Коммерциялық банктердің депозиттік операциялары жайлы

Пән: Банк ісі
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 67 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ

Кіріспе. . 3

1. Коммерциялық банктердің депозиттік операцияларының негіздері . . . 5

1. 1. Банктік депозиттік операциялардың экономикалық мәні, түрлері . . . 5

1. 2. Банктік ресурстарды қалыптастырудағы депозиттің қызметі . . . 10

1. 3. Шетел тәжірибесіндегі көрсетілетін банктің депозиттік қызметтері . . . 14

2. Қазақстан Республикасындағы коммерциялық банктердің депозиттік нарығын талдау(Қазақстан Халық Банкі тәжірибесінде) . . . 19

2. 1. Екінші деңгейлі банктердің депозиттік нарығын талдау. 19

2. 2 (Қазақстан Халық Банкінің депозиттік портфелінің құрылымын талдау . . . 32

3. Қазақстан Республикасындағы банктердің депозиттік операцияларын дамыту жолдары . . . 38

3. 1. Депозиттік портфельді басқару және ондағы тәуекелдерді азайту жолдары . . . …. . 38

3. 2. Қазақстан Республикасындағы депозиттерді сақтандыру жүйесінің даму келешегі . . . …. . 46

Қорытынды . . . …. . 56

Қолданылған әдебиеттер . . . …. 65

Кіріспе

ҚР Президентінің 2008 жылғы 7 ақпандағы халыққа жолдауында банк секторының бәсекелестік қабылеттігі мен тұрақтылығын арттыру міндетін белгілей отырып, банктерге мемлекеттік қолдаудың біржақты бола алмайтындығын, яғни тәуекелдердің өздеріне тиесілі бөлігін алуға тиістігін, сондай-ақ банктердің акционерлері өздерін дамытуы үшін қосымша ресурстар тартқысы келмесе немесе оған қабылетсіз болса, ондай кезде мемлекет қажетті шаралар қолдануға дайын болу керектігін басып айтты/1/.

Мемлекет басшысының алға қойған мақсаттарын орындау - Үкіметтің басты міндеті. Оны іске асыру үшін 200-2010 жылдарға арналған Үкімет бағдарламасы жасалып бекітілді. Бұл бағдарлама бойынша резиденттердің депозиттері 1654 млрд. теңгеден 2008 жылы 3525 млрд теңгеге өсуі жоспарлануда.

Банктің депозиттік қызметі - қазіргі нарық жағдайында өте үлкен мәнге ие болып отыр. Себебі, мұндай қызметтің дамуы халық үшін, тіпті жалпы экономикалық қатынастар үшін оң әсерін тигізеді. Сондықтан, диплом жұмыстың мақсаты - коммерциялық банктердің депозиттік операцияларын қарастырып, талдау жүргізу, депозиттік операциялардың даму жолдарын белгілеу болып табылады.

Бұл жұмыстың міндеттеріне келетін болсақ келесідей міндеттерді белгілеуге болады :

Банктік депозиттік операциялардың мәні мен түрлерін анықтау;
Банктік ресурстардың құрамындағы ең арзан ресурс-депозитті қарастыру;
Дамыған шет мемлекеттердің банктік тәжірибесіндегі депозиттік операцияларды қарастыру;
Қазақстан Республикасының депозиттік нарығына талдау жасап, коммерциялық банктердің депозиттік портфелінің құрылымына талдау жүргізу;
Депозиттік портфельдегі тәуекелдерді азайту жолдарына қатысты және жеке тұлғалардың депозиттерін сақтандыру жүйесіне қатысты ұсыныстарды белгілеу.

Жалпы “банктік қызмет” біздің өмірімізбен үздіксіз байланыста болып тұрады. Оның әртүрлі болуы халық үшін, оың ішінде бұл қызметтерді таңдауда және банк үшін, ол қызметтерді ұсынуда өзара тиімді болу керек. Себебі, банк өзінің клиенттерге ұсынылатын қызметтер ауқымын кеңейтеді, ал біз, тұтынушылар ретінде, өздеріміздің мүмкіндігімізге және ниетімізге сәйкес сол қызметтерді тұтынамыз. Яғни, банктер өздерінің операцияларының ауқымын және клиенттерге көрсетілетін қызметтер ауқымын кеңейту арқылы банктер өздерінің табыстылық базасын ұлғайтып, рентабельділігін және бәсекелестік қабілеттілігін өсіреді. Сондай-ақ бұл жерде, банктік қызметтер ұсынылған кезде банктер үшін ол минималды шығындарды қарастыруы қажет.

Банктік қызметтер нарығында бәсекелестік өте үлкен орынға ие. Ал ол өз кезегінде қызмет көрсетудің сандық және сапалық сипатына әсер етеді. Яғни, бұны маркетингтік зерттеулер нәтижесінде анықтайды. Себебі, бәрімізге белгілі, маркетингтік зерттеу банктің бүкіл операцияларына қатысты зерттеулерді жүргізп, банктің артықшылықтары мен кемшіліктері анықталады.

Халыққа көрсетілетін дәстүрлі (спецификалық) қызметтерді көрсетумен қатар - депозиттерге халықтың уақытша бос ақшалай қаражаттарын тарту, несиелер беру және есеп-айырысу - кассалық операцияларын жүргізумен қатар, қазіргі кездегі коммерциялық банктеріміз электронды қызметтерді, клиенттердің өтінішіне байланысты маркетингтік зерттеулер жүргізу, валюталық операцияларды, сондай-ақ басқа да қаржылық қызметтерді ұсынып отыр .

Бұл диплом жұмысы 3 негізгі тарау, кіріспе және қорытындыдан тұрады.

1. Коммерциялық банктердің депозиттік операцияларының негіздері

1. 1. Банктік депозиттік операциялардың экономикалық мәні

Депозиттік операциялар активті және пассивті болып бөлінеді. Активті депозиттік операциялар - банктің уақытша бос ақша қаражаттарын басқа корреспондент-банктердегі шоттарда орналастыруымен байланысты операциялар. Олар банктің өтімді активтері ретінде, яғни жалпы активтердің өте аз бөлігін алады.

Пассивті депозиттік операциялар - бұл клиенттердің уақытша бос ақша қаражаттарын белгілі уақытқа және пайыз төлеу шартымен тартумен байланысты операциялар. Бул операциялар көмегімен тартылған депозиттер пассив жағының көп бөлігін алады жэне банктік ресурстарын қалыптастырудың негізгі көзі. .

Қазіргі банктік тәжірибеде салымдардың, депозиттердің және депозиттік емес ресурстардың шоттарының әр түрлері кездеседі. Бұл банктердің жоғарғы бәсекелестік нарықта банк қызметтеріне деген клиенттер топтарының сұранысын қанағаттандыруға және олардың қаражаттары мен уақытша бос қаражаттарын банктік шоттарға тартуға ұмтылуына жағдай жасайды.

Экономикалық мазмұнына қарай депозиттерді мынадай топтарға бөледі:

- талап етуіне дейінгі депозиттер;

- мерзімді депозиттер;

- жинақ салымдары;

- бағалы қағаздар.

Сондай-ақ, оларды төмендегідей белгілеріне байланысты жіктеуге болады:

- мерзімдеріне қарай;

- салым иелерініц категоршларына қарай;

- қаражаттарды салу және кайтарып алу шартына қарай;

- пайыз төлеу тәсіліне қарай;

- банктің активтік операциялары бойынша жеңілдіктер алуына қарай;

басқа.

Салым иелерінің категорияларына байланысты депозиттік шоттар мынадай түрлерге бөлінеді:

- жеке тұлғалардың шоттарына;

- кәсіпорындар және акционерлік қоғамдардың шоттарына;

- жергілікті билік ұйымдарының шоттарына;

- қаржылық мекемелердің шоттарына;

- шетелдік азаматтарының шоттарына.

Талап етуіне дейінгі депозиттер - бұл салым иелерініц бастапқы талап етуіне байланысты әр түрлі төлем кұжаттар арқылы қолма-қол ақшаларын алатын әр түрлі шоттардагы қаражаттар.

Отандық банктік тәжірибеде талап етуіне дейінгі депозиттерге мыналар жатады:

- мемлекеттік, акционерлік кәсіпорындардың, сондай-ақ әр түрлі шағын коммерциялық қүрылымдардың ағымдық шоттарындағы сақталатын қаражаттары;

- әр түрлі мақсатқа тағайындалған қорлардың каражаттары;

- есеп айырысудағы қаражаттар;

- жергілікті бюджеттер қаражаттары жэне олардың шоттарындағы қаражаттар;

- басқа банктердің корреспонденттік шоттарындағы қаражат қалдықтары.

Талап етуге дейінгі депозиттік шоттардың артықшылығы олардың иелері үшін жоғарғы өтімділігіне байланысты сипатталады. Талап етуге дейінгі депозиттік шоттарға қаражаттар, шаруашылық және басқа да операциялардың жүзеге асырылуы барысында түседі және пайдаланылады.

Ал кемшілігі - бүл шот бойынша пайыз мүлде төленбейді немесе біршама төменгі мөлшерде төленеді. Міне осыдан келіп талап етуге дейінгі шоттардың төмендегідей өзіндік ерекшеліктері қалыптасады:

- ақша салу және оны алу кез келген уақытта ешқандай да шектеусіз жүзеге асырылады;

- шот иесі банктен осы шотты пайдаланғаны үшін пайыз түрінде немесе коммиссиондық ақы алып отырады;

- банктер талап етуге дейінгі шоттарда ақшалай қаражаттарды сақтағаны үшін өте төменгі деңгейде пайыз төлейді, кейде төлемеуі де мүмкін;

- талап етуге дейінгі депозиттер бойынша, коммерциялық банк Орталық банкте сақталатын міндетті резервтерге жоғарғы мөлшерде аударымдар жасайды.

Мерзімді депозит - бұл банктерде белгілі бір мерзімге жэне пайыз төлеу шартында орналастырылган клиенттердің уакытша бос ақша каражаттары.

Бұл депозит түрі алдын ала хабарлаудан кейін немесе мерзім бойынша алынуы мүмкін. Мерзімді депозиттер чектің көмегімен пайдаланылымайды, бірақ қолма-қол ақша түрінде еркін аударылады немесе ағымдағы шотқа аударылады. Егер мерзімге дейін бүл салымды алатын болса, онда шот иесі айып-пұл төлеуге міндетті.

Бүл салымның ерекшелігі - талап еткенге дейінгі депозитке қарағанда, оларға міндетті резервтердің төменгі мөлшері белгіленеді.

Депозиттін бұл түрін алдын ала хабарлау негізінде немесе уақыты жеткен кезде салым иесі ала алады. Мерзімді депозиттерді чектер арқылы алуға болмайды. Мерзімді депозиттерді басқа шоттарға аударуға болады.

Мерзімді депозиттер мынадай түрлерге бөлінеді:

- меншікті-мерзімді депозиттер;

- алдын ала алуы ескертілетін мерзімді депозиттер.

Меншікті-мерзімді депозиттер сақталу мерзіміне қарай жіктеледі: ^;

- 30 күнге дейінгі;

- 30-90 күнге дейінгі;

- 90-180 күнге дейінгі;

- 180 күннен 360 күнге дейінгі;

- 360 күннен жоғары.

Мерзімді депозиттер бойынша, салым иесінен алдын ала хабарлау депозиті бойынша міндетті түрде өтінішін талап етеді. Өтініш беру уақыты алдын ала келісіледі жэне депозит бойынша, соған сәйкес пайыз белгеленеді. Әдетте, алдын ала алуын хабарлау мерзімі жеті күннен жоғары болып келеді.

Мерзімді депозиттердің мынадай ерекшеліктері болады:

- есеп айырысу үшін пайдаланылмайды, әрі мұндай шоттарға ешқандай да есеп айырысу құжаттары толтырылмайды;

- шоттағы қаражат баяу айналады;

- тұрақты пайыз төленеді;

- пайыз мөлшерінің ең жоғарғы деңгейі Ұлттық банкі тарапынан реттеліп отырады;

- ақшаны алуы туралы салым иесінің алдын ала хабардар етуі талап етіледі;

- бұл шоттағы қаражаттар бойынша ең төменгі мөлшерде резервтер белгіленеді.

Тағы бір кеңінен таралған депозиттердің түрі - жинақ салымдары . Олардың белгіленген мерзімі жоқ, қаражатты алуда ескертуін талап етпейді, салымның жоғары шегі шектелген, ақшаны салу жэне алу кезінде жинақ кітапшасын көрсетуі қажет.

Банктер үшін мүндай шоттар қосымша жұмыстарды талап етеді: операцияны ресімдеу қиынырақ, кітапшаны жоғалту және ұрлатып алу жағдайына сай екі жақты тіркеу енгізу қажет және т. б. Компьютердің көмегімен жасалған жеке бет шоты туралы көшірмесі негізінде жинак салымдарымен басқа салымдарды ауыстыруға мүмкіншілігі бар.

Мерзімді депозиттер және жинақ салымдары депозиттік ресурстардың біршама тұрақты бөлігін білдіреді.

Жинақ салымдарының тұрақты мерзімі болмайды. Бүл салымдардың түрі бойынша, мерзімді депозиттерге қарағанда төменгі мөлшерде пайыз төленеді. Жинақ салымдары жинақ кітапшалары негізінде толтырылады.

Жинақ салымдарының төмендегідей ерекшеліктері болады:

- ақшалай қаражаттар сақтауда түрақты мерзімі болмайды;

- шоттағы қаражатты алдын ала алу барысында ешқандай да ескерту талап етілмейді;

- ақшаны шотқа саларда немесе шоттан аларда міндетті түрде ақшалай қаражаттар қозғалысы көрсетілетін жинақ кітапшасының болуы талап етіледі.

Отандық банктік тәжірибеде жинақ шоттары тек жеке тұлғаларға ғана ашылады. Ал, шетел тәжірибесінде мүндай шоттар коммерциялық емес ұйымдарға және іскер фирмаларға ашыла береді.

Отандық банктік тәжірибеде жеке тұлғаларға ашылатын жинақ салымдары салым операцияларының мерзіміне жэне мазмұнына қарай төмендегідей түрлерге бөлінеді:

- мерзімді жинақ салымдары;

- қосымша жарна қосатын мерзімді жинақ салымдары;

- ұтыс салымдары;

- ақшалай-заттай ұтыс салымдары

- мақсатты және ағымдық салымдар;

- алдын ала алуын хабарлайтын салымдар;

- валюталық салымдар.

Мерзімді жинақ салымдарға түрақты мерзімі белгіленетін және сол мерзім өткенше алуға мүмкін емес салымдар жатады. Мерзімді жинақ салымдарына басқа жинақ салымдарға қарағанда жоғарғы мөлшерде пайыз төленеді.

Қосымша жарна қосатын салымдар - бұл шоттағы каражатқа алдын ала келісілген уәде бойынша үздіксіз ақшалай соманы қосып отыруға болатын салымды білдіреді. Бүл шотта жинақталынған соманы белгілі бір күнде (жаңа жылдық салым, бойжеткен кезде және т. с. с) толық төленеді.

Ағымдық жинақ салымдар, негізінен, жалақы, зейнетақы, үздіксіз төлемдерді төлеу үшін жинақталатын жэне пайдаланылатын қаражаттарды білдіреді. Мұндай салымдар бойынша өте төменгі пайыз төленеді.

Мерзімді депозиттер мен лшнақ салымдарының бір түріне депозиттік және жинақ сертификаттарын жатқызуға болады.

Депозиттік және жинақ сертификаты - бұл салым иесіне белгілі мерзім өткен соң, тиісті каражатты және оған есептелетін пайызды алуға кұкық беретін және оның шотындагы ақшалай қаражатының барлығын куәландыратын банк-эмитенттің жазбаша куәлігі.

Депозиттік және жинақ сертификаттары иемденуіне қарай екі түрлі болып келеді:

- атаулы сертификаттар;

- мәлімдеуші сертификаттар.

Атаулы депозиттік және жинақ сертификаттары бұл салым иелерінің атына толтырылып беріледі. Ал, мәлімдеуші сертификаттарда салым иесінің аты-жөні көрсетілмейді, яғни оны кім иеленсе, сол қаражаттың иесі болып саналады.

Депозиттік және жинақ сертификаттары сатылған тауарлар және көрсетілген қызметтер үшін төлеуге болатын төлем құралы немесе есеп айырысу қызметін атқара алады. Депозиттік сертификаттар көбіне ірі сомада шығарылатындықтан да, оларды заңды тұлғалар сатып алады.

Әлемдік банктік тәжірибеде депозиттік сертификаттардың мынадай екі түрі бар: аударылатын; аударылмайтын.

Аударылмайтын депозиттік сертификаттар салым иелерінің қолдарында болып, уақыты жеткен соң банкке ұсынылады.

Аударылатын депозиттік сертификаттар басқа бір тұлғаларға екінші нарықта сатып алу-сату арқылы өтеді.

Жинақ сертификаты жеке тұлғаларға арналып шығарылады. Жинақ сертификатының мерзімі 1 жылдан 3 жылға дейінгі мерзім аралығын кұрайды. Жинақ сертификаты тек жеке тұлғаларға ғана беріледі.

Мерзімді депозиттік және жинақ сертификаттары мерзімінен бұрын төлеуге ұсынылуы мүмкін. Мұндай жағдайда банк сертификатғы сатып алады, бірақ төменгі мөлшерде пайыз төлейді. Коммерциялық банктер үшін бұл сертификат ресурсты жинақтау тиімділігімен, яғни ірі соманың белгілі бір мерзімге түсуін сипаттайды.

Отандық банктер тәжірибесінде халық салымдарының бірнеше түрлері қолданылады. Айталық, Қазақстан Халық Банкі мынадай салымдардың түрлерін жеке тұлғаларға ұсынады:

"НАРОДНЫЙ" салымы - жоғары сыйақы мөлшерлемесі бар және оны мерзімнің соңында төлейтін, мерзімді салым. Төменгі сомасы - 2000 теңге не 50 АҚШ доллары немесе 50 еуро. Мерзімі: 3, 6, 12 және 24 ай.

"СЕНІМ-ПЛЮС" салымы - ай сайын пайыз төленетін мерзімді салым. Төменгі сомасы - 1000 теңге не 50 АҚШ доллары немесе 50 еуро. Мерзімі: 3, 6, 12 және 24 ай.

"НАКОПИТЕЛЬНЫЙ ПЛЮС" салымы - қорлану мерзімі 1жыл, 3 жыл және 5 жылдық қорлану салымдары. Төменгі сомасы - 2000 теңге не 50 АҚШ доллары немесе 50 еуро. Мерзімі: 1 жыл, 3 жыл және 5 жыл. -

"ПРОЦЕНТЫ ВПЕРЕД" салымы - салымды ашқан күні пайызды төлейтін мерзімді салым. Төменгі сомасы - 1000 теңге не 100 АҚШ доллары немесе 100 еуро. Мерзімі: 3 және 6 ай

"ПРЕМИАЛЬНЫЙ" салымы - сыйлық ақы мөлшерлемесі бар әмбебеп талап етуге дейін салым. Төменгі сома - 500 теңге.

"ЗОЛОТОЙ ВОЗРАСТ" салымы - 50 жасқа толған адамдар мен зейнеткерлерге арналған арнайы салым. Төменгі салым - 100 теңге. Мерзімі: 90 күн.

"АҚ БОТА " салымы - арнайы балаларға арналған салым. Төменгі салым -500 тенге не 5 АҚШ доллары. Мерзімі: 5 жыл.

"ИНТЕРНЕТ" салымы - Интернет-Банкинг жүйесінде ашылған салым. Төменгі салым 1 теңге не 100 АҚШ доллары. Мерзімі: 30 күн, 90 күн, 180 күн, 270 күн, 360 күн.

Депозиттік нарық еліміздегі қаржы нарығының бірден бір дамып отырған сегментіне жатады.

Депозиттік нарықтың тұрақты дамуына әр түрлі факторлар, соның ішінде халық табыстарының өсуі, теңгенің АҚШ долларына қатысты нығаюы, халықтың салымдарының ұжымдық кепілдендіру жүйесінің қызмет етуі және жалпы соңғы жылдардағы экономикалық өсу ықпал етуде.

Осындай жағдайда, коммерциялық банктердің активтік операцияларын қаржыландырудың басты көзі ретінде пайдаланылатын тартылған қаражаттарды жинақтауда, коммерциялық банктерден депозиттік саясатты белсенді түрде жүргізе отырып, депозиттік операцияларды ұлғайту талап етіледі. Депозиттік операцияларды ұйымдастыру барысында коммерциялық банктер баланс өтімділігін сақтай отырып, мынадай талаптарды ескеруі тиіс:

- депозиттік ресурстардың каржыландыратын активтік операциялардың мерзімдері мен сомасына сәйкес келуі;

- депозиттік операциялар банк пайдасын ұлғайтуға немесе болашақта пайда алу үшін жүмыс жасауға тиіс;

- депозиттік операцияларды ұйымдастыру процесінде мерзімді депозиттер мен мерзімді салымдардың көбірек тартылуына көңіл бөлу;

- салым иелерінің санын өсіру мақсатында, депозиттік операциялар түрлерін ұлғайтып, қосымша қызмет көрсетіп, жеңілдіктер жасауға тиіс.

1. 2. Банктік ресурстарды қалыптастырудағы депозиттің қызметі

Қазіргі банктік тәжірибеде салымдардың, депозиттердің және депозиттік

емес ресурстардың шоттарының әр түрлері кездеседі. Бұл банктердің жоғарғы бәсекелестік нарықта банк қызметтеріне деген клиенттер топтарының сұранысын қанағаттандыруға және олардың қаражаттары мен уақытша бос қаражаттарын банктік шоттарға тартуға ұмтылуына жағдай жасайды.

Талап етілетін депозиттік шоттардың артықшылығы олардың иелері үшін жоғарғы өтімділігіне байланысты сипатталады. Талап етілетін депозиттік шоттарға қаражаттар, шаруашылық және басқа да операциялардың жүзеге асырылуы барысында түседі жэне пайдаланылады.

Ал, кемшілігі бұл шот бойынша пайыз мүлде төленбейді немесе біршама төменгі мөлшерде төленеді. Міне осыдан келіп талап етуге дейінгі шоттардың төмендегідей өзіндік ерекшеліктері қалыптасады:

- ақша салу және оны алу кез келген уақытта ешқандай да шектеусіз жүзеге асырылады;

- шот иесі банктен осы шотты пайдаланғаны үшін пайыз түрінде немесе комиссиондық ақы алып отырады;

- банктер талап етілетін шоттарда ақшалай қаражаттарды сақтағаны үшін өте төменгі деңгейде пайыз төлейді, кейде төлемеуі де мүмкін;

- талап етілетін депозиттер бойынша, коммерциялық банк Орталық банкте сақталатын міндетті резервтерге жоғарғы мөлшерде аударымдар жасайды.

Қазақстандық көптеген коммерциялық банктерде талап етілетін депозиттердің үлесі тартылған қаражаттар құрылымында өте жоғары болып келеді. Бүл өте арзан ресурс болғанымен банктерде оларды үзақ мерзімге орналастыруға байланысты қиындықтар туындайды. Халықаралық банктік тәжірибеде оларды ұзақ мерзімді активтерге айналдыруда депозиттік базаны сандық талдау әдісі қолданылады. Мүнда депозиттік базаны сипаттайтын көрееткіштер есептелінеді:

1. Талданатын мерзім ішінде ресурстық базаның өсімін көрсететін қаражаттардың (талап етілетін депозиттердің) шоғырлану деңгейі. Оны пайыздық қатынаста мынадай формуламен есептейді:

Ш _д = (Қ _с - Қ _б ) / Т

мұндағы, Ш _д - қаражаттың шоғырлану деңгейі;

Қ _с - мерзімнің соңындағы қаражат қалдығы;

Қб - мерзімнің басындағы қаражат қалдығы;

Т - мерзім ішіндегі қаражат түсімдері.

1. Орташа сақталу мерзімі. Талап етілетін депозиттерде сақталатын қаражаттардың орта күнінің санын көрсетін көрсеткіш, сол арқылы тартылған қаражаттарды мерзімді активтерге айналдыру мерзімін мынадай формуламен анықтауға болады:

М = Қ _О *К/А

мұндағы, М- орташа сақталу мерзімі;

Қ ₀ - мерзім ішіндегі орташа қаражат қалдығы;

К - қарастырылатын мерзім ішіндегі күндер саны.

А - мерзім ішіндегі алынатын немесе аударылатын қаражаттар сомасы. -

2. Талап етілетін депозиттердің азаймайтын (түрақты) қалдығы немесе олардың табысты активтерге оналастыруға болатын қаражаттарының бір бөлігі:

А _{қ =} Қ ₀ /Т

мұндағы, А _қ - азаймайтын қаражат қалдығы;

Қ ₀ - мерзімі ішіндегі орташа қаражат қалдығы;

Т - мерзім ішіндегі қаражат түсімдері

Б9л көрсеткіштер банк қызметкерлеріне қандай да бір күнге немесе мерзімге қатысты депозиттік қоржынының жағдайын нақты бағалауға және соның негізінде депозиттік қоржынның сапасы туралы қорытынды жасауға және оны ықшамдау бағыттарын анықтауға мүмкіндік береді.

Сонымен қатар, депозиттік қоржынның сапасын бағалауда депозиттердің орташа мөлшері көрсеткішін пайдалану қажет. Оның формуласы мынадай:

О = Ж _Д /К

мүлдағы О - депозиттің орташа мөлшері;

Ж _д - депозиттің жалпы сомасы;

К - жасалған депозиттік келісімшарттардың саны.

Мерзімді депозит - бұл банктерде белгілі бір мерзімге және пайыз төлеу шартында орналастырылған клиенттердің уақытша бос ақша қаражаттары.

Бүл депозит түрі алдын ала хабарлаудан кейін немесе мерзім бойынша алынуы мүмкін. Мерзімді депозиттер чектің көмегімен пайдаланылмайды, бірақ қолма-қол ақша түрінде еркін аударылады немесе ағымдағы шотқа аударылады. Егер мерзімге дейін бүл салымды алатын болса, онда шот иесі айып-пұл төлеуге міндетті.

Бүл салымның ерекшелігі талап еткенге дейінгі депозитке қарағанда, оларға міндетті резервтердің төменгі мөлшері белгіленеді.

Депозиттің бүл түрін алдын ала хабарлау негізінде немесе уақыты жеткен кезде салым иесі ала алады. Мерзімді депозиттерді чектер арқылы алуға болмайды. Мерзімді депозиттерді басқа шоттарға аударуға болады.

Мерзімді депозиттер мынадай түрлерге бөлінеді:

- меншікті-мерзімді депозиттер;

- алдын ала алуы ескертілетін мерзімді депозиттер.

Меншікті-мерзімді депозиттер сақталу мерзіміне қарай жіктеледі:

- 30 күнге дейінгі;

- 30-90 күнге дейінгі;

- 90-180 күнге дейінгі;

- 180 күннен 360 күнге дейінгі;

- 360 күннен жоғары.

Мерзімді депозиттер бойынша, салым иесінен алдын ала хабарлау депозиті бойынша міндетті түрде өтінішін талап етеді. Өтініш беру уақыты алдын ала келісіледі және депозит бойынша, соған сәйкес пайыз белгіленеді. Әдетте, алдын ала алуын хабарлау мерзімі жеті күннен жоғары болып келеді.

Мерзімді депозиттердің мынадай ерекшеліктері болады: есеп айырысу үшін пайдаланылмайды, әрі мүндай шоттарға ешқандай да есеп айырысу құжаттары толтырылмайды; шоттағы қаражат баяу айналады; тұрақты пайыз төленеді; пайыз мөлшерінің ең жоғарғы деңгейі Ұлттық банкі тарапынан реттеліп отырады; ақшаны алуы туралы салым иесінің алдын ала хабардар етуі талап етіледі; бұл шоттағы қаражаттар бойынша ең төменгі мөлшерде резервтер белгіленеді.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.