. Ондағы объектілер мен субъектілері, яғни бағалы қағаздар, инвестицияланатын басқа да қаржылық құралдар, бағалы қағазды инвестициялаумен айналысатын немесе сол салада қызмет көрсететін заңды және жеке тұлғалар.

Берілген жұмысымдағы зерттеудің мақсаты , экономикамызды дамытудың өзекті мәселесі болып табылатын бағалы қағаз нарығымыздың құрылымын анықтап, ары қарай дамуын тоқтатып тұрған кедергілерді анықтап, проблемаларды шешу жолдарын іздестіру. Яғни халықты бағалы қағаздарды, басқа да қаржы құралдарын инвестициялауға тарту жолын іздестіру. Тұрып қалған нүктеден бағалы қағаз нарығын жылжыту, оның дамуын тоқтатып тұрған экономикалық және құқықтық проблемаларды ашу.

Міндеті, нарықтық сипаттағы қазіргі заманғы экономиканың толыққанды қызмет етуі дамыған қор рыногынсыз мүмкін емес. Сондықтан қор рыногын дамытуға іс-шараларын қарастыру болып табылады. Сонымен қатар, бағалы қағаздар рыногының дамуына, жаңа қаржы институттары мен құралдарының пайда болуына және жаңа технологиялардың дамуына байланысты инвесторлардың құқықтары мен мүдделерiн қорғау жүйесi мен әдiстерiн тұрақты түрде жетiлдiру қажеттiгін дәлелдеу. Бағалы қағаздарды, басқа да қаржылық құралды салыстырмалы түрде жан-жақты талдау, анализ жүргізу.

Бұл жұмыстың құрылымы кіріспеден, негізгі бөлімнен, қорытындыдан, пайдаланылған әдебиеттер тізімінен және қосымшадан тұрады. Негізгі бөлімнің өзі үш бөлімнен тұрады.

Бірінші бөлімде, жалпы инвестицияға түсініктеме беріп, оның түрлерін, объектілерін, инвестициялау жолдарын, типтерін және қызметтерін түсіндіріп жазып өттім. Сонымен қатар, қаржылық инвестициялаудың құралы ретінде бағалы қағаздарға түсініктеме беріп, Қазақстан Республикамыдың қазіргі бағалы қағаздар нарығын суреттедім. Яғни, бұл нарықтың құрылымын, нарықтағы негізгі құралдарын атап өтіп, олардың жіктелімін кесте түрінде жазып, оларға қысқаша анықтама бердім. «Инвестиция» түсінігі кең мағынада мемлекет экономикасының дамуына мен өсуіне қажетті механизммен қамтамасыз етуді білдіреді. Бұл мәселелерді шешу үшін, сәйкес қаржылық институттар қалыптасқан, соның ішінде инвестициялық қорды атап өтуге болады. Әрине, бұл бағалы қағаз нарығында маңызды субъектілердің бірі болғандықан, осы бөлімде бұл қаржылық институттар да қарастырылады.

Екінші бөлімде, алдымен бағалы қағаздардың әрқайсысына толық анықтама беріп, бір бірінен айырмашылығын жаздым. Оларға салыстырмалы түрде талдау жүргіздім. Жалпы бағалы қағаздарды инвестициялаудың тиімділігін анықтайтын фундаменталды анализін келтірдім. Бағалы қағаздардың жиынтығынан тұратын портфельді инвестициялаудың артықшылығын атап өттім. Сонымен қатар, портфельді инвестициялаудағы тәуекелдерді ескере отырып, оның тиімді жолын табуға әдістемелер келтірдім.

Үшінші бөлімде, Қазақстанда бүгінгі таңдағы инвестициялық климаты суреттеледі, жалпы қаржылық инвестициялардың өзекті мәселелерін және оларды шешу жолдарын қарастырылады. Инвесторлардың құқықтары мен мүдделерін қорғау тетігін жетілдіру жолдары, бағалы қағаз нарығының инфрақұрылымын дамыту жолдары қарастырылады. Қазақстанда бағалы қағаз нарығын дамытудағы бағдарламаны қостым. Тағы бір тиімді қаржылық құрал ретін және бағалы қағаздардың орнына альтернатива ретінде, инвестицияланатын монетаның алдағы перспективаларын келтірдім. Бұл соңғы тарауымның үшінші бөлімінде инвестициялық монеталардың түрлері және олардың кейбір шетелдерде, Қазақстан Республикасында жұмыс істеу ерекшеліктері қаралады және де тағы бір қаржылық құралдың басқа бағалы қағаздармен салыстырғандағы ең тиімді түрі деп қарастыруға болатындығы дәлелденеді.

І. Бағалы қағаздарды инвестициялаудың экономи - калық қажеттілігі.

1. 1 инвестицияның мәні, жіктелуі, мақсаты

Инвестиция латын тілінен қазақ тіліне аударғанда - қаражат салу, жұмсау деген мағынаны білдіреді. Инвестиция сөзі отандық экономика үшін біршама жаңа термин. Себебі бір орталықтан жоспарлау кезінде, яғни 1991 жылға дейін оның орнына капитал жұмсалымы деген сөз көп қолданылды.

Инвестиция ұғымы капитал жұмсалымына қарағанда кең мағыналы. Жоспарлы экономика тұсында капитал жұмсалымы деп, негізгі қорлардың ұдайы өндірісіне жұмсалынатын, соның ішінде оларды жөндеу шығындарын қамтитын барлық шығындарды түсінген. Ал инвестиция - пайда табу мақсатында өз елінде немесе шет елде әр түрлі саланың кәсіпорындарына, кәсіпкерлік жобаларға, экономикалық әлеуметтік бағдарламаларға, инновациялық жобаларға ұзақ мерзімге жұмсалынатын мемлекеттік немесе жеке капиталды білдіреді.

Инвестицияның мынадай түрлері болады:

Мемлекеттік инвестиция - мемлекеттік бюджет есебінен және басқа да мемлекеттік қаржы көздерінен экономикалық және әлеуметтік дамуға байланысты инвестициялар.
Жеке инвестициялар - корпоративтік кәсіпорындар мен ұйымдардың меншікті және тартылған қаражаттары, сондай-ақ азаматтардың жинақтары есебінен жүзеге асатын инвестициялар.
Шетелдік инвестициялар - пайда табу мақсатында кәсіпкерлік және басқа да қызмет түрлерінің объектілеріне салынған шетелдік инвесторлардың барлық мүліктік және интелектуалдық құндылықтары.

Инвестиция туралы заңға сәйкес шетел инвестициясы Қазақстан Республикасының заңды тұлғалардың жарғылық қорына қатынасу нысанында, сондай-ақ, оларға займдар немесе несиелер беру және ҚР-ның лизинг туралы заңымен көзделген шарт пен лизинг заттарын беру жолымен жүзеге асырылатын инвестицияларды білдіреді.

Қазақстан Республикасы аумағында шетел инвесторлары заңмен тиым салынбаған кез-келген объектіге инвестиция салуға құқылы.

өндірістік инвестициялар деп - жұмыс жасап тұрған кәсіпорынды кеңейтуге, қайта құруға және техникалық жағынан қайта қаруландыруға жаңа жұмысқа капитал жұмсаумен байланысты инвестициялар.
Интеллектуалдық инвестициялар дегеніміз - интеллектуалдық және рухани өнімдерді жасауға жұмсалынатын инвестициялар.
Бақыланатын инвестициялар дегеніміз - басқа компаниялардың дауыс беруге құқығы бар акцияларының 50% астамын иеленуді қамтамасыз ететін тікелей инвестициялар.
Бақыланбайтын инвестициялар - басқа компаниялардың дауыс беруге құқығы бар акцияларының 50% төмен бөлігін қамтамасыз ететін тікелей инвестициялар.

Инвестициялау объектілеріне мыналар жатады:

Халық шаруашылығының барлық салаларындағы жаңадан құрылатын және жаңартылытын негізгі қорлар мен айналым құралдары
Мақсатты ақшалай салымдары
Ғылыми - техникалық өнімдер
Интеллектуалдық құндылықтарға қатысты құқытар
Мүліктік құқықтар.

Шетел инвестициялары мынадай жолдармен жүзеге асады:

заңды және жеке тұлғалармен бірігіп құрылатын кәсіпорындарға үлес қосу
шетел инвесторларына толық тиесілі кәсіпорындар. Сондай-ақ, шетелдік заңды тұлғалардың филиалдарын құру
кәсіпорындар, ғимараттар, құрылғылар, кәсіпорындарға қатысу үлесін акциялар, облигациялар және өзге де бағалы қағаздарды сатып алу
займдар мен несиелер беру
жерді және табиғи ресурстарды пайдалану құқығын сатыпалу
мүліктер мен мүліктік құқытар беру

Инвестициялардың типтері:

портфельді инвестициялар- мемлекеттік, муниципалдық өзін-өзі басқару органдарының, корпоративтік компаниялардың шығарған акцияларына, облигацияларына және басқа да бағалы қағаздарына жұмсаған ақша қаражаттары.

Портфельдік инвестицияны жүзеге асыру барысында инвестор пайыз немесе дивиденд түрінде табыс алады және өтімді резервтерін қалыптастырады. Портфельді инвестицияны уақытша бос ақша қаражаттары бар банктер, инвестициялық компаниялар және фирмалар жүзеге асырады.

Қазақстан Республикадағы портфельдік инвестициялардың құрылымында корпоративтік бағалы қағаздарға қарағанда мемлекеттік бағалы қағаздарына жұмсалымдардың үлесі біршама жоғары. Оның себебі мемлекеттің бағалы қағаздарына салынған қаражаттың сенімділігі, яғни тәуекелге үшырамайтындығын көруге болады. Ал корпоративтік бағалы қағадардың табысы қанша жоғары бола да соншалықты олардың тәуекелі жоғары болады.

нақты капитал жасайтын инветициялар- материалдық өндіріске материалдық заттай қызмет түрлерін ұзақ мерзімді қаражат салу немесе басқаша айтқанда жұмыс жасап тұрған кәсіпорынды қайта құру және техникалық жағынан қайта қаруландыруға жаңа кәсіпорындар салуға жұмсалынатын инвестициялар.

Бұл жерде инветор кәсіпорын өзінің капиталын негізгі өндірістік қорларды ұлғайту мақсатында жұмыс жаайды.

материалдық емес активтерге салынатын инветициялар- бұл кәсіпорындарға, жобаларға және қандай да бір істі бастауға қажет құқықтарға, лицензияларға, ноу-хау және басқа да ғылыми-техникалық өнімдер ныаныдағы инвестициялар болып табылады.

Инвестиция экономикалық категория ретінде экономикада бірқатар қызметтер атқарады. Инвестициялық қызметінсіз кез-келген мемлекеттің тұрақты дамуы мүмкін емес. Инвестицияның атқаратын қызметі екі деңгейде бөліп қаратырылады:

Макродеңгейде атқаратын қызметі

ұлғаймалы ұдайы өндіріс саясатын жүзеге асыру
Ғылыми техникалық прогрессті жеделдету
Отандық өнімдердің сапаын жақартып, олардың бәекелестік қабілетін арттыру
Экономиканың барлық алаларының бірдей дамуын қамтамаыз ету
әлеуметтік, оның ішінде денсаулық сақтау, мәдениет, білім аласын дамыту
жұмыссыздық мәелесін шешу
инфляция қарқынын тежеу
қоршаған ортаны қорғау
мемлекеттің қорғаныс қабіетін қамтамаыз ету

Микродеңгейде атқаратын қызметтері

өндірісті кеңейту және дамыту
негізгі қордың шамадан тыс моральдық және заттай тозуын болдырмау
өндіріс деңгейін техникалық жағынан қайта жарақтау
нақты кәіпорын өнімдерінің сапаларын арттыру және бәсекелетік қабілетін қамтамаыз ету
бағалы қағаздар сатып алу және кәсіпорынның активтеріне қаражат жұмсау.

Барлық инветициялады мынадай белгілеріне байланысты жіктеуге болады:

инвестицияны жұмсау объектісіне қарайнақты инвестицияларқаржылық емес инветициялар
инвестициялау мерзіміне қарайқысқа мерзімді, 1жылға дейнорта мерзімді, 1-3-5жылдар аралығындаұзақ мерзімді 5 жылдан жоғары
инвестицияға қатысу нысанына қарай

тікелей инвестициялар
жанама инвестициялар

меншік нысанына қарай

аралас немесе бірлескен инвестициялар
шетелдік инвестициялар
мемлекеттік инвестициялар
жекеменшік инвестициялар

аумақтық белгісіне қарай

шетелге инвестициялау
елдің ішінде инвестициялау

пайдалану бағытына қарай

өндірістік бағыттағы инвестициялар
өндірістік емес бағыттағы инвестициялар

Қазақстан Республикасының заңына сәйкес инвестициялық қызмет инвестициялауды жүзеге асыру процессімен байланысты кәсіпкерлік қызметті сипаттайды. Кейбір экономикалық әдебиеттерде инвестициялық қызмет пайда табу немесе қандайда бір тиімділікке қол жеткізу мақсатында инвестиция жұмсау және іс тәжірибелік әрекеттер ретінде түсіндіріледі. Жалпы инвестициялық қызметті екі жақты түсінуге болады. Кең мағынада инвестициялық қызмет инвестициялық бағдарламалар мен жобаларға қаражат жұмсау. Сондай-ақ инвестициялық бағдарламалар мен жобаларды іске асыруға байланысты іс әрекеттердің жиынтығын білдіреді. Ал тар мағынада инвестициялық қызмет инвестициялық процессті білдіреді. (1)

Инвестициялық қызметтің негізгі мақсаты мыналар болып табылады:

салымдардың қауіпсіздігі мен сенімділігі;
салымның табыстылығы;
салымның нарықтық құнының өсуі;
салымның өтімділігі.

Инвестициялық қызметтің объектілеріне - экономиканың барлық салаларындағы жаңадан құрылған және жаңғыртылған негізгі қорлар мен айналым құралдары кіреді. Бағалы қағаздар, мақсатты салымдар, ғылыми-техникалық өнімдер, интеллектуалдық құндылықтар, меншіктің басқа да құндылықтары және мүліктік құқықтар жатады.

Инвестициялық қызметтің субъектілеріне - заңды және жеке тұлғалар, оның ішінде шетелдік тұлғалар, мемлекеттік және халықаралық ұйымдар жатады.

Инвестициялық саясат дегеніміз - бұл инвестициялық қызметті жандандыру, экономиканы дамыту, өндірістің тиімділігін арттыру және әлеуметтік мәселелерді шешу мақсатында барлық шаруашылық субъектілері үшін қолайлы жағдай жасау барысында мемлекеттің жүргізетін шараларының жиынтығы.

Әлемдік тәжірибеде «инвестиция» термині шынайы және қаржылық инвестиция түрінде шетел мемлекеттеріне және мемлекет ішінде ұзақ мерзімді капитал салымы ретінде түсіндіріледі. Мұндағы шынайы инвестиция дегеніміз - бұл капиталды материалды және материалды емес активтерге салуды айтады, ал қаржылық инвестиция деп қаржылық активтерге инвестицияны айтады.

Қазіргі нарықтық экономикада инвестицияның айтарлықтай бөлігі қаржылық инвестицияға келеді. Бірақ Қазақстанда инвестицияның негізгі үлесі шынайы инвестицияға келеді.

Қаржылық инвестиция табыс алуға бағытталған, нарықта кәсіпорынның белгілі бір орын алуға, кәсіпорынның басқа кәсіпорындардың қызметін басқаруға қатысу мүмкіншілігіне бағытталған.

Шетелдік және отандық әдебиеттерде қаржылық инвестицияға әртүрлі анықтама беріледі.

Қаржылық инвестиция қағазда жазылған келісімшарттарды білдіреді, бұл қарапайым акциялар мен облигациялар.

Қаржылық инвестиция - бұл материалдық өндіріс саласындағы кәсіпорынның бағалы қағаздарына капитал салымы, сонымен қатар банктік мекемелерге капитал орналастыру.

Қаржылық инвестиция тікелей емес инвестиция болып табылады. Яғни делдалдың болуын суреттейді (инвестицияық қор немесе қаржылық делдал) .

Қаржылақ инветиция қаржылық активке инвестицияны айтады. Қаржылық активтерге қолма қол ақшалар, банктердегі мерзімді және ағымдағы шоттарға салымдар, шетел валютасы, бағалы қағаздар жатады. Яғни әртүрлі қаржылық құралдарға қаражат салуды түсіндіреді. Бұл қаржылық құралдардың ішінде көбінесе маңызды үлесті бағалы қағаздар алады. Бірақ бағалы қағаздардың белгілі бір бөлігі қаржылық инвестицияға жатпайды, мысалы, коммерциялық бағалы қағаздар.

Қаржылық құралдар - бұл қаржылық міндеттемелердің әртүрлі формалары (қысқа мерзімді және ұзақ мерзімді инвестицияға), олармен сауда қаржылық нарықта іске асады. Қаржылық құралдар өзіне ақшалай қаражат пен бағалы қағаздарды кіргізеді. (6)

Инвестициялық қор мемлекетке тартылатын үш әртүрлі серияға бөлінеді, ол қолдану қызметі, шарттары т. б бойынша бөлінеді.

А тобын экспорттық несиелер құрайды, ол бip немесе ipi жобалармен байланысқан несие, ол экспорттер мемлекеттен қызметке немесе тауар сатып алуға арналады. Олар негізгі екі формада болады: сатып алуға арналған 3 жылдық инвестициялық техналогия немесе жабдық және дайын қолдану тауарларды, жабдықтарды инвестициялық жобаларға байланыссыз алу (3 жылға дейін) .

Әлемдік тәжірибеде мұндай несиелер ipi, ceнiмдi бөліктерде кепілдікке беріледі. Бipaқ көшпелі экономикалы елдерде, саяси және экономикалық қауіпті, экспортерлер өкіметтен кепілдік талап етеді. Мұндай жағдайда кепілдік үш деңгейлі болады:

контркепілдік соңғы алушының контркепілдік алушы-елдің, банктың, алушы-мемлекет кепілдігі. Несиені жабу жауаптылығы алдымен соңғы алушыға беріледі, бұл банк пен бюджетке қayiптi. Өкіметтің кепілдігі несие туралы банктік келісім жасаудың негізі болады.

Б тобы дамуға нақты көмек беру болып табылады. Мұндай несие мемлекетке өкімет аралық деңгейде беріледі және екі формаға бөлінеді: техникалық және қаржылық.

Техникалық көмек әртүрлі сфераға берілетін көмек, қызыметтер: оқыту, кеңес беру, жабдық сатып алу. Мұндай көмек екі түрде беріледі: грант-алушы-елге техникалық көмекті қайтарымсыз беру және займ - техникалық көмек ақылы мерзімді және уақытылы қайтару түрінде беру. Қаржылық көмек арнайы көмек көлемінде инвестиициялық жобаны және тауарды сыртқа шығару, ақылы балансты қолдауға бағытталады.

В тобындағы инвестицияға ел экономикасына қосылатын шетелдік қор жатады. Олар екі түрге бөлінеді: тікелей инвестиция - шетел қорының қауіптілігіне қарамастан ел экономикасына кірістіру және жылдық инвестиция (қаржылық) - каржылық құрамдарды арнайы қорға кірістіру: акция және басқа бағалы қағаздарға В тобы өкіметтің тартымдылық кепілдігін талап eтпейді. (8)

1. 2 Қазіргі таңдағы нарықтағы бағалы қағаздардың түрлері.

Бағалы қағаз - бұл иесіне (ұстаушы) белгілі бір мөлшерде табыс алуға құқық беретін, сондай-ақ оны шығарушылардың басқару шешімдеріне араласуға құқық беретін куәлік немесе құжат.

Бағалы қағаз нарығында негізгі құралдар болып бағалы қағаздар табылады. Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексіне сәйкес бағалы қағаздарға келесідей анықтама берілген: белгіленген нысан мен міндетті реквизиттерді сақтай отырып, жүзеге асырулы тек оны көрсеткенде ғана мүмкін болатын мүліктік құқықтарды куәландыратын құжат бағалы қағаз болып табылады. Бағалы қағаздың берілуі оған деген құқықтың өтуімен сипатталады, ол оны жоғалтқан жағдайда толық құжаттан айырылғандығын көрсетеді. Бұл анықтама заңнамалық болып табылады. Ал экономикалық мазмұны, ол барлық тауар әлемі екі топқа бөлінеді: тауарлар (материалды құндылықтар, өндірістік құралдар, қызметтер) және ақшалар. Ақшалар қарапайым ақша мен жаңа ақша әкелетін капитал да бола алады. Үнемі бір заңды немесе жеке тұлғадан басқа тұлғаға ақша айырбастау қажеттілігі туады. Қаржылық нарықтың әлемдік тәжірибесінде екі негізгі ақша айырбасталуын таңдады - несиелеу процессі және бағалы қағаздарды шығару және айналысы арқылы. Тауарлы нарықта мұндай жағдайлар да болып тұрады, тауардың өзі болмаған жағдайда, оның берілуін, айырбасталуын іске асыру қажет. Бірақ бағалы қағаз - бұл ақша емес және материалды тауар емес. Оның құндылығы өзінің иесіне беретін құқығында тұжырымдалады. Тұтынушы өзінің ақшалай капиталына құқығын сақтай отырып, оны бағалы қағазға ауыстырады, сонымен қатар, қарызға берілген капитал орнына пайыз немесе дивидендтер түрінде белгілі бір табыс алып тұруға құқығы бар.

Ақша да, тауар да қазіргі жағдайда - капитал бар болуының әртүрлі нысаны екені белгілі. Экономикалық мағынасы жағынан бағалы қағаз - бұл капиталдың нысаны, яғни оның тауарлы, өндірістік және ақшалай нысанынан айрықша, нарықта тауар ретінде айналыста жүріп, табыс әкелетін нысан.

Бағалы қағаз - бұл ерекше нарықта - бағалы қағаз нарығында айналыста жүретін ерекше тауар, бірақ физикалық тауар болып, қызмет болып, ақша болып табылмайды. Оның ақшамен ұқсас қасиеттері жеткілікті, ең бастысы - ол әртүрлі формада ақшаға айырбасталу мүмкіндігі (сөндіру арқылы, сату-сатып алу, эмитентке қайтару және т. б. ) . Ол есептеуде қолданыла алады, кепіл ретінде бола алады, бірнеше жыл сақталып немесе мерзімсіз мұраға беріле алады, сыйға тартыла алады және т. б.

Сөйтіп, бағалы қағаз өзінің иесіне кейбір табыс әкелетін, жаңа келісімшартқа тұрмай-ақ, құқық пен міндеттемені үшінші тұлғаға бере алатын қатаң белгіленген үлгідегі құжатты білдіреді. Әсіресе соңғысы бағалы қағаздың негізгі қасиетін анықтап, оны ерекше етеді. Құқық пен міндеттемелерді істегі келісімшарт бойынша басқа тұлғаға беру кезінде жаңа келісімшарт жасау қажет. Ал бағалы қағаз бойынша құқықты беру жаңа келісімшартты қажет етпейді, бұл белгілі бір жеңілдіктер береді және трансакционды шығындарды азайтады.

Бағалы қағаз бірнеше қоғамға қажетті қызметтерін жүзеге асырады:

экономиканың салалары арасында, мемлекеттер мен территориялар, экономика сферасының халықтары мен мемлекет арасында және т. б. ақшалай құралдарды (капиталды) қайта бөледі;
иеленушілерге қосымша белгілі бір құқық береді: капиталға, басқаруға қатысуға, сәйкес ақпараттарға, белгілі бір жағдайда бірінші болуға сияқты;
капиталға табыс алуын қамтамасыз етеді немесе капиталдың өзін қайтарады. (5)

Бағалы қағаздың келесідей негізгі белгілері бар:

бұл құжат
құжат арнайы форма мен міндетті реквизиттерді сақтаумен құрылады.
мүліктік құқықтарды айғақтайды
мүліктік құқықтар оны көрсеткен немесе біреуге берген жағдайда, бағалы қағазды алғаннан кейін құқықтары қолына өтеді.

Бағалы қағаздарға: облигация, коносамент, акция және заң актілерінде немесе соларда бекітілген тәртіппен бағалы қағаздар қатарына жатқызылған басқа да құжаттар жатады.

Кесте 1

Қазақстандағы бағалы қағаздардың жіктелуі

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.