Қаржы - шаруашылық қызметті талдау

Пән: Қаржы
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 80 бет
Таңдаулыға:

КІРІСПЕ

Қазақстан Республикасы кәсіпорындарында, соңғы жылдары еліміздің экономикасының нарықтық қатынастарға өтуіне байланысты бухгалтерлік есептің әдістемесі мен тәжірибесінде түбегейлі өзгерістер болды.

Бухгалтерлік есеп стандарттары мен субьектілердің қаржы - шаруашылық қызметті шоттары Бас жоспарының 1997жылдың 1қаңтарынан қолданысқа енгізілуі және қаржылық есеп беру нысандарының халықаралық стандарт талаптарына сәйкестендірілуі нарықтық экономика жағдайына сай қаржылық талдаудың жаңа әдістемесін жасауды қажет етеді.

Есеп тіркемелерінде шаруашылық операцияларын жазып көрсетудің дәстүрлі бухгалтерлік қызметі, көптеген қаржылық ақпаратты пайдаланушылардың сұрақ тілектеріне толығынан жауап бере алмайтындығын тәжірибе көрсетті. Іскерлік шешімдер қабылдау үшін бұл ақпарат белгілі түрде өзгертілуі және өңделуі қажет. Қазіргі жағдайда бухгалтер қаржылық нәтиже қалыптастырудың әр түрлі әдістерін білуді, кәсіпорында қабылданған қаржылық стратегияны іс жүзіне асыруды қамтамасыз ететін есеп саясатын таңдап алып, соны басшылыққа ұсыну керек, яғни оның қызметінің аясы жай есепшіліктен қаржы жағдайын талдау ісі ажырамас бөлігі болып табылатын, қаржы менеджементіне дейін өсіп, айтарлықтай кеңейеді.

Қоғамда қаржылық талдау біреудің орынсыз тілегінен емес, өмірлік аса қажеттілік салдарынан туындады: салмақ, ұзындық өлшемін және есептеу жүргізбей, шаруашылық субьектінің мүліктік жағдайы мен оған әсер ететін себептерді білмей, табыс пен шығынды өзара салыстырмай, біріншісінің екіншісінен артық болуына қол жеткізбей шаруашылықты ойдағыдай жүргізу мүмкін емес.

Қай уақытта да болмасын бұл өте маңызды. Қазіргі қоғамның әкімшілік әміршілік жүйеден шығып, нарықтық қатынасқа ену кезеңінде оның мәнділігі одан әрі арта түседі. Басқаша айтқанда, жалпы мемлекеттік меншік жағдайында кеңінен орын алған ұқыпсыздықпен жауапкерсіздікті іскерлік, басқарушылық, қатаң орындаушылық тәртіп, ұқыптылық және үнемділікпен алмастыру - нарықтық экономиканың өзіне тән ерекшеліктері.

Нарықтық экономика оған қатысушылардың барлығынан ой жүйесі мен өзгеше іс әрекетті талап етеді. Ол зауыт қоймалар мен ашық аландарда, материалдар мен шикізаттың қисапсыз қорларының көгеріп, тот басып жатуына, яғни миллиондаған теңгенің доғарылып, бекерге ысырап болуына жол бере алмайды. Кәсіпорын мүлкіне салынған әрбір теңге жаңа табыс әкелу үшін осы қорларды қозғалысқа келтіреді. Жасанды көрсеткіш пен жоспар үшін жұмыс істеу келмеске кетеді.

Қазіргі уақытта болып жатқан нарықтық қатынастар кәсіпорындардың шаруашылықты жүргізуші субьект ретінде құқық жағдайларын едәуір нығайтып, олардың көптеген өндірістік және қаржылық мәселелерді өз бетінше шешуіне мол мүмкіндік ашты. Атап айтқанда, ішкі және сыртқы рынокта білікті серікті таңдауға қол жетті, өйткені болашақтағы бірлескен іс әрекеттің тиімділігі осыған байланысты болады. Кәсіпорындар бұрынғыдай жоғары жақтың жөн сілтеуімен емес, контрагенттерді қазіргі кезде өз қалауы бойынша алады. Олардың өздеріне іскер серіктерді қаншалықты дәл және қателіксіз таңдауымен нарықтық қатынастар негізінде мүмкіндігінше тез және дұрыс бағдар тауып, оны ұстануына қарай жұмыстарының тиімділігі әр түрлі болады. Басқаша сөзбен айтқанда, шаруашылықты жүргізуші субьектілердің қызметінің жетістектері басқару деңгейіне, қабылданған шешімдердің обьективтілігі, нақтылығы, шұғылдылығы мен ғылыми негізделуіне тікелей тәуелді. Үйлесімді шешімдердің қабылдануы, материалдық, еңбек және қаржы ресурстарын тиімді пайдаланып, еліміздің зкономикалық өсуіне бағытталатыны белгілі.

Нарық жағдайында кәсіпорынның өміршендігінің кепілі мен жай күйінің орнықтылығының негізі оның қаржы тұрақтылығы болып табылады. Ол ақша қаражатын еркін орын алмастыра отырып қолданып, тиімді пайдалану жолымен өнімді өндіру мен сатудың үздіксіз процессін қамтамасыз ете алатын өзінің қаржы ресурстары жағдайын көрсетеді.

Кәсіпорынның қаржы тұрақтылығын бағалау, обьективті, ғылыми негізделген және үйлесімді басқару, өндірістік, әсіресе қаржылық шешімдер қабылдау үшін оның қаржы - шаруашылық қызметін талдау қажет. Тек терең және ұқыпты талдау негізінде ғана оның қызметін обьективті бағалап, кәсіпорынның қаржылық тұрақтылығын нығайту немесе жақсарту және оның іскерлік белсенділігін арттыруға бағытталған басқару шешімдерін қабылдау үшін, басшылыққа нақты ұсыныстар беруге болады.

Отандық талдау әдебиеттерінде қаржылық талдау мәселесі аз зерттелген, сондықтан оның прогрессивті әдістері әзірше бізде ойдағыдай қолданыс таба алмай отыр. Ал бұл кәсіпорын қызметінің қаржылық нәтижесі мен экономикалық дамуына, ең ақырында еліміздің экономикалық өсуіне кері әсерін тигізеді.

Нарықтық жағдайға көшу есеп беруді дамытуды ғана емес өнеркәсіптің қаржылық жағдайын бағалауды да өзгертуге әкеліп соқты. Қаражаттың тиімді жұмсалуы қандайда бір өнеркәсіпке өз қаражатын тиімді жұмсағысы келген инвестор немесе бағалы қағаздардан дивидент алып отыратын акционер сол өнеркәсіптің қаржылық жағдайы туралы мәліметтер жинайды.

Қазіргі заманғы өнеркәсіптің шаруашылық жағдайын талдау екіге бөлінеді басқару және қаржылық талдау. Олар өзара ерекшеленеді.

Экономистер арасында өнеркәсіптің қаржылық жағдайының сапалық және сандық көрсеткіш туралы сұраққа бір пікірге келмейді.

Алдыңғы қатарлы экономистердің әр түрлі талдау әдістерін қарай отырып осы дипломдық жұмысымда өндірістің қаржы - шаруашылық жағдайына талдау жасадым.

Зерттеудің мақсаты: Өндірістің қаржы - шаруашылық қызметін талдаудың басты мақсаты болып, яғни өнеркәсіптің қаржылық жағдайын көрсететін көрсеткіштер санын білу болып табылады. Өндірісті басқаруда басты шешім қабылдау үшін басқармаға үнемі есеп беру нәтижесін біліп отыру қажет.

Қазіргі уақытта, экономиканың нарықтық қатынасқа өтуі, кәсіпорынның дербестігі, олардың экономикалық және заңдылық міндеттемелері жоғарлайды. Шаруашылық субьектілерінің қаржылық тұрақтылығының мәні тез қарқынды өседі. Осының барлығы қаржы жағдайының, ақша қаражаттарын пайдалану және орналастыру талдауының ролін жоғарлатады.

Талдау өзімен бірге фирманың жұмыс істеуінің қаржылық жағдайын анықтау мақсатында функционалдық басқаруды қамтамасыз етеді. Қойылған мақсатқа байланысты талдау кәсіпорын қызметінің әр түрлі аспектілеріне байланысты жасалуы мүмкін. Қаржы - шаруашылық қызметті талдау негізінде аналитикалық зерттеулерді және тәртіптерді анықтайтын талдау әдістері жатады. Қаржы - шаруашылық қызметті талдаудың тәртіпті жағын бөлшектеу ақпараттық қамту мен таңдалған талдау бағытына байланысты.

Қаржы - шаруашылық қызметті талдау осындайларды істеуді қамтамасыз етеді:

-кәсіпорынның қаржылық экономикалық жағдайын бағалауға және оның қойылған мақсаттарға қатынасын бағалауға мүмкіндік береді.

-шаруашылық субьектінің экономикалық потенциалын көтеру.

-қаржылық - шаруашылық қызметтінің нәтижелігін анықтау.

-өндірістің тиімділігін жоғарылату шараларын ойлап табу және басқару, тағы басқалары.

Осылайша, қаржы - шаруашылық қызметті талдау кәсіпорынның қажетті бөліктерінің бірі болып табылады. Қаржы - шаруашылық қызметті талдау ағымдағы жағдайды реттеуге мүмкіндік беретін, келешекте кәсіпорынның дамуын анықтайтын экономикалық өміріне тікелей әсер ететін құрал.

Соңғы кездері қаржы - шаруашылық қызметті талдау ҚР кәсіпорындарын басқаруда кең қарқынды дамып келеді, бұл кәсіпорын қызметінің тиімділігін көтеруге және экономикалық өсуін қамтамасыз етеді.

Бұл жұмыста өндірістін қаржы - шаруашылық қызметті талдау бухгалтерлік есеп беру мәліметтері бойынша жүргізілген.

Зерттеу нышаны: Дипломдық жұмысымдағы зерттеу нышаны : «Құлсарымұнайгаз» өндіру басқармасы болып табылады. «Құлсарымұнайгаз» өндірістік басқармасы Атырау облысы, Жылыой ауданындағы ескі кәсіпорыны болып табылады. Бұл мекеме казіргі таңда «ҚазМұнайГаз» Ашық Акционерлік Қоғамының жалпы ережесімен және жарғысымен жүргізіледі.

Дипломдық жұмысымның басты мақсаты:

1 Өнеркәсіптің қаржы - шаруашылық қызметінің теориялық негіздері.

2 «Құлсарымұнайгаз» өндіру басқармасы 2004-2006 жылдарға жүргізілген қаржы - шаруашылық қызметін талдау.

3 «Құлсарымұнайгаз» өндіру басқармасының қаржы - шаруашылық қызметін жетілдіру жұмыстарын жүргізу.

1 ҚАРЖЫ - ШАРУАШЫЛЫҚ ҚЫЗМЕТТІ ТАЛДАУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ .

Қаржы - шаруашылық қызметтің мәні және оны талдаудың мақсаты.

Нарықтық қатынастары жағдайында кәсіпорының қаржылық шаруашылық қызметін талдаудың маңызы өте зор. Бұл кәсіпорындардың тәуелсіздікке ие болуымен, сондай ақ олардың меншік иелері, жұмысшылар, коммерциялық серіктестер және басқа контрагенттер алдына өзінің өндірістік кәсіпкерлік қызметінің нәтижелері үшін толық жауапкершілікте болумен байланысты.

Кәсіпорының қаржы - шаруашылық қызметін талдау жөніндегі сұрақтарды қарастырмас бұрын, «қаржылық жағдай» дегеніміз немесе «қаржылық жай күй» дегеніміз не, соны анықтап алған жөн. Соңғы жылдары шығарылған арнайы әдебиеттерде бұл ұғым әртүрлі түсіндіріледі. Профессор А. Д. Шеремен «Кәсіпорының қаржылық (активтер) жағдайы қаржыны талдау, пайдалану және оны қалыптастыру көздерімен (меншік капитал және міндеттемелер, яғни пассивтер) сипатталады» деп жазған.

Профессор Н. А. Русак бұл ұғымды былайша анықтайды: «Кәсіпорының қаржы - шаруашылық қызметі қаржы ресурстарын жасау, тарату және пайдаланумен сипатталады. Кәсіпорының қаржылық жағдайы кәсіпорынның қалыпты өндірістік, коммерциялық және басқа да қызмет түрлері үшін қажетті қаржы ресурстарымен қамтамасыз етілуімен және оларды мақсатқа сай, тиімді тарату және пайдаланумен, сондай ақ басқа шаруашылық субъектілермен қаржылық қарым қатынаста болу, төлеу қабілеттілігі және қаржылық тұрақтылықпен сипатталады. Кәсіпорынның уақытылы төлеу мүмкіндігі оның қаржылық жағдайының жақсылығын көрсетеді».

В. М. Радионова мен М. А. Федотова кәсіпорының қаржы - шаруашылық қызметі «қаржы ресурстарының қалыптасумен, таратылуы және пайдаланумен көрсетіледі» деп жазады.

М. Н. Крейнина, А. И. Ковалев және В. П. Привалов қаржылық жағдай ұғымын былайша түсіндіреді:

«Қаржылық жағдай - бұл қаржы ресурстарының қолда барын, үлестіріп таратылуы және пайдалануын сипаттайтын көрсеткіштер жиынтығы».

Профессор И. Т. Балабанов «Шаруашылық субьектісінің қаржылық жағдайы- бұл оның қаржы бәсекелестік қабілеттілігіннің сипаттамасын (яғни төлем қабілеттілігі, несие қабілеттілігі) қаржы ресурстары мен капиталды пайдалану, мемлекет алдында және басқа да шаруашылық субьектілерінің алдында өз міндеттемелерін орындау. Шаруашылық субьектісінің қаржылық жағдайын талдаудың келесі түрлерін жүргізеді: табыстылық пен рентпбельділік, қаржылық тұрақтылық, несие қабілеттілігі, капиталды пайдалану, валюталық өзін- өзі өтеу»- деп жазады.

С. А. Стуков осы ұғым бойынша өзінің көз қарасын келесі сөздермен баяндайды: «Кәсіпорынның қаржы - шаруашылық қызметі - бұл бірқатар көрсеткіштермен сипатталатын оның саулығы мен өмір сүру қабілеттілігін кешенді түрде бағалау».

Жоғарыда берілген анықтамалар қарастырылып отырған ұғым мәнін жеткілікті дәрежеде ашпайды, бірақ олардың әрқайсысында бұл ұғымды дәлірек анықтауға мүмкіндік беретін ұғымды тұжырымдар бар. Бірқатар түрлі әдәстермен есептелетін бірыңғай көрсеткіштерге қарағанда (мысалы, еңбек өнімділігі, қор қайтарымдылығы, өзіндік құн, жалпы табыс, тиімділік) қаржылық жағдай түрлі көрсеткіштерді есептеу нәтижесінде және олардың жалпы бағалауға тигізетін әзерін зерттеу негізінде анықталатыны анық. Қорыты келе, кәсіпорынның қаржылық жағдайы әлсіз және өмір сүру қабілеті жоқ кәсіпорындарға аяусыз қарайтын бәсекелі нарықтық экономика жағдайындағы кәсіпорынның сенімді болуын, тұрақтылығын және келешегі барлығын куәландыруы тиіс.

Біздің көз қарасымыз бойынша, сенімділік кәсіпорын жұмысының үздіксіздігін және оның төлеу қабілеттілігін көрсетеді.

Осы берілген түсініктерге сүйене отырып, біз бұл ұғымды былай анықтауды ұсынамыз:

Кәсіпорынның қаржы - шаруашылық қызметі осы кәсіпорынның белгілі бір кезеңдегі қаржылық тұрақтылығын және оның өз шаруашылық қызметін үздіксіз жүргізу мен өзінің қарыз міндеттемелерін уақытылы өтеу үшін қаржы ресурстарымен қамтамасыз етілуін көрсетеді.

Ал кәсіпорынның қаржылық тұрақтылығы нені білдіреді? Бұл сұраққа да арнайы оқулықтарда түрліше түсіндіріледі. Бір авторлар қаржылық тұрақтылықты «өз қаражаттарын шебер пайдалану қабілеттілігі, жұмыс процесінде үздіксіздігін қамтамасыз ететін қаржынық жеткілікті болуы» деп түсіндіріледі. Қаржылық тұрақтылық-меншікті және қарыз қаражаттарының байланысы деп жазады.

Енді біреулер «өз қаражаттары есебінен активтерге (негізгі қорлар, материалық емес активтер, айналым қаражаттары) жіберілген қаражаттарды жабатын, сондай ақ өтелмеген дебиторлық және кредиторлық қарыздарға жол бермейтін және де өз міндеттемелерін уақтысында қайтаратын шаруашылық субьектілері қаржылық тұрақты болып табылады» деп жазады.

Бұл ұғымды А. Д. Шермет пен Р. С. Сайфуллин өте ықшам түрде анықтайды. Олардың ойынша «Қаржылық тұрақтылық-бұл әрдайым төлем қабілттілігін кепілдендіретін кәсіпорынның белгілі бір шоттар жағдайы».

В. М. Родинова мен М. А. Федотова бұл ұғымды келесідей түсіндіреді: «Кәсіпорында тұрақты қалыптасқан табыстың шығыннан артуының өзіне тән айнасы - қаржылық тұрақтылық болып табылады. Ол ақша қаражаттарын еркін пайдаланып, оларды тиімді қолдану арқылы өндіру мен өнімді өткізу процесінің үздіксіздігін қамтамасыз ететін, сондай ақ кәсіпорынды кеңейтуге және жаңартуға қажетті шығындарын қаржыландыратын кәсіпорынның қаржы ресурстық жағдайын сипаттайды. Қаржылық тұрақтылық кәсіпорынның жалпы тұрақтылығының негізгі бөлігі болып табылады». Осы еңбегінде бұл авторлар одан әрі мына анықтаманы келтіреді.

«Кәсіпорынның қаржылық тұрақтылығы - бұл тәуекелділіктің мүмкін болатын деңгейінде төлнм қабілеттілігі мен несие қабілеттілігін сақтай отырып, табысты өсіру негңзінде қаржыны тарату мен пайдалану арқылы кәсіпорынның дамуын көрсететін қаржы ресурсының жағдайы». [1]

В. Г. Артеменко мен М. В. Беллендир бұл ұғымды былай түсіндіреді: «Қаржылық тұрақтылық - бұл табыстың шығыннан тұрақты дәрежеде артуы. Ол ақша қаражаттарын еркін пайдалануды қамтамасыз етеді және оларды тиімді пайдалану арқылы өндіру және өнімді сату процессінің үздіксіз болуына жағдай жасайды. Сондықтан да қаржылық тұрақтылық барлық өндіріс шаруашылық қызметі процесінде қалыптасады және кәсіпорынның жалпы тұрақтылығының негізгі бөлігі болып табылады». Ал кәсіпорынның жалпы қаржылық тұрақтылығы, ол ең алдымен әрдайым табыстың шығыннан артуын қамтамасыз ететін ақша ағымының қозғалысын көрсетеді. Нарық жағдайында ол ең бірінші өнімді өткізуден түсетін табыстың тұрақтылығын талап етеді және оның мөлшері мемлекетпен, жабдықтаушылармен, несие берушілерімен, жұмысшылармен және тағы басқалармен есеп айырысу үшін жеткілікті дәрежеде болуы тиіс. Сонымен қатар кәсіпорынның одан әрі дамуы үшін барлық есеп айырысулар мен барлық міндеттемелер орындағаннан кейін, осы кәсіпорында өндірісті дамытуға, оның материалдық техникалы базасын жаңартуға және де әлеуметтік климатты жақсартуіға және басқаларға мүмкіндік беретіндей дәрежеде табыс қалуы қажет.

Айта кету керек, біз қаржылық тұрақтылық ұғымын қарастырғанда соңғы айтылған авторлардың көзқарастарын бөлек қарастырдық, әйткенмен біз олардың кейінгі шешімдермен келісе алмаймыз. «Қаржылық тұрақтықтың мәні - қаржы ресурстарын тиімді қалыптастыру, тарату және пайдаланумен анықталады» - деп жазады В. Т. Артеменко мен М. В. Беллендир.

Біздің ойымызша бұл ұғымды А. Д. Шеремет мен В. С. Сайфулин дәлірек және анығырақ түсіндіреді. Олар қаржылық тұрақтылықтың мәні - бұл қорлар мен шығындардың қалыптасу көздеріне қамтамасыз етілуі деп түсіндіріледі.

Э. А. Макарьян мен Г. П. Герасименко да дәл осындай көзқараста. «Кәсіпорынның өз міндеттемелері бойынша есептеу мүмкіндігі» немесе «Сауда, несие және басқада төлем сипатындағы операциялардың нәтижесінде пайда болаты кәсіпорының төлем міндеттемелерін уақытылы және толық орындау мүмкіндігін көрсететін төлем қабілеттілігі, қаржылық тұрақтылықтың сыртқы көрінісі болып табылады». Кәсіпорынның жұмысы нарық жағдайына өтумен бірге оның қаржылық жағдайы және оны сауықтыру жолдарын іздеу жөніндегі сұрақтар да шиелінісе түсті.

Кәсіпорынның қаржылық тұрақтылық жағдайына көптеген факторлар әсер етеді, оларды В. М. Радионова және М. А. Федотова келесідей түрлерге жіктейді:

1) пайда болу орнына байланысты - ішкі және сыртқы;

2) нәтижесінің маңыздылығына байланысты - негізгі және негізгі емес;

3) құрылысы бойынша - қарапайым және күрделі;

4) әрекет ету уақыты бойынша - тұрақты және уақытша.

Ішкі факторлар кәсіпорынның өзінің жұмысын ұйымдастыруына байланысты болады, ал сыртқы факторлар кәсіпорын еркіне бағынышты емес.

Негізгі ішкі факторларды қарастырайық. Кәсіпорынның тұрақтылығы ең бірінші өндіріс шындарымен үздіксіз байланысқан өндірілген өнім мен көрсетілген қызметтің құрамы мен құрылымына тәуелді. Сондай ақ, тұрақты және айналым шығындар арасындағы өатынас маңызды болып табылады.

Байланысқан қаржылық тұрақтылығының маңызды факторларының бірі - активтердің тиімді құрамы мен құрылымы, сондай ақ кәсіпорынның басқару стратегиясын дұрыс таңдап алуы болып табылады. Ағымдағы активтерді басқару өнері - кәсіпорын шотында оның ағымдағы жедел қызметі үшін қажет болатын қаржының ең төменгі сомасын ұстаудан тұрады.

Қаржылық тұрақтылықтың ішкі, маңызды факторларының бірі - бұл қаржы ресурстарының құрамы мен құрлымы, оларды басқару стратегиясы мен тактикасының дұрыс таңдалынып алынуы. Кәсіпорынның өз қаржы ресурсы, соның ішінде таза табысы қаншалықты көп болса, соншалықты ол өзін жайлы сезіне алады.

Сонымен бірге тек таза табыстың көлемі ғана емес, сонымен қатар оны тарату құрылымы, әсіресе өндірісті дамытуға бағытталған бөлігі де өте маңызды болып табылады.

Қаржылық тұрақтылығына қарыздық капиталдар нарығындағы қосымша жұмылдырушы қаражаттар үлкен әсерін тигізеді. Кәсіпорын ақша қаражаттарын қаншалықты көп тартатын болса, оның қаржылық мүмкіндіктері де соншалықты жоғары болады, алайда, сонымен бірге қаржылық тәуекелділік те өседі- яғни кәсіпорын өз кредиторларымен уақытында есептесе ала ма, жоқ па?-деген қауіп туады.

Және де бұл жерде кәсіпорынның төлеу қабілеттілігін қаржылық кепілінің бір түрі ретінде резервтерге үлкен роль берілген.

Жоғарыда айтылғандарды қорыта келе, кәсіпорынның қаржылық тұрақтылығына әсер ететін мынадай ішкі факторларды атап көрсетуге болады:

- кәсіпорынның салалық топқа жатуы.

- шығарылатын өнімнің құрылымы және оның жалпы төлем қабілеттілігі бар сұраныстағы үлесі.

- төленген жарғылық кпиталдың мөлшері.

- шығындардың көлемі, олардың ақшалай табыспен салыстырғандағы динамикасы.

- қорлар мен резервтерді, олардың құрамы мен құрылымын қоса алғандағы мүлік пен қаржы ресурстарының жағдайы.

- кәсіпорындарды басқару тиімділігі.

Сыртқы факторларға шаруашылық жүргізудің экономикалық жағдайының әсері, қоғамда үстемдік етуші техника мен технология, төлеу қабілеті бар сұраныс және тұтынушылар табысының деңгейі, ҚР үкіметінің салық және несие саясаты, кәсіпорынның қызыметін бақылау жөніндегі заң актілері, сыртқы экономикалық баланс және тағы басқалар жатады.

Кәсіпорынның тұрақты қаржылық жағдайын қалыптастыруда оның өз контрагенттерімен (салық органдары, банктер, жабдықтаушылар, сатып алушылар, акционрлер және тағы басқалар) өзара қарым - қатынасы үлкен әсер етеді. Сондықтан да серіктестермен реттелген іскерлік қатынаста болу - жақсы қаржылық жағдайдың бірден - бір шарты болып табылады. Әрине акционерлер өз жинақ қорларын тұрақты тиімділікке ие және дивиденттерді ұқыпты төлейтін қаржылық тұрақты кәсіпорындарға салады. Инвестициялық тартымдылығы болу үшін, тек бүгінгі күн ғана емес, болашақта да кәсіпорынның қаржылық жағдайы көршісіне қарағанда жақсы болуы тиіс.

Сондай - ақ, бұл жыл сайын өз облигациясы бойынша белгілі бір пайызбен алғысы келетін, ал заем мерзімі біткен уақытта - облигация құнын толық өтеуді талап ететін облигация иелеріне де қатысты. Кез келген коммерциялық кәсіпорын сияқты банктер де өз несиелерімен тәуекел ете отырып несие алушының өз қарызын уақытында және толық өтеуін қалайды, сондықтан оны беру туралы шешім қабылдай отырып, кез келгенбанк қз клиентінің қаржылық жағдайын және бұл қарыздың қамтамасыз етілуін тексереді. Басқаша айтқанда, кәсіпорынның қаржылық жағдайы банктер осы кәсіпорынға несие беру орынды ма, жоқ па, ал бұл сұрақты дұрыс шешкен жағдайда - қандай пайызбен және қанша мерзімге дейін сұрақтарды шешудегі негізгі белгі болып табылады. [23]

Жабдықтаушылар мен тұтынушылар сенімді және төлем қабілеттілігі жоғары кәсіпорындармен келісім шартқа үлкен ықыласпен отырады. Тіпті қаржы органдары, әсіресе салық инспекциясы кәсіпорынның жағдайы тұрақты болғанын қалайды, себебі тек осындай кәсіпорын ғана салықтар мен басқа да міндетті төлемдерді уақытылы және толық төлей алады.

Осылайша, қаржылық шаруашылық қызмет кәсіпорынның бәсекелестік қабілетін және оның іскерлік қарым - қатынастағы позициясын анықтайды, кәсіпорынның өзінің және оның серіктестерінің қаржылық және басқа қатынастар тұрғысындағы экономикалық қызығушылықтары қаншалықты дәрежеде кепілдендірілгеннін бағалайды. Кәсіпорынның қаржылық шаруашылық қызметінің объективті дұрыс бағасын алудың ең жақсы тәсілі, бұл - талдау, ол кәсіпорынның даму бағытын бақылауға, оның шаруашылық қызметіне кешенді түрде баға беруге мүмкіндік береді және осындай жолмен басқарушылық шешімдерді өңдеумен кәсіпорынның өзінің өндірістік кәсіпкерлік қызметі арасында байланстырушы қызметін атқарады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.