КӘСІПОРЫНДАҒЫ НЕГІЗГІ ТЕХНИКО-ЭКОНОМИКАЛЫҚ КӨРСЕТКІШТЕР . . .
ИНВЕСТ ЖОБАНЫҢ НЕГІЗГІ КӨРСЕТКІШТЕРІН ЕСЕПТЕУ . . .
2. 1 Табыстарды анықтауға арналған көрсеткіштер . . .
2. 2 Негізгі іс-әрекеттен түскен табыс, негізгі іс-әрекеттен түскен табыс ҚҚС-сіз . . .
2. 3 Басқа да іс-әрекеттен түскен табыс, басқа да іс-әрекеттен түскен табыс ҚҚС-сіз . . .
2. 4 Роялти . . .
2. 5 Жалпы жылдық жиынтық табыс, жалпы жылдық жиынтық табыс ҚҚС-сіз, роялтисіз . . .
2. 6 Күрделі қаржылар . . .
2. 7 Салық салынатын табыс (брутто табыс) . . .
2. 8 Салық салынғаннан кейін табыс (нетто табыс) . . .
2. 9 Таза табыс . . .
2. 10 Күтіліп отырған ақша қаражаттарының таза ағыны . . .
2. 11 Брутто пайда . . .
2. 12 Нетта пайда . . . 2. 13 Таза қалдық пайда . . . 2. 14Тиімділік . . . 2. 15 Өзіндік құн . . .
ИНВЕСТ ЖОБАНЫҢ ТИІМДІЛІГІН ТАЛДАУДЫҢ НЕГІЗГІ КРИТЕРИЙЛЕРІ . . . 3. 1 Таза ағымдағы құн . . . 3. 2 Пайданың ішкі нормасы . . . 3. 3 Күрделі қаржының қайтып келу уақыт мерзімі . . . 3. 4 Инвестициялардың экономикалық тиімділігі . . . 3. 5 Залалсыздық нүкте . . .
ҚОРЫТЫНДЫ . . .
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР . . .
ҚОСЫМШАЛАР . . .
КІРІСПЕ
Инвестициялар дегеніміз - мүліктік құндылықтардың барлық түрлері және оларға деген құқық, сондай - ақ пайда (табыс) алу мақсатында инвестордың кәсіпкерлік қызмет нысандарына жұмсаған меншікке құқық.
Қазіргі ғылым, экономиканың маңызды құрамдас бөлігінің бірі - тартылған инвестициялар туралы білімдердің елеулі жиынтығын қамтиды. Барлық салалардан экономико-заңдық танып білуді өкілдерінің ғылымдағы көптеген дискуссияларынан кейін, осы жағдайдың спецификасы мен оны құқықтық реттеу қажеттілігі мойындалды.
Инвестиция - кең мағынада алғанда бұл әртүрлі формадағы қаржылық және материалдық құндылықтарға бос ақша қаражаттарын салу. Экономикадағы инвестициялау процесі ақша қаражаттарын оларды иемденушіден қажетсінетіндерге қайта бөлу формасында жүзеге асырылады.
Инвестиция тек қана шағын, орта бизнесте ғана емес, сонымен қатар ірі кәсіпорындар мен мемлекеттік бағдарламалардың дамуында маңызды роль атқарады. Шағын кәсіпорындардың тиімді дамуы үшін жаңа технологияларды өндіру үшін, өнімнің көлемін арттыру үшін, өзінің өніміне бәсекелестікті жоғарылату үшін капитал салу міндетті болып келеді. Сондықтан да, инвестициялық жоба кәсіпорынның дамуында аса маңызды болып келеді. Осыдан барып инвестиция мен инвестициялық жоба түсінігін айта кету қажет.
Инвестиция латын тілінен аударғанда “салу” немесе “ұзақ мерзімді салу” дегенді білдіреді.
Инвестициялар қаржылық, шынайы және интеллектуалды болып бөлінеді.
Инвестициялар, төлемақылардан басталатын, әрі қарай түсімдер күтуге мүмкіндік беретін, ақша төлемдерінің ағымын сипаттайды. Инвестициялық қызмет шаруашылықтың нарықтық жағдайында кәсіпкерлік қызмет болып келеді және табыс табу мақсатында инвестициялық нарықта шаруашылық жүргізуші субьектілермен жүзеге асырылады.
Инвестор - салымшы; пайда табу мақсатымен ел ішінде немесе шет елде белгілі бір кәсіпорынға инвестиция жасаушы, күрделі қаржы жұмсаушы адам.
Инвестициялау инвесторлардың қолдану үшін іздейтін, қаражатты тұтынудан кейінгі кейбір артықтардың қорлануының (жиналуының) нәтижесі болып келеді.
Инвестициялық жоба - жоба, негізгі мақсаты болып - жүйенің дамуын қамтамасыз ететін негізгі қорды құру немесе қайта құру, жаңа технологияларды қолдану, ноу-хау және басқа да жаңалықтарды енгізу.
Бұл жұмыстың мақсаты
- инвестициялық жобаның тармақтық деңгейін технико-экономикалық көрсеткіштердің көмегімен шығындардың, табыстардың тиімділігін анықтау.
Зерттеу объектісі
- мұнай-газ өнеркәсібі болып табылады.
Зерттеу пәні
- инвестициялық жобаға салынған ақша қаражаттары.
КӘСІПОРЫНДАҒЫ НЕГІЗГІ ТЕХНИКО-ЭКОНОМИКАЛЫҚ КӨРСЕТКІШТЕР
Кесте 1 - Мұнай өндіру компаниясының инвестициялық жобасының өнімді өндіру және іске асыру критерийлеріне талдау.
Көрсеткіштің атауы:
Инвесторға жылына төленетін жалпы пайыз сомасы, млн. дол
1 жыл:
513, 877
2 жыл:
513, 877
3 жыл:
513, 877
4 жыл:
513, 877
5 жыл:
513, 877
6 жыл:
513, 877
7 жыл:
513, 877
8 жыл:
513, 877
9 жыл:
513, 877
10 жыл:
513, 877
11 жыл:
513, 877
№:
24
Көрсеткіштің атауы:
ЖЖЖТ тазартылған, млн. дол
1 жыл:
77, 9747
2 жыл:
705, 3703
3 жыл:
1427, 396
4 жыл:
468, 5996
5 жыл:
604, 7224
6 жыл:
370, 9622
7 жыл:
908, 0463
8 жыл:
818, 8738
9 жыл:
1374, 129
10 жыл:
877, 4562
11 жыл:
511, 5058
№:
25
Көрсеткіштің атауы:
Салық салынатын табыс, Брутто табыс, млн. дол
1 жыл:
-74, 6076
2 жыл:
324, 2961
3 жыл:
926, 926
4 жыл:
161, 5278
5 жыл:
316, 3419
6 жыл:
94, 40685
7 жыл:
541, 4674
8 жыл:
402, 3242
9 жыл:
887, 3918
10 жыл:
442, 5968
11 жыл:
247, 157
№:
26
Көрсеткіштің атауы:
Корпорациялық салық сомасы, млн. Дол
1 жыл:
-22, 3823
2 жыл:
97, 28883
3 жыл:
278, 0778
4 жыл:
48, 45834
5 жыл:
94, 90258
6 жыл:
28, 32206
7 жыл:
162, 4402
8 жыл:
120, 6973
9 жыл:
266, 2175
10 жыл:
132, 779
11 жыл:
74, 14711
№:
27
Көрсеткіштің атауы:
Салық салынғаннан
кейін табыс, Нетто табыс, млн. дол
1 жыл:
-52, 2253
2 жыл:
227, 0073
3 жыл:
648, 8482
4 жыл:
113, 0695
5 жыл:
221, 4394
6 жыл:
66, 0848
7 жыл:
379, 0272
8 жыл:
281, 6269
9 жыл:
621, 1743
10 жыл:
309, 8177
11 жыл:
173, 0099
№:
28
Көрсеткіштің атауы:
Акционерлерге төленетін дивидендтер төлемі, млн. дол
1 жыл:
2 жыл:
3 жыл:
4 жыл:
5 жыл:
6 жыл:
7 жыл:
173, 7584
8 жыл:
197, 4445
9 жыл:
230, 7136
10 жыл:
206, 1234
11 жыл:
125, 3013
№:
29
Көрсеткіштің атауы:
Дивидендтерге және бағалы қағаздарға салынатын салық сомасы, млн. дол
1 жыл:
2 жыл:
3 жыл:
4 жыл:
5 жыл:
6 жыл:
7 жыл:
26, 06376
8 жыл:
29, 61668
9 жыл:
34, 60703
10 жыл:
30, 91851
11 жыл:
18, 7952
№:
30
Көрсеткіштің атауы:
Өткен жылда төленген жоғарғы пайдаға салық, млн. дол
1 жыл:
2 жыл:
3 жыл:
4 жыл:
5 жыл:
6 жыл:
7 жыл:
8 жыл:
9 жыл:
22, 45
10 жыл:
31, 35
11 жыл:
40, 15
№:
31
Көрсеткіштің атауы:
Таза табыс, млн. дол
1 жыл:
-52, 2253
2 жыл:
227, 0073
3 жыл:
648, 8482
4 жыл:
113, 0695
5 жыл:
221, 4394
6 жыл:
66, 0848
7 жыл:
352, 9634
8 жыл:
252, 0103
9 жыл:
564, 1172
10 жыл:
247, 5492
11 жыл:
114, 0647
№:
32
Көрсеткіштің атауы:
КОАҚТА, млн. дол
1 жыл:
-954, 573
2 жыл:
-279, 105
3 жыл:
594, 1489
4 жыл:
-65, 4046
5 жыл:
406, 0029
6 жыл:
243, 0802
7 жыл:
587, 5739
8 жыл:
518, 602
9 жыл:
875, 6292
10 жыл:
525, 8593
11 жыл:
283, 248
№:
33
Көрсеткіштің атауы:
Құнсыздану индексі, %
1 жыл:
3
2 жыл:
4
3 жыл:
2
4 жыл:
3
5 жыл:
5
6 жыл:
6
7 жыл:
4
8 жыл:
5
9 жыл:
3
10 жыл:
2
11 жыл:
3
№:
34
Көрсеткіштің атауы:
Өзгертілген КОАҚТА, млн. дол
1 жыл:
-954, 573
2 жыл:
-271, 011
3 жыл:
554, 9351
4 жыл:
-59, 9106
5 жыл:
360, 9366
6 жыл:
205, 889
7 жыл:
469, 4715
8 жыл:
398, 2863
9 жыл:
640, 0849
10 жыл:
373, 3601
11 жыл:
197, 1406
№:
35
Көрсеткіштің атауы:
ТАҚ өзгертілмеген КОАҚТА үшін, млн. дол
1 жыл:
-323, 757
2 жыл:
-1074, 88
3 жыл:
-651, 846
4 жыл:
-693, 444
5 жыл:
-462, 834
6 жыл:
-339, 592
7 жыл:
-73, 4212
8 жыл:
136, 094
9 жыл:
452, 1961
10 жыл:
621, 5228
11 жыл:
703, 0982
№:
12%
№:
Көрсеткіштің атауы:
1 жыл:
2 жыл:
3 жыл:
4 жыл:
5 жыл:
6 жыл:
7 жыл:
8 жыл:
9 жыл:
10 жыл:
№:
22%
Көрсеткіштің атауы:
-782, 75
1 жыл:
-970, 308
2 жыл:
-642, 932
3 жыл:
-672, 495
4 жыл:
-521, 868
5 жыл:
-447, 972
6 жыл:
-301, 666
7 жыл:
-195, 871
8 жыл:
-49, 6408
9 жыл:
22, 40189
10 жыл:
54, 12566
№:
32%
Көрсеткіштің атауы:
-197, 194
1 жыл:
-883, 772
2 жыл:
-625, 318
3 жыл:
-646, 901
4 жыл:
-545, 4
5 жыл:
-499, 458
6 жыл:
-415, 435
7 жыл:
-359, 426
8 жыл:
-289, 376
9 жыл:
-257, 298
10 жыл:
-244, 269
№:
36
Көрсеткіштің атауы:
ТАҚ өзгертілген КОАҚТА үшін, млн. дол
1 жыл:
-852, 433
2 жыл:
-1068, 43
3 жыл:
-673, 315
4 жыл:
-711, 419
5 жыл:
-506, 407
6 жыл:
-402, 021
7 жыл:
-189, 35
8 жыл:
-28, 4427
9 жыл:
202, 628
10 жыл:
322, 85
11 жыл:
379, 6265
№:
12%
№:
22%
Көрсеткіштің атауы:
-782, 75
1 жыл:
-964, 869
2 жыл:
-659, 1
3 жыл:
-686, 179
4 жыл:
-552, 272
5 жыл:
-489, 682
6 жыл:
-372, 783
7 жыл:
-291, 533
8 жыл:
-184, 639
9 жыл:
-133, 488
10 жыл:
-111, 409
№:
37
Көрсеткіштің атауы:
ПІН өзгертілмеген КОАҚТА үшін, %
1 жыл:
2 жыл:
3 жыл:
4 жыл:
5 жыл:
6 жыл:
7 жыл:
8 жыл:
16, 09965
9 жыл:
21, 01082
10 жыл:
22, 80092
11 жыл:
23, 81389
№:
38
Көрсеткіштің атауы:
Жоғары пайдаға ставка
1 жыл:
2 жыл:
3 жыл:
4 жыл:
5 жыл:
6 жыл:
7 жыл:
8 жыл:
0
9 жыл:
4
10 жыл:
8
11 жыл:
8
№:
39
Көрсеткіштің атауы:
Жоғары пайда сомасы, млн. дол
1 жыл:
2 жыл:
3 жыл:
4 жыл:
5 жыл:
6 жыл:
7 жыл:
8 жыл:
0
9 жыл:
22, 56469
10 жыл:
19, 80394
11 жыл:
9, 125179
№:
40
Көрсеткіштің атауы:
ПІН өзгертілген КОАҚТА үшін, %
1 жыл:
2 жыл:
3 жыл:
4 жыл:
5 жыл:
6 жыл:
7 жыл:
8 жыл:
9 жыл:
17, 23226
10 жыл:
19, 07479
11 жыл:
19, 73115
№:
41
Көрсеткіштің атауы:
Жоғары пайдаға ставка
1 жыл:
2 жыл:
3 жыл:
4 жыл:
5 жыл:
6 жыл:
7 жыл:
8 жыл:
9 жыл:
0
10 жыл:
0
11 жыл:
0
№:
42
Көрсеткіштің атауы:
Жоғары пайда сомасы, млн. дол
1 жыл:
2 жыл:
3 жыл:
4 жыл:
5 жыл:
6 жыл:
7 жыл:
8 жыл:
9 жыл:
0
10 жыл:
0
11 жыл:
0
№:
43
Көрсеткіштің атауы:
Өзіндік құн үлесі, млн. дол
1 жыл:
62, 27848
2 жыл:
84, 07595
3 жыл:
99, 64557
4 жыл:
71, 62025
5 жыл:
87, 18987
6 жыл:
77, 8481
7 жыл:
96, 53165
8 жыл:
80, 96203
9 жыл:
90, 3038
10 жыл:
93, 41772
11 жыл:
65, 39241
№:
44
Көрсеткіштің атауы:
Брутто пайда, млн. дол
1 жыл:
-30, 4521
2 жыл:
71, 54905
3 жыл:
184, 5547
4 жыл:
37, 67412
5 жыл:
95, 64382
6 жыл:
26, 57477
7 жыл:
142, 5852
8 жыл:
78, 19712
9 жыл:
164, 6367
10 жыл:
95, 07986
11 жыл:
61, 13965
№:
45
Көрсеткіштің атауы:
Нетто пайда, млн. дол
1 жыл:
-21, 3165
2 жыл:
50, 08434
3 жыл:
129, 1883
4 жыл:
26, 37189
5 жыл:
66, 95067
6 жыл:
18, 60234
7 жыл:
99, 80965
8 жыл:
54, 73798
9 жыл:
115, 2457
10 жыл:
66, 5559
11 жыл:
42, 79776
№:
48
Көрсеткіштің атауы:
Күрделі қаржының экономикалық тиімділігі
1 жыл:
-0, 38183
2 жыл:
-0, 1084
3 жыл:
0, 221974
4 жыл:
-0, 02396
5 жыл:
0, 144375
6 жыл:
0, 082356
7 жыл:
0, 187789
8 жыл:
0, 159315
9 жыл:
0, 256034
10 жыл:
0, 149344
11 жыл:
0, 078856
№:
49
Көрсеткіштің атауы:
Инвестициялық жобаның өтеу мерзімі, жыл
1 жыл:
БИ >ΣКОАҚТА
№:
50
Көрсеткіштің атауы:
Өнімнің тиімділігі, %
1 жыл:
-0, 34228
2 жыл:
0, 595704
3 жыл:
1, 296478
4 жыл:
0, 368218
5 жыл:
0, 767872
6 жыл:
0, 238957
7 жыл:
0, 962858
8 жыл:
0, 604995
9 жыл:
1, 158976
10 жыл:
0, 569263
11 жыл:
0, 431493
№:
51
Көрсеткіштің атауы:
Өндірістің тиімділігі, %
1 жыл:
-0, 02984
2 жыл:
0, 129718
3 жыл:
0, 37077
4 жыл:
0, 064611
5 жыл:
0, 126537
6 жыл:
0, 037763
7 жыл:
0, 216587
8 жыл:
0, 16093
9 жыл:
0, 354957
10 жыл:
0, 177039
11 жыл:
0, 098863
№:
53
Көрсеткіштің атауы:
Залалсыздық нүкте
1 жыл:
0, 503147
2 жыл:
1, 261486
3 жыл:
1, 525362
4 жыл:
1, 145427
5 жыл:
0, 761432
6 жыл:
0, 847118
7 жыл:
0, 939169
8 жыл:
1, 599028
9 жыл:
1, 757177
10 жыл:
1, 323231
11 жыл:
1, 038321
№:
54
Көрсеткіштің атауы:
Таза қалдық пайда, млн. дол
1 жыл:
-52, 2253
2 жыл:
227, 0073
3 жыл:
648, 8482
4 жыл:
113, 0695
5 жыл:
221, 4394
6 жыл:
66, 0848
7 жыл:
352, 9634
8 жыл:
252, 0103
9 жыл:
564, 1172
10 жыл:
247, 5492
11 жыл:
114, 0647
№:
55
Көрсеткіштің атауы:
Кумулятивті табыс, млн. дол
1 жыл:
2754, 929
2. ИНВЕСТ ЖОБАНЫҢ НЕГІЗГІ КӨРСЕТКІШТЕРІН ЕСЕПТЕУ
Қауіптің және бастапқы қаржыландыру көлемі өте үлкен мұнай, газ саласындағы бизнес үшін, компанияларда, жобаны қаражат құралдарының оңтайлы алынуымен бастау үшін қажетті ресурстары жоқ. Өте жоғары табысқа жеткізетін қаржыландыруды талдау үшін, компаниялар әртүрлі қаржыландыру мүмкіндіктерін бағалау жағдайларына жиі түседі.
Инвестициялық жобалаудың альтернативтерін экономикалық бағалауды жүзеге асыру, инвестициялық жобаны іске асыру барысында табылатын пайда мүмкіншіліктерін жүйелі анықтаумен және салыстырумен байланысты.
Нақты жағдайдағы инвестициялық альтернативтерді талдауда қарастырылып отырған жобалардың арасында шығындар, пайда және үнем көлемдері, шығындарды жүзеге асыру және пайданы табу мезгілдері жағынан айырмашылықтары болуы мүмкін. Айырмашылықтар жобаның өмір сүру мерзімінде, салықтық жағдайларында және берілген жоба бойынша шығындарға және табылатын табысқа эскалация және инфляция әсерінде де болуы мүмкін.
Егер осы факторлардың экономикалық әсерін сандық бағалауға жүйелі жақындау пайдаланбас, онда инвестициялық альтернативтерінің қайсысы жоғары экономикалық потенциялды екендігін бағалау өте қиынға түседі.
Бір долларға салымға пайда табу варианты бар инвестицияны таңдау үшін инвестициялық альтернативтерді бағалау әрбір менеджер немесе дербес инвестор үшін басты мақсат болып табылады.
2. 1 Табыстарды анықтауға арналған көрсеткіштер
1 тонна мұнайдың бағасын анықтау үшін мұнай тығыздығы керек:
3) 1 баррель мұнайдың бағасы =246/7, 9=31, 14 дол/баррель;
Кесте 2- 1 баррель мұнайдың бағасын анықтау
Көрсеткіш-
тің атауы
1 жыл
2 жыл
3
жыл
4
жыл
5
жыл
6
жыл
7
жыл
8
жыл
9
жыл
10
жыл
11
жыл
Көрсеткіш-тің атауы:
1 Тонна мұнайдың бағасы, дол. т
1 жыл:
246
2 жыл:
332, 1
3жыл:
393, 6
4жыл:
282, 9
5жыл:
344, 4
6жыл:
307, 5
7жыл:
381, 3
8жыл:
319, 8
9жыл:
356, 7
10жыл:
369
11жыл:
258, 3
Көрсеткіш-тің атауы:
1 баррель мұнайдың бағасы
1 жыл:
31, 13924
2 жыл:
42, 03797
3жыл:
49, 82278
4жыл:
35, 81013
5жыл:
43, 59494
6жыл:
38, 92405
7жыл:
48, 26582
8жыл:
40, 48101
9жыл:
45, 1519
10жыл:
46, 70886
11жыл:
32, 6962
Өндірілген өнімнің көлемі өнім көлемінің бірінші жылдың көлемінің пайыздық өзгерісінің қатынасымен анықталады.
=
Кесте 3 - Өндірілген өнім көлемін есептеу
Көрсеткіш-
тің атауы
1 жыл
2 жыл
3
жыл
4
жыл
5
жыл
6
жыл
7
жыл
8
жыл
9
жыл
10
жыл
11
жыл
Көрсеткіш-тің атауы:
1-ші жылға қарағанда мұнай өндіру-ң өзгеру темпі, %
1 жыл:
1, 4
2 жыл:
1, 85
3жыл:
2, 5
4жыл:
1, 75
5жыл:
1, 35
6жыл:
1, 45
7жыл:
1, 55
8жыл:
2, 1
9жыл:
2, 2
10жыл:
1, 9
11жыл:
1, 65
Көрсеткіш-тің атауы:
Мүнай өндіру көлемі, млн. т/жыл
1 жыл:
2, 45
2 жыл:
4, 5325
3жыл:
5, 0225
4жыл:
4, 2875
5жыл:
3, 3075
6жыл:
3, 5525
7жыл:
3, 7975
8жыл:
5, 145
9жыл:
5, 39
10жыл:
4, 655
11жыл:
4, 0425
2. 2 Негізгі іс-әрекеттен түскен табыс, Негізгі іс-әрекеттен түскен табыс ҚҚС-сіз
Негізгі іс-әрекеттен түскен табыс(НӘТТ) - бұл айналысқа түспейтін активтердің, негізгі қорлардың іске асуынан, биржада айналысқа түсетін бағалы қағаздардан, субсидиялардан және тағы да басқа іс-әрекеттен түсетін табыстар.
НӘТТ - бір тонна мұнайдың бағасы (Б) мен өндірілген өнім көлемінің көбейтіндісімен анықталады. НӘТТ келесі формуламен анықталады:
= *
Мұндағы: Б - бір тонна мұнайдың бағасы, дол/т;
Q - өндірілген мұнай көлемі, млн. т/жыл;
Кесте 4 - Негізгі іс-әрекеттен түскен табыс есебі
Жыл
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
Жыл:
1 тонна
мұнайдың бағасы, дол/т
1:
246
2:
332, 1
3:
393, 6
4:
282, 9
5:
344, 4
6:
307, 5
7:
381, 3
8:
442, 8
9:
356, 7
10:
369
11:
258, 3
Жыл:
өндірілген мұнай көлемі, млн. т/жыл
1:
2, 45
2:
4, 5325
3:
5, 0225
4:
4, 2875
5:
3, 3075
6:
3, 5525
7:
3, 7975
8:
5, 145
9:
5, 39
10:
4, 655
11:
4, 0425
Жыл:
НӘТТ, млн. дол
1:
602, 7
2:
1505, 243
3:
1976, 856
4:
1212, 934
5:
1139, 103
6:
1092, 394
7:
1447, 987
8:
1645, 371
9:
1922, 613
10:
1717, 695
11:
1044, 178
Жұмысымыздың келесі кезеңі негізгі іс-әрекеттен түскен табысты қосылған құн салығынсыз(ҚҚС-сіз) есептеу болып табылады. 2004 жылдың 1 қаңтарынан бастап Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес қосылған құнға салынатын салық мөлщерлемесі 15 пайызға тең және салық салынатын айналым мөлшеріне қолданылады. НӘТТ ҚҚС-сіз келесі формуламен анықталады:
=
Мұндағы: 1, 16279 - ҚҚС өтеу көэффициенті.
=
=
∑ ҚҚС= НӘТТ*0, 14
∑ ҚҚС= НӘТТ - НӘТТ ҚҚС-сіз
∑ ҚҚС= Б * Q * 0, 14
Кесте 5 - Негізгі іс-әрекеттен түскен табыс ҚҚС-сіз есебі
жыл
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
жыл:
Есептеу
1:
602, 7*0, 86
2:
1505, 243*0, 86
3:
1976, 856*0, 86
4:
1212, 934*0, 86
5:
1139, 103*0, 86
6:
1092, 394*0, 86
7:
1447, 987*0, 86
8:
1645, 371*0, 86
9:
1922, 613*0, 86
10:
1717, 695*0, 86
11:
1044, 178*0, 86
жыл:
НӘТТ ҚҚС-сіз
1:
518, 322
2:
1294, 509
3:
1700, 096
4:
1043, 123
5:
979, 6286
6:
939, 4586
7:
1245, 269
8:
1415, 019
9:
1653, 447
10:
1477, 218
11:
897, 9929
2. 3 Басқа да іс-әрекеттен түскен табыс, басқа да іс-әрекеттен түскен табыс ҚҚС-сіз
Басқа да іс-әрекеттен түскен табысқа кәсіпорынның негізгі өндірістік шаруашылығына тікелей қатысы жоқ кірістері мен шығыстары жатады. Мысалы оған қолданылмайтын құрал-жабдықтарды сатудан түскен табыстарды, басқа да жобаларға қатысудан түскен табыс үлесі мен дивидендтер, бағалы қағаздар бойынша пайыздар және т. б.
∑ ҚҚС= БӘТТ*0, 14
∑ ҚҚС= БӘТТ - БӘТТ ҚҚС-сіз
∑ ҚҚС= Б * Q * 0, 14
БӘТТ
= 1, 16279
Мұндағы: 1, 16279 - ҚҚС өтеу көэффиценті.
=
=
2. 4 Роялти
Қазақстан Республикасында қойнау пайдаланушыларға салынатын салықтардың бірі - роялти. Бұл салық міндетті түрде жылына бір рет ақшалай түрде қойнау пайдаланушылармен төленеді. Салық салу объектісі - өндірілген өнім көлемі, ақшалай түрде болып табылады. Роялти салық ставкасы мұнай өндіру көлеміне байланысты дифференциялды бөлінеді (1-6%) .
∑ Роялти= НӘТТ * Роялти салық ставкасы
∑ Роялти = Б * Q * 0, 05
= -
Кесте 6 - Негізгі іс-әрекеттен түскен табыс ҚҚС-сіз және роялтисіз есебі
жыл
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
жыл:
НӘТТ ҚҚС-сіз, млн. дол
1:
518, 322
2:
1294, 509
3:
1700, 096
4:
1043, 123
5:
979, 6286
6:
939, 4586
7:
1245, 269
8:
1415, 019
9:
1653, 447
10:
1477, 218
11:
897, 9929
жыл:
∑ роялти, млн. дол
1:
30, 135
2:
75, 26216
3:
98, 8428
4:
60, 64669
5:
56, 95515
6:
54, 61969
7:
72, 39934
8:
82, 26855
9:
96, 13065
10:
85, 88475
11:
52, 20889
жыл:
НӘТТ ҚҚС-сіз және роялтисіз, млн. дол
1:
488, 187
2:
1219, 247
3:
1601, 253
4:
982, 4763
5:
922, 6734
6:
884, 8389
7:
1172, 869
8:
1332, 751
9:
1557, 317
10:
1391, 333
11:
845, 784
2. 5 Жалпы жылдық жиынтық табыс, жалпы жылдық жиынтық табыс
ҚҚС-сіз, роялтисіз
Жалпы жылдық жиынтық табыс(ЖЖЖТ) - бұл негізгі іс-әрекеттен түскен табыс пен басқа да іс-әрекеттен түскен табыстың қосындысына тең. ЖЖЖТ келесі формуламен анықталады:
= +
Кесте 7 - Жалпы жылдық жиынтық табыс есебі
жыл
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
жыл:
НӘТТ, млн. дол
1:
602, 7
2:
1505, 243
3:
1976, 856
4:
1212, 934
5:
1139, 103
6:
1092, 394
7:
1447, 987
8:
1645, 371
9:
1922, 613
10:
1717, 695
11:
1044, 178
жыл:
БӘТТ, млн. дол
1:
120, 54
2:
__
3:
395, 3712
4:
__
5:
227, 8206
6:
__
7:
289, 5974
8:
__
9:
384, 5226
10:
__
11:
208, 8356
жыл:
ЖЖЖТ, млн. дол
1:
723, 24
2:
1505, 243
3:
2372, 227
4:
1212, 934
5:
1366, 924
6:
1092, 394
7:
1737, 584
8:
1645, 371
9:
2307, 136
10:
1717, 695
11:
1253, 013
= +
= -
ЖЖЖТ =
ҚҚС-сіз
Кесте 8 - Жалпы жылдық жиынтық табыс ҚҚС-сіз, роялтисіз есебі, млн. дол
жыл
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
жыл:
НӘТТ ҚҚС-сіз
1:
518, 322
2:
1294, 509
3:
1700, 096
4:
1043, 123
5:
979, 6286
6:
939, 4586
7:
1245, 269
8:
1415, 019
9:
1653, 447
10:
1477, 218
11:
897, 9929
жыл:
БӘТТ ҚҚС-сіз
1:
103, 6644
2:
__
3:
340, 0192
4:
__
5:
195, 9257
6:
__
7:
249, 0537
8:
__
9:
330, 6894
10:
__
11:
179, 5986
жыл:
∑ роялти
1:
30, 135
2:
75, 26216
3:
98, 8428
4:
60, 64669
5:
56, 95515
6:
54, 61969
7:
72, 39934
8:
82, 26855
9:
96, 13065
10:
85, 88475
11:
52, 20889
жыл:
ЖЖЖТ ҚҚС-сіз және роялтисіз
1:
591, 8514
2:
1219, 247
3:
1941, 273
4:
982, 4763
5:
1118, 599
6:
884, 8389
7:
1421, 923
8:
1332, 751
9:
1888, 006
10:
1391, 333
11:
1025, 383
= + -
Кесте 9 - Жалпы жылдық жиынтық табыс тазартылған, млн. дол
жыл
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
жыл:
ЖЖЖТ ҚҚС-сіз және роялтисіз
1:
591, 8514
2:
1219, 247
3:
1941, 273
4:
982, 4763
5:
1118, 599
6:
884, 8389
7:
1421, 923
8:
1332, 751
9:
1888, 006
10:
1391, 333
11:
1025, 383
жыл:
Инвесторға төленетін жалпы пайыз сомасы
1:
513, 8767
2:
513, 8767
3:
513, 8767
4:
513, 8767
5:
513, 8767
6:
513, 8767
7:
513, 8767
8:
513, 8767
9:
513, 8767
10:
513, 8767
11:
513, 8767
жыл:
ЖЖЖТ тазартылған
1:
77, 9747
2:
705, 3703
3:
1427, 396
4:
468, 5996
5:
604, 7224
6:
370, 9622
7:
908, 0463
8:
818, 8738
9:
1374, 129
10:
877, 4562
11:
511, 5058
2. 6 Күрделі қаржылар
Қазақстанның, сонымен қатар, шетелдің жеке және заңды тұлғалар инвестиция қызметінің өкілдері бола алады. Мысалға, ондай инвестицияларға несие желісінің ашылуы, қарыздар, гранттар мен техникалық көмек берулер жатады. Жүргізілген зерттеулер нәтижесі бойынша жасалынатын қорытынды - елімізде бар инвестиция көлемінің жетіспеушілігі анық. Бұл, республикаға шетел инвестицияларын тарту үшін қолайсыз режиммен байланысты деген ой тудырады. Мемлекеттік банк қражаттары шектеулі, бұл жағдай Қазақстандағы екінші деңгейдгі акционерлік, жеке, біріккен және коммерциялық банктер үшін де сипатты. Екінші деңгейдегі банктер макроэкономикалық тұрақсыздық жағдайында (инфляция, жұмыссыздық, өндірістің құлдырауы) тез арада табыс табу үшін қысқа мерзімді несиелер беруге бағдарланады. Коммерциялық банктер қаржы нарықтарындағы тұрақсыз жағдай мен инвестициялау тәуекелдіктерінің жоғарылау кезінде нақты секторды ұзақ мерзімді несиелеуге аз көңіл бөледі. Сонымен қатар, коммерциялық банктер көбінесе залалда қалады. Сонда, мемлекеттік те, коммерциялық банктер де ұлттық экономикаға әлеуетті инвестор бола алады.
Инвест жобадағы күтіліп отырған пайданы есептеу үшін пайдаланатын негізгі әдәсі, уақытты ескеретін ақша құны болып табылады.
Қолма-қол ақша ағымы әртүрлі уақыт кезеңінде келетін, күрделі қаржы салымы және қаржыландырумен байланысты кез келген шешім, уақыт факторын ескеретін ақша құнының концепциясын түсінуді талап етеді.
Қарыз немесе несиеге ақша ұсынылған кезде, төлем сомасы жай немесе күрделі процент пайдалану арқылы есептелінеді.
Процент мөлшерлемесі - бұл қарыз алушының, несие берушіге уақыт кезеңіндегі төлейтін қарыздың негізгі сомасынан проценті.
Жай процент - бұл тек қана негізгі қарыз сомасында төленетін процент.
Өнім көлеміне байланысты шығындар екі топқа бөлінеді: тұрақты және өзгермелі.
Тұрақты өндірістік шығындар -
өндірілген өнім көлемінің өзгеруіне байланыссыз тұрақты болып қалатын шығындар.
Өзгермелі өндірістік шығындар - өндірілген өнім көлемінің өзгеруіне байланысты өзгеріп отыратын шығындар.
2500*0, 7=1625 млн. дол -
қарыздалған құралдар;
2500*0, 3=875 млн. дол -
меншік құралдар;
Ұзақ мерзімге арналған инвест жобаның қарыздалған ақшаның инвесторға төленетін болашақтағы құнын анықтау.
FV
n(11)
= 1625*(1+0, 12) ^11=5652, 644млн. дол
FV
n
=5652, 644/11=513, 877 млн. дол
2. 7 Салық салынатын табыс (брутто табыс)
Салық салынатын табыс(ССТ) - жалпы жылдық жиынтық табыс тазартылғаннан өндірістік шығындарын және өткен жылдың заладарын айырмасына тең. Ол келесі формуламен анықталады.
= -
Кесте 10 - Салық салынатын табыс (брутто табыс), млн. дол
жыл
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
жыл:
ЖЖЖТ тазартылған
1:
77, 9747
2:
705, 3703
3:
1427, 396
4:
468, 5996
5:
604, 7224
6:
370, 9622
7:
908, 0463
8:
818, 8738
9:
1374, 129
10:
877, 4562
11:
511, 5058
жыл:
өндірістік шығындар
1:
152, 5823
2:
381, 0742
3:
500, 4699
4:
307, 0718
5:
288, 3805
6:
276, 5554
7:
366, 5789
8:
416, 5496
9:
486, 7375
10:
434, 8595
11:
264, 3488
жыл:
ССТ(БТ)
1:
-74, 6076
2:
324, 2961
3:
926, 926
4:
161, 5278
5:
316, 3419
6:
94, 40685
7:
541, 4674
8:
402, 3242
9:
887, 3918
10:
442, 5968
11:
247, 157
2. 8 Салық салынғаннан кейін табыс (нетто табыс)
Салық салынғаннан кейін табыс (нетто табыс) - салық салынатын табыстан (брутто табыс) 30% мөлшерлемесімен (Салық Кодексіне сәйкес) корпорациялық табыс салығын шегергенге тең.
=
= -
Кесте 11 - Салық салынғаннан кейін табыс (нетто табыс), млн. дол
