Қазіргі күндегі экологиялық білім берудің географиялық негізі

Пән: География
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 79 бет
Таңдаулыға:

Тақырыбы: Қазіргі күндегі экологиялық білім берудің географиялық негізі.

МАЗМҰНЫ:

КІРІСПЕ. 2-8

І ТАРАУ. ЭКОЛОГИЯ ҒЫЛЫМЫ ЖӘНЕ ЭКОЛОГИЯЛЫҚ БІЛІМ МЕН ТӘРБИЕ БЕРУ9-27

Экология ғылымының дамуы мен қалыптасуы9-13
Экология пәнін оқыту әдістемесінің өзекті мәселелері. 14-22
Экологиялық білім мен тәрбие беру және экологиялық мәдениетті қалыптастыру. 23-27

ІІ ТАРАУ. ГЕОГРАФИЯ ПӘНІН ОҚЫТУДА ОҚУШЫЛАРҒА ЭКОЛОГИЯЛЫҚ БІЛІМ БЕРУ. 28-63

2. 1 География пәнін оқытуда оқушыларға экологиялық білім беру. ………28-41

2. 2 География пәнінің сыныптан тыс жұмыстарында оқушыларға экологиялық білім беру. 42-51

2. 3 Экологиялық білімнің халық педагогикасынында өрнектелуі52-63

ІІІ ТАРАУ. ҚАЗІРГі ТАҢДАҒЫ ЭКОЛОГИЯЛЫҚ БІЛІМ БЕРУДІҢ МАҢЫЗЫ МЕН ҚАЖЕТТІЛІГІ64-75

3. 1 Үздіксіз экологиялық білім мен тәрбие беру мәселелері. 64-67

3. 2 Адам мен табиғат экологиясы. 68-70

3. 3 Шетел тілдерінен енген экологиялық терминдер. 71-75

ҚОРЫТЫНДЫ. 76-78

ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР79-82

КІРІСПЕ

Зерттеудің көкейкестілігі: Қазақстан Республикасы тұрақты дамудың жаңа жолына түскен кезеңде жас ұрпақты ізгілікке, парасаттылыққа баулитын экологиялық білім мен тәрбие берудің маңызы арта түсуде. Себебі «табиғат - қоғам - адам» жүйесіндегі қарым-қатынастардың шиеленісуі жалдан-жылға күшейіп, экологиялық зардаптар жердегі тіршілікке қауіп төндіріп отыр.

Адам мен табиғаттың, қоғам мен ортаның өзара әрекеттестігі, оның өнеркәсіпті өндірістің қазіргі таңдағы көптеген жарамсыз технологиялармен қарқынды өсу жағдайында өмір сүруі, қиындықтың шама-шегіне жетті. Адамзат тіршілігінің өзіне қауіп төнді: табиғат қорлары үзіліссіз сарқылысқа түсті, ортаның ластануынан адам өміріне қауіп төнді. Бүкіл әлемде экологиялық дағдарыстар мен апаттар ұлғая түсуде. Мұндай апатты зардаптар Қазақстанның Семей, Қызылорда (Арал өңірі), Батыс Қазақстан (Нарын, Азғыр, Тайсойған), Орталық Қазақстан (Саршаған, Байқоңыр, Балхаш), Оңтүстік Қазақстан (Созақ) аймақтарында көрініс тапты, олар табиғи экологиялық жүйе тұрғысындағ экологиялық жағдайы өте нашар жерге айналды, ал экологиялық әлеуметтік тұрғыда экологиялық зардапты ауданның бірі болып саналады. Экологиялық апаттар биоортадағы жағдайларға еткен әсері арқылы дүние жүзінің әрбір аймағындағы құбылыстардың дамуына айтарлықтай ықпал жасауда.

Үшінші мыңжылдықта адамзаттың ғаламдық экологиялық мәселелерінің шешілуі мектеп қабырғасындағы оқушылардың қоршаған орта туралы сапалы білім алуына байланысты. Сондықтан жас ұрпаққа экологиялық білім мен тәрбие беру бүгінгі күн тәртібіндегі бірден-бір қажетті кезек күттірмес мәселе екендігі 1991 жылғы “Қазақстан Республикасының жалпы білім беретін мектептері тұжырымдамасында”, “Қазақстан Республикасының 2004-2015 жылдарға арналға экологиялық қауіпсіздік тұжырымдамасында” (2003ж) және Ата заңымызға негізделіп жасалған ҚР “Білім туралы” Заңдарда көрсетілген.

Осыған орай, Елбасы Н. Ә. Назарбаевтың Республика білім және ғылым қызметкерлерінің ІІ съезінде сөйлеген сөзінде «Жалпы адамзаттық құндылықтың мән-маңызын түйсінетін, ой-өрісі дамыған, білімді, экологиялық мәдениетті тұлғаны қалыптастыру жаңа ғасырдың күн тәртібінде тұрған басты талабы», - деп көрсетуі бұл проблеманың көкейкестілігін айқындай түседі.

Экологиялық білім беру әрқашанда жеке адамның тәрбиесін, экологиялық мәдениетін дамытудан бастап, көпшілікке экологиялық білім беру деңгейіне көтерілді. Экологиялық білім беру - өте күрделі процесс. Оны “дайын” күйінде ұсынуға болмайды. Ол үшін оқушылардың санасына, ой-өрісіне, дүниеге деген көзқарасына қоршаған табиғи ортаның өзі мен қоғам үшін қажеттілігін сезіндіре отырып білім беру керек.

ЮНЕСКО-ның ЮНЕП-пен (“БҰҰ-ның қоршаған орта туралы бағдарламасы”) 1977 жылы Тбилисиде бірлесе өткізген қоршаған орта жөнінде білім беруге байланысты бірінші Үкіметаралық конференциясының өтілуі экологиялық білім беру жүйесін жетілудің елеулі кезеңі болды.

Экологиялық білім беру жүйесіндегі Халықаралық өзара байланыс Найроби (1982), Беч (1983), Мәскеу (1987), Рио-де-Жанейро (1992), Орхус (1999), Кейптаун (2003) және басқа да конференцияларда жалғасын тапты.

Жоғарыда аталған халықаралық ғылыми конференцияларда халыққа экологиялық білімді үздіксіз беру арқылы ғана жүзеге асатыны баса айтылды. Олар:

-биосфера тұрақтылығын сақтау үшін ағарту жұмыстарын ұйымдастыру арқылы;

-адам баласына туылғанынан бастап, өмір бойы экологиялық білім беру;

-халық арасында экологиялық пікірталас өткізу.

Жоғарыда аталған өзекті бағдарламаны жүзеге асыруда Елбасының “Қазақстан-2030” бағдарламасымен “Қазақстан Республикасында көпшілікке үздіксіз экологиялық білім берудің ұлттық стратегиясы” және ҚР Білім мен Ғылым министрлігі бекіткен “Экологиялық білім бағдарламасы” құжаттарының міндеттері бойынша экологияны жеке пән ретінде мектептеге енгізу көзделген. Аталған мемлекеттік құжаттардағы талаптарды жүзеге асыру бүгінгі күннің ең өзекті мәселелерінің бірі болып есептелінеді.

Қазіргі таңдағы экологиялық мәселелердің қауіпті көріністері - аймақтық шөлейттену, топырақтың құнарсыздану, су ресурстарының тартылуы, атмосфераның ластануы, озон қабатының едәуір дәрежеде жұқаруы, қышқыл жауынның кенеттен пайда болуы, ормандардың селдіреуі, тіршілікке қатер төндіретін дүлей табиғи құбылыстар мен өнеркәсіп апаттардың белең алып және улы қалдықтардың жер бетінде сақталынуы қоршаған ортаға зиянын тигізіп отырғаны баршаға мәлім. Табиғаттың осындай күйге ұшырауынының, еліміздің көптеген жерлерінің апат аймағына айналуының негізгі себебінің бірі - экологиялық білім мен тәрбиенің төменгі дәрежеде болуынан.

Орта ғасыр ғұламалары да табиғатты қорғауға байланысты өз көзқарастарын, пікірлерін келтіріп өткен. IX-XV ғғ. қазақ топырағынан шыққан ғұлама ғалымдар Әл-Фараби, Ж. Баласағұн, Қожа Ахмет Иассауи, М. Қашқари және т. б. табиғат, қоғам, адам дамуының заңдылығын, біртұтастығын, өзара байланыстылығын өздерінің ғылыми дүниетанымына арқау ете отырып, ұрпақ тәрбиесінің қайнар көздеріне зор мән берген. Ұлы педагогтар Я. А. Коменский, Ж. Ж. Руссо, И. Песталоцци балалардың адамгершілік сезімдерін қалыптастыруда табиғаттың тәрбиелік маңызына баса назар аударған.

Ал қазақ халқында экологиялық мәдениеттің алғашқы негізгі табиғатты ұғыну, оның адам өміріне қажеттілігін сезіну негізінде қалыптасып, ұлттық менталитетте айқын көрініп отырды деуге болады.

Сонымен қатар, ағартушылар Ш. Уәлиханов, Ы. Алтынсарин, А. Құнанбаев, қазақтың ұлы зиялылары Ж. Аймауытов, А. Байтұрсынов, М. Дулатов, М. Жұмабаев, Ш. Құдайбердиев шығармаларында табиғат құбылыстарын, оның әсем көріністерін «табиғат - адам» қарым-қатынасымен байланыстырып қарастырған.

Бүгінгі таңда бұл проблемаға философтар, психологтар, педагогтар ерекше мән беріп, әр қырынан зерттеуде. Мәселен, оның философиялық негізін ТМД ғалымдары (С. С. Аверенцев, Э. В. Гирусов, М. С. Каган, Р. С. Карпинская, Д. С. Лихачев, Ф. Я. Полинчак, Н. Ф. Реймерс, И. П. Сафронов, К. О. Стошкус), республикамыздың ғалым философтары (Ақмамбетов Ғ. Ғ, Әбділдин Ж. М, Әбішев Қ. Ә, Нысанбаев Ә. Н, Нұрланова Қ. Ш, Кішібеков Д, Шалабаева Г. К. ), білім мазмұнын, оның ішінде жоғарғы мектептегі оқытудың дидактикалық негіздерін ғалым педагогтар (Садықов Т. С, Әбілқасымова А. Е, Уманов А. Г, Хан Н. Н. ), ал жалпы білім беретін мектептегі білімнің мазмұнын (Сабыров Т. С, Тұрлығұлов Т, Жадрина М. Ж, Бейсенбаева А. А. ) “табиғат - қоғам - адам” арасындағы қарым-қатынастың ұлттық дәстүрлермен, әдет-ғұрыптармен байланысын (Қалиев С. Қ, Ұзақбаева С. А, Қожахметова К. Ж. ) зерттеген еңбектерін атап өтуге болады.

Ғалымдардың зерттеу жұмыстарына жасалған талдау нәтижесінде, атап айтқанда: Ресейде (Габаев Я. И, Голубец М. А, Дерябо С. Д, Захлебный А. Н, Иоганзен Б. Г, Кнорре Е. В, Кучер Т. В, Миронов А. В, Соломина С. Н, Тихонова А. Е. ), Өзбекстанда (Тұрдықұлов Э. А, Хакимов Э) және Қазақстанда (Аймағанбетова Қ, Бейсенова Ә. С, Бірмағанбетов Ә. Б, Жатқанбаев Ж. Ж, Жүнісова К. Ж, Керімов Л. K, Қоянбаев Р. М, Тілеубергенов С. Т, Торманов Н. Т. ) экологиялық білім мен тәрбие берудің теориялық негіздерін, мазмұнын, ұйымдастыру жолдары мен әдістерін қарастырғаны айқындалды.

Ал ғалым-әдіскерлер (Басекеева Р. С, Жангельдина Д. І, Ишмухамбетова Н, Иманғалиева К, Орынбеков С, Сабденалиева Г, Сарыбеков Қ. Д, Танабаев Ө., Тоқбергенова У, Шайхислямова Қ. ) жеке пәндерді оқыту прцесінде оқушыларға экологиялық білім мен тәрбие берудің әдістемелік жолдарын зерттеген.

Сонымен қатар, ғалымдардың экологиялық мәдениетті қалыптастырудың педагогикалық негіздерін (Макаров Е. Д. ) оқушыларда экологиялық мәдениеттің іс-әрекеттік компоненттерін дамытуды (Коростелева Т. В. ) төменгі сынып оқушыларында экологиялық мәдениетті қалыптастыруды (Чистякова Л. А, Яковлева Е. В. ) төменгі сынып оқушыларында өлкетану іс-әрекеті арқылы экологиялық мәдениетті қалыптастыруды (Якубова Н. Э, Буковская Г. В. ) оқушылардың экологиялық білімін интеграциялауды (Михайлова Н. М. ) зерттеген еңбектері басшылыққа алынды.

Әлемдік ғылымда табиғатқа, қоғамға және адам ойының дамуына ғылыми көзқарас бірнеше ғылымдардың өзара байланысы шеңберіндегі білімдер жиынтығы негізінде қалыптасады. Осы орайда, пәнаралық байланыс арқылы оқушылардың экологиялық мәдениетін қалыптастыру мәселесін қазіргі дидактиканың маңызды бағыты деп есептейміз.

Оқу-тәрбие процесін пәнаралық байланыс негізінде зерттеген психолог-педагогтар: ТМД елдерінде (Зверев И. Д, Давыдов В. В, Максимова В. Н, Рубинштейн С. А, Эльконин Д. Б. т. б. ), ал Республикамызда (Лемберг Р. Г, Бейсенбаева А. А, Иванов Г. И, Мұсабеков С. М, Лотштейн Р. Б, Құдайқұлов М. А. ) еңбектері жарық көрді. Олар пәнаралық байланыстың философиялық, психологиялық, педагогикалық мәнін, құрылымын әдіснамалық деңгейде қарастырған. Оқу-тәрбие процесіндегі мазмұнын ұйымдастыру жолдары мен әдістерін ғылымдар жүйелілігі мен байланыстылығы негізінде жан-жақты талдаған.

Қазіргі әлемдік ғылымда табиғат, қоғам және адам дүниесінің үйлесімділік идеясын басшылыққа алуды қажет етіп отырған кезеңде ғылымдар жүйесінің интеграциялық бағыты адамның интеллектілік өрісін баытумен бірге жалпыадамзаттық құндылықтың біртұтастығын көрсетеді. Соның ішінде, экологиялық мәдениеттің барлық адамзатқа ортақ қасиет екендігін ғылымдар байланысынан айқын көруге болады.

Бүгінгі таңда экологиялық білім мен тәрбие беру мәселесі жан-жақты зерттелгенімен, жеке пәндерді оқыту барысында экологиялық білім беру мәселесі айтарлықтай зерттелмеген. Атап айтсақ, география пәндерін оқытуда оқушыларға экологиялық білім беру мәселесі өз деңгейінде қарастырылмаған. Мұның өзі уақыт талабына сай география пәндерін оқыту процесінде оқушылардың экологиялық білімін қалыптастырудың қажеттілігі мен бұл мәселенің жеткілікті зерттелмеуі арасында қарама-қайшылықты тудырады. Сол себептен, зерттеу жұмысымыздың тақырыбын “Қазіргі күндегі экологиялық білім берудің географиялық негізі” -деп таңдауымызға негіз болды.

Зерттеудің мақсаты: География пәндерін оқытуда оқушылардың экологиялық білім мазмұнын теориялық-әдіснамалық тұрғыда негіздеу.

Зерттеу нысаны: жалпы білім беретін мектептің оқу-тәрбие процесі.

Зерттеу пәні: оқушыларға география пәнін оқытуда берілетін экологиялық білімі.

Зерттеудің міндеттері:

оқушылардың экологиялық білім мазмұнының әдіснамалық-теориялық негіздерін анықтау;
Қазақстанда экологиялық білім жүйесінің қалыптасу кезеңдерін негіздеп, мазмұндық сипаттама беру;
География пәндерінің оқушыларға экологиялық білім берудегі мүмкіндіктерін анықтау;
География пәнінің сабақтары мен сыныптан тыс жұмыстарында оқушыларға экологиялық білім берудің тиімділігін көрсету.

Зерттеудің жетекші идеясы: география пәндерін оқыту үрдісінде экологиялық білім берудің әдіснамасын жетілдіру.

Зерттеу көздері: экология мәселесіне байланысты философия, педагогика, психология, жаратылыстану ғылымдары классиктерінің ғылыми еңбектері, Қазақстан Республикасының “Білім туралы” заңы және Үкіметтің ресми құжаттары, Қазақстан Республикасының 2004-2015 жылдарға арналған экологиялық қауіпсіздік тұжырымдамасы, Қазақстан Республикасы жалпы білім беру жүйесінде үздіксіз экологиялық білім мен тәрбие беру тұжырымдамасы, мектеп бағдарламалары, оқулықтар мен оқу-әдістемелік құралдар.

Зерттеудің ғылыми жаңалығы мен теориялық мәні:

экологиялық білім берудің педагогикалық негіздері анықталды;
география пәндерін оқытуда оқушыларға экологиялық білім берудің мүмкіндіктері анықталды;
география пәндерін оқыту үрдісінде оқушыларға экологиялық білім берудің тиімділігі сараланды;
география пәнін оқытуда экологиялық білім берудің халық педагогикасымен сабақтастырудың мүмкіндігі айқындалды.

Зерттеу жұмысының құрылымы мен көлемі: Диссертациялық жұмыс кіріспеден, үш тараудан, қорытындыдан, әдебиеттер тізімінен және қосымшадан тұрады.

Кіріспеде: зерттеудің көкейтестілігі негізделеді, ғылыми аппаратқа (зерттеудің көкейкестілі, нысаны, пәні, мақсаты, міндеттері, жетекші идеясы, ғылыми жаңалығы) сипаттама беріледі.

«Экология ғылымы және экологиялық білім мен тәрбие беру» деп аталатын бірінші тарауда, экология ғылымының дамуы мен қалыптасуы, экология пәнін оқыту әдістемесінің өзекті мәселелері және экологиялық мәдениетті қалыптастыру туралы баяндалған.

«География пәнін оқытуда оқушыларға экологиялық білім беру» атты екініші тарауда география пәнін оқытуда оқушыларға экологиялық білім беру мәселесі, география пәнінің сыныптан тыс жұмыстарында оқушыларға экологиялық білім беру және экологиялық білімнің халық педагогикасынында өрнектелуі қаралған.

Үшінші тарау “Қазіргі таңдағы экологиялық білім берудің маңызы мен қажеттілігі” деп аталынып, онда үздіксіз экологиялық білім мен тәрбие беру мәселелері, адам мен табиғат экологиясы және шетел тілдерінен енген экологиялық терминдер жайында жазылған.

Қорытындыда, жүргізілген зерттеу жұмысының негізгі нәтижелері тұжырымдалып, география пәндерін оқытуда оқушыларға экологиялық білім беруді жақсартуға байланысты ұсыныстар берілген.

І ТАРАУ. ЭКОЛОГИЯ ҒЫЛЫМЫ ЖӘНЕ ЭКОЛОГИЯЛЫҚ БІЛІМ МЕН ТӘРБИЕ БЕРУ.

Экология ғылымының дамуы мен қалыптасуы.

Қоғам өміріндегі жаһандану, адам баласының ақыл-ойы мен білімнің нәтижесінде қолдана бастаған құрал-жабдықтар, биосферадағы ішкі тұрақтылықты, тепе-теңдікті үнемі сақтаған жоқ. Соның салдарынан қоршаған ортаның табиғи байлығы, қалпы, өзгеріп, азая бастады. Мұның өзі енді, керісінше, табиғатқа адам көмегі, қамқорлығы қажеттілігін тудырды. Ірі оқиғалар мен өзгерістерге толы болған XX ғасыр көптеген проблемалармен қатар, экологиялық мәселені де алдыңғы кезекке қойды.

Экологиялық проблеманың пайда болуы ең алдымен әлеуметтік-экономикалық факторларға байланысты және бұл проблемаларды техникалық құралдармен де, жеке адамның, топтасқан қауымның қоршаған ортаға көзқарасын, қатынасын қайта бағдарлау жолымен де шешуге болады. Адамзат экологиялық тұрғыда қоғамды дамытудағы көзқараспен байланыстағы жаңа менталитетті қалыптастыру қажеттігін мойындайды. Әлеуметтік әрекет құралы ретінде қоғамдық экологиялық таным әлеуметтік бақылаудың барлық механизмдерін дұрыс іске асыруды қамтамасыздандыруы қажет, тұрғылықты халық қоршаған ортаны жақсарту мәселесіне, сонымен бірге оқушыыларға экологиялық білім мен тәрбие беру мәселелеріне аса назар аударғаны жөн.

Экология - ағзалар мен олірдың тіршілік ету ортасы арасындағы өзара қарым-қатынасты зерттейтін дербес ғылым ретінде XX ғасырдың бірінші жартысынан бастап қалыптасты. «Экология» терминін алғаш рет неміс биологы Эрнест Геккель (1834-1919) өзінің «Организмдердің жалпы морфологиясы» еңбегінде ұсына отырып, оның негізі орғанизм мен ортаның бірлестігі және орғанизмдердің эволюция процесінде өзгеруі деген ұғымнан құралғандығын дәйектейді. /1/

Экология ғылымының нақты нысаны - қоршаған ортаның қазіргі жағдайы, жер табиғатын түсіну, экологиялық жөне әлеуметтік экологиялық қажетсінулерді барынша қанағаттандыруды көздеу.

Экология мен табиғатты қорғау ғылымдары бірін-бірі толықтырып отырады. Экология ғылымы табиғатты тиімді пайдалану мен қорғаудың ғылыми-теориялық негізін жасайды. Сонымен бірге табиғат ресурстары мен оның құраушыларында экологиялық факторларды қоршаған ортамен және адамның іс-әрекетімен байланыстыра отырып зерттеп, оны жүзеге асырудың негізгі тұжырымдары бекітілді. Ал табиғат қорғау ғылымы - экология ғылымының негізгі тұжырымдарын жүзеге асыратын мемлекеттік немесе қоғамдық игі істер жиынтығы. Экология мен табиғат қорғау ғылымдары бір-бірімен үйлесімді әрекет еткенде ғана табиғат апаттарына жол бермейді. Нәтижесінде, табиғат ресурстарын тиімді пайдалану мен оны қорғаудың жоспары жүзеге асады. Сондықтан “табиғат қорғау” ұғымы да жиі қолданылады. Ол адам баласының қоршаған табиғи ортаны әлеуметтік-экономикалық тұрғыда қорғаудыңжиынтығы. Адам баласы табиғат қорғауды жүзеге асыру үшін табиғатты тиімді пайдалану жүйесі бойынша жұмыстар атқарады. Ал табиғатты тиімді пайдалану - табиғат ресурстарын пайдалану мен осы қайта түлетудің ең ұтымды әрі адамға пайдалы технологиясы.

Адам баласы табиғатты қорғау үшін оның заңдылықтары мен негізгі ұстанымдарын білуге міндетті:

Биосфера шегінде барлық тірі ағзалар бір-бірімен байланысты және қарым-қатынас жағдайында ғана тіршілік етуге бейімделген. Бұл байланыстардың біреуінің бұзылуы табиғаттағы тепе-теңдікке өзгерістер әкелуі мүмкін. Сондықтан адам баласы әрбір табиғат құрауыштарының орта мен табиғи экожүйедегі ролін білуі тиіс.

Табиғатта ешбір зат жоғалып кетпейді. Егер адам баласы жаңа бір затты дүниеге әкелсе оны жоюдың да жолын ойлауы керек. Ол зат табиғи айналымға түсуі тиіс заттардағы барлық өзгерістер энергия жұмсаумен жүзеге асады.

Яғни, энергияның сақталу заңы бойынша жұмыс істейді. Сол үшін адам баласы табиғатты пайдаланған кезде оны өндіру мен қайта түлетуді үйлестіре отырып, адам мен табиғаттың қауіпсіздігін сақтауы керек.

Табиғаттағы экожүйелер мен ондағы қарым-қатынастар ұзақ жылғы тұрақты даму эволюциясының жемісі. Сондықтан адам баласы оны бұзбауы керек. Ал бұзған жағдайда қайтымсыз экологиялық апаттарға алып келуі мүмкін. Осыған орай, табиғат қорғау ғылымы алдында бірнеше маңызды міндеттер түрі:

А) өндірісті, өнеркәсіпті және агрокешендерді игеру кезінде табиғатқа түсетін салмақ ең аз мөлшерде болуы керек;

Ә) өндіріс пен өнеркәсіп салаларын ұйымдастыру кезінде оның қоршаған ортаға пайдалы әсеріне көңіл бөлінуі керек;

Б) табиғат ресурстарын игеру кезінде оның қоршаған ортаға пайдалы әсеріне көңіл бөлінуі керек;

В) табиғат ресурстарын сол қалпында сақтау үшін қорықтар, қорықшалар, ұлттық саябақтар мен басқа да ерекше қорғалатын объектілерді көбейту қажет;

Г) қоршаған орта мен адам баласының денсаулығын сақтау үшін экологиялық қауіпсіздік шаралары қадағаналын отырады.

Табиғат міндеттері мен ұстанымдарын жүзеге асыру алдын-ала ескеру және нақты шешім қабылдау арқылы анықталады.

Алдын-ала ескерту шаралары белгілі бір аймақтағы табиғат объектілерін анықтап, оны қорғау мен қалпына келтіруді жоспарлап отырады.

Нақты шешім қабылдау шаралары - табиғаттағы адамның іс-әрекетінен бүлінген немесе ластанған, жарамсызданған объектіні қалпына келтіру немесе жою жұмыстары. Мысалы, ауаның ластануы, топырақ эрозиясы, орманның қырқылуы т. б.

Табиғатты қорғаудың тағы бір мақсаты - экологиялық қауіпсіздікті қамтамасыз ету. Ол қазіргі және болашақ ұрпақтың салауатты өмір сүруі үшін адамның теріс іс-әрекеттерін шектеу және табиғаттағы төтенше апаттарды болдырмау. Оны жүзеге асыратын Қазақстан Республикасының Конституциясы және табиғат қорғау заңдары.

Табиғи апаттардан қорғауды жүзеге асырудың негізгі бағыттары. Табиғат қорғаудың негізгі бағыттарын білу әрбір азаматтың міндеті болып саналады. Олардың негізілерін қарастырамыз:

жекелеген өндіріс орындары мен өнеркәсіптерді, агроэкологиялық кешендерді игеруде қазіргі заманғы ғылым мен техника жаңалықтарын пайдалану. Өндіріске аз қалдықты немесе ақлдықсыз технологияны енгізу;
экологиялық заңдардың орындалуын үнемі қадағалау;
ірі құрылыстарды, өнеркәсіп кешендерін т. б. объектілерді салуда экологиялық сараптама жасау;
табиғи биоценоздарды сақтап қалу үшін қорықтар, қорықшалар, ұлттық саябақтар, табиғат ескерткіштері т. б. ұйымдастыру;
табиғат қорғау мәселелері бойынша халықаралық, мемлекеттік деңгейлерде ғылыми-практикалық конференциялар мен симпозиумдар ұйымдастыру;
көпшілікке үздіксіз экологиялық білім мен тәрбие беру және экологиялық әдеп пен мәдениетті қалыптастыру;
табиғат қорғау мәселелерін шешу жолдары, оның барысы туралы үнемі үгіт-насихат және ақпарат жүйесін ұйымдастыру.

Жоғарыда аталған шараларды жүзеге асыру әрбір азаматтың міндеті мен борышы болып саналады. Сонда ғана біз туған өлкеміздің табиғатын өз қалпында сақтап қалуға немесе қайта түлетуге үлес қоса аламыз.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.