Коммерциялық банктердің пассивтік операциялары жайлы

Пән: Банк ісі
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 73 бет
Таңдаулыға:

КІРІСПЕ

Қазақстан Республикасының Президенті Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев 2007 жылдың 28 ақпанында өткен Парламент палаталарының бірлескен отырысындағы «Жаңа Әлемдегі Жаңа Қазақстан» атты Қазақстан халқына дәстүрлі Жолдауында: "Тәуелсіздікке қолымыз жеткен алғашқы күннен бастап сіздер мен біздер барлық қажыр-қайратымызды жұмсап, еңсесін асқақтатқан Жаңа Қазақстан барған сайын нық сеніммен алға басып келеді. Дамудың өзі таңдаған даңғылына түскен еліміздің атағы шартарапқа таралып, әлемдік қоғамдастықтың алдындағы абыройы да жылдан жылға артып отыр. Біз экономикамыз мен мемлекетіміздің берік іргетасын қаладық. Қазақстанның алдағы дамуы, кемел келешегі экономикалық, әлеуметтік, саясаи және әкімшілік тұрғыда жан-жақты сараланып, түбегейлі жаңа кезеңге батыл қадам бастық", - деп Елбасымыз Қазақстан халқына жарқын болашағымыз біздің қолымызда екендігіне тағы да көзімізді жеткізді. /1/

Еліміздің 2030 жылға дейінгі Дамуының стратегиясы - қоғамымыздың келешектегі келбеті мен мемлекеттің мақсат-мұраты баян етілді.

Бүгін толық жауапкершілікпен былай деп мәлімдеуімізге болады: "Қазақстан өтпелі кезеңнен ойдағыдай өтті, әрі өз дамуының сапалық жаңа кезеңіне нық сеніммен қадам басты!"

Өткен жылы біз жалпы қазақстандық жобамызды тұжырымдап, оны іске асыруды қолға алған болатынбыз. Бұл - біздің әлемнің бәсекеге барынша қабілетті 50 елінің қоғамдастығына қарай жедел жылжуымыз және оның тұрақты мүшесі ретінде Қазақстанның тұғырнамасын нығайту.

Президентіміздің өткен жылғы Қазақстанның әлемдегі бәсекеге барынша қабілетті 50 елдің қатарына кіру стратегиясында: "Біз қатаң бәсекеге әзір тұрып, оны өз мүддемізге пайдалана білуіміз керек. Қазақстан көп тарапты халықаралық экономикалық жобаларға белсене қатыса алады, қатысуға тиіс те. Мемлекет өз тарапынан іскерлік бастамашылықтың жолындағы заңнамалық, әкімшілік және бюрократиялық кедергілерді ысырып тастауға, жекеменшік капиталдың келешегі үлкен кемел бастамаларына тікелей қолдау көрсетуге міндетті", - деп экономикамыздың барлық салаларын дамытуға мүмкіндігіміз бар деп пайымдаған еді. /2/

Экономикамыздың дамуына үлкен өзіндік үлесін қосып жатқан Қазақстан Республикасындағы екінші деңгейлі банктердің қызметтерінің дамып, халықаралық стандарттарға сай болып жатқандығын айта аламыз.

Екінші деңгейлі банктердің, яғни коммерциялық банктердің пассивті операциялары негізінде салымдар түрінде кәсіпорынның, ұйымдардың, басқа банктердің, халықтың уақытша бос қаражаттарын тартуға мүмкіндігі бар. Бұл салымдардың негізгі түрлерінің бірі - депозиттер болып табылады.

Қазақстанның қаржы жүйесінің тұрақты дамуы бірінші кезекте ұзақ мерзімді қайта құрудан өткен банктік мекемелердің дамуынан көрініс табады. Осыған байланысты еліміздің депозит нарығының соңғы жылдардағы даму қарқыны банктердегі салымдар көлемінің ұлғаюынан және халықтың банк жүйесіне деген сенімділігінің артуынан байқалады.

Профессор Сейітқасымов Ғ. С. : "Банктік депозиттік нарықтың дамуындағы жетістіктер 1994 жылдың аяғынан бастап байқала бастады, себебі осы кезден бастап депозиттер бойынша пайыздық мөлшерлемелер тиімді болды. Банктерді депозиттік саясатын белсендіруге мәжбүрлеген бірқатар себептер бар. Бұл себептерді коньюктуралық деуімізге болады, себебі олар белгілі уақыт ішінде маңызды болады және белгілі жағдайлардың өзгеруіне байланысты көкейтестілігін жоғалтады", - деп өзінің бағасын берді /3/.

Банктердегі жеке тұлғалар шоты бойынша банктік құпия туралы заңды актілерді қабылдау және жеке тұлғалардың мерзімді депозиттерін кепілдендіру жүйесі жүзеге асқаннан бері халықтың бос ақшаларын тартуда экономикамызда оңтайлы шаралар жүргізілуде. Халық салымдарын сақтандыру жүйесі Қазақстан Республикасында банк саласындағы ең маңызды жетістіктердің бірі, өйткені басқа ТМД елдерінде мұндай жүйе жоқ.

Сондықтан Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі банк жүйесінің тұрақтылығын сақтауда және банк мекемелеріне деген халық сенімділігін арттыруда өзінің негізгі міндеттерін оңтайлы орындауда.

Мұндай жағдайда халық тарапынан депозит салымдарынан түсетін пайда жайлы және қызмет көрсету сапысна байланысты сұрақтар пайда болады. Негізінен нарық жағдайында халықты толғандыратын мәселе - капиталды (жеке жинақтар) қалай қауіпсіз түрде көбейтуге болады, өткені пайда көлемі тәуекел көлеміне тура пропорционалды, яғни нарықта жоғары пайданы жоғары тәуекелділік бар жерде ұсынады. Бірінші кезекте бұл Қазақстанның әр түрлі аймағындағы біресе бар, біресе жоқ болатын қаржы пирамидаларына негізделген. Сондықтан Ұлттық Банк басқармасы мұндай мекемелердің қызмет жасауы заңды емес және қаржы пирамидаларына ақша салмастан бұрын ойлану керектігін айтады. Шындығында, халық біртіндеп келе ақша қаражаттарын тұрақты пайыз мөлшерлемесімен банк депозиттеріне салу керектігін түсінді.

Тақырыпты зерттеудің мақсаты -коммерциялық банктердің пассивті операцияларының ішіндегі ең ауқымдысы - депозиттік операциялардың жағдайына талдау жүргізіп, оны жетілдіру бойынша ұсыныстарды беру.

Көрсетілген мақсатқа жету үшін келесі міндеттер қойылды:

банктің негізгі функциялары мен операцияларын қарастырып, коммерциялық банктің пассивтік операцияларының негізі ретінде депозиттік операцияларды қалыптастыру ерекшеліктерін ашу;
Қазақстан Республикасындағы коммерциялық банктердегі депозиттік салымдарынның динамикасына және «Тұран Әлем Банкі» АҚ мысалында банктің депозиттік қызметіне талдау жүргізу;
коммерциялық банктердің тұрақтылығын қамтамасыз ету үшін депозиттік операцияларды тиімді жүргізудің кейбір жолдарын ұсыну.

Зерттеу обьектісі болып - коммерциялық банктің депозиттік операциясы.

Зерртеу пәні- депозиттік операцияларды жүзеге асыру процесінде пайда болатын экономикалық және ұйымдық қатынастардың жүйесі.

Жұмыс құрылымы. Дипломдық жұмыс 73 бет көлемінен, негізгі бөлімі кіріспеден, 3 бөлімнен, қорытындыдан, сонымен қатар 30 атаулы қолданыған әдебиеттер тізімінен, қосымшалардан тұрады. Жұмыста 15 кесте және 7 сурет бар.

Дипломдық жұмыстың бірінші тарауында коммерциялық банктердің қаржы ресурстары және оны қалыптастырудың көздері анықталған, коммерциялық банктегі пассивтік операциясының ішінде депозиттік операцияның мәні ашылған.

Екінші бөлімде Қазақстан Республикасындағы коммерциялық банктердегі депозиттік салымдарынның динамикасына және «Тұран Әлем Банкі» АҚ мысалында банктің депозиттік қызметіне талдау жүргізілген.

Үшінші тарауда банктегі депозиттік операцияларын дамытудың кейбір жолдары және пайда болатын өзекті мәселелерді шешу қарастырылған.

1 КОММЕРЦИЯЛЫҚ БАНКТЕРДІҢ ПАССИВТІК ОПЕРАЦИЯЛАРЫНЫҢ НЕГІЗІ РЕТІНДЕ ДЕПОЗИТТІК ОПЕРАЦИЯЛАР

Коммерциялық банктердегі пассивті операцияларын жүргізу нәтижесінде банк ресурстары құрылады. Пассивті операциялардың негізі депозиттік операциялар болып табылады. Депозиттік саясат коммерциялық банктердің маңызды саласы болғандықтан, бұл тарауда коммерциялық банктердің жалпы түсініктерін, оның функцияларын, банк ресустары мен қалыптасу көздерін қарастырамыз.

1. 1 Коммерциялық банктің ресурстары және оларды қалыптастыру көздері

Қазақстан Республикасындағы коммерциялық банктердің құрылуы және қызмет етуі Қазақстан Республикасының " ҚР-ғы Банк және банктік қызмет " туралы заңға негізделген. Банк - жоғарыда көрсетілген заңға сәйкес банктік қызметті жүзеге асыра алаты, коммерциялық ұйым болып табылатын заңды тұлға.

Банктер қызметінің мәні оларды басқа органдардан ажырататын функцияларды орындаудан көрініс табады.

Банк қызметін - банктің клиент мүддесі үшін белгілі бір іс-әрекеттерді орындауын сипаттауға болады.

Қазіргі кезде әмбебап банктер банк қызметтерінің және қаржылық қызметтердің барлық аспектілерін түгелдей қамтитын өнімдердің кең қатарын ұсынады. Осы кезде басқа банктер бәсеклестік артықшылықты жаулап алу және оны мықты түрде сақтандырып қалу мақсатымен қатаң түрде белгілі бір қызметтер түрлерін көрсетуге мамандануға тырысады.

Коммерциялық банктер негізінен өз клиенттерінің шаруашылық қызметтеріне қызмет көрсетумен байланысты несиелік есеп айырысу және қаржылық операциялардың барлық түрлерімен айналысады.

"Қазақстан Республикасындағы банктер және банктік қызметтер туралы" Заңға сәйкес банктер мынадай операцияларды орындай алады:

ақылы негізде депозиттерді тарту
клиенттер мен банк-корреспонденттердің шоттарын жүргізу және оларға кассалық қызмет көрсету
қайтарымдылық, мерзімдік және төлемділік шарттарымен заңды және жек тұлғаларға қысқа мерзімдік несиелер беру
инвестицияланатын қаражаттар иелерініңнемесе иемденушілердің тапсырмалары бойынша капиталдық жұмсалымдарды қаржыландыру
заңда көрсетілген тәртіппен өз бағалы қағаздарын шығару (чектерді, вексельдерді, аккредитивтерді, депозиттік, депозиттік сертификаттарды, акцияларды және басқа да қаржылық міндеттемелерді)
төлем құжаттарын сатып алу, сату және сақтандыру, олармен басқа да операцияларды жүргізу
ақшалай нысанда орындпуды қарастыратын үшінші тұлғалар үшін кепілдеме және өзге де міндеттемелерді беру
тауар тасымалын талап ету құқығын, сатып алу және қызмет көрсету, осындай талаптардың инкассациялық (факторинг) тәуекелін өз мойнына алу
банктік операциялар бойынша брокерлік қызметтерді көрсету, клиенттердің тәуекелі бойынша олардың агенттері ретінде әрекет ету
клиенттер үшін құжаттар мен бағалылықтарды сақтандыру бойынша қызметтер
коммерциялық мәмілелерді қаржыландыру, сондай-ақ сату құқынсыз (форфейтинг)
клиенттердің тапсырмалары бойынша сенімдік операцияларды
банктік қызметпен байланысты кеңес беру қызметін көрсету
лизингтік операцияларды жүзеге асыру

Осы операцияларды топтай отырып, олармен атқарылатын негізгі қызметтерді былай құруға болады:

уақытша бос ақша қаражаттарын тарту және оны капиталға айналдыру
кәсіпорындарды, мемлекетті және халықты несиелендіру
шаруашылықтағы төлемдер мен есептерді жүзеге асыру
эмиссиялық-құрылтай функциясы
кеңес беру, экономикалық және қаржылық ақпаратпен қамтамасыз ету

Уақытша бос ақша қаражаттарын тарту және капиталға айналдыру функциясын жүзеге асыру барысында, банктер ақшалай табыстар мен жинақтарды салымдар түрінде тартады. Тартылған қаражатты банк мемлекетті, заңды және жеке тұлғаларды несиелендіру үшін қолданады. Банктің бір функциясы есеп-төлем механизмі болып табылады. Төлемдерді өтеу үшін банк өз клиенттері үшін есеп және төлемдерге байланысты опеоацияларды жүзеге асырушы делдал ретінде болады. Коммерциялық банктердің эмиссиялық-құрылтай функциясы бағалы қағаздарды шығарып және орналастыру арқылы жүзеге асырады. Экономикалық жағдайды әрдайым бақылап тұруға мүмкіндігі бар коммерциялық банктер өз клиенттеріне кеңес беру қызметін көрсетеді.

Банктің жүргізетін операциясының экономикалық негізі ақша қаражаттарының қозғалысы құрайды. Нарықтық экономика жағдайында коммерциялық банктердің барлық операцияларын негізгі 3 топқа бөлуге болады:

пассивті операциялар (банкке ақша қаражаттарын тарту және ресурстарын қалыптастыру бойынша операциялар)
активті операциялар (банк ресурстарын орналастыру)
активті-пассивті операциялар (белгілі төлемдеоді төлеп, клиенттің банкке тапсырысы бойынша комиссиондық операциялары)

Коммерциялық банктер, басқа да шаруашылық субьектілер сияқты, өзінің коммерциялық және шаруашылық қызметін қамтамасыз ету үшін белгілі ақша қаражат сомасын, яғни ресурстарды иемденуі қажет. Экономиканың қазіргі замандағы даму жағдайында ресурстардың қалыптасуы маңыздылығы бойынша бірінші кезекте. Бұл нарықтық экономикаға өтумен, банктік іске мемлекеттік монополияның жойылуымен, екі деңгейлі банктік жүйенің қалыптасуымен байланысты банк ресурстарының белгілі өзгерістерге ұшырауымен байланысты.

Коммерциялық банктердің активті операциялары: өндірістік, сауда және басқа кәсіпорындарды несиелендіру; халыққа ссуда беру; валютамен, асыл тастармен және бағалы қағаздармен операциялар.

Коммерциялық банктің пассивті операциялары: қызмет көрсетумен клиенттердің ақша қаражаттарын тарту; қызмет көрсетпей клиенттердің ақша қаражаттарын тарту; басқа көздерден ақша қаражаттарын тарту.

Активті- пассивті операциялары (делдалдық операциялар) : клиенттердің тапсырмасы бойынша есеп операциялары; клиенттерге кассалық қызмет көрсету.

Сонымен қатар, банк қызметінің масштабтары ресурстар көлемінің жиынтығына байланысты. Банктік ресурстар активті операцияларды жүзеге асыру үшін қолданатын өз иелігінде бар меншікті және тартылған ақша құралдар жиынтығын құрайды.

Банктің меншікті ресурсына банктік капитал және оған теңестірілген баптар кіреді. Коммерциялық банктердің меншікті капиталының рөлі мен көлемі айырықша қасиетті иемденеді, олар басқа қызметпен айналысатын кәсіпорындар мен ұйымдардан ерекше, себебі банк меншікті капиталынан 10%-дан кем емес ақша құралдарына жалпы қажеттілігін жабады. Мемлекет банктер үшін меншікті және тартылған қаражат арасында белгілі минималды шекті бекітеді. Бірақ, Қазақстанда мұндай шек бекітілмеген.

Банктің меншікті ресурстарының мәні ең біріншіден, оның тұрақтылығын қолдау үшін. Банктің алғашқы даму кезінде меншікті қаражат бірінші шығындарды, яғни банк өз қызметін онсыз жүзеге асыра алмайтын шығындарға (жер, ғимарат, құрал-жабдық, жалақы) жұмсайды. Меншікті капитал есебінен банк аса қажетті резервтерді қалыптастырады. Сонымен, меншікті ресурстар ұзақ мерзімді активтерге салымдардың басты қайнар көзі болып табылады.

Тартылған қаражаттар банктің активті операцияларын жүзеге асыру үшін ақша қажеттіліктеріне, әсіресе несиелеудің 90%-ын жабады. Олардың маңызы өте зор. Заңды және жеке тұлғалардың уақытша бос ақша қаражаттарын тарту арқылы коммерциялық банктер халық шаруашылығының қажетті айналым құралдарына қажеттілігін қамтамасыз етеді, ақшаны капиталға айналдырады, халықты тұтынушылық несиемен қамтамасыз етеді.

Меншікті және тартылған ресурстар Қазақстан Республикасының Ұлттық банкісінің корреспонденттік шотында тіркеледі. Бұл активті шот, сондықтан ресурстар осы шоттың дебетінде, ал салынған құралдар бұл шоттың кредитінде көрініс табады.

Осылайша, дебеттік сальдо көлемі банктің бос резерв көлемін айқындайды. Бос резерв көлемі қаншалықты үлкен болса, сол дәрежеде банк тұрақты деп есептеледі, бірақ соншалықты аз табыс алады. Керісінше, егер банктің бос резерв көлемі неғұрлым аз болса, соғұрлым банк көп табысқа ие болады, бірақ тұрақтылық деңгейі төмен болады. Сондықтан, кез келген корреспонденттік шоттағы ресурстар қалдығын оңтайландыруға талпынады.

Жоғарыда айтылғандарды қорыта келгенде, банктің меншікті ресурстары ең алдымен банк тұрақтылығын айқындайды.

Әлемдік банктік тәжірибеде барлық тартылған ресурстар аккумуляция жолымен келксідей топтастырылады:

депозиттер
депозиттік емес тартылған ресурстар

Коммерциялық банктердің тартылған ресурстардың негізгі бөлігін депозиттер құрайды, яғни заңды және жеке тұлғалардың банкке салған ақша қаражаттары және олардың банк заңы бойынша және шот жүйесі бойынша қолданылуы.

Депозиттік емес тартылған ресурстар - бұл банктің ақша нарығында меншікті қарыз міндеттемелерін сату жолымен немесе банк қарыз түрінде алатын ресурстары. Депозиттік емес көздердің депозиттерден ерекшелігі, біріншіден персоналды қасиеті, яғни нақты клиенттің салымы емес, ол нарықта бәсекелестік негізде пайда болады, ал екіншіден бұл ресурстарды тарту инициативасы банктің өзінен шығады. Депозиттік емес тартылған ресурстарды көбінесе ірі банктер қолданады. Депозиттік емес ресурстар ірі сомаларда пайда болады және олар көтерме қасиетін иемденеді.

Ресурстарды тартудың депозиттік емес көздеріне банкаралық нарықта қарыз алу, бағалы қағаздарды сату және қайта сатып алу келісімі, вексель есебі және Қазақстан Республикасының Ұлттық банкінде ссуда алу, банктік акцепті сату, коммерциялық қағаздарды шығару, евродоллар нарығында қарыз алу, капиталды нота және облигацияларды шығару жатады.

Қазақстандық банктер аталған көздердің банкаралық несиелерін және Қазақстан Республикасы Ұлттық банк несиелерін қолданады. Банкаралық несие нарығында Қазақстан Республикасының корреспонденттік шотындағы ақша қаражаттары сатылады және сатып алынады. Қазақстан Республикасы Ұлттық банк несиелері қазіргі уақытта коммерциялық банктерге көбінесе қаржыландыру тәтібінде ұсынылады, орталықтандырылған несиелердің тек 10%-ы банктерге конкурс негізінде сатылады.

Банкаралық несие нарығы 3 сегментке бөлінеді:

үш айлық несие
бір-екі айлық несие
"қысқа ақшалар" (ең қысқа мерзімді ссудалар, 1-2 күн)

Қазақстан Республикасы Ұлттық банкінің несиелік аукцион туралы ережесіне сәйкес несиелік аукцион қатысушылары болып келесі банктер табылады:

бір жылдан аз жұмыс істеуші
барлық экономикалық нормативтерді орындаушылар
резервке уақытылы ақша қаражатын аударатындар
есеп беруде қателіктерді болдырмайтын
Қазақстан Республикасы Ұлттық банкінің корреспонденттік шотында ақша қаражаты бар және осы шот бойынша дебеттік сальдосы жоқ банктер
Қазақстан Республикасы Ұлттық банк несиелері бойынша уақытылы өтемеу қарыздары.

Кез келген банк аукционда ұсынылған несиелердің 25%-н иемдене алады, ауционда ең біріншіден максималды пайыздық мөлшерлемесі бар банктер, содан кейін акцияда бекітілген ең минималды несие сомасына дейін қанағаттандырылады.

Орталықтандырылған және банкаралық несиелер өте жағымды, себебі олар салым болмағандықтан резервтік қамтамасыз етілуін талап етпейді және қарыз алушы банктің иелігіне бірден түседі. Статистикалық мәліметтерге сүйенсек, Қазақстан ірі банктерінің пассивтерінің жалпы сомасының 0, 19-дан 61, 5%-ға дейін орталықтандырылған және банкаралық несиелер құрайды.

Банкаралық несиенің маңыздылығы, оның басқа банктер үшін шығындарды туғызатын ресурстарды тарату арқылы бұл нарық банктік жүйенің несиелік ресурстарын қолданудың нәтижелігін арттырады. Сонымен қатар, банкаралық несие нарығын жоғары дәрежеде дамуы банктер өз өтімділігін қолдау үшін ұстайтын оперативті резервтерін азырақ мөлшерде болуына мүмкіндік береді.

Қазақстан коммерциялық банктерінің депозиттік емес ресурстарын тартудың ең дамыған түрі банктік вексельдер болып саналады. Банктік вексельдер - қаржылық вексельдің бір түрі, ол банктің вексель ұстаушыға вексельді көрсету арқылы вексельде көрсетілген соманы төлеуі туралы міндеттеме. Вексельмен қызмет көрсету банк үшін тимді, себебі вексель арқылы өткізілген ресурстар міндетті резервілеуге жатпайды. Ал клиенттер үшін де сондай-ақ тиімді, өйткені жедел депозит сияқты жоғары пайыз алумен қатар, олардың қолында ақшаның қайтарылуы туралы кепілдік бағалы қағазы болады. Сондай-ақ, керек кезде вексельді сатуға немесе банкке кепілдікке қоюға болады.

Қазақстандық банктер үшін облигация сияқты депозиттік емес ресурс көзін шығару үлкен нәтиже береді. Банктер жарғылық капиталдың 25%-нан жоғары емес облигация көлемін шығаруына құқылы, оған дейін шығарылған акциялар үшін төлемдерді толық өтегеннен кейін. Облигациялар атаулы болуы мүмкін. Қарыз банктің таза табысымен жабылады, жетпеген жағдайда резервтік қордан алынады. Облигация курсына ықпалын тигізуі үшін банк облигацияларын биржада сатуы немесе сатып алуы мүмкін.

Тартылған ресурс рөлі банк үшін өте маңызды, соның ішінде депозиттердің орны ерекше.

1. 2 Коммерциялық банктердің пассивті операцияларының ерекшеліктері

Уақытша бос ақшалай қаражаттарды жинақтау - коммерциялық банктердің алғашқы дәстүрлі-базалық қызметі. Бұл банктің пассиві меншікті капиталы мен тартылған қаражаттардан тұрады. Меншікті капитал - банктің несиелік ресурстарының маңызды және ажырамас бөлігі, бірақ ол оның барлық ресурстарының тек 10%-ын құрайды. Басқа кәсіпорындармен салыстырғанда қаржылық ресурстар құрамында меншікті капиталдың төменгі деңгейі болуы мынандай жaғдайлармен түсiндiрiледi - бiрiншiден, банктер қаржылық нapықтapдa қаржы делдалы ретiнде басқа кәсiпорындардың, мекемелердiң және халықтың yaқытшa бос каражаттар сомасын депозит түрiнде жинақтайды, осы жағдайда оларды тиiмдi басқарады, сондай-ақ олардың қауiпсiздiгiн қамтамасыз етедi және пайдалық негiзде қарызды қарыз алушыға ұсынaды. Екiншiден, депозиттердi мемлекеттiк caқтандыру жүйесi болады, бұл салымдарды жаппай кepi алу қayiптiгiн төмендетедi. Үшiншiден, банктерге тартылатын депозиттер басқа кәсiпорындардың материалдық обьектiлерiнде орналастырған активтерiне қарaғанда қондырғы ғимараты ыңғайлы, өтiмдi және нарықта оңай өткiзiледi.

Басқа кәсiпорындармен салыстыpғанда осы барлық міндеттeмелер коммерциялық банктерге меншiктi капиталдың тартылған ресурстарға өзара қатынасында өз мiндеттерiн жүзеге асыруға және дұpыс қызмет eтyiнe мүмкiндiк бередi. Ең алдымен меншiктi капитал банк кызметiн бастау үшiн қажет. Сонымен қатар, офистi, жабдықтарды сатып алу және еңбекaқыны төлеу, сондай-ақ банктiк операцияларды дамытудың келесi кезеңдерiнде шығындарды төлеу үшiн қажет. Меншiктi капитал - банктiң қорғаныс кепiлдiк қоры. Осы сипатты меншiктi капитал маңызды, сөзсiз мiндеттi қор болып табылады, банктiң тұрақтылығы мен оның жұмысының тиiмдiлiгiн қамтамасыз ету үшiн банктiк қаражаттар құpылымында оның рөлi өте жоғары.

Жоғарыда айтылып өткендей, банктер өздерiнiң активтiк операцияларын жүзеге асыру үшiн тартылған қаражаттардың 90%-нан жоғары бөлігiн пайдаланады, сондай-ақ банктер өз клиенттeрiнiң уақытша бос ақшалай қаражаттарын жинақтайды. Дәстүрлi түрде осы қаражаттардың негiзгi бөлiгiн депозиттер құрайды. Депозит пен банктiң клиенттерiнiң жинақ салымдарынан басқа мерзiмдi және мерзiмсiз салымдарының барлығы түсiндiрiледi. Банктердiң aқшалай қаражаттарды салымдаpға тарту және оларды пайда табу мақсатында орналастыру жұмыстары депозиттiк операциялар деп аталады. Осылардың негiзiнде коммерциялық банктердiң несиелiк ресурстарының негiзгi бөлiгi құралады.

Жеке тұлғалар, iскерлiк фирмалар, акционерлiк компаниялар, жеке кәсiпорындар, коммерциялық емес ұйымдар, үкiмeттiк мекемелер, мемлекеттiк кәсiпорындар, жергiлiктi билiк органдары қаражаттарды коммерциялық банктерге ынтамен орналастырады. Бұл бiрнеше себептерiмен түсіндiріледі. Бiрiншiден, банктер салымдардың үлкен сенiмдiлгiн қамтамасыз етедi, екiншiден, салымшылар өз салымдарын кез келген уақытта қайтаруды талап етiп қана қоймай, одан асатын сомада қарыз ала алады, үшiншiден, бұл салымдар табыс әкеледi.

Депозиттiк операциялар мынадай қағидалармен ұйымдастырылады:

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.