Санау жүйелерін түрлендіру

Пән: Информатика, Программалау, Мәліметтер қоры
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 15 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ

БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

Тұрар Рысқұлов атындағы Қазақ экономикалық

университеті

«Қолданбалы информатика » кафедрасы

N 1 Зертханалық жұмыс

Тақырыбы: Санау жүйелерін түрлендіру

Тексерген: Батырхан С. К.

Орындаған: «Ақпараттық

жүйелер» 3 курс 302-топ

студенттері: Жакатаев М.

Кичкинбаев О.

Алматы 2008

Лабораториялық сабақтарды орындауға арналған

«Компьютерлік жүйелер архитектурасы »

(пәнің атауы, коды)

050703 «Ақпараттық жүйелер»

(мамандығы: шифры, атауы)

Күндізгі оқу бөлімі

(оқыту формасы)

Зертханалық жұмысты орындауға арналған тапсырма:

Студент: Чалтабаева

Жұмыс мақсаты: Санау жүйелерін түрлендіре білу. Ондықты екілікке, екілікті ондыққа, сегіздікті он алтылыққа және керісінше, сонымен бірге басқа да түрлендірулерді орындау.

Жұмыс тақырыбы: Санау жүйелерін түрлендіру.

Жұмыс барысында қолданылатын бастапқы мәліметтер (мазмұны, кіріспе, жұмысты сипаттайтын теориялық бөлім, тәжірибелік бөлім және қорытынды) : Санау жүйесі дегеніміз не? Қалай түрлендіреміз, яғни программа құруды үйрену.

Сызба материалдар саны: 0

Жұмыс жетекшісі: Аға оқытушы Батырхан С. К. //

Тапсырманы орындауға қабылдап алған студент: Жакатаев Кичкинбаев

« » ақпан 2008 жыл

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ

ІІ ТЕОРИЯЛЫҚ БӨЛІМ

2. 1 Санау жүйесі түсініктемесі . . . 5

2. 2 Turbo Pascal программалау тілі . . . 5

2. 3 Программа процесінде қолданылатын және өңдеуге

болысатын кейбір командалар . . . 6

2. 4 Программалық түсіндірме терминдер . . . 6-7

ІІІ ТӘЖІРИБЕЛІК БӨЛІМ

3. 1 Зертханалық жұмыстың қойылымы . . . 8

3. 2 Зертханалық жұмыстың алгоритмі . . . 8-16

3. 3 Қажетті техникалық жабдықтар . . . 17

ҚОРЫТЫНДЫ . . . 18

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ . . . 19

КІРІСПЕ

Санау жүйесі дегеніміз - сандарды бейнелеу әдісі және оларды орындарына қатысты зерттеу немесе басқаша айтатын болсам, сәйкес сандарға арналған ережелер жинағы.

Сандарды бір жүйеден екінші бір жүйеге ауыстыруға болады. Сандарды кескіндеу тәсіліне қарай санау жүйелерін екіге бөлеміз: позициялық және позициялық емес.

Позициялық жүйеде осы цифрдың мәні берілген санның орнына, позициясына байланысты. Позицифлық санау жүйесінде санды кескіндеуге пайдаланылатын әр түрлі цифрлар санын «Р» деп белгілейміз. Ол санау жүйесінің негізі деп аталады. Цифрлар мәні 0-мен Р-1 аралығында жатады. Позициялық жүйелер екілік, сегіздік, ондық, он алтылық сандық жүйелі болып бөлінеді.

Позициялық емес жүйеде әр бір цифрдың мөлшерлік мәні цифрды орнынан ауыстырғанда өзгермейді. Яғни ол орнына байланысты емес деген сөз.

Есептерді компьтер көмегімен шығару кезінде бастапқы деректер жалпы ондық санау жүйесінде берілерді.

Қорытынды деректерді осы жүйеде алу қажет. Қазіргі компьтерлерде деректер екілік жүйеде кодталғандықтан, оларды ондық жүйеден екілік жүйеге немесе керісінше аудару қажет болады.

ІІ ТЕОРИЯЛЫҚ БӨЛІМ

2. 1 Санау жүйесі түсініктемесі

Санау жүйесінің түрлері келесідей:

Екілік;
Сегіздік;
Ондық;
Он алтылық.

С андарды бейнелеу әдісі және оларды орындарына қатысты зерттеу немесе басқаша айтатын болсам, сәйкес сандарға арналған ережелер жинағын санау жүйесі деп атаймыз. Жоғарыда жазып кеткенімдей сандарды кескіндеу тәсіліне қарай екіге бөлінеді. Позициялық және позициялық емес.

2. 2 Turbo Pascal программалау тілі

Паскаль программалау тілінің алғашқы нұсқасын 1968 жылы Стэнфорд университетінің инфарматика кафедрасының профессоры Никлаус Вирт жасады.

Ал 1975 жылы стандартты Паскальдың компиляторымен Турбо Паскаль (3. 0 версия) программалау тілі пайда болды. Содан бері Паскаль жалпыбілімдік, кәсіптік-техникалық мектептерде және жоғары білім беру орындарында “бірінші” программалау тілі ретінде қолданыла бастады.

Турбо Паскаль тілін пайдаланудың қарапайымдылығынан пайдаланушылар арасында кең орын ала бастады.

Келе-келе Турбо Паскаль 4. 0, ТП 5. 0, ТП 6. 0 және ТП 7. 0 версияларының дүниеге келуі кәсіпкер қолданушының еңбектегі өнімділігін арттыруға мүмкіндік беруге, қолданбалы есптерді шығаруда қолдануға үлкен үлес қосты. Тілдің қарапайым құрылымына сан, иденфикатор, тұрақты, айнымалылар, функция және өрнек ұғымдары кіреді. Программада амалдардың орындалуына қажетті мәліметтердің сандық, логикалық немесе символдық (литерлік) мәндік шамалары болады. Олармен жұмыс істеу қолайлы болуы үшін бұл шамалардың мәндерінің өзі емес, оны белгілеу атаулары - идентификаторлар қолданылады. Бұл атаулар әр түрлі мәндерді (сандық мән, символдық мән т. с. с. ) қабылдағандықтан, олардың типі деген ұғым енгізіледі.

2. 3 Программа процесінде қолданылатын және өңдеуге болысатын кейбір командалар

Турбо Паскаль программистке программа құру үшін барлық мүмкіндіктерді береді. Бұл өнімдерге меню арқылы қол жеткізуге болады. Ол командалардың меню арқылы да, сонымен бірге клавиатура көмегімен де пайдалануға болады. Төменде көрсетілген командалар және олардың клавиатуралық эквиваленттігі :

Ғ1 - анықтамалық қызметін шақыру;
Ғ2 - активті редактор терезесінен файлды диске жазу;
Ғ3 - дисктен файлды оқу және редактор терезесіне орналастыру;
Ғ5 - бұрынғы өлшемін қайтару немесе ағымдағы терезені бұру;
Ғ6 - келесі редактор терезесін активті етіп жасау;
Ғ9 - программаны компилирлеу;
Ғ10 - бас менюді активті ету;
Ctrl+F9 - программаны компилирлеу және компоненттеу, оның жіберуді орындау;
Alt+X - Турбо Паскальмен жұмыс жасауды аяқтау.

2. 4 Программалық түсіндірме терминдер

Program - программа тақырыбы осы сөзден және программаның атауынан тұрады. Program түйінді сөзінен кейін бағдарлама шартына байланысты өзіміз таңдап алған атауды тек латын әріптерін пайдаланып жазамыз.

Uses crt - программалар аты жазылады. Uses Graph кітапхана аттарының қажеттісі үтірмен ажыратылып жазылады.

Const st - тұрақты шамаларды жазамыз. Сonst Pi=3, 14159; g=981 - бұл тұрақты шамалар аты, одан соң теңдік таңбасы және мәні беріледі. Аралары нүктелі-үтірмен ажыратылады.

Var - құратын бағдарламаға қажетті барлық айнымалылар түрі көрсетіліп жазылады. А, В, С integer құратын бағдарламаға қажетті барлық айнымалылар аттары және олардың қандай шама екенін көрсететін түрі жазылады. Әр түрлі шамалар бөлек-бөлек жазылып, біртектес шамалар аттары бірнешеу болса, аралры үтірмен бөлінеді де, содан соң қос нүкте қойылады, сосын түрі сипатталады. Паскальда стандартты «қос нүкте»: integer, real, char, вoolean сияқты шамалар түрлері болады.

Integer - сандық шама, оның мәндері нақты сандар, яғни бүтін сан мәндеріне ие болады.

Begin - бағдарлама денесі, яғни негізгі нәтижеге жету үшін пайдаланылатын нұсқаулар жүйесі жазылады.

Clrscr - экранды тазалау үшін қолданамыз немесе сыртын шекарамен сызу үшін керекті.

For - цикл орындалуы.

Gotoxy - бұл процедура курсорды экранның керекті жеріне немесе ағымдағы терезеге алып келеді, аударады. GotoXY(X, Y: Byte) - мұндағы X, Y курсордың жаңа координаталары. Координаталар терезе «экран» шекарасына сәйкесінше беріледі, яғни келесі оператор курсорды экранның сол жақ жоғарғы бұрышына апарады. Амал немесе координаталар терезе экранынан шығып кетсе орындалмайды.

Write - бұл процедура ақпаратты мәтіндік файл түрінде шығаруға немесе оны логикалық құрылғыларға беруді қамтамасыз етеді.

While not keypressed do - пернетақта мен басқарудың қосымша мүмкіндіктері екі функциямен орындалады: KeyPressed және ReadKey. Мұнда бізге белгілісі дәл осы уақыт аралығында бұл функция мүмкіндіктері орындалмайды.

Textcolor - бұл процедура шығарылатын нәтижелік символдар түсін анықтайды.

Delay - экранды ұстап тұру. Белгіленген интервал көлемінде, уақытында программаны тоқтатады.

End - программаны аяқтау немесе соңы деп түсінеміз.

ІІІ ТӘЖІРИБЕЛІК БӨЛІМ

3. 1 ЗЕРТХАНАЛЫҚ ЖҰМЫСТЫҢ ҚОЙЫЛымы ЛОРгшщзшг

“Компьютерлік жүйелер архитектурасы” пәні бойынша зертханалық жұмысқа

Тақырыбы: “Санау жүйелерін түрлендіру”

Берілген файлды ашамыз. Жеке тапсырмалар бойынша жұмысты орындау.

Жұмыс жетекшісі Батырхан С.

Жұмысты орындауға қабылдаған студенттер Жакатаев Кичкинбаев

Тапсырманы орындауға қабылдап алған күні "___" 2008ж.

Аяқталған жұмысты қорғау күні ""2008ж.

Бұл зертханалық жұмыстың мақсаты : сандарды бір санау жүйесінен екіншісіне түрлендіріп үйрену, пайдаланушыға өз программасын қолдануға лайықты етіп құру. Бұл өзіндік жұмыс Turbo Pascal программалау тілі ортасында орындалған.

3. 2 ЗЕРТТЕУ ЖҰМЫСЫНЫҢ АЛГОРИТМІ

{Сегіз разрядты екілік санды ондық санау жүйесіне ауыстыратын программа!}

File Edit Search Run Compile Debug Tools Options Window Help

╔═[■] МЕІRHAN. PAS 1═[↕] ═╗

║Program MEIRHAN; ▲

║var ■

║bin:string; ▒

║dec:integer; ▒

║r:string[1] ; ▒

║v:integer; ▒

║i:integer; ▒

║begin ▒

║writeln('segiz razriadti ekilik san engiz') ; ▒

║writeln('<Enter> bas') ; ▒

║write('->') ; ▒

║readln(bin) ; ▒

║if Length(bin) <>8 then ▒

║writeln('san segiz razriadti bolu kerek') else ▒

║begin ▒

║dec:=0; ▒

║v:=128; ▒

║for i:=1 to 8 do ▒

║begin ▒

║r:=bin[1] ; ▒

║if r='1' then ▼

╚═☼ 19:34 ◄■►─┘

F1 Help F2 Save F3 Open Alt+F9 Compile F9 Make Alt+F10 Local menu

File Edit Search Run Compile Debug Tools Options Window Help

╔═[■] МЕІRHAN. PAS 1═[↕] ═╗

║if r='1' then ▲

║dec:=dec+v; ▒

║v:=Round(v/2) ; ▒

║end; ▒

║write('ekilik san ushin', bin) ; ▒

║writeln('saicesinshe ondik san ushin', dec) ; ▒

║end; ▒

║writeln('programma aiktau ushin <Enter> basu kerek') ; ▒

║readln; ▒

║end. ▒

║ ■

║ ▒

║ ▼

╚═☼ 19:20 ◄■►─┘

F1 Help F2 Save F3 Open Alt+F9 Compile F9 Make Alt+F10 Local menu

Жауабы:

segiz razriadti ekilik san engiz

<Enter> bas

->10101010

ekilik san ondik san ushin255

programma aiktau ushin <Enter> basu kerek

{Ондық санау жүйесінен екілікке көшу программасы!}

File Edit Search Run Compile Debug Tools Options Window Help

╔═[■]

1═[↕] ═╗

║Program MEIRHAN; ▲

║var ■

║dec:integer; ▒

║v:integer; ▒

║i:integer; ▒

║begin ▒

║writeln('ondik sanau juiesinen ekilekke koshu') ; ▒

║writeln('0-255 araliginda san engiz<Enter> bas') ; ▒

║write('->') ; ▒

║readln(dec) ; ▒

║write(', dec, ') ; ▒

║v:=128; ▒

║for i:=1 to 8 do ▒

║begin ▒

║if dec>=v then ▒

║write('1') else write('0') ; ▒

║v:=Round(v/2) ; ▒

║end; ▒

║readln; ▒

║end. ▒

║ ▼

╚═☼ 22:1 ◄■►─┘

F1 Help F2 Save F3 Open Alt+F9 Compile F9 Make Alt+F10 Local menu

Жауабы:

ondik sanau juiesinen ekilekke koshu

0-255 araliginda san engiz<Enter> bas

->10

, dec,

ondik sanau juiesinen ekilekke koshu

0-255 araliginda san engiz<Enter> bas

->20

, dec, 000

ondik sanau juiesinen ekilekke koshu

0-255 araliginda san engiz<Enter> bas

->90

, dec, 0

{Екі разрядты он алтылық санды ондық санау жүйесіне ауыстыру!}

File Edit Search Run Compile Debug Tools Options Window Help

╔═[■] 1═[↕] ═╗

║Program MEIRHAN; ▲

║var ■

║st:string[2] ; ▒

║d:integer; ▒

║v:integer; ▒

║i:integer; ▒

║begin ▒

║writeln('eki razriadti on altilic san engiz') ; ▒

║write('->') ; ▒

║readln(st) ; ▒

║for i:=1 to Length(st) ▒

║do st[i] :=UpCase(st[i] ) ; ▒

║i:=Length(st) ; ▒

║v:=1; ▒

║while(i>0) and ▒

║(((st[i] >='0') and (st[i] <='9') ) or ▒

║((st[i] >='A') and (st[i] <='E') ) ) do ▒

║begin ▒

║if (st[i] >='0') and (st[i] <='9') ▒

║then d:=d+v*(ord(st[i] ) -48) ▒

║else d:=d+v*(ord(st[i] ) -55) ; ▼

╚ 1:1 ◄■►─┘

F1 Help F2 Save F3 Open Alt+F9 Compile F9 Make Alt+F10 Local menu

File Edit Search Run Compile Debug Tools Options Window Help

╔═[■] 1═[↕] ═╗

║readln(st) ; ▲

║for i:=1 to Length(st) ▒

║do st[i] :=UpCase(st[i] ) ; ▒

║i:=Length(st) ; ▒

║v:=1; ▒

║while(i>0) and ▒

║(((st[i] >='0') and (st[i] <='9') ) or ▒

║((st[i] >='A') and (st[i] <='E') ) ) do ■

║begin ▒

║if (st[i] >='0') and (st[i] <='9') ▒

║then d:=d+v*(ord(st[i] ) -48) ▒

║else d:=d+v*(ord(st[i] ) -55) ; ▒

║i:=i-1; ▒

║v:=v*16; ▒

║end; ▒

║if i=0 ▒

║then writeln(', st=16-k, ', ', d=10-k, ') ▒

║else writeln('engizilgen jol on altilik san emes') ; ▒

║readln; ▒

║end. ▒

║ ▼

╚═☼ 30:30 ◄■►─┘

F1 Help F2 Save F3 Open Alt+F9 Compile F9 Make Alt+F10 Local menu

Жауабы:

eki razriadti on altilic san engiz

->14

, st=16-k,, d=10-k,

eki razriadti on altilic san engiz

->15

, st=16-k,, d=10-k,

{Программа ондық санды он алтылық санға өңдейді!}

File Edit Search Run Compile Debug Tools Options Window Help

┌ MEIRHAN. PAS 1┐

│╔═[■] NONAME00. PAS 2═[↑] ═╗

│║Program MEIRHAN; ▲

│║Uses Crt; ■

│║var ▒

│║n:integer; ▒

│║r:integer; ▒

│║s:integer; ▒

│║buf:string[1] ; ▒

│║begin ▒

│║ClrScr; ▒

│║write('butin san engiz->') ; ▒

│║readln(n) ; ▒

│║{s:=' '; } ▒

│║write('ondik san', n) ; ▒

│║write('saikesinche on altilik') ; ▒

│║repeat ▒

│║r:=n mod 16; ▒

│║n:=n div 16; ▒

│║if r<10 then buf:=chr(r+48) ▒

│║else buf:=chr(r+55) ; ▒

│║{s:=buf+s; } ▼

└╚═☼ 26:2 ◄■►─┘

F1 Help F2 Save F3 Open Alt+F9 Compile F9 Make Alt+F10 Local menu

File Edit Search Run Compile Debug Tools Options Window Help

┌ MEIRHAN. PAS 1┐

│╔═[■] NONAME00. PAS 2═[↑] ═╗

│║ClrScr; ▲

│║write('butin san engiz->') ; ▒

│║readln(n) ; ▒

│║{s:=' '; } ▒

│║write('ondik san', n) ; ▒

│║write('saikesinche on altilik') ; ▒

│║repeat ■

│║r:=n mod 16; ▒

│║n:=n div 16; ▒

│║if r<10 then buf:=chr(r+48) ▒

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.

Ұқсас жұмыстар

«Бөлшек сандары бір санау жүйесінен екінші санау жүйесіне ауыстыру»

Цифрлық техниканың арифметикалық негіздері

Санау жүйелері тақырыбын оқыту әдістемесі

Ондықтан сегіздік жүйеге

Байланыстың цифрлі желісі

Дербес компьютердің ішкі құрылғылары

Кинематикалық жұптарды жіктеу

Информатика пәнінен дәрістер кешені

«КІРІСПЕ. ИНФОРМАТИКА ПӘНІ, ОБЪЕКТІЛЕРІ ЖӘНЕ ОНЫҢ ҚҰРАЙТЫН БӨЛІМДЕРІ.ЕСЕПТЕУ ЖҮЙЕЛЕРІ»

«Ақпараттық қауіпсіздік және ақпаратты қорғау» пәні бойынша әдістемелік-оқу кешені

Пәндер

Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.

Ақпарат

Қосымша

Email: info@stud.kz