Актас мұнай кен орнын игерудің оптималды жобалық шешімін анықтау

Пән: Мұнай, Газ
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 68 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

ӘЛ-ФАРАБИ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ

Экономика және бизнес факультеті

Экономикалық теория кафедрасы

Диплом (Бітіру) жұмысы

Орындаған 4 курс студенті

Ғылыми жетекші

(қолы, күні)

Норма бақылаушы

(қолы, күні)

Кафедра меңгерушісінің

рұқсатымен қорғауға жіберілді (қолы, күні)

Алматы, 2009

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ . . . 7

ИНВЕСТИЦИЯЛЫҚ ЖОБА ТИІМДІЛІГІН БАСҚАРУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ . . . 10«Инвестициялық жоба түсінігі», оны іске асырудың негізгі сатылары . . . 10Инвестициялық жоба тиімділігін анықтаудың әдістемелік негіздемелері және экономикалық критерийлері . . . 17Кенорын бойынша геологиялық-техникалық жалпы мағлұмат сипаттамасы . . . 26

МҰНАЙ-ГАЗ КЕНОРНЫНЫҢ ЖОБАЛЫҚ ШЕШІМДЕРІНІҢ ТИІМДІЛІГІН ЭКОНОМИКАЛЫҚ ТАЛДАУ ЖӘНЕ БАҒАЛАУ . . . 34Игеру нұсқаларының техникалық-экономикалық негіздемесі . . . 34Жобалық шешімдердің экономикалық талдауы . . . 39Күрделі салымдар мен эксплуатациялық шығындардың экономикалық бағалануы . . . 42
ИНВЕСТИЦИЯЛЫҚ ЖОБА ТИІМДІЛІГІН АРТТЫРУ ЖОЛДАРЫ . . . 62Мұнай-газ кенорнының игеру нұсқаларын экономикалық бағалаудың

негізгі ережелері . . . 62

Тәуекел мен белгісіздік факторларын ескере отырып жоба тиімділігін арттыру және есептеу ерекшеліктері . . . 67
Мұнай-газ саласына шетелдік инвестицияны тарту және қолданудың ұйымдық-экономикалық механизмін жетілдіру . . . 72

ҚОРЫТЫНДЫ . . . 78

ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ . . . 81

ҚОСЫМШАЛАР . . . 83

КІРІСПЕ

Тақырып актуалдылығы. Қазіргі кезде мұнай саласы тек елдің ішкі қажеттіліктерін қанағаттандырып қана қоймай, оған қоса республикамыздың экономикалық өрлеуінің негізгі тұтқасы болып келеді. Өйткені, өндіріс көлемі бойынша басқа салалар ішінен мұнай саласы көрнекті орын алады.

Қазақстандағы барланған және үлкен болашағы бар көмірсутекті шикізат қорларының бар болуы мұнай химиялық және мұнай өңдеу өндірістерін сәтті біріктіруді қолдану мүмкіндігін дәлелдейді. Бұл мүмкіндік тек мұнай саласы мен ұзақ уақытқа мұнай өнімдерімен толықтай өзін-өзі қамтамасыз ету шеңберінде ғана қарастырылады.

Қазақстанның даму стратегиясында 2030 жылға дейін отын-энергетика секторына бірінші кезекте мән беріледі. Тұрақты экономикалық өсім көзі ретінде көмірсутек ресурстарын ұтымды пайдалану еліміздің ұзақ мерзімді жоспарларының бірі болып табылады.

Мұнай ресурстарын пайдалану тұжырымдамасы:

Ең үздік технология, күрделі қаржы және ноу-хау тарту мақсатында халықаралық мұнай компанияларымен ұзақ мерзімді серіктестік жүргізу;
Бір мемлекеттен не бір тұтынушыдан болатын монопольдік бағалық тәуелділікті болдырмайтын көмірсутек шикізатының тәуелсіз экспорттық бағдарын құру;
Ішкі отын-энегетикалық инфрақұрылымды дамыту және құруды жеделдету.

Зерттеу мақсаты. Берілген жобаның негізгі мақсаты Актас мұнай кенорнын игерудің оптималды жобалық шешімін анықтау болып табылады. Бұл жағдайда жобаны жүзеге асырудың күрделі салымдары мен эксплуатациялық шығындарын есептеу қажет. Күрделі салымдарды ұңғыма құрылысының жылдары бойынша, объекттер (I және II) бойынша, мұнай кәсібі бойынша үлестіру керек. Сонымен қатар, салықтар мен басқа да міндетті төлемдерді есептеу талап етіледі (әлеуметтік салық, жер салығы, роялти, экологиялық төлемдер, білім беру, әлеуметтік инфрақұрылым, жою қорына аударымдар, тарихи салықтар, амортизациялық аударымдар, шикі мұнай акцизі, корпоративтік табыс салығы) . Ең алдымен ұңғыма торларының тығыздығымен айырықшаланатын техникалық-экономикалық көрсеткіштердің төрт игеру нұсқасын қарастыру қажет. Технологиялық көрсеткіштердің есептеу әдісін таңдау, кенорынды зерттеу деңгейіне, қабаттардың геологиялық құрылымына, коллектор типіне, олардың сүзгіштік сипаттамаларына, әркелкілігіне, шоғырларды эксплуатациялау режиміне, игерудің мүмкін нұсқаларына, шоғыр өлшемдеріне т. б. көрстекіштерге тікелей байланысты.

Зерттеу объектісі. Игерудің негізгі өнеркәсіптік объектісі Ақтас кенорны болып табылады. Ол Қазақстан Республикасының Маңғыстау облысында орналасқан.

Геологиялық-кәсіптік зерттеулер нәтижелеріне сүйене отырып кенорының негізгі екі эксплуатациялау объектісі белгіленген. Әрбір белгіленген эксплуатациялау объектілері бойынша барлық қарастырылатын нұсқалар үшін игерудің сипатты элементтерінің технологиялық көрсеткіштері келтіріледі. Бұл көрсеткіштерді қолдану арқылы ұңғымаларды орналастыру үшін қабат қалыңдығының шекті мұнаймен қанығуы, олардың мұнай бойынша алғашқы рұқсат етілетін дебиті, жинақталған мұнай өндіру, өнімнің шекті сулануы негізделеді. Көп қабатты кенорынды игерудің рационалды нұсқасын таңдауда ұңғымалар торының тығыздығы орасан зор рөл атқарады. Эксплуатациондық объект деп қабатты немесе олардың тобын айтамыз.

Зерттеу субъектісі . Жобаның зерттеу субъектісі мердігер - жауапкершілігі шектеулі серіктестік «ТасбулатОйлКорпорейшн» болып табылады. Қазіргі уақытта ЖШС «ТасбулатОйлКорпорейшн» (ТОК) мұнай мен газды өндіруге, газды өңдеуге, қызмет көрсетуге мамандандырылған 13 операциондық бөлімшелер мен басқару аппаратынан тұрады. Жарияланған жарғылықты капитал эмиссия регистрациясынан кейінгі кезектен тыс жиналыста белгіленген. Компанияның кадрлық саясаты қатарына жоғарғы кәсіптік мамандар, үлкен жұмыс тәжірибесі және жастарды тарту жұмыстары жатады.

Зерттеу құралы. Жоба тиімділігі экономикалық шарт ретінде жүретін есептік көрсеткіштер негізінде есептеледі: таза табыс; жер қойнауын пайдаланушының ақша ағымы; мердігердің таза дисконтталған түсімі (NPV) ; пайданың ішкі нормасы (IRR) ; күртелі салымдарды өтеу мерзімі (POT) ; максималды қаржылық теріс ақша (қаржылық күштеме) ; мемелекет табысы (бюджеттік және бюджеттік емес қорларға аударылатын салықтар мен төлемдер) ; шығындар бойынша үлестік көрсеткіштер; тәуекел.

Ұсынылатын нұсқаны таңдаудың негізгі көрсеткіші қолма-қол ақшаның ағымы болып табылады. Бірақ, жеке интегралдық нәтиже жобаланатын объект үшін жеткіліксіз болып табылады. Ауданды игеру нұсқаларын бағалау және экономикалық көрсеткіштерді есептеу тұрақты бағалармен де, инфляцияны ескеріп те, ішкі нарық бағаларын қолданып та, сыртқы нарық бағаларын қолданып та жүргізіледі. Бағалау көрсеткіштерінің жүйесіне игеру нұсқасын жүзеге асырудың күрделі салымдары мен мұнай мен газды өндірудің эксплуатациалық шығындары, қабатты сумен ажыратуға және тұз қышқылымен өңдеуге кететін шығындар енгізілген.

Мұнай шығарудың экономикалық негізделген мөлшері объектті рентабельді эксплуатациалау кезеңінде анықталады. Рентабельді мерзім деп ағымдағы (жылдық) дисконтталған ақша ағымының оң мәнін қабылдау кезеңі қабылданады.

МҰНАЙ-ГАЗ САЛАСЫНДАҒЫ ИНВЕСТИЦИЯЛЫҚ ЖОБА ТИІМДІЛІГІН АНЫҚТАУШЫ ТЕОРИЯЛЫҚ АСПЕКТІЛЕРІ«Инвестициялық жоба» түсінігінің экономикалық мәні, оны жүзеге асырудың негізгі кезеңдері

«Инвестициялық жоба» түсінігі екі мағынада қолданылады. Біріншіден, белгілі-бір іс әрекет жиынтығын жүзеге асырытын, нақты бір мақсатқа жетуді қамтамасыз ететін іс, шара, қызмет мағынасында қолданылады. Бұл жағдайда мағынасы жағынан ең жақын «шаруашылық шара», жұмыс (жұмыс жиынтығы), «жоба» терминдері болып табылады. Ал екінші жағдайда, белгілі-бір іс әрекеттерді жүзеге асыруға қажетті немесе осындай іс-әрекеттерді сипаттайтын қаржылық-есептік және ұйымдық-құқықтық құжаттардың жүйесі ретінде қолданылады.

«Инвестициялық жоба» түсінігі басым түрде екінші мағынада қолданылады. Бірінші мағынада әдетте «жоба» термині қолданылады.

Жобаны құру және жүзеге асыру келесі кезеңдерден тұрады:

инвестициялық идеяның қалыптасуы;
инвестициялық мүмкіндіктерді зерттеу;
жобаның техникалық-экономикалық негіздемесі;

Кей кезде «Құрылыстың техникалық-экономикалық негіздемесі» деген термині объект салу кезінде қолданылады. Жоба объектті салумен аяқталмайды, кәсіпорын жобалық қуат деңгейіне шығарылуы керек. Инвестициялық жоба пайданың белгіленген нормасына немесе басқа да көрсеткіштеріне жеткеннен соң аяқталады.

келісім-шарт құжаттарын дайындау;
жобалық құжаттарды дайындау.

Инвестициялық жобаға тек қана сметалық-қаржы есеп айырысу мәліметтері кіреді:

құрылыс-монтаж жұмыстары;
объектті эксплуатациалау, экономикалық көрсеткіштердің мониторингі.

Инвестициялық идеяның (ойдың) қалыптасуы келесілерді қарастырады:

идеяны таңдау және оның алдын-ала негізделуі;
өндірісті техникалық шешімнің (техника, ресурс, қызмет объектісінің) экологиялық, патенттік, инновациалық талдауы, белгіленген жобамен қарастырылған ұйымдастыру;
сертификаттық талаптарды орындау қажеттілігін тексеру;
инвестициялық идеяның республикалық, аймақтық, салалық артықшылықтарымен алдын-ала таңдау;
реципиенттің ақпататтық меморандумын тағайындау.

Инвестициялық мүмкіндіктердің жоба алды зерттеулеріне:

экспорт және импортты ескере отырып, өндірілген өнімге және қызметке сұранысты алдын-ала зерттеу;
өндірілген өнімге (қызметке) есептік, ағымдық, болжамдық бағалар деңгейін есептеу;
қатысушылардың құрамы мен жобаны іске асырудың ұйымдық-құқықтық түріне ұсыныстарды дайындау;
ірілендірілген нормативтер бойынша болжанып отырған инвестиция көлемін және оның коммерциялық тиімділігінің алдын-ала бағасын бағалау;
бастапқы құжаттарды дайындау;
жобаның ТЭН бөлімдері бойынша алдын ала бағалауларды, соның ішінде, жобаның тиімділігін бағалауды дайындау;
инвестициялық мүмкіндіктер негіздемесінің нәтижелерін бекіту;
жобалық іздеу жұмыстарының келісім-шарт құжаттарын дайындау;
әлеуметті инвестор үшін инвестициялық ұсыныс тағайындау (жобаның ТЭН дайындауда қаржылық жұмыстар жайлы шешім қабылдау) .

Жобаның ТЭН келесіні қарастырады:

толық маркетингтік зерттеу жұмыстарын жүргізу (сұраныс пен ұсыныс, нарықты сегментациялау, бағалау, сұраныс икемділігі, негізгі бәсекелестер, маркетингтік стратегия, өнімнің нарықтағы өміршеңдік кезеңін сақтау бағдарламасы және т. б. ) ;
өнімді шығару бағдарламасын дайындау;
құрамында жобалық мүмкіндіктердің алдын-ала негіздемесінің құжаттары бар анықтамалық хатты дайындау;
бастапқы құжаттарды дайындау;
техникалық шешімдерді әзірлеу, оның қатарына: негізгі жоспарды және технологиялық шешімдерді (технология жағдайын талдау, құрал-жабдықтар құрамы, қолданыстағы өндірістік қуаттардың жүктемесі, өндірісті модернизациялау бойынша ұсыныстар, шетел технологияларын сатып алу, өндірісті кеңейту. Шикізатты және басқа материалдарды қолданатын өндірістік үрдіс, толықтырушы бұйымдар, энергоресурстар) ;
құрылыстық, архитектуралық-жобалық шешімдер;
инженерлік қамтамасыз ету;
азаматтық қорғаныс және қоршаған ортаны қорғау бойынша шаралар;
құрылысты ұйымдастыру сипаттамасы;
қажетті азаматтық-тұрғын үй құрылысының деректері;
кәсіпорынды басқару, жұмысшылар мен қызметшілерді, еңбекті ұйыдастыру жүйесінің сипаттамасы;
қаржылық-сметалық құжаттар, сонымен қатар, өндіріс шығындарын бағалау, қаржылық шығындар есебі, кәсіпорын қызметінің жылдық түсімінің есебі, айналым капиталына қажеттілікті есептеу, жобаны қаржыландырудың жобаланатын және ұсынылатын көздері (есеп), шетел валютасына деген болжамды қажеттілік, инвестрлау шарттары, нақты инвесторды таңдау, келісім-шартты рәсімдеу;
Жобаны іске асырумен байланысты тәуекелді бағалау;
жобаны іске асыру мерзімін жоспарлау;
жоспардың коммерциялық тиімділігін бағалау;
жобаның бюджеттік немесе экономикалық тиімділігін талдау (бюджеттік инвестицияны қолданған жағдайда) ;
жобаны іске асыруды тоқтату шарттарын қалыптастыру.

Дайындалған ТЭН ведомстводан тыс, экологиялық және тағы басқа сараптама түрлерінен өтеді. Содан соң, ТЭН бекіту және инвестициялық шешім қабылдау жүргізіледі (яғни, инвестициялық жобаға қаражат салу жөніндегі шешім қабылдау) .

Келісім-шарт құжаттарын дайындауға келесі жұмыстар кіреді:

тендерлік саудаластықты дайындау және олардың нәтижелері бойынша келісім-шарт құжаттарын жасау;
елеулі инвесторлармен келіссөз жүргізу;
объектті әрі қарай жобалауға (тендерлік саудаласу) және жұмыс құжаттарын әзірлеуге тендерлік саудаласу.

Жұмыс құжаттарын дайындауға кіреді: құжаттарды дайындау, стандарттан тыс технологиялық жабдықтарды дайындаушы мен жеткізушіні анықтау.

Құрылыс-монтаждық және реттеуші жұмыстар қарастырады:

құрылыс-монтаждық жұмыстар;
жабдықты реттеу;
персоналды оқыту;
шикізатты толықтырушылар мен энерго-тасушыларды жеткізуге келісім-шарт құжаттарын тағайындау;
өнімді жеткізуге келісім-шарттарды дайындау;
өнімнің лидерлік топтамасын шығару.

Объектті эксплуатациалау экономикалық көрсеткіштерінің мониторингі қамтиды:

өнім сертификациясы;
диллерлік тор құру;
жөндеу орталығын құру;
жобаның экономикалық көрсеткіштерінің ағымдағы мониторингі.

Жобаны іске асыру кезінде ұйымдық-экономикалық механизмдерінің жеке элементтері қатысушылар арасында келісім шартта нақтыланып және бекітіліп отыруы мүмкін. Ұйымдық-экономикалық механизмді немесе жобалық құжаттаманың кез-келген бөлімін өзгерту - түгелдей жобаны өзгерту деп қарастырылады (жобаның басқа нұсқасын әзірлеу) . Бұл жағдайда оның тиімділігі қайта есептелуі тиіс.

Инвестициялық жобаны іске асыру келесі ұйымдық-құқықтық нысандарда қолданылады:

реципиент және инвестор қатысуымен жаңа акционерлік қоғам (АҚ) құру (акционерлік қоғамның кішігірім жарғылықты капиталы болып, кәсіпорын қорының иесі болмауы мүмкін) . Инвестиция, акционерлік қоғамға айналым қаражатын үлестеу түрінде жүзеге асырылады. Акционерлік қоғам табыс ала бастағаннан кейін, ағымдағы ақшамен инвесторға инфляцияны ескермей несие қайтарылады. Содан соң келесі табыс жарғылықты капитал құрылтайшыларының үлестеріне сәйкес бөлінеді;
шетелдік инвесторға кепілдік беру. Бұл жағдайда реципиент өзі шетелдік инвесторды табады, ал отандық құрылым бұл инвестицияларды тек өзінің не мемлекеттің активтерімен сақтандырады. Сол үшін инвестицияланатын кішігірім пайыз алынады. [1]

Инвестициялық ұсыныс - бұл инвестициялық орындалуы жөнінде шешім қабылдау үшін инвестициялық мүмкіндіктердің техникалық-экономикалық зерттеулерінің нәтижесі. Инвестициялық ұсыныс құрамында реципиент жөнінде толық берілгендері (яғни, оның қаржылық жағдайы, шығаратын өнімі, нарықтық стратегиясы) ақпараттық меморандумды орынды толықтырады. Инвестициялық ұсыныс пен ақпараттық меморандумды реципиент тағайындайды. Инвестициялық ұсыныстың нұсқасы әдетте несиелік ұйымға бағытталатын өтінім болып табылады. Өтінім құрамы инвестициялық ұсыныспен ақпараттық меморандум мәлеметтерінен тұрады. Инвестициялық жобалар бойынша деректердің ЮНИДО орталықтарының халықаралық ақпараттық торына енгізу үшін арнайы формулалар бар.

Инвестициялық жобаның көлемі оның жүзеге асыру нәтижелерінің ең болмағанда ішкі нарықтарының біреуіне әсерімен анықталады. Ішкі нарықтарының қатарына: қаржылық, материалдық өнімдер мен қызметтер, экологиялық, еңбек және әлеуметтік жағдай нарығы жатады.

Егер жобаның жүзеге асырылуы жер бетіндегі экономикалық, әлеуметтік және экологиялық жағдайға елеулі әсер ететін болса, мұндай жоба кең ауқымды деп қарастырылады.

Егер жобаның жүзеге асырылуы елдегі экономикалық, әлеуметтік және экологиялық жағдайға әсер етіп, басқа елдегі жағдайға әсер етпесе, мұндай жоба ірі көлемдік деп қарастырылады.

Егер жобаның жүзеге асырылуы белгілі бір аймақтың, қаланың экономикалық, әлеуметтік және экологиялық жағдайына әсер ететін болса, мұндай жоба аймақтық немесе қалалық (салалық) көлемдегі жоба деп қарастырылады.

Егер жобаның жүзеге асырылуы белгілі бір аймақтың, қаланың экономикалық, әлеуметтік және экологиялық жағдайына, тауарлық нарық бағаларының деңгейі мен құрылымына әсер етпейтін болса локалдық деп қарастырылады.

«Инвестициялық бағдарлама» түсінігі екі мағынада қолданылады:

инвестициялық бәсекеге ұсынуға арналан жекешелендіру жоспарына сәйкес орындалатын жекеленуші кәсіпорынның инвестициялық бағдарламасы ретінде;
белгілі бір мақсатта бағытталған ұсынысы немесе инвестициялық жоба жүйесі жөнінде сәйкестендірілген мәлеметтер жиынтығы ретінде.

Берілген ұсыныста «Инвестициялық бағдарлама» түсінігі екінші мағынада қолданылады. Инвестициялық бағдарлама қолданысына қарай арналған инвестициялық жоба немесе инвестициялық ұсыныс негізінде қалыптасады.

Инвестициялық жобалаудың альтернативтерін экономикалық бағалауын жүзеге асыру, инвестициялық жобаны жүзеге асыру барысында табылатын пайда мүмкіншіліктерін жүйелі анықтаумен және салыстырумен байланысты. Нақты жағдайда инвестициялық альтернативтерді талдауда қарастырылып отырған жобалардың арасында шығындар, пайда және өнім көлімдері, шығындарды жүзеге асыру және пайданы табу мезгілдері жағынан айырмашылықтары болуы мүмкін. Айырмашылықтар жобаның өмір сүру мерзімінде, салықтық жағдайларында және берілген жоба бойынша шығындарға, табылатын табысқа, өсу және инфляция әсерінде де болуы мүмкін.

Егер осы ықпалдардың экономикалық әсерін сандық бағалауға жүйелі жақындау пайдаланбасақ, онда инвестициялық альтернативтердің қайсысы жоғары экономикалық потенциалды екендігін бағалау өте қиынға түседі. Бір доллар салымға пайда табу варианты бар инвестицияны таңдау үшін инвестициялық альтернативтерді бағалау әрбір менеджер немесе дербес инвестор үшін басты мақсат болып табылады.

Инвестициялық жоба тиімділігін анықтаудың әдістемелік негіздемелері және экономикалық критерийлері.

Бұл бөлімде тиімділікті бағалаудың методологиялық негіздері мен есептік формулалардың жалпы түрі баяндалған. Жоба тиімділігі оның қатысушыларының мүдделеріне сай қолданылатын шығындар мен нәтижелер арақатынасын көрсететін көрсеткіштер жүйесімен сипатталады.

Инвестициялық жобаның тиімділік көрсеткіштері келесі түрлерге бөлінеді:

коммерциялық (қаржылық) тиімділік көрсеткіштері. Бұл көрсеткіштер жобаның тікелей қатысушылары үшін жүзеге асырудың қаржылық салдарын ескереді;
бюджеттік тиімділік көрсеткіштері. Бұл көрсеткіштер республикалық, регионалдық немесе жергілікті бюджетке арналған жобаны іске асырудың қаржылық салдарын көрсетеді;
экономикалық тиімділік көрсеткіштері. Бұл көрсеткіштер қаржылық өлшемге жол беретін және инвестициялық жоба қатысушыларының тікелей қаржылық мүдделерінің шегінен тыс шығатын жобаны іске асырумен байланысты шығындар мен нәтижелерді ескереді.

Ірі көлемдік (қала, аймақ немесе бүкіл Қазақстан мүддесін қамтитын) жобалардың міндетті түрде экономикалық тиімділігін бағалау ұсынылады. Жобаны әзірлеу барысында оның әлеуметтік және экологиялық зардаптарын, сонымен қатар қоршаған ортаны қорғау мен әлеуметтік шаралармен байланысты шығындарды есептеу жүргізіледі. Инвестициялық жобаның экологиялық негіздемесінің әдістері, сонымен қатар, олардың құндық бағалануының тәсілдері мен өлшенуі арнайы нұсқаулықтар мен кепілдемелерде жазылған. Инвестициялық жобаның тиімділігін анықтау барысында алдағы шығындар мен нәтижелерді бағалау есептік кезеңде жүргізіледі. Оның ұзақтығы (есептеу көкжиегі) келесілерге байланысты қабылданады:

объектті құру, қолдану және (керек жағдайда) жою ұзақтығына;
негізгі технологиялық жабдықтардың орташа нормативтік қызмет ету мерзіміне;
пайданың берілген сипаттамасына қол жеткізуге (массасы немесе/және пайда нормасы т. б. ) .

Есептеу көкжиегі есептеу қадамдарының санымен анықталады. Есептік кезеңдегі тиімділік көрсеткіштерін анықтауда есептеу қадамы болып ай, тоқсан немесе жыл есептелуі мүмкін. Қатысушылармен іске асырылатын шығындар бастапқы (қаржы қалыптастырушы инвестициялар), ағымдық және жою болып 3-ке бөлінеді. Олар сәйкесінше құрылыстық, қызмет ету және жою сатыларында жүргізіледі.

Нәтижелер мен шығындарды құндық бағалау үшін базистік, әлемдік, болжамдық және есептік бағалар қолданылуы мүмкін.

Базистік баға деп халық шаруашылығында белгілі бір уақыт мезгіліндегі ( ) қалыптасқан бағалар қарастырылады. Базистік баға бүкіл есептік кезең аралығында кез-келген өнім не ресурс үшін өзгеріссіз болып қалады. Жобаның экономикалық тиімділігін базистік бағамен есептеу әдетте инвестициялық мүмкіндіктерді техникалық-экономикалық зерттеу сатысында жүргізіледі. Инвестициялық жобаны техникалық-экономикалық негіздеу сатысында экономикалық тиімділікті есептеу міндетті түрде болжамдық және есептік бағалармен жүргізілуі керек.

Өнімнің не ресурстың болжамдық бағасы , t-ншы есептеу қадамының соңына (мысалы, t-ншы жыл) келесі формуламен анықталады:

(1)

мұндағы, - өнімнің не ресурстың базистік бағасы;

- бастапқы есептеу мезгіліне (бағалар белгілі мезгіл) қарағандағы t-ншы қадам соңындағы өнім немесе ресурс бағаларының өзгеру коэффициенті.

Мемлекеттік басқару органдарының тапсырысы бойынша құрылатын жобалардағы өнімдер мен ресурстардың жеке түлеріне деген бағаның өзгеру индексінің мәнін Қазақстан Республикасының экономика министрлігінің болжамдарына сәйкес жобалауға тапсырмада құру қажет.

Егер шығындар мен нәтижелердің ағымдағы мәндері болжамдық бағамен көрсетілсе, тиімділіктің интегралдық көрсеткіштерін есептеу үшін есептік бағалар қолданылады. Бұл бағалар әртүрлі инфляция деңгейінде алынған нәтижелерді салыстырумен қамсыздандыру үшін қажет. Есептік бағалар жалпы инфляция индексіне сәйкес көбейткішті енгізу жолымен алынады. Базистік, есептік және болжамдық бағалар теңгемен немесе тұрақты валютамен (АҚШ доллары, ЭКЮ және т. б. ) тұлғалануы мүмкін.

Инвестициялық жобаның бірнеше нұсқаларын әзірлеу мен салыстырмалы бағалауда өнімнің нарықтық бағасымен сату көлемінің және тұтынылатын ресурстар бағасының өзгеруінің әсерін ескеру керек. Инвестициялық жобаның тиімділігін бағалауда әр уақыттағы көрсеткіштерді өлшеу, оларды бастапқы кезеңдегі құндылықтарына келтіру (дисконттау) жолымен жүзеге асырылады. Әр уақыттық шығындарды, нәтижелерді және эффекттерді келтіру үшін, инвесторға қолайлы, қаржыға шаққандағы табыс нормасына тең дисконт нормасы (Е) қолданылады. Яғни, салықтарды төлегеннен кейін бағаланатын, таза келтірілген құнды талдауда және күрделі пайыз негізінде есептелген табыс ставкасын талдау болып табылады. Бұл әдіс ақша қаражаттарының дисконтталған ағымын талдау әдісі деп аталады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.