Оқу-әдістемелік кешен

Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі

Қазақ мемлекеттік қыздар педагогика институты

“Компьютерде машықтану” пәні бойынша

ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕН

(SILLABUS)

Алматы 2006ж.

Қазақ мемлекеттік қыздар педагогика институты

Информатика кафедрасы

“БЕКІТЕМІН”

Оқу ісі жөніндегі проректор

Ж. А. Қараев

“” 200__ж.

ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕН

(SILLABUS)

Пәннің аты: Компьютерде машықтану

Мамандық (шифр) 050602 - “Информатика”

Кредиттер саны: 3

Алматы 200__ ж.

Қазақстан Республикасының білім және ғылым министрлігі дайындаған жалпыға міндетті білім беру стандарты және типтік оқыту бағдарламасы негізінде құрастырылған.

Оқу-әдістемелік бағдарламаны құрастырушылар: т. ғ. к. Махметова А. М.

Кафедраның «» 2006 ж. мәжілісінде талқыланған, хаттама №___

Кафедра меңгерушісі т. ғ. к., доцент Г. И. Салғараева

Физика-математика факультетінің оқу-әдістемелік кеңесінде талқыланып, бекітілген «» 2006 ж. Хаттама №___

Факультет ОӘК төрайымы п. ғ. к., доцент Б. Қасқатаева

“КЕЛІСІЛДІ”

Факультет деканы ф-м. ғ. к., доцент С. М. Кеңесбаев

«» 2006 ж.
Студенттің пәндік оқу-әдістемелік кешені

1. Пәннің оқу бағдарламасы - SILLABUS

1. Оқытушылар жөніндегі мәліметтер

Пән оқытушылары: аға оқытушы А. М. Махметова

Байланыс түрі: Информатика кафедрасы, 33-18-41

Кафедрада болу уақыты:

2. Пән туралы мәліметтер

Пәннің аты: Компьютерде машықтану

Кредиттер саны: 3

Сабақ жүргізілетін орын: компьютер дәрісханасы

Оқу жоспарынан көшірме

Күндізгі бөлім

1. 3 Пәннің пререквизиттері Информатика;

1. 4 Пәннің постреквизиттері Объектіге бағытталған программалау .

1. 5 Пәннің қысқаша мазмұны

Пәннің мақсаты мен міндеті: қазіргі кезеңде жаңа информациялық технологияның жетістіктері, идеялары қолданбайтын саланы айту қиын. Ғылымның әр саласының есептері программалау тілдерінің көмегімен шешіліп, күрделі құбылыстарды зерттеу мен болжау мүмкіндіктері жаңа деңгейге көтерілді. Программалау технологяларының негізгі бағыттарының бірі-объекті бағытты программалау тілі. Delphi -интегралды ортасы объекті программалау принципіне негізделген. Бұл ортада студенттер күрделі қосымшалар, анықтамалық және тестілеу жүйелерін, электронды оқулықтар, мәліметтер қорын құруды үйренеді.

Студенттің білімі мен икемділігіне қойылатын талаптар:

• Borland Delphi 7. 0 интегралды ортасының мысалдарына негізделген жылдам құру (RAD-систем, Rapid Application Development) жүйелерінің идеологиясын түсіну;
• программаларды құру ережелерін білу;
• дайындау кезеңі мен есепті компьютерде шығара білу; (бастапқы берілген есепті формализациялау және техникалық тапсырыстарды беру; есепті шешудің алгоритмін құру; жазу, тестілеу және программаны құжаттау) .

1. 6. Тапсырмалардың тізімі мен оларды орындау кестесі

1. 7. Пайдаланылатын әдебиеттер тізімі:

Негізгі:

1. Фаронов В. В. Система программирования DELPHI. -СПб. :БХВ-Петербург, 2004. -912с.
2. Фаронов В. В. DELPHI. Программирование на языке высокого уровня. -СПб. :Питер, 2004. -640с.
3. Архангельский А. Я. . Программирование в DELPHI. 7. -М. :ООО “Бином-Пресс”, 2005. -1152с.
4. Фаронов В. В. Программирование баз данных в DELPHI 7. -СПб. :Питер, 2005. -459с.

Қосымша:

5. Фаронов В. В. Программирование баз данных в DELPHI 6. -СПб. :Питер, 2003. -352с.
6. Глушаков А. Л. и другие. Программирование на Delphi 5. 0. -Харьков: «ФОЛИО», 2002.
7. Суворов К. Ф., Черемных М. Н. Справочник DELPHI. -СПб. : БХВ-Петербург, 2004.

1. 8. Бағалау ақпараты және критериясы

Қорытынды бағалауға:

Ағымдық бақылау - 60%

Емтихан - 40%

Қорытынды бағалау келесі формула бойынша есептелінеді:

мұндағы:

ИО - қорытынды бақылау;

Р1 - бірінші аралық бақылау бағасының сандық эквиваленті;

Р2 - екінші аралық бақылау бағасының сандық эквиваленті;

Е - емтихан бағасының сандық эквиваленті.

Баға қою саясаты

Қорытынды баға осы курс бойынша Сіздердің алған нәтіжелерге сәйкес төмендегі бағыттар бойынша бағаланады:

• үй тапсырмасы (макс. балл-10)
• ағымдық бақылау (макс. балл-20)
• аралық бақылау (макс. балл-30)
• қорытынды емтихан (макс. балл-40)

Төмендегі кестеде оқытудың кредиттік технологиясымен жалпылама қабылданған, әріптік символдар қолданылатын, GPA - студенттің оқу жетістіктері деңгейінің орташа бағасын - анықтау үшін қажет бағалау жүйесі көрсетілген.

“Компьютерде машықтану” пәні бойынша емтихан нәтижелері бойынша рейтингтік балдардың бөлінуі:

Курстың саясаты - бұл оқытушының курсты оқыту барысында студентке қоятын талаптар жүйесі. Төменде ұсынылатын талаптар тізімі көрсетілген:

• сабақты жібермеу;
• сабаққа кешікпей келу;
• сабақ үстінде сөйлеспеу;
• сабақ үстінде сағыз шайнамау;
• үй тапсырмаларын уақытында орындау;
• оқу үрдісіне белсенді қатысу және т. с. с.

1. Негізгі таратылатын материалдар мазмұны

2. 1. Курстың тақырыптық жоспары

Глоссарий

1 дәрістің тақырыбы: Кіріспе. Delphi ортасымен танысу

• Негізгі терезе мен компоненттер жинағы.
• Форма құрастырушының және объектілер бақылаушысының терезесі.
• Программа кодының терезесі.

Кіріспе

Borland корпорациясы аз ғана мерзім ішінде Delphi-дің 7 негізгі версиялары мен бірнеше модификацияларын шығарды. Delphi 7 версиясында өте көп өзгерістер енгізілген. Программалармен қамтаматсыз етудің тиімді өңдеу құралдарын қажет ету “жылдам жасау” ортасы деп аталатын программалау жүйелерінің пайда болуына алып келді. Мұндай ортаға мысал ретінде Borland Delphi жатады. Жылдам жасау RAD - жүйесіне “Rapid Application Development” жүйесінің негізі визуалды жобалау және оқиғаны өңдеуді программалар технологиясы жатады, оның мағынасы өңдеу үнемсіз жұмыстың көп бөлігін өзіне алады да, программистке сұхбат терезелерді және оқиғаны өңдеу функциясын құрастыру жұмыстары қалады. Ортада қатаң типтелген объектіге бағдарлы тіл қолданылады, оның негізіне Object Pascal ( Turbo Pascal жалғасы ) жатады. Delphi әртүрлі программаларды құруға мүмкіндік береді: қарапайым біртерезелі қосымшалардан тармақталған дерекқорларды басқару программаларына дейін. Delphi-дің ұлғайтылған мүмкіндіктері графикпен, мультимедиямен, дерекқорларымен жұмыс істейтін және динамикалық құрылымдармен қосымшаларды құруға мүмкіндік береді. Delphi-дің айрықша ерекшелігі . NET технологиясының сүйемелдеуі болып табылады.

Delphi тілінде программалау ортасымен танысу

Delphi тіліндегі қолданбалы программалар немесе қосымшалар IDE (Integrated Development Environment) дамытылған құрылымдық ортада орындалады. IDE ортасы программалаушының қарым-қатынасын ұйымдастырып, әртүрлі басқару элементтерінен құралған бірнеше терезелерден тұрады. Осы ортаның құралдарын пайдалана отырып, қосымшаның интерфейстік бөлігін жобалауға, программаның кодын жазуға және оны басқару элементтерімен байланыстыруға болады. Аталған жұмыстар және программаны түзету, оны орындау әрекеттері IDE ортасында орындалады.

Delphi ортасын іске қосу үшін, келесі командаларды пайдалану керек: Пуск - > Программы -> Borland Delphi - Delphi 7.

Delphi-дің ортасы көптерезелік жүйе деп саналады және икемделуіне байланысты оның көрнісі жүктелгеннен кейін келесі түрде болуы мүмкін (1- сурет) . Интерфейстің құрамына 4 терезе кіреді:

1. Негізгі терезе (Project 1) ;
2. Объектілер бақылаушысының терезесі (Object Inspector) ;
3. Формаларды құрастырушының терезесі (Form1) ;
4. Программа кодының терезесі (Unit1. pas) .

Негізгі терезеден басқа терезелерді жылжытуға, экраннан алып тастауға және олардың өлшемін өзгертуге болады. Delphi бір құжаттық орта, яғни бір мезгілде тек қана бір қосымшамен жұмыс атқаруға болады. Программалар жобасының атауы негізгі терезенің жоғарғы қатарында көрсетіледі. Терезелерді кішірейту, үлкейту, жабу әрекеттері осы әрекеттердің Windows ортасында орындалуымен бірдей болып келеді. Форманың терезесінен Unit кодына өту және одан кері өту F12 пернесі арқылы орындалады. Кейде Delphi жүктелгенде, Unit терезесі шығады. Сол жақтағы терезе Browser терезесі деп аталады және бұл терезе арқылы программаның құрылымымен танысуға болады. Delphi ортасынан шығу үшін негізгі терезені жабу керек.

Негізгі терезе мен компоненттер жинағы

Негiзгi терезе программаның жобасын құрудағы жұмыстарды басқарады және Delphi ортасы iске қосылып тұрғанда мiндеттi түрде экранның жоғарғы қатарында орналасады (2-сурет) .

Бұл терезеде Delphi-дiң негiзгi меню жүйесi, пиктограммалық командалық батырмалары мен

компоненттер палитрасы орналасады. Негiзгi меню жүйесiнiң опциялар тақырыптарының құрамына iшкi меню кiредi.

Негiзгi меню жүйесiнiң элементтерi сол жағында ¦¦¦ таңба қойылған арнайы панельдерде орналасады. Негiзгi менюден басқа элементтердi панельдегi ¦¦¦ таңбасы арқылы негiзгi терезеден тыс экранның кез-келген жерiне жылжытуға немесе мүлдем алып тастауға болады.

Компоненттер жинағы - Delphi-дiң негiзгi байлығы болып табылады. Ол негiзгi терeзенiң оң жағында орналасып, қажеттi компонентті тез табуға арналған белгiлерден тұрады (3-сурет) .

Компонент деп белгiлi бiр қасиеттердi иемденген және форма терезесiнде кез-келген объектiнi орналастыру мүмкiндiгiн туғызатын функционалды элементтi айтады. Delphi ортасының компоненттері 19 топқа бөлiнген, ол топтарды парақтар деп атайды. Компоненттер көмегiмен программаның негiзi бөлiгi құрылады (терезелер, батырмалар, таңдау тiзiмдерi және т. с. с) .

Батырмалар панелi сияқты компоненттер палитрасын икемдеуге болады. Ол үшiн компоненттер палитрасына кiретiн кез-келген пиктограмманы тышқан тетiгiнiң оң батырмасымен сырт еткiзiп, арнайы редакторды iске қосу керек. Ашылған менюдегi Properties (қасиеттер) пунктiн таңдағанда 4-суреттегi оң жақ терезе шығады.

Мысалы, 3-суретте көрiнбейтiн компоненттер арасындағы Dialogs парағын алға жылжытсақ, бұл парақта жиi қолданылатын компоненттер орналасады. Ол үшiн 4-суретте келтiрiлген терезеде Dialogs пунктiн тышқанның сол жақ батырмасын басып тұрып, Dialogs пунктiн Data Aсcess пунктiнiң орнына қою керек.

Форма құрастырушының және объектілер бақылаушысының терезесі.

Форма құрастырушысының немесе форманың терезесi - болашақ программаның Windows терезесiнiң жобасы. Алдымен бұл терезе бос болады, дәлiрек айтсақ, Windows-тiң стандартты интерфейстiк элементтерiнен: жүйелi менюдi шақыру, терезенi үлкейту, кiшiрейту, жабу батырмаларынан, тақырып қатарынан және қоршаған шегiнен тұрады. Бұл терезенiң жұмыс аймағы координттық тордың нүктелерiмен реттелген.

Программалаудағы айтарлықтай уақытта Lego констукторының бөлiктерiмен атқарылатын жұмыс сияқты компоненттер жинағынан қажеттi компонентті таңдап, форманың терезесiнде орналастыруға болады. Сөйтiп, форма терезесiнде қажеттi компоненттер бiрiнен соң бiрi орналастырылады.

Бұл ерекшелiк - визуалды (көрсеткiш) программалаудың негiзi болып табылады. Программалаушы әр мезгiлде құрылатын программаның терезесiн бақылап отырып, қажеттi өзгерiстердi кез-келген мезетте енгiзу мүмкiндiгiне ие болады.

---

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.

• Іс жүргізу
• Автоматтандыру, Техника
• Алғашқы әскери дайындық
• Астрономия
• Ауыл шаруашылығы
• Банк ісі
• Бизнесті бағалау
• Биология
• Бухгалтерлік іс
• Валеология
• Ветеринария
• География
• Геология, Геофизика, Геодезия
• Дін
• Ет, сүт, шарап өнімдері
• Жалпы тарих
• Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
• Журналистика
• Информатика
• Кеден ісі
• Маркетинг
• Математика, Геометрия
• Медицина
• Мемлекеттік басқару
• Менеджмент
• Мұнай, Газ
• Мұрағат ісі
• Мәдениеттану
• ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
• Педагогика
• Полиграфия
• Психология
• Салық
• Саясаттану
• Сақтандыру
• Сертификаттау, стандарттау
• Социология, Демография
• Спорт
• Статистика
• Тілтану, Филология
• Тарихи тұлғалар
• Тау-кен ісі
• Транспорт
• Туризм
• Физика
• Философия
• Халықаралық қатынастар
• Химия
• Экология, Қоршаған ортаны қорғау
• Экономика
• Экономикалық география
• Электротехника
• Қазақстан тарихы
• Қаржы
• Құрылыс
• Құқық, Криминалистика
• Әдебиет
• Өнер, музыка
• Өнеркәсіп, Өндіріс