Қылмыстардың көптігі және олардың түрлері жайлы
КІРІСПЕ
1 . ТАРАУ. ҚЫЛМЫСТАРДЫҢ КӨПТІГІ ЖӘНЕ ОЛАРДЫҢ ТҮРЛЕРІ
2 . ТАРАУ. ҚЫЛМЫСТЫҢ БІРНЕШЕ МӘРТЕ ЖАСАЛУЫ
3 . ТАРАУ. ҚЫЛМЫСТАРДЫҢ ЖИЫНТЫҒЫ
4 . ТАРАУ. ҚЫЛМЫСТЫҢ ҚАЙТАЛАНУЫ
ҚОРТЫНДЫ
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
1 . ТАРАУ. ҚЫЛМЫСТАРДЫҢ КӨПТІГІ ЖӘНЕ ОЛАРДЫҢ ТҮРЛЕРІ
2 . ТАРАУ. ҚЫЛМЫСТЫҢ БІРНЕШЕ МӘРТЕ ЖАСАЛУЫ
3 . ТАРАУ. ҚЫЛМЫСТАРДЫҢ ЖИЫНТЫҒЫ
4 . ТАРАУ. ҚЫЛМЫСТЫҢ ҚАЙТАЛАНУЫ
ҚОРТЫНДЫ
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
Бір адамның бір (жеке) немесе бірнешеқылмыс істеуі мүмкін Жеке қылмыс деп қылмыстық занда көрсетілген бір әрекеттен, зардаптан, кінәнің нысанынан құралатын бір құрамды білдіретін және Ерекше бөлімнің бір бабымен ғана сараланатын кылмысты айтамыз.
Кейбіржағдайларда бір адамбірнешеқылмысты істеуі мүмкін, мұвдайжағдайда олардың іс-әрекетін дұрыс саралау үшін қылмыстардың көптігінің түсінігіндұрыс анықтау керек. Кылмыстық жауапқа тартудың мерзімі ескірмеген немесе сотталғандықтан арылмаған немесе сотталғандығы жойылмаған жағдайда бір адамның екі немесе одан да көп қылмыстарды істеуін қылмыста р көптігі деп айтамыз. Қылмыстардың көптігінің өзіндік белгілері бір адамның екі немесе одан да көп әрқайсысы жеке-жеке кұра м болыптабылатын қылмысты істеуі больштабылады. Сондықтан әкімшілік құқық бұзушылық іс-әрекеті қылмыстар көптігіне жатпайды. Сондай-ақ, қылмыстық жауапқа тарту мерзімі ескірген немесе сотталғандықтан арылған немесе ондай атағы жойылған іс-әрекеттер қылмыс көшігіне жатпайды.
Іс-әрекетгің құрылымына қарай қылмыстық құкық кыл мыстардың көгпігін мьшадай үш нысанға бөледі: қьшмыстың бірнеше мәрте жасалуы, қылмыстың жиынтығы, қылмыстың қайталануы Қылмыстық кодекстің белгілі бір бабында немесе Ерекше бөлім бабыньщ бөлігінде көзделген екі немесе одан да көп әрекетті істеу қылмыстардың бірнешерет жасалуыдептяныляды (11-бап, 1-бөлігі). Сол сияқты Кодекстің Ерекше бөлімінің түрлі баптарында көзделген екі немесе одан да көп қылмыс жасау осы Кодексте арнайы көрсетілген жағдайларда ғана бірнеше рет жасалған дептанылуы мүмкін (11-бап, 2-бөлігі).
Кейбіржағдайларда бір адамбірнешеқылмысты істеуі мүмкін, мұвдайжағдайда олардың іс-әрекетін дұрыс саралау үшін қылмыстардың көптігінің түсінігіндұрыс анықтау керек. Кылмыстық жауапқа тартудың мерзімі ескірмеген немесе сотталғандықтан арылмаған немесе сотталғандығы жойылмаған жағдайда бір адамның екі немесе одан да көп қылмыстарды істеуін қылмыста р көптігі деп айтамыз. Қылмыстардың көптігінің өзіндік белгілері бір адамның екі немесе одан да көп әрқайсысы жеке-жеке кұра м болыптабылатын қылмысты істеуі больштабылады. Сондықтан әкімшілік құқық бұзушылық іс-әрекеті қылмыстар көптігіне жатпайды. Сондай-ақ, қылмыстық жауапқа тарту мерзімі ескірген немесе сотталғандықтан арылған немесе ондай атағы жойылған іс-әрекеттер қылмыс көшігіне жатпайды.
Іс-әрекетгің құрылымына қарай қылмыстық құкық кыл мыстардың көгпігін мьшадай үш нысанға бөледі: қьшмыстың бірнеше мәрте жасалуы, қылмыстың жиынтығы, қылмыстың қайталануы Қылмыстық кодекстің белгілі бір бабында немесе Ерекше бөлім бабыньщ бөлігінде көзделген екі немесе одан да көп әрекетті істеу қылмыстардың бірнешерет жасалуыдептяныляды (11-бап, 1-бөлігі). Сол сияқты Кодекстің Ерекше бөлімінің түрлі баптарында көзделген екі немесе одан да көп қылмыс жасау осы Кодексте арнайы көрсетілген жағдайларда ғана бірнеше рет жасалған дептанылуы мүмкін (11-бап, 2-бөлігі).
1. Конституция РК от 30 августа 1995 г
2. Уголовный Кодекс РК от 16 июля 1997 года
3. Уголовный кодекс РК. – А., 2000.
4. Уголовное право РК – А., 1998 – 480с.
5. Уголовно - Процессуальный Кодекс РК.- А., 2002 – 166с.
6. Уголовное право. Общая часть. //П/р И.Я. Козаченко - М., 1997.
7. Қылмыстық құқық. (жалпы бөлім) А Н. Ағынбаев. 2001 Алматы «Жеті жарғы»
2. Уголовный Кодекс РК от 16 июля 1997 года
3. Уголовный кодекс РК. – А., 2000.
4. Уголовное право РК – А., 1998 – 480с.
5. Уголовно - Процессуальный Кодекс РК.- А., 2002 – 166с.
6. Уголовное право. Общая часть. //П/р И.Я. Козаченко - М., 1997.
7. Қылмыстық құқық. (жалпы бөлім) А Н. Ағынбаев. 2001 Алматы «Жеті жарғы»
Жоспар
Кіріспе
1 - ТАРАУ. ҚЫЛМЫСТАРДЫҢ КӨПТІГІ ЖӘНЕ ОЛАРДЫҢ ТҮРЛЕРІ
2 - ТАРАУ. ҚЫЛМЫСТЫҢ БІРНЕШЕ МӘРТЕ ЖАСАЛУЫ
3 - ТАРАУ. ҚЫЛМЫСТАРДЫҢ ЖИЫНТЫҒЫ
4 - ТАРАУ. ҚЫЛМЫСТЫҢ ҚАЙТАЛАНУЫ
ҚОРТЫНДЫ
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
Кіріспе
Бір адамның бір (жеке) немесе бірнешеқылмыс істеуі мүмкін Жеке қылмыс деп қылмыстық занда көрсетілген бір әрекеттен, зардаптан, кінәнің нысанынан құралатын бір құрамды білдіретін және Ерекше бөлімнің бір бабымен ғана сараланатын кылмысты айтамыз.
Кейбіржағдайларда бір адамбірнешеқылмысты істеуі мүмкін, мұвдайжағдайда олардың іс-әрекетін дұрыс саралау үшін қылмыстардың көптігінің түсінігіндұрыс анықтау керек. Кылмыстық жауапқа тартудың мерзімі ескірмеген немесе сотталғандықтан арылмаған немесе сотталғандығы жойылмаған жағдайда бір адамның екі немесе одан да көп қылмыстарды істеуін қылмыста р көптігі деп айтамыз. Қылмыстардың көптігінің өзіндік белгілері бір адамның екі немесе одан да көп әрқайсысы жеке-жеке кұра м болыптабылатын қылмысты істеуі больштабылады. Сондықтан әкімшілік құқық бұзушылық іс-әрекеті қылмыстар көптігіне жатпайды. Сондай-ақ, қылмыстық жауапқа тарту мерзімі ескірген немесе сотталғандықтан арылған немесе ондай атағы жойылған іс-әрекеттер қылмыс көшігіне жатпайды.
Іс-әрекетгің құрылымына қарай қылмыстық құкық кыл мыстардың көгпігін мьшадай үш нысанға бөледі: қьшмыстың бірнеше мәрте жасалуы, қылмыстың жиынтығы, қылмыстың қайталануы Қылмыстық кодекстің белгілі бір бабында немесе Ерекше бөлім бабыньщ бөлігінде көзделген екі немесе одан да көп әрекетті істеу қылмыстардың бірнешерет жасалуыдептяныляды (11-бап, 1-бөлігі). Сол сияқты Кодекстің Ерекше бөлімінің түрлі баптарында көзделген екі немесе одан да көп қылмыс жасау осы Кодексте арнайы көрсетілген жағдайларда ғана бірнеше рет жасалған дептанылуы мүмкін (11-бап, 2-бөлігі).
1 - ТАРАУ. ҚЫЛМЫСТАРДЫҢ КӨПТІГІ ЖӘНЕ ОЛАРДЫҢ ТҮРЛЕРІ
Қылмыстардың көптігін жеке қылмыстардан ажырата білген жөн. Жеке қылмыстар мен қылмыстардың көптігін ажырату, тергеу, сот қызметівде аса маңызды роль атқарады. Қейбір жағдайларда оны ажырату белгілі бір тұрғыда қиыңдық та туғызады. Өйткені, жеке қылмыстардың өзіжай, курделі құрамға, созылмалы, жалғасқан қылмыстар болып және басқа да түрлерге бөлінеді. Жай (бір) құрамда, бір объектіге, бір әрекет арқылы кінәнің бір нысанымен зиян келтіру арқылы жүзеге асырылады Мысалы, 175-баптың 1-бөлігі бөтеннің мүлкін жасырын түрде ұрлау. Бұл жерде бір объектіге (біреудің меншігіне) бір әрекет (жасырын ұрлау) арқылы бір кінә нысанымен (қасаканалықпен) жәбірленушіге зиян келтіріліп отыр.
қурделі қырам деп екі немесе одан да көп іс-әрекетгерден қүралатьш, оның әрқайсысыньщ бірінен-бірін бөліп қарағанда жай түрдегі қылмыс қүрамына жататын, бірақішкі бірлігі бойынша бір қылмысты құрайтын қылмыстардың жиынтығын айтамыз. Мысалы, карақшылықтың құрамын алайық. Мұнда бөтен біреудің мүлкіне иелік ету жәбірленушінің өмірі мен денсаулығьша қауіпті күшжұмсау арқылы жүзеге асырылады (179-бап). Бұлжағдайда және әр түрлі қылмыстық әрекеттер (жәбірленушінің) өмірі мен денсаулығына қауіпті күш көрсету және мүлікті иемдену немесе иещенуге оқталу) бір күрделі қылмыс құрамын-қарақшылыкты кұрайды, бірақ осы әрекет ішкі бірлігіне байланысты бір қылмыс құрамьш құраптұр. Жеке, күрделі құрамның бір түрі — балама әрекетті қылмыс больш табылады. Оның ерекшелігі сол қылмыстык занда көрсетілген әрбір әрекет немесе әрекетсіздік біткенқылмыс құрамьш көрсетеді. Мысалы, 165-бапта бірқылмыс құрамы мемлекетке опасыздық туралы жауаптьшык көрсетілген, осы қылмыстың объективтік жашның әр түрлі мынандай балама әрекеттерінің әркайсысы жеке-жеке біткен қылмысты білдіреді: жау жағына шығып кету; шпиондык жасау; мемлекеттік кұпияны жатқа беру; Қазақстан Республикасына дүшпандық әрекет жүргізу; шетелдік мемлекетке, шетелдік ұйымға және олардың өкілдеріне өзге де көмек көрсету. Қылмыстық кодекстің 223-бабында да бірнеше балама әрекеттердің жиынтығынан тұратын бір қылмыс құрамы туралы сөз болады, мұлда тұтынушыларды кем өлшеу, кем тарту, кем санау немесе тұтьшушьшарды өзгедей алдау әрекеттерінің әрқайсысы жекеленген қылмыс құрамыньщ біткен түрін білдіреді, осы әрекетгердің біреуін немесе бірнешеуін істегенде де бір ғана қылмыс істелді деп есептеледі.
Сазылмалы қылмыс депкінәлінін өзіне қылмыстық заң жазамен қорқытьш жүктеген міңдеттемелерін ұзақ мерзімге орындамай әрекет немесе әрекетсіздік арқылы белгілі бір қылмыс құрамын үзіліссіз, белгілі бір уақыт аралығында жүзеге асыруы болыптабылады.
Мұңдай созылмалы кылмыстардың қатарына бөлімді немесе қызмет орнын өз бетімен тастап кету (372-бап), балаларын немесе еңбекке жарамсыз ата-анасын бағуға арналған каражатты толеуден әдейі бұлтару (136-бап), қаруды, оқ-дәріні және жарылғыш заттарды заңсыз алыпжүру, сақтау, алу, жасау және өткізу (251-бап); қылмыс туралы хабарламау (364-бап) және баскалары жатады. Мұндай жағдайларда қылмысты әрекет кінәлінш. кінәсін өзі мойындап келген уақытына немесе оның өкімет органы аркылы ұсталуына байланысты жағдайларда ғана үзіледі. Оған дейін істеген іс-әрекет бір (жеке) созьшмалы қьшмыс ретінде қарастырылады. Жалгасқан қылмысдщ ортақ мақсатқа жетуге бағытталған ұқсас (бірдей) қылмысты әрекеттерденқұралатын, жиынтығында бір қылмыс болып табылатын қмлмыстарды айтамыз. Мұндайқылмыстарға мысалы, 223-бапгакөрсетілген тұтынушыларды алдау, үнемі ұрып-соғу немесе басқа да өрекеттермен азаптау (107-бап) сияқты қылмыс құрамдары, сондай-ақ мемлекет мүжін өзара ұқсас әр түрлі қылмысты әрекетгер арқылы тегін, заңсыз иелік ету мақсатымен жасалған, нәтижесінде бір қылмыс болыптабылатын талан-тараждар жатады. Жоғарьща сөз болған жеке қылмыстардан қылмыстардың көптігін ажырата білу керек. Сондықтанда ең аддымен қылмыстардың көптігіне дұрыс аныкгама берген жөн. Қылмысшқ құқықта кдамыстардың көптігі деп адамньщ екі немесе одан да көп қылмысты кінәлі түрде і стеу ін айтамыз.
2 - ТАРАУ. ҚЫЛМЫСТЫҢ БІРНЕШЕ МӘРТЕ ЖАСАЛУЫ
Осы занңың мазмұнына сәйкес қьшмысты бірнеше мәрте жасадыдептану үшін бірінші және одан кейінгі қылмыстарды істеуде уақыты жөнінен үзіліс болуы және қылмыстық жауапқа тартудың ескіруі болмаса, егер сотталған болса, соттапғандықтан арылмаса немесе сотгалғавдыш жойылмауы негізгі шарт болып табылады. Егер бұрын істелген кылмыстар үшін оны істеген адам кылмыстық жауаптьшықтан және жазадан босатылған болса немесе завда белгіленген тәртіп бойынша осы қьшмыстары үшін сотталғандықтан арылса немесе сотталғандығы жойылса, қылмыс бірнешемәртежасаддыдептанылмаңды. Сол сиякты жалғаспалы қылмыстар да бірнеше мәрте жасалған кылмыс болып табылмайды.
Қьшмыстық құқық теориясында бірнешемәрте жасалған қылмыс жалпы және арнаулы болып екі түрге бөлінеді.
Бірнеше мәрте жасалған қылмыстың жалпы кайталануы деп істелген кылмыстың қотамға қауігггілігінің мәні мен дәрежесіне қарамастан кез келген басқа бір қылмысты қайталап жасаушылықты айтамыз. Қылійыстың жалпы қайталануы қылмысты саралауға әсер етпейді, бірақ жаңа тағайындалғанда жазаны ауырлататын мән-жай ретінде есепке алынуы мүмкін (54-баптың 1-бөлігі, а тармағы).
Бірнеше мәрте жасалған кылмыстың арнаулы қаиталану ы деп адамның ұқсас немесе бір тектес қылмысты іс-әрекетті тағы да жасауы болып табылады.
Бұл жердегі сөз болып отырған ұқсас қылмысқа бір кылмыстың құрамына жататын қылмыстың қайталанып істелуі жатады (Мысалы, бұрын адам өлтірген адамның адам өлтіруі 96-бап, 2- бөлігі, н тармакдіасы, денсаулыққа қасақана ауыр зиян келтіруді бірнешеретжасаса 103-бап, 2-бөлігі, к тармағы)
Бір тектес қылмыстар деп объективтік, субъектишік белгілері ұқсас, кінәнің бір түрлі нысаны орын алатын, бір немесе бірнеше ұқсас объектіге қылмысты қол сұғатын қылмыстарды аитамыз (мысалы, ұрлық, тонау, карақшылық және т. б.). Қылмыстық кодекстің 175-бабында бөтеннін мүжін ұрлауға, бірнеше рет жасауға түсінік берілгенде бір тектес қылмыстар қүрамы еске алынған. Бірнеше мәрте жасалған қылмыс деп тану үшін кшәл і адам бұрьшғы қьшмысы үшшсотталуынемесесол іс-әрекеті үшін ол әлі де қылмыстық жауапқа тартылмауы кажет. Бірнеше мәрте қылмыс жасады деп тану үшін оны қылмыстык, жауапқа тартудың мерзімі ескерілмеуі, сондай-ак оның сотгалғандығы жоиылмауы немесе одан арылмауы қажет. Бұл мәселеге Республика Жоғарғы Сотының Пленумы бірнеше рет мән берген.
Бұрынғы істеген қылмыс біткен немесе бітпегеніне, кінәлінін сол қылмыс үшін орывдаушы ретіңде немесе қылмыска қатысушы ретінде қатысуьша қарамастан тағы да істеген қылмысы, іс-әрекеті бірнеше мәрте жасалған деп танылады.
Үнемі (үдайы) жасаған қылмыстар да бірнеше мәрте жасалған қылмысқа жатады. Үнемі қылмыс жасау кейбір кылмыс қүрамдарыньщ кажетті белгісі болуы мүмкін. Мысалы, 107-бапта көрсетілген азаптау. Мұвда ұдайы ұрып-соғу немесе өзге де күш қолдану әрекеттері жолымен тән зардабын немесе психикллық зардапшеккізу азаптау деп белгіленген.
Қьшмыстардың әдденеше ретжасалуы оны Кодексте неғұрлым қатаң жазаға әкеп соқтыратын мән-жай ретінде көзделген жағдайларда адамның жасаған қылмысы осы Кодекстің Ерекше бөлімінің қылмыстарды бірнеше мәрте жасағаны үшін жазалауды көздейтін бабының тиісті бөлігі бойьшша аикындалады (11-бап, 5-бөлігі).
3 - ТАРАУ. ҚЫЛМЫСТАРДЫҢ ЖИЫНТЫҒЫ
Қылмыстық Кодекстін түрлі баптарында немесе баптарынын бөліктерінде көзделген, адам солардың бірде-біреуі үшін сотталмаған немесе заңмен белгіленген негіздер бойынша қылмыстық жауаптылыктан босатылмаған екі немесе одан да көп әрекетгерді жасау қылмыстардын, жиынтығы деп танылады.
Қылмыстардың жиынтығында адам, егер жасалған әрекеттердің белгілері осы Кодекстің бір бабының немесе бабьшыд бі р бөлігінің неғұрлымқатаң жаза қолдануды көздейтін нормасымен камтылмаған болса әрбір жасалған қылмыс үшін осы Кодексіің тиісті бабы немесе бабьшьщ бөлігі бойынша кылмыстық жауапқа тартылады (12-бап, 1-бөлігі).
Осы Кодекстің екі немесе одан да көп баптарында көздел ген қылмыстардың белгілері бар іс-әрекет (әрекетсіздік) те қылмыстардың жиынтығы деп танылады. Адам қылмыстардың мұндаи жиынтығыңда, егер бір әрекеттің белгілері осы Кодекс бабының басқа әрекет үшін неғұрлым қатаң жаза қолдануды көздеітн нормасымен қамтылмаған болса, әрбір қылмыс үшін осы Кодекстің тиісті баптары бойынша қылмыстық жауапқа тартылады (12-бап, 2-бөлігі).
Егер адам қылмыстық кодекстін әртүрлі баптарында, ал жеке ретгерде баптардың бөлігінде көрсетілген екі немесе одан да көп қылмыстарды істесе, оның бірде біреуі үшін сотталмаса немесе заңмен белгіленген негіздер бойынша қылмыстық жауаптылықтан босатылмаса, овда оньщ іс-әрекегінде кылмыстық жиынтығы бар деп танылады. Басқа сөзбен айтқанда, қылмыстардың жиынтығнда кінәлі түрде істелген іс-әрекетге екі немесе одан да көп қылмыстың кұрамы болады. Кінәлінің істеген іс-әрекеті Қылмыстық кодекстің Ерекше бөлімінде көрсетілген баптардың әр түрлі бөлігінің немесе бір бағының неше түрлі тармақшаларында көрсетілген қылмыс құрамынын, белгілеріне сәйкес болуы керек. Сол сияқты адамның істеген біркежі әрекетінің біреуі біткен қылмыс та, басқасы қылмысқа дайьшдалуды, оқталуды немесе қылмысқа қатысуды түзетін болса, онда мұндай әрекет те қылмыстың жиынтығы болып табылады.
Қылмыстың жиынтығы болу үшін адам істеген іс-әрекеттің біреуі үшін де сотталмаған немесе заңмен белгіленген негіздер бойьшша қылмыстық жауаптылықтан босатылмаған болуы керек, осығанбайланысты Қылмыстықкодекстің 65, 66, 67, 68, 69, 73, 76 -баптарында көрсетілген шын өкінуіне байланысты кылмыстық жауаптылықтан босап, қажетті корғану шегінен асқан кезде кылмыстық жауаптылықтан босату; жәбірленушімен татуласуына байланысты қылмыстық жауаптылықтан босату; жағдайдың өзгеруіне байланысты қылмыстық жауаптылықтан босату; ескіру мерзімі өтуіне байланысты қылмыстық жауаптьшықтан босату; айыптау үкімінің ескіру мерзімі бойынша жазаны өтеуден ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Кіріспе
1 - ТАРАУ. ҚЫЛМЫСТАРДЫҢ КӨПТІГІ ЖӘНЕ ОЛАРДЫҢ ТҮРЛЕРІ
2 - ТАРАУ. ҚЫЛМЫСТЫҢ БІРНЕШЕ МӘРТЕ ЖАСАЛУЫ
3 - ТАРАУ. ҚЫЛМЫСТАРДЫҢ ЖИЫНТЫҒЫ
4 - ТАРАУ. ҚЫЛМЫСТЫҢ ҚАЙТАЛАНУЫ
ҚОРТЫНДЫ
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
Кіріспе
Бір адамның бір (жеке) немесе бірнешеқылмыс істеуі мүмкін Жеке қылмыс деп қылмыстық занда көрсетілген бір әрекеттен, зардаптан, кінәнің нысанынан құралатын бір құрамды білдіретін және Ерекше бөлімнің бір бабымен ғана сараланатын кылмысты айтамыз.
Кейбіржағдайларда бір адамбірнешеқылмысты істеуі мүмкін, мұвдайжағдайда олардың іс-әрекетін дұрыс саралау үшін қылмыстардың көптігінің түсінігіндұрыс анықтау керек. Кылмыстық жауапқа тартудың мерзімі ескірмеген немесе сотталғандықтан арылмаған немесе сотталғандығы жойылмаған жағдайда бір адамның екі немесе одан да көп қылмыстарды істеуін қылмыста р көптігі деп айтамыз. Қылмыстардың көптігінің өзіндік белгілері бір адамның екі немесе одан да көп әрқайсысы жеке-жеке кұра м болыптабылатын қылмысты істеуі больштабылады. Сондықтан әкімшілік құқық бұзушылық іс-әрекеті қылмыстар көптігіне жатпайды. Сондай-ақ, қылмыстық жауапқа тарту мерзімі ескірген немесе сотталғандықтан арылған немесе ондай атағы жойылған іс-әрекеттер қылмыс көшігіне жатпайды.
Іс-әрекетгің құрылымына қарай қылмыстық құкық кыл мыстардың көгпігін мьшадай үш нысанға бөледі: қьшмыстың бірнеше мәрте жасалуы, қылмыстың жиынтығы, қылмыстың қайталануы Қылмыстық кодекстің белгілі бір бабында немесе Ерекше бөлім бабыньщ бөлігінде көзделген екі немесе одан да көп әрекетті істеу қылмыстардың бірнешерет жасалуыдептяныляды (11-бап, 1-бөлігі). Сол сияқты Кодекстің Ерекше бөлімінің түрлі баптарында көзделген екі немесе одан да көп қылмыс жасау осы Кодексте арнайы көрсетілген жағдайларда ғана бірнеше рет жасалған дептанылуы мүмкін (11-бап, 2-бөлігі).
1 - ТАРАУ. ҚЫЛМЫСТАРДЫҢ КӨПТІГІ ЖӘНЕ ОЛАРДЫҢ ТҮРЛЕРІ
Қылмыстардың көптігін жеке қылмыстардан ажырата білген жөн. Жеке қылмыстар мен қылмыстардың көптігін ажырату, тергеу, сот қызметівде аса маңызды роль атқарады. Қейбір жағдайларда оны ажырату белгілі бір тұрғыда қиыңдық та туғызады. Өйткені, жеке қылмыстардың өзіжай, курделі құрамға, созылмалы, жалғасқан қылмыстар болып және басқа да түрлерге бөлінеді. Жай (бір) құрамда, бір объектіге, бір әрекет арқылы кінәнің бір нысанымен зиян келтіру арқылы жүзеге асырылады Мысалы, 175-баптың 1-бөлігі бөтеннің мүлкін жасырын түрде ұрлау. Бұл жерде бір объектіге (біреудің меншігіне) бір әрекет (жасырын ұрлау) арқылы бір кінә нысанымен (қасаканалықпен) жәбірленушіге зиян келтіріліп отыр.
қурделі қырам деп екі немесе одан да көп іс-әрекетгерден қүралатьш, оның әрқайсысыньщ бірінен-бірін бөліп қарағанда жай түрдегі қылмыс қүрамына жататын, бірақішкі бірлігі бойынша бір қылмысты құрайтын қылмыстардың жиынтығын айтамыз. Мысалы, карақшылықтың құрамын алайық. Мұнда бөтен біреудің мүлкіне иелік ету жәбірленушінің өмірі мен денсаулығьша қауіпті күшжұмсау арқылы жүзеге асырылады (179-бап). Бұлжағдайда және әр түрлі қылмыстық әрекеттер (жәбірленушінің) өмірі мен денсаулығына қауіпті күш көрсету және мүлікті иемдену немесе иещенуге оқталу) бір күрделі қылмыс құрамын-қарақшылыкты кұрайды, бірақ осы әрекет ішкі бірлігіне байланысты бір қылмыс құрамьш құраптұр. Жеке, күрделі құрамның бір түрі — балама әрекетті қылмыс больш табылады. Оның ерекшелігі сол қылмыстык занда көрсетілген әрбір әрекет немесе әрекетсіздік біткенқылмыс құрамьш көрсетеді. Мысалы, 165-бапта бірқылмыс құрамы мемлекетке опасыздық туралы жауаптьшык көрсетілген, осы қылмыстың объективтік жашның әр түрлі мынандай балама әрекеттерінің әркайсысы жеке-жеке біткен қылмысты білдіреді: жау жағына шығып кету; шпиондык жасау; мемлекеттік кұпияны жатқа беру; Қазақстан Республикасына дүшпандық әрекет жүргізу; шетелдік мемлекетке, шетелдік ұйымға және олардың өкілдеріне өзге де көмек көрсету. Қылмыстық кодекстің 223-бабында да бірнеше балама әрекеттердің жиынтығынан тұратын бір қылмыс құрамы туралы сөз болады, мұлда тұтынушыларды кем өлшеу, кем тарту, кем санау немесе тұтьшушьшарды өзгедей алдау әрекеттерінің әрқайсысы жекеленген қылмыс құрамыньщ біткен түрін білдіреді, осы әрекетгердің біреуін немесе бірнешеуін істегенде де бір ғана қылмыс істелді деп есептеледі.
Сазылмалы қылмыс депкінәлінін өзіне қылмыстық заң жазамен қорқытьш жүктеген міңдеттемелерін ұзақ мерзімге орындамай әрекет немесе әрекетсіздік арқылы белгілі бір қылмыс құрамын үзіліссіз, белгілі бір уақыт аралығында жүзеге асыруы болыптабылады.
Мұңдай созылмалы кылмыстардың қатарына бөлімді немесе қызмет орнын өз бетімен тастап кету (372-бап), балаларын немесе еңбекке жарамсыз ата-анасын бағуға арналған каражатты толеуден әдейі бұлтару (136-бап), қаруды, оқ-дәріні және жарылғыш заттарды заңсыз алыпжүру, сақтау, алу, жасау және өткізу (251-бап); қылмыс туралы хабарламау (364-бап) және баскалары жатады. Мұндай жағдайларда қылмысты әрекет кінәлінш. кінәсін өзі мойындап келген уақытына немесе оның өкімет органы аркылы ұсталуына байланысты жағдайларда ғана үзіледі. Оған дейін істеген іс-әрекет бір (жеке) созьшмалы қьшмыс ретінде қарастырылады. Жалгасқан қылмысдщ ортақ мақсатқа жетуге бағытталған ұқсас (бірдей) қылмысты әрекеттерденқұралатын, жиынтығында бір қылмыс болып табылатын қмлмыстарды айтамыз. Мұндайқылмыстарға мысалы, 223-бапгакөрсетілген тұтынушыларды алдау, үнемі ұрып-соғу немесе басқа да өрекеттермен азаптау (107-бап) сияқты қылмыс құрамдары, сондай-ақ мемлекет мүжін өзара ұқсас әр түрлі қылмысты әрекетгер арқылы тегін, заңсыз иелік ету мақсатымен жасалған, нәтижесінде бір қылмыс болыптабылатын талан-тараждар жатады. Жоғарьща сөз болған жеке қылмыстардан қылмыстардың көптігін ажырата білу керек. Сондықтанда ең аддымен қылмыстардың көптігіне дұрыс аныкгама берген жөн. Қылмысшқ құқықта кдамыстардың көптігі деп адамньщ екі немесе одан да көп қылмысты кінәлі түрде і стеу ін айтамыз.
2 - ТАРАУ. ҚЫЛМЫСТЫҢ БІРНЕШЕ МӘРТЕ ЖАСАЛУЫ
Осы занңың мазмұнына сәйкес қьшмысты бірнеше мәрте жасадыдептану үшін бірінші және одан кейінгі қылмыстарды істеуде уақыты жөнінен үзіліс болуы және қылмыстық жауапқа тартудың ескіруі болмаса, егер сотталған болса, соттапғандықтан арылмаса немесе сотгалғавдыш жойылмауы негізгі шарт болып табылады. Егер бұрын істелген кылмыстар үшін оны істеген адам кылмыстық жауаптьшықтан және жазадан босатылған болса немесе завда белгіленген тәртіп бойынша осы қьшмыстары үшін сотталғандықтан арылса немесе сотталғандығы жойылса, қылмыс бірнешемәртежасаддыдептанылмаңды. Сол сиякты жалғаспалы қылмыстар да бірнеше мәрте жасалған кылмыс болып табылмайды.
Қьшмыстық құқық теориясында бірнешемәрте жасалған қылмыс жалпы және арнаулы болып екі түрге бөлінеді.
Бірнеше мәрте жасалған қылмыстың жалпы кайталануы деп істелген кылмыстың қотамға қауігггілігінің мәні мен дәрежесіне қарамастан кез келген басқа бір қылмысты қайталап жасаушылықты айтамыз. Қылійыстың жалпы қайталануы қылмысты саралауға әсер етпейді, бірақ жаңа тағайындалғанда жазаны ауырлататын мән-жай ретінде есепке алынуы мүмкін (54-баптың 1-бөлігі, а тармағы).
Бірнеше мәрте жасалған кылмыстың арнаулы қаиталану ы деп адамның ұқсас немесе бір тектес қылмысты іс-әрекетті тағы да жасауы болып табылады.
Бұл жердегі сөз болып отырған ұқсас қылмысқа бір кылмыстың құрамына жататын қылмыстың қайталанып істелуі жатады (Мысалы, бұрын адам өлтірген адамның адам өлтіруі 96-бап, 2- бөлігі, н тармакдіасы, денсаулыққа қасақана ауыр зиян келтіруді бірнешеретжасаса 103-бап, 2-бөлігі, к тармағы)
Бір тектес қылмыстар деп объективтік, субъектишік белгілері ұқсас, кінәнің бір түрлі нысаны орын алатын, бір немесе бірнеше ұқсас объектіге қылмысты қол сұғатын қылмыстарды аитамыз (мысалы, ұрлық, тонау, карақшылық және т. б.). Қылмыстық кодекстің 175-бабында бөтеннін мүжін ұрлауға, бірнеше рет жасауға түсінік берілгенде бір тектес қылмыстар қүрамы еске алынған. Бірнеше мәрте жасалған қылмыс деп тану үшін кшәл і адам бұрьшғы қьшмысы үшшсотталуынемесесол іс-әрекеті үшін ол әлі де қылмыстық жауапқа тартылмауы кажет. Бірнеше мәрте қылмыс жасады деп тану үшін оны қылмыстык, жауапқа тартудың мерзімі ескерілмеуі, сондай-ак оның сотгалғандығы жоиылмауы немесе одан арылмауы қажет. Бұл мәселеге Республика Жоғарғы Сотының Пленумы бірнеше рет мән берген.
Бұрынғы істеген қылмыс біткен немесе бітпегеніне, кінәлінін сол қылмыс үшін орывдаушы ретіңде немесе қылмыска қатысушы ретінде қатысуьша қарамастан тағы да істеген қылмысы, іс-әрекеті бірнеше мәрте жасалған деп танылады.
Үнемі (үдайы) жасаған қылмыстар да бірнеше мәрте жасалған қылмысқа жатады. Үнемі қылмыс жасау кейбір кылмыс қүрамдарыньщ кажетті белгісі болуы мүмкін. Мысалы, 107-бапта көрсетілген азаптау. Мұвда ұдайы ұрып-соғу немесе өзге де күш қолдану әрекеттері жолымен тән зардабын немесе психикллық зардапшеккізу азаптау деп белгіленген.
Қьшмыстардың әдденеше ретжасалуы оны Кодексте неғұрлым қатаң жазаға әкеп соқтыратын мән-жай ретінде көзделген жағдайларда адамның жасаған қылмысы осы Кодекстің Ерекше бөлімінің қылмыстарды бірнеше мәрте жасағаны үшін жазалауды көздейтін бабының тиісті бөлігі бойьшша аикындалады (11-бап, 5-бөлігі).
3 - ТАРАУ. ҚЫЛМЫСТАРДЫҢ ЖИЫНТЫҒЫ
Қылмыстық Кодекстін түрлі баптарында немесе баптарынын бөліктерінде көзделген, адам солардың бірде-біреуі үшін сотталмаған немесе заңмен белгіленген негіздер бойынша қылмыстық жауаптылыктан босатылмаған екі немесе одан да көп әрекетгерді жасау қылмыстардын, жиынтығы деп танылады.
Қылмыстардың жиынтығында адам, егер жасалған әрекеттердің белгілері осы Кодекстің бір бабының немесе бабьшыд бі р бөлігінің неғұрлымқатаң жаза қолдануды көздейтін нормасымен камтылмаған болса әрбір жасалған қылмыс үшін осы Кодексіің тиісті бабы немесе бабьшьщ бөлігі бойынша кылмыстық жауапқа тартылады (12-бап, 1-бөлігі).
Осы Кодекстің екі немесе одан да көп баптарында көздел ген қылмыстардың белгілері бар іс-әрекет (әрекетсіздік) те қылмыстардың жиынтығы деп танылады. Адам қылмыстардың мұндаи жиынтығыңда, егер бір әрекеттің белгілері осы Кодекс бабының басқа әрекет үшін неғұрлым қатаң жаза қолдануды көздеітн нормасымен қамтылмаған болса, әрбір қылмыс үшін осы Кодекстің тиісті баптары бойынша қылмыстық жауапқа тартылады (12-бап, 2-бөлігі).
Егер адам қылмыстық кодекстін әртүрлі баптарында, ал жеке ретгерде баптардың бөлігінде көрсетілген екі немесе одан да көп қылмыстарды істесе, оның бірде біреуі үшін сотталмаса немесе заңмен белгіленген негіздер бойынша қылмыстық жауаптылықтан босатылмаса, овда оньщ іс-әрекегінде кылмыстық жиынтығы бар деп танылады. Басқа сөзбен айтқанда, қылмыстардың жиынтығнда кінәлі түрде істелген іс-әрекетге екі немесе одан да көп қылмыстың кұрамы болады. Кінәлінің істеген іс-әрекеті Қылмыстық кодекстің Ерекше бөлімінде көрсетілген баптардың әр түрлі бөлігінің немесе бір бағының неше түрлі тармақшаларында көрсетілген қылмыс құрамынын, белгілеріне сәйкес болуы керек. Сол сияқты адамның істеген біркежі әрекетінің біреуі біткен қылмыс та, басқасы қылмысқа дайьшдалуды, оқталуды немесе қылмысқа қатысуды түзетін болса, онда мұндай әрекет те қылмыстың жиынтығы болып табылады.
Қылмыстың жиынтығы болу үшін адам істеген іс-әрекеттің біреуі үшін де сотталмаған немесе заңмен белгіленген негіздер бойьшша қылмыстық жауаптылықтан босатылмаған болуы керек, осығанбайланысты Қылмыстықкодекстің 65, 66, 67, 68, 69, 73, 76 -баптарында көрсетілген шын өкінуіне байланысты кылмыстық жауаптылықтан босап, қажетті корғану шегінен асқан кезде кылмыстық жауаптылықтан босату; жәбірленушімен татуласуына байланысты қылмыстық жауаптылықтан босату; жағдайдың өзгеруіне байланысты қылмыстық жауаптылықтан босату; ескіру мерзімі өтуіне байланысты қылмыстық жауаптьшықтан босату; айыптау үкімінің ескіру мерзімі бойынша жазаны өтеуден ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz