Қазақстан Республикасының салық жүйесі дамуының экономикалық – құқықтық мәселелері

Пән: Салық
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 77 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны

кіріспе . . .

: 1.

кіріспе . . .: ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ САЛЫҚ ЖҮЙЕСІНІҢ ДАМУ ТАРИХЫ МЕН ЭКОНОМИКАЛЫҚ МӘНІ

3: 6

: 1. 1

кіріспе . . .: Салықтардың теориялық және экономикалық мәні

3: 6

: 1. 2

кіріспе . . .: Салықтардың қызметі және даму тарихы

3: 12

: 2.

кіріспе . . .: қазақстан республикасындағы салық жүйесінің қалыптасуы мен салық қызметінің функционалды міндеттері.

3: 26

: 2. 1

кіріспе . . .: Қазақстанда салық жүйесінің қалыптасу ерекшеліктері

3: 26

: 2. 2

кіріспе . . .: Салық органдарының экономикалық құқықтары мен қызметтері

3: 37

2. 3

кіріспе . . .:

Салық қызметі органдарының қызметін ұйымдастыру мен басқарудағы кейбір мәселелер

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАҒЫ САЛЫҚ САЯСАТЫНЫҢ ДАМУ ЖАҒДАЙЫ МЕН САЛЫҚТАРДЫ ЖЕТІЛДІРУ ЖОЛДАРЫ

кіріспе . . .: қорытынды

3: 72

кіріспе . . .: пайдаланылған әдебиеттер тізімі

3: 75

кіріспе . . .:

КІРІСПЕ

Қазақстан Республикасы өз алдына егемендік алып, тәуелсіз мемлекет болғасын, экономиканы дербес түрде басқарды. Мемлекеттік басқару жүйелеріне көптеген өзгерістер жасалып, бірнше заң жобалары қабылданды. Оларға қаншама өзгерістер мен толықтырулар енгізілді. Дамыған мемлекеттер мен көрші мемлекеттердің жүргізіп отырған саясаттарын сараптай отырып, өзіміздің ұлттық менталитетке сай, қажетті жақтарын алып отырады.
Нарықтық экономика жағдайында салықтар мемлекеттің жүзеге асыратын түрлі қызметтері мен оның басқару аппаратын қамтамасыз етудің негізгі көзі болып табылады. Салық тетіктерін қолдана отырып, мемлекет қоғам үшін пайдалы бағыттардың дамуына мүмкіндік жасай отырып, елдегі экономикалық үрдістерге белсенді түрде әсер ете алады. Салықтың көмегімен жиналған ақша арқылы мемлекет әлеуметтік саясатты жүзеге асыра алады, сонымен қатар халықтың өз өмірлерін ең төменгі деңгейде қамтамасыз ете алмайтын тобы мен таптарына материалдық көмек көрсетеді.

Мемлекет салық қызметін, оны қалыптастыру және ұйымдастыру секілді жұмыстарды немесе салықтық қызметті, арнайы мекемелерді құру арқылы жүзеге асырады. Бұл мекемелер сонымен қатар, салықтардың өз уақытында және толық төленуіне бақылауды, одан жалтарған жағдайды мәжбүрлі түрде өндіріп алуды, салық заңын бұзған жанды бекітілген құқықтық жауапкершілікке тартуды қамтамасыз етеді. Тұжырымдай келгенде мемлекеттің салық қызметі тек арнайы мекемелер арқылы жүзеге асырылады. Сонымен қатар, елдің өмірінде салықтың маңызы қаншалықты болса, салық мекемелері де соншалықты маңызды.

Салық тек мемлекетке ғана емес, заңды және жеке тұлғалардан тұратын салық төлеушілерге де тікелей қатысты екенін ұмытпау керек. Мемлекет салық арқылы өзіне ақша табады, салық төлеушілер-одан айырылады. Сондықтан да салықтардың мазмұны - сәйкесінше салық салу деңгейі де - жазылған салықтық-құқықтық нормаларды жүзеге асырушы, мемлекеттік мекеме қызметкерлеріне ғана емес, өздеріне берілген салықтық міндеттерін атқарушы барлық азаматтарға да қатысты.

«Қазақстан-2030: Қазақстандықтардың өркендеуі, қауіпсіздігі және тұрмысының жақсаруы» жолдауында ҚР Президенті Н. Ә. Назарбаев, «Қазақстандықтар үшін салық төлеу әдеттегі іске айналуы керек және отан сүйгіштік міндетке айналуы керек», - деп міндет қойған болатын. Бұл талаптың орындалуы көп жағдайда салық жүйесін басқаруға тәуелді.

Салық - бұл негізгі мемлекетті қаржымен қамтамасыз ететіндіктен болар, оны оқып білу, түсіну өте күрделі де және қызықты да болады.

Салықтың негізгі ұсынысы ол міндетті төлемдер. Бұл төлемдер мемлекет билігінің орталық және жергілікті ұйымдар арқылы жеке және заңды тұлғалардан алынады және сонымен бірге бюджетке келіп түсетін әр түрлі төлемдерді жатқызады.

Мемлекетке түсетін салық түсімдеріне тән ерекшелік - олар сан алуан қоғам қажеттеріне таратылып пайдаланылады. Салықтардың мемлекет, басқа үкімет органдары белгілейтін сан алуан мақсатқа арналған жарналардан, аударымдардан, төлемдерден айырмашылығы осында. Бұған әлеуметтік сақтандыруға төленетін қатаң нысаналы аударымдар, жарналар, арнайы қорларға аударылатын жарналар мен аударымдар жатады.

Бүгінгі күнде салық қаржы қорлардың және табыстың қайта бөлінуінің негізгі құралы болып табылады. Осы арқылы мемлекеттік ұйымдар кәсіпорындарды, бағдарламаларды, экономиканың түрлі салаларын және секторларын ақшалай қамтамасыз етеді. Басқа сөзбен айтқанда, салық арқылы мемлекет қолында ақша болып тұрады. Ол арқылы мемлекет елдің әлеуметтік, экономикалық және ғылыми-техникалық прогресс пен оның салаларының мәселелерін шешеді. Сондықтан, дипломдық жұмыстың тақырыбы «Қазақстан Республикасының салық жүйесі дамуының экономикалық - құқықтық мәселелері».

Зерттелген тақырыптың өзектілігі - Нарықтық қатынастардың қазіргі даму жағдайы, өнеркәсіп орындарының көбеюі, халықтың әл ауқатының жақсаруы, қаржы жүйесінің нығайып дамуы, мемлекетаралық экономикалық қатынастардың ұлғаюы елімізде салық жүйесін негізді түрде дамытудың қажеттілігін көрсетіп отыр. Себебі ғылыми негізделген, шынайы өзгерістерді бейнелейтін әрі жүйелі түрде реттейтін салық жүйесі экономикалық процестерге оң ықпал етіп, жағымсыз жағдайлардың орын алуына жол бермей, қоғамда өркениетті құқықтық қатынастарды нығайта түседі. Қазақстан Республикасында салық жүйесінің қалыптасуы және оның даму кезеңдері, сонымен қатар кезеңдерде енгізілген өзгерістерді талдау, бюджеттің салықтық түсімдеріне және салық органдарының іс - әрекеттерін талқылау.

Салықтар - белгілі бір көлемде және мерзімде алынатын, заң бойынша қарастырылған міндетті төлемдер. Ал оның экономикалық мәнісіне келетін болсақ, олар - шаруашылық субъектілерінен, азаматтардан ұлттық табыстың бір бөлігін алу жөніндегі өндірістік қатынастардың бір бөлігі.

Зерттеу объектісі болып- Оңтүстік Қазақстан облысы Шымкент қаласы бойынша Салық комитеті болып табылады.

Жұмыстың негізгі мақсаты -мемлекеттің экономикалық тұрақтылығын қамтамасыз етудегі салықтардың алатын орны мен рөліне талдау жасау болып табылады және салықтардың қызметтерін, даму тарихының мәнін ашумен қатар, Қазақстан Республикасы салық жүйесі қалыптасуының ерекшеліктері, оны жетілдіру жолдары және салық жүйесіндегі заңдылықтар мен тәртіптер т. б. туралы мәліметтер мен теорияларды толықтай және жүйелі түрде беру. Осындай мақсатқа сәйкес мынандай міндеттерден тұрады:

Салық теориясының дамуы және экономикалық мәні;
Салықтардың даму тарихы, оның атқаратын қызметтері;
Қазақстанда салық жүйесінің қалыптасуы мен ерекшеліктері;
Салық органдарының экономикалық-құқықтары мен қызметтері;
Қазақстанда Республикасындағы салық жүйесін жетілдіру жолдары мәселелерін қарастыру.

Дипломдық жұмысты жазуда келесі материалдар: ҚР нормативті-құқықтық заң актілері, қаржы және экономикалық теория жөніндегі оқулықтар, монографиялар, мерзімдік басылымдарда жарияланған мақалалар, Қазақстан Республикасы статистика Агенттігінің мәліметтері қолданылған және Шымкент қаласының Салық комитетінің сандық мәліметтері қолданылды.

Диплом жұмысының құрылымы: кіріспеден, үш тараудан, қорытынды және пайдаланылған әдебиеттерден тұрады.

Сонымен, мемлекеттің нарықтық экономикасын құруға әсер етуге көмектесетін экономикалық тетіктердің ішіндегі салықтың мәні зор.

1 Қазақстан Республикасы салық жүйесінің даму тарихы мен экономикалық мәні.

1. 1 Салықтардың теориялық және экономикалық мәні

Қазіргі еліміз дербес мемлекет болған және белсенді түрде рыноктық экономикаға өту кезінде салық жүйесі елеулі орын алады. Өзінің тәуелсіздігін және дербестігін алған кез-келген мемлекетке тұрақты, әрі күшті қаржылық база қажет. Дамыған елдердің тәжірибесі көрсетіп отырғандай нарықтық экономика жағдайында мемлекеттің қаржылық негізі шаруашылық субъктілерден және халықтан жиналған салық болып табылады.

Қазіргі нарықтық экономика жүйесінде салықтардың алатын орны зор. Салықтар мемлекеттік бюджеттің негізгі бөлігі. Бүгінгі Конде салықтар әлеуметтік скерада және экономикалық реттеуде негізгі инстурмент ретінде көрініс табады, өйткені мемлекет салық жүйесінің көмегімен ұлттық табысты қайта бөлу кезінде өзінің әсерін тигізе алады.

Мемлекеттің өсіп - дамуының және болмысының материалдық базасы- қаржыларды қалыптастыратын негізгі қайнар көздерге салықтар мен басқа да міндетті төлемдердің жататыны белгілі. Сонымен қатар, салықтар экономика аясын реттеудің таптырмас құралы және мемлекеттің мызғымас атрибуты болып саналады. Осыған орай «мемлекет бар жерде салық алынады, салық бар жерде мемлекет бар» деп тұжырымдауға болады.

Салықтардың экономикалық табиғаты мен құқықтық құбылыстарын жете білу және ойдағыдай меңгеру үшін осы сала бойынша зерттеу-зерделеуді жүзеге асырған мамандардың, ғалымдар мен оқымыстылардың еңбектеріндегі ұғым-түсініктерді, пікірлер мен көзқарастарды және тұжырымдарды талдап, талқылау арқылы өз көзқарастарымызды қалыптастырып, қорытынды беруіміз қажет.

Көптеген ғалымдардың «салық» жөніндегі түсініктерінің жалпы мәні бірдей болғанымен, кемшілік, олқылықтары да жоқ емес. Осы Л. К. Воронова: « Салықтар - мемлекеттің өкілетті органдардың актілерінің негізінде, белгілі мөлшерде және белгіленген мерзімде жалпы мемлекеттің мұқтаждықтарды қанағаттандыру үшін заңды тұлғалар мен азаматтар бюджеттерге енгізетін төлемдер» деп түсіндіреді. Бұл жерде айтылмай кеткен салықтың белгілері: міндеттілік, қайтарымсыздық және баламасыздық.

Қазақстандық белгілі экономист-ғалым, мемлекет қайраткері Г. М. Қарағұсова: «Салықтар деп, жалпы мемлекеттік мұқтаждықтарды өтеуге жұмсалатын және қабылданған заң негізінде мемлекетке алынатын еріксіз немесе міндетті алымдарды айтады» деген анықтама береді.

Ең қысқаша берілген ұғым В. Д. Мельниковтікі болуы керек: «Салықтар-белгілі бір көлемде және мерзімде алынатын заң жүзінде көзделген міндетті төлемдер».

Қаржылық құқық саласының белгілі ғалымы А. И. Худяков өз еңбегінде салықтардың түсінігін беріп қана қоймай, олардың басқа төлем түрлерінен ажыратуға қажетті ерекшеліктерін ашып көрсеткен. Бұл ерекшеліктер салықтардың өз құқылық және экономикалық табиғатына тән белгілер болып табылады.

Салық - әрқашанда мемлекет тарапынан енгізілінеді және алынады. Бұл жерде мемлекет саяси билік субъектісі ретінде көрінеді.

Салық - мемлекеттің бір жақты түрде белгілейтін төлемі. Бұл жерде мемлекет салық төлеушілердің келісімін қажет етпейді.

Салық - әрқашанда ақшалай түрдегі төлем. Осы белгісі бойынша салық әр түрлі мүліктік міндеттемелерде-тәркілеу, реквизициялаудан ерекшеленіп тұрады.

Салық - міндетті төлем. Салық төлеушінің салық төлеу жөніндегі міндеті салық қызметі органдарының төленген салықты қабылдау жөніндегі міндетімен ұштасады.

Салық - тек құқықтық нысанда кездесетін төлем. Салықтар нормативтік сипаттағы заң актілермен белгіленеді.

Салық - баламасыз төлем. Яғни, салық қандай да болмасын көрсетілген қызмет немесе сатып алған тауарларға төлейтін төлем емес, ол ақысыз төлем.

А. И. Худяковтың айтуы бойынша салықтардың басты белгісі меншік иесінің, меншік нысанының ауысуы болып табылады. Мемлекеттік емес заңды тұлғалар мен жеке тұлғалардың салық төлеу кезінде мемлекет қарамағына өтетін ақшалары мемлекет меншігіне айналады. Ал, мемлекеттік заңды тұлғалардың салықтары мемлекет қарамағына түскенімен, олардың заңды тұлғалардың, ақшалардың иесі - мемлекет болып қала береді. Бұл жерде мемлекет салықтарды белгілеу және алу процесінде саяси субъекті ретінде, ол міндетті төлемдерді белгілеу және алу кезінде меншік иесі ретінде көрініс табады. Салықтарды алу кезінде мемлекеттік мәжбүрлі түрде меншік нысаны өзгертіледі. Салықтар бөтен кірістердің бір бөлігі болғанда, міндетті төлемдер мемлекеттік кірістердің бір бөлігі болып табылады.

Салықтар - әрқашанда мемлекет пен халықтың жан-жақты мұқтаждықтарын қанағаттандыру және өндірісті дамыту мақсатында ұлттық табысты және ішкі өнімді, сондай-ақ жалпы қоғамдық өнімді қайта бөлуге байланысты экономикалық қатынастарды көрсетеді. Сондықтан, олар мемлекеттің заңды және жеке тұлғалармен арасындағы экономикалық қатынастарын сипаттайтын экономикалық категория болып табылады.

Салықтар мен басқа да міндетті төлемдердің экономикалық - құқықтық маңызы, олардың құрамындағы қаржылық экономикалық және құқықтық қатынастар арқылы көрініс табады. Қаржылық - экономикалық қатынастар салық төлеушілердің тиісті бюджетке белгіленген ақша қаражаттары cомасын берулері кезінде, ал қаржылық - құқылық салық заңдарымен белгіленген салықтық қатынастарға қатысушы мемлекеттік салық қызметі органдары мен салық төлеушілердің арасында туындайды.

А. И. Худяков кезінде айтқан пікір, көзқарастарына жаңаша сипаттама бере отырып, салықтың мына келесідей түсінігін берген және оның өзіне тән экономикалық, құқықтық белгілерін атап көрсеткен: «Салық - бұл мемлекеттік өкілетті орган тарапынан бір жақты тәртіппен және қажетті құқықтық нысанда белгіленген, салық субъектісі белгіленген мерзімде және белгілі мөлшерде жүзеге асырылатын қайтарымсыз, баламасыз және тұрғылықты түрдегі, төленуі мемлекеттік мәжбүр ету шараларымен қамтамасыз етілген, мемлекет кірісіне төленетін ақшалай немесе натуралды міндетті төлем» [4, 5б] .

Салықтар - кез келген мемлекеттің негізгі кіріс көзі. Негізінен салықтар қоғамның тапқа бөлінуімен қатар пайда болды. Адамзат тарихында бірде-бір мемлекет салықсыз өмір сүріп көрген емес, өйткені қоғамның қажеттіліктерін өтеу үшін қаражат қажет, ал қаражат салық жинаудың нәтижесінде пайда болады. Демек, салықтың көлемі мемлекет қызметтерін өтеу үшін жұмсалған шығындармен анықталады, яғни мемлекеттің атқаратын қызметі көбейген сайын салық та арта түседі.

Салық салу өзінің экономикалық табиғатында ұдайы өндірісті ынталандыру болып табылады. Демек салық салу арқылы өндірістің дамуын ынталандыра отырып республикалық бюджеттің кіріс базасын кеңейтеміз. Осымен байланысты салықтық ынталандыруды жетілдіру бойынша зерттеулер біздің еліміздің елбасы Н. Ә. Назарбаевтың Қазақстан халқына жолдауында айтып өткендей Қазақстан Республикасының экономикалық дамуы үшін ерекше өзекті мәселе болып табылады [2] .

Салық салу мәселесі әр кезде де экономистердің, философтардың, мемлекет қайраткерлерінің ойындағы көкейтесті мәселесі болатын. Салық салу теориясының негізін салушылардың бірі - А. Смиттің айтуынша, «салық салық төлеушілер үшін құлдық емес, бостандық белгісі». Ф. Аквинский салықты ұлттық рұқсат етілген түрі ретінде белгіледі. Ш. Монтеське жұмысшылардан алынатын ақша мөлшерін есептеуден басқа, соншалықты ойшылдықтың талап ететін мәселе болмас деп тұжырымдаған.

Сонымен, салықтар дегеніміз - мемлекеттік бюджетке заңды және жеке тұлғалардан белгілі бір мөлшерде және мерзімде түсетін міндетті төлемдер болып табылады.

Салықтар - шаруашылық жүргізуші субъектілердің, жеке тұлғалардың мемлекетпен екі арадағы мемлекеттік орталықтандырылған қаржы көздерін құруға байланысты туындайтын қаржылық қатынастарды сипаттайтын экономикалық категория.

Мемлекет салықтарды экономиканы дамыту, тұрақтандыру барысында қуатты экономикалық тетік ретінде пайдаланылады.

Салықтар барлық елдерде олардың қоғамдық - экономикалық құрылысы мен саяси іс-бағытына қарамастан ұлттық мемлекет кірістерінің негізгі көзі - ұлттық табысты қайта бөлудің басты қаржылық құралы, мемлекеттің кірістерін және бюджеттің кірістерін қалыптастырудың шешуші көзі болып табылады. Салықтарда мемлекеттің экономикалық мазмұны нақты түрде көрінеді, ал салықтардың әлеуметтік - экономикалық мәні, олардың түрлері мен рөлі қоғамның экономикалық құрылысымен, мемлекеттің табиғатымен және функцияларымен айқындалады [11, 10б] .

„Салық” ұғымы әр түрлі әдебиеттерде әр түрлі қарастырылады. Негізінен көптеген экономикалық әдебиеттерде „салық” ұғымы бюджет қорына белгілі бір көлемде және белгілі бір уақытта түсетін міндетті төлем ретінде қарастырылады.

Салықтарға экономикалық әдебиеттерде әр түрлі анықтама мен түсініктеме берілген. Мәселен, Салық кодексінде: «Салықтар - мемлекет біржақты тәртіппен заң жүзінде белгіленген, белгілі бір мөлшерде жүргізетін, қайтарымсыз және өтеусіз сипатта болатын бюджетке төленетін міндетті ақшалай жарналар» деп атап көрсетілген.

Салық - заңды актілерге сәйкес салық төлеушілермен жүзеге асырылатын бюджетке төленетін міндетті төлем.

Салықты басқа да төлемдерден ажырата білуіміз керек. Себебі, салық белгілі бір объектілерден (табыс, мүлік, тауар, жер, көлік) төленеді. Сонымен қатар салықты төлеудің өзіндік бір мерзім болады (салық кезеңі- бір күндік, он күндік, айлық, тоқсандық, жылдық) және белгілі бір көлемде немесе мөлшерде (салық ставкасы) алынады.

Салық материалдық тұрғыдан алғанда, бұл белгілі бір уақытта, белгіленген тәртіппен белгілі мөлшерде салық төлеушінің мемлекетке төлейтін ақшалай сомасы, ал экономикалық мағынада - белгілі уақытта белгіленген тәртіппен белгілі бір мөлшердегі құнының мемлекет пен төлеуші арасындағы бір жақты қозғалысын байланыстарын ақша қатынастары, заңдық не құқықтық мағынада - бұл тұлғаның мемлекетке белгілі бір мөлшердегі ақшалай беретін міндеттемені тудыратын мемлекеттік қарар.

Салықтардың экономикалық мәні салықтарды мемлекеттің өзінің функциялары мен міндеттерін жүзеге асыру үшін жұмылдырылатын шаруашылық жүргізуші субъектіден, азаматтардан ұлттық табыстың белгілі бір үлесін алу жөніндегі өндірістік қатынастардың бөлігі болып табылатындығында және мемлекеттің заңды және жеке тұлғалармен қалыптасатын ақша қарым-қатынастарымен сипатталады, сондықтан салықтар экономикалық категория ретінде қаралады. Салықтардан мемлекеттің экономикалық мазмұны нақты түрде көрінеді, ал салықтардың әлеуметтік -экономикалық мәні, олардың түрлері мен ролі қоғамның экономикалық құрылысымен, мемлекеттің табиғатымен және функцияларымен айқындалады [5, 14б] .

Белгілі философ Френсис Бэкон салықтарды төлеу - әрбір азаматтың қасиетті борышы деген еді.

Әрбір мемлекетке өзінің ішкі және сыртқы саясатын жүргізу үшін белгілі бір мөлшерде қаржы көздері қажет. Салықтар - мемлекеттің тұрақты қаржы көзі.

Салықты бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдерден ерекшелендіретін айрықша белгілері бар, атап айтсақ:

Салық - мемлекетке тиесілі қоғамдық жиынтық өнімді бөледі;
Салық - ақшалай нысанда төленеді;
Салық - қайтарылмайтын төлем болып табылады;
Салық - баламасыз сипатта болады;
Салық - салықты төлеген кезде меншік нысандары айқындалады;
Салық - тұрақты экономикалық қатынас туғызады.

Ал, енді осы белгілердің мазмұнын тереңірек қарастырайық.

1. Салық - мемлекетке тиесілі қоғамдық жиынтық өнімді бөледі. Мемлекеттік апппарат мемлекетке тиесілі ақша сомасын өндірмейді. Сондықтан мемлекет заңды және жеке тұлғаларға салық салу арқылы қажетті соманы өндіріп алып отырады. Мұның экономикалық сипаттамасы мемлекет салықты белгілеу және өндіріп алу арқылы өндірілген қоғамдық жиынтық өнімнің бір бөлігін өзіне тиесілі сома ретінде айналдырып алады. Бұл жерде салық қатынасы бөлуші сипатта болады.

2. Салық - ақшалай нысанда төленеді. Натуралдық нысанда төленуі де мүмкін. Мәселен, ауыл шаруашылығы саласында жиналған өнімнің бір бөлігі салық ретінде төленеді. Салық кодексінде салық ақшалай нысанда төленуі тиіс деп атап көрсетілген.

3. Салық - қайтарылмайтын төлем болып табылады. Салықты төлеген кезде ақша тек бір бағытта ғана қозғалады, яғни салық төлеушіден мемлекетке бағытталады. Мұның қайтарымды төлемдерден (мысалы, мемлекеттік қарыз) айырмашылығы:

Біріншіден, ақша салық төлеушілерден мемлекетке қарай қозғалады;
Екіншіден, кері қайтады, яғни мемлекеттен салық төлеушілерге бағытталады.

Ал, қайтарымсыздық дегеніміз - ақшаны мерзімсіз алуды білдіреді, яғни ол соманы қашан қайтатыны белгісіз.

4. Салық - баламасыз сипатта болады. Салық құнның ақшалай нысанда бір бағытта қозғалысын айқындайды, төлеген салыққа қарсы тауар түрінде болса да қозғалыс жоқ. Толығырақ айтқанда, салық қандай да бір тауарға, немесе мемлекеттік қызметке төлем болып есептелмейді, яғни ақшаның өтеусіз алынуын көрсетеді. Сондықтан, салық - баламасыз төлем болып табылады.

5. Салықты төлеген кезде меншік нысандары айқындалады. Салықты төлеген кезде меншік нысандары ақша қаражаттарына, немесе материалдық құндылықтарда жеке меншіктен мемлекеттік меншікке өтеді. Анығын айтқанда, салық салу мемлекетке тиесілі меншіктерді иеліктен шығарады, ал меншік иелері арасындағы туындайтын салық қатынастарында мемлекет жеке меншіктен мемлекеттік меншікке салық төлемдерінде меншік құқықтарын өзгерте алады.

6. Салық - тұрақты экономикалық қатынас тудырады. Салықты белгілеуде тұрақты салық қатынастары пайда болады. Тұрақтылықты мынадан байқауға болады, яғни салық жеке түрде емес, нормативті құқықтық актілермен белгіленеді. Мәселен, бір тұлғаның нақты салық салу объектісі бар болса, ол салық міндеттемелерін орындаушы болып табылады [6, 11б] .

Cалықтың құқықтық бірнеше белгілері бар, атап айтқанда:

салықты - мемлекет немесе уәкілдік берілген мемлекеттік орган белгілейді;
салық - құқықтық нысанда жүзеге асырылады;
салық - мемлекеттің бір жақты белгіленімі болып табылады;
салықты белгілеу арқылы салық міндеттемесі туындайды;
салық - мәжбүрлеме сипатта болады;
салық төлеу арқылы ақшаны алу құқықтық сипатта жүзеге асырылады.

1. Салықты тек мемлекет қана белгілейді. Мемлекеттік органның ешбірі салықты бекітуге және енгізуге құқы жоқ. Салық - бұл мемлекеттің белгіленімі болып саналады. Салық - осы белгісі арқылы басқа да міндетті төлемдерден ерекшеленеді.

2. Салық құқықтық нысанда жүзеге асады. Мемлекет салықты бекіту және енгізу үшін құқықтық акт қабылдайды. Мемлекеттің салық қызметін жүзеге асырудағы негізгі әдісі болып нормативті актілерді шығару болып табылады. Салықтың құқықтық негізі ретінде - мемлекет шығарған нормативті акт қабылданады. Салық элементтері және салық салудың шарттары осы құқықтық актіге сәйкес белгіленеді, өзгертіледі және жүзеге асырылады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.