Жетібай кен орны жайлы
Кіріспе
1 Геологиялықбөлім ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 8
1.1 Кен орнының географиялық және экономикалық жағдайлары ... ... ... ... ... 9
1.2 Алаңның геология . геофизикалық зерттелу тарихы ... ... ... ... ... ... ... ... ..10
1.3 Стратиграфия ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...11
1.4 Тектоника ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .14
1.5 Мұнайгаздылығы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .15
1.6 Сулылығы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .16
1.7 Ұңғыны қазу кезіндегі мүмкін қиындықтар аймақтары ... ... ... ... ... ... ... .17
1.8 Керн алу аралықтары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..18
1.9 Өнімді қабаттарды ашу әдісі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..18
1.10 Ұңғыдағы жүргізілетін геофизикалық зерттеулер ... ... ... ... ... ... ... ... ... .19
2 Техника технологиялық бөлім ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..20
2.1 Бұрғылау тәсілін таңдау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..21
2.2 Ұңғы құрылмасын жобалау және дәлелдеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..21
2.3 Бұрғылау құбырлар тізбегін есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .35
2.4 Ұңғыны жуу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .39
2.4.1 Жуу сұйығының түрін таңдау және оның параметрлерін әр тереңдік
аралықтары үшін тағайындау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .39
2.4.2 Жуу сұйығының барлық түрі үшін саздық, химиялық реагенттердің ауырлатқыштың және т.б. материалдардың шығынын анықтау ... ... ... ... ... ..40
2.4.3 Жуу сұйығын дайындау, химиялық өңдеу үшін және ұңғы сағасына саңлаусыздыққа орнатылған жабдықтарды таңдау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...42
2.4.4 Ұңғыны жуудағы гидравликалық есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .44
2.5 Бұрғылау қондырғысын таңдау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..50
2.6 Бұрғылау тәртібінің параметрін жобалау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .51
2.6.1 Қашаулардың түр өлшемін, моделін және олардың көрсеткіштерін анықтау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...51
2.6.2 Бұрғылау тәсілдеріне байланысты, әр тереңдік аралықтары үшін жуу сұйығының шығынын жобалау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...58
2.6.3 Қашауға түсірілетін өстік салмақпен қашаудың айналу жиілігін анықтау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...72
2.6.4 Бұрғылау тәртібінің параметрлерін бақылау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .79
2.7 Ұңғыларды бекіту ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 80
2.7.1 Шегендеуді құбырлар тізбектерін жобалау және оларды беріктікке есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 81
2.7.2 Аралық және пайдалану құбырлары тізбегінің төменгі құрылмалары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..88
2.7.3 Шегендеуші құбырлар тізбегін түсіруге дайындық жұмыстары және оларды түсіру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .89
2.7.4 Цементтеу тәсілін таңдау, шегендеу тізбегін цементтеуге есептеу ... ... 90
2.8 Ұңғыларды игеру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...100
3 Еңбекті қорғау бөлімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...101 3.1 Қауіпті және зиянды өндірістік факторларды талдау ... ... ... ... ... ... ... ... 102
3.2 Қорғаныс шаралары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..105
3.2.1 Жалпылама шаралар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..105
3.2.2 Өндірістік санитария ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .106
3.2.3 Техника қауіпсіздігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 109
3.2.4 Өрт қауіпсіздігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..112
3.3 Қоршаған ортаны қорғау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..113
4 Арнайы бөлім ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 116
4.1 Сазполимергуматты ерітіндісінің тиімділігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...116
5 Экономикалық бөлім ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 121
5.1 Ұңғы құрылысы кезіндегі жұмысты ұйымдастыру ... ... ... ... ... ... ... ... ...122
5.2 Ұнғыны бұрғылауды және бекітуді бағалаудың негізгі техника.
экономикалық көрсеткіштерін есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..128
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..148
Қолданылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 150
1 Геологиялықбөлім ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 8
1.1 Кен орнының географиялық және экономикалық жағдайлары ... ... ... ... ... 9
1.2 Алаңның геология . геофизикалық зерттелу тарихы ... ... ... ... ... ... ... ... ..10
1.3 Стратиграфия ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...11
1.4 Тектоника ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .14
1.5 Мұнайгаздылығы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .15
1.6 Сулылығы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .16
1.7 Ұңғыны қазу кезіндегі мүмкін қиындықтар аймақтары ... ... ... ... ... ... ... .17
1.8 Керн алу аралықтары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..18
1.9 Өнімді қабаттарды ашу әдісі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..18
1.10 Ұңғыдағы жүргізілетін геофизикалық зерттеулер ... ... ... ... ... ... ... ... ... .19
2 Техника технологиялық бөлім ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..20
2.1 Бұрғылау тәсілін таңдау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..21
2.2 Ұңғы құрылмасын жобалау және дәлелдеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..21
2.3 Бұрғылау құбырлар тізбегін есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .35
2.4 Ұңғыны жуу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .39
2.4.1 Жуу сұйығының түрін таңдау және оның параметрлерін әр тереңдік
аралықтары үшін тағайындау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .39
2.4.2 Жуу сұйығының барлық түрі үшін саздық, химиялық реагенттердің ауырлатқыштың және т.б. материалдардың шығынын анықтау ... ... ... ... ... ..40
2.4.3 Жуу сұйығын дайындау, химиялық өңдеу үшін және ұңғы сағасына саңлаусыздыққа орнатылған жабдықтарды таңдау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...42
2.4.4 Ұңғыны жуудағы гидравликалық есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .44
2.5 Бұрғылау қондырғысын таңдау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..50
2.6 Бұрғылау тәртібінің параметрін жобалау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .51
2.6.1 Қашаулардың түр өлшемін, моделін және олардың көрсеткіштерін анықтау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...51
2.6.2 Бұрғылау тәсілдеріне байланысты, әр тереңдік аралықтары үшін жуу сұйығының шығынын жобалау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...58
2.6.3 Қашауға түсірілетін өстік салмақпен қашаудың айналу жиілігін анықтау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...72
2.6.4 Бұрғылау тәртібінің параметрлерін бақылау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .79
2.7 Ұңғыларды бекіту ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 80
2.7.1 Шегендеуді құбырлар тізбектерін жобалау және оларды беріктікке есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 81
2.7.2 Аралық және пайдалану құбырлары тізбегінің төменгі құрылмалары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..88
2.7.3 Шегендеуші құбырлар тізбегін түсіруге дайындық жұмыстары және оларды түсіру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .89
2.7.4 Цементтеу тәсілін таңдау, шегендеу тізбегін цементтеуге есептеу ... ... 90
2.8 Ұңғыларды игеру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...100
3 Еңбекті қорғау бөлімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...101 3.1 Қауіпті және зиянды өндірістік факторларды талдау ... ... ... ... ... ... ... ... 102
3.2 Қорғаныс шаралары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..105
3.2.1 Жалпылама шаралар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..105
3.2.2 Өндірістік санитария ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .106
3.2.3 Техника қауіпсіздігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 109
3.2.4 Өрт қауіпсіздігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..112
3.3 Қоршаған ортаны қорғау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..113
4 Арнайы бөлім ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 116
4.1 Сазполимергуматты ерітіндісінің тиімділігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...116
5 Экономикалық бөлім ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 121
5.1 Ұңғы құрылысы кезіндегі жұмысты ұйымдастыру ... ... ... ... ... ... ... ... ...122
5.2 Ұнғыны бұрғылауды және бекітуді бағалаудың негізгі техника.
экономикалық көрсеткіштерін есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..128
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..148
Қолданылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 150
Бұрғылау тәсілі жалпылай алғанда екіге бөлінеді. Олар роторлық және түптік қозғалтқыштармен бұрғылау тәсілдері. Роторлық тәсіл негізінен жаңадан игеріле бастаған бұрғылау жүргізілетін қондырғыларда қолданылады. Бұл тәсілдің түптік қозғалтқыштар тәсілінен артықшылығы сол алаң жеткілікті зерттелмеген болған жағдайларда анық сезіледі. Роторлық бұрғылау кезінде бүкіл бұрғылау тізбегі қозғалыста болады және қабатқа енетін жуу сұйығының гидростатикалық, гидродинамикалық қысымдары турбобұрғылық тәсілмен салыстырғанда аз болады. Осылайша ротормен бұрғылау тәсілін қолданғанда, бұрғылау тізбегінің тұтыну және үлкен қысым әсерінен қабат жарылу немесе жуу сұйығы жұтылу қаупінің алдын алуға болады.
Бірақ бұл тәсілде бұрғылаудың механикалық жылдамдығы өте төмен. Сол себепті жақсы барланған бұрғылаушы мекемесінің сенімді базасы бар, мұнай, газ кен орнында бұрғылаудың түптік қозғалтқыштармен бұрғылау тәсілін қолдану өте тиімді.
Бұлардың ішіндегі қазіргі кездегі ең көп қолданылатыны, қарапайым сенімдісі-турбобұрғылық тәсіл. Жетібай кен орны 1966 жылдан бастап бұрғыланып келеді. Бұрғылау тәсілі негізінен турбобұрғылық, кейбір әлсіз жұтушы қабаттар ғана роторлық тәсілмен бұрғыланады. 10 метр тереңдікке бағыттаушы құбыр түсіріліп, шегендеуші құбырды А9Ш немесе А9ГТШ турбобұрғысымен бұрғыланады. Сағалық құбыр шегенделгеннен кейінгі бұрғылау жұмыстары жобалық тереңдікке дейін үш секциялы шпиндельді А7Ш немесе ЗТСШ-1-195 турбобұрғыларымен жүргізіледі.
Бірақ бұл тәсілде бұрғылаудың механикалық жылдамдығы өте төмен. Сол себепті жақсы барланған бұрғылаушы мекемесінің сенімді базасы бар, мұнай, газ кен орнында бұрғылаудың түптік қозғалтқыштармен бұрғылау тәсілін қолдану өте тиімді.
Бұлардың ішіндегі қазіргі кездегі ең көп қолданылатыны, қарапайым сенімдісі-турбобұрғылық тәсіл. Жетібай кен орны 1966 жылдан бастап бұрғыланып келеді. Бұрғылау тәсілі негізінен турбобұрғылық, кейбір әлсіз жұтушы қабаттар ғана роторлық тәсілмен бұрғыланады. 10 метр тереңдікке бағыттаушы құбыр түсіріліп, шегендеуші құбырды А9Ш немесе А9ГТШ турбобұрғысымен бұрғыланады. Сағалық құбыр шегенделгеннен кейінгі бұрғылау жұмыстары жобалық тереңдікке дейін үш секциялы шпиндельді А7Ш немесе ЗТСШ-1-195 турбобұрғыларымен жүргізіледі.
Мазмұны
Кіріспе
1
Геологиялықбөлім ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... .8
1.1 Кен орнының географиялық және экономикалық
жағдайлары ... ... ... ... ... 9
1.2 Алаңның геология – геофизикалық зерттелу
тарихы ... ... ... ... ... ... ... . ... .10
1.3
Стратиграфия ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... 11
1.4
Тектоника ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ...14
1.5
Мұнайгаздылығы ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ...15
1.6
Сулылығы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ..16
1.7 Ұңғыны қазу кезіндегі мүмкін қиындықтар
аймақтары ... ... ... ... ... ... .. ...17
1.8 Керн алу
аралықтары ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... 18
1.9 Өнімді қабаттарды ашу
әдісі ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
...18
1.10 Ұңғыдағы жүргізілетін геофизикалық
зерттеулер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... 19
2 Техника технологиялық
бөлім ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
...20
2.1 Бұрғылау тәсілін
таңдау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... 21
2.2 Ұңғы құрылмасын жобалау және
дәлелдеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...21
2.3 Бұрғылау құбырлар тізбегін
есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .35
2.4 Ұңғыны
жуу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... 39
2.4.1 Жуу сұйығының түрін таңдау және оның параметрлерін әр тереңдік
аралықтары үшін
тағайындау ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
...39
2.4.2 Жуу сұйығының барлық түрі үшін саздық, химиялық реагенттердің
ауырлатқыштың және т.б. материалдардың шығынын
анықтау ... ... ... ... ... ..40
2.4.3 Жуу сұйығын дайындау, химиялық өңдеу үшін және ұңғы сағасына
саңлаусыздыққа орнатылған жабдықтарды
таңдау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ..42
2.4.4 Ұңғыны жуудағы гидравликалық
есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .44
2.5 Бұрғылау қондырғысын
таңдау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
50
2.6 Бұрғылау тәртібінің параметрін
жобалау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .51
2.6.1 Қашаулардың түр өлшемін, моделін және олардың көрсеткіштерін
анықтау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...51
2.6.2 Бұрғылау тәсілдеріне байланысты, әр тереңдік аралықтары үшін жуу
сұйығының шығынын
жобалау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ..58
2.6.3 Қашауға түсірілетін өстік салмақпен қашаудың айналу жиілігін
анықтау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...72
2.6.4 Бұрғылау тәртібінің параметрлерін
бақылау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .79
2.7 Ұңғыларды
бекіту ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ..80
2.7.1 Шегендеуді құбырлар тізбектерін жобалау және оларды беріктікке
есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. .81
2.7.2 Аралық және пайдалану құбырлары тізбегінің төменгі
құрылмалары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .88
2.7.3 Шегендеуші құбырлар тізбегін түсіруге дайындық жұмыстары және
оларды
түсіру ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... 89
2.7.4 Цементтеу тәсілін таңдау, шегендеу тізбегін цементтеуге
есептеу ... ... 90
2.8 Ұңғыларды
игеру ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... 100
3 Еңбекті қорғау
бөлімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... .101 3.1 Қауіпті және зиянды өндірістік факторларды
талдау ... ... ... ... ... ... ... . ...102
3.2 Қорғаныс
шаралары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ..105
3.2.1 Жалпылама
шаралар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... .105
3.2.2 Өндірістік
санитария ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ..106
3.2.3 Техника
қауіпсіздігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... 109
3.2.4 Өрт
қауіпсіздігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ..112
3.3 Қоршаған ортаны
қорғау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... 113
4 Арнайы
бөлім ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... .116
4.1 Сазполимергуматты ерітіндісінің
тиімділігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 116
5 Экономикалық
бөлім ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... .121
5.1 Ұңғы құрылысы кезіндегі жұмысты
ұйымдастыру ... ... ... ... ... ... ... ... ...122
5.2 Ұнғыны бұрғылауды және бекітуді бағалаудың негізгі техника-
экономикалық көрсеткіштерін
есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..128
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... 148
Қолданылған
әдебиеттер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ..150
ТЕХНИКА-ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ
БӨЛІМ
2 Техникалық бөлім
2.1 Бұрғылау тәсілін таңдау
Бұрғылау тәсілі жалпылай алғанда екіге бөлінеді. Олар роторлық және
түптік қозғалтқыштармен бұрғылау тәсілдері. Роторлық тәсіл негізінен
жаңадан игеріле бастаған бұрғылау жүргізілетін қондырғыларда қолданылады.
Бұл тәсілдің түптік қозғалтқыштар тәсілінен артықшылығы сол алаң жеткілікті
зерттелмеген болған жағдайларда анық сезіледі. Роторлық бұрғылау кезінде
бүкіл бұрғылау тізбегі қозғалыста болады және қабатқа енетін жуу сұйығының
гидростатикалық, гидродинамикалық қысымдары турбобұрғылық тәсілмен
салыстырғанда аз болады. Осылайша ротормен бұрғылау тәсілін қолданғанда,
бұрғылау тізбегінің тұтыну және үлкен қысым әсерінен қабат жарылу немесе
жуу сұйығы жұтылу қаупінің алдын алуға болады.
Бірақ бұл тәсілде бұрғылаудың механикалық жылдамдығы өте төмен. Сол
себепті жақсы барланған бұрғылаушы мекемесінің сенімді базасы бар, мұнай,
газ кен орнында бұрғылаудың түптік қозғалтқыштармен бұрғылау тәсілін
қолдану өте тиімді.
Бұлардың ішіндегі қазіргі кездегі ең көп қолданылатыны, қарапайым
сенімдісі-турбобұрғылық тәсіл. Жетібай кен орны 1966 жылдан бастап
бұрғыланып келеді. Бұрғылау тәсілі негізінен турбобұрғылық, кейбір әлсіз
жұтушы қабаттар ғана роторлық тәсілмен бұрғыланады. 10 метр тереңдікке
бағыттаушы құбыр түсіріліп, шегендеуші құбырды А9Ш немесе А9ГТШ
турбобұрғысымен бұрғыланады. Сағалық құбыр шегенделгеннен кейінгі бұрғылау
жұмыстары жобалық тереңдікке дейін үш секциялы шпиндельді А7Ш немесе ЗТСШ-1-
195 турбобұрғыларымен жүргізіледі.
2.2 Ұңғы құрылмасын жобалау және дәлелдеу
Ұңғы құрылмасын жобалау үшін ең алдымен бұрғылау шартына сиыспайтын
аралықтарды анықтау қажет. Егер көршілес екі аралықтың төменгі аралығында
шиеленіс жағдайы туатын болса, бұл екі аралық бұрғылау шартына сиыспайды
деп саналады.
Төменгі аралықты бұрғыламай тұрып, жоғарғысын шегендеу құбырлармен
бекітіп айыру қажет. Бұрғылау шартына сиыспайтын аралықтарды анықтау үшін
қабат қысымының анамальдық коэффициент (Ка), жұту қысымының индексі (Кж)
және жуу сұйығының салыстырмалы тығыздығының (Р0) ұңғы тереңдігіне қарай
өзгеру графигін тұрғызу қажет. Қабат қысымының анамальдық коэффициентін
төмендегі формула бойынша анықтауға болады.
(1)
Рқ – қабат қысымы, Па
- mұщы су тығыздығы, кгм3
g – еркін түсу үдеуі, мс2
z- қаралатын тереңдік,м
Жұту қысымының индексі:
(2)
мұндағы Рж –
Егер жобаланатын ұңғылар үшін жұту қысымының мәндері белгісіз болған
жағдайға төменгі формула бойынша анықтауға болады.
қ (3)
Жуу сұйығының салыстырмалы тығыздығын әр бұрғылау аралығы үшін
төмендегідей шарт орындайтындай етіп анықтау қажет.
; (4)
Кр – резервтік немесе қор коэффициенті, оның мәні төмендегідей
беріледі: тереңдігі 1200 метрге дейінгі ұңғылар үшін, Кр =1,05 1,15,
тереңдігі
1200-2500 м ұңғылар үшін, Кр =1,051,7, ал тереңдігі 2500 м және одан
да жоғарғы тереңдіктерде, Кр= 1,041,07.
Жоғарыда көрсетілген формулалар бойынша
– мәндерін анықтаймыз
1- аралық 0-110 м
Берілгені: Рқ = 0,00836 МПа
Ргж = 0,0185 МПа
Мәліметте градиенттермен берілетіндіктен Рқ, Ргж
1-ші қабат қысымы Рқ, Ргж гидрожарылу қысымын тауып аламыз.
; ; = ; (5)
Рқ= 0,00836110 = 0,92 МПа
Ргж= 0,0185110 = 2,03 МПа
ереже бойынша, z1200 Кр=1,11,5
2.
Егер, Ка 1 болса, онда қабат аномальді жоғары, ал Ка 1 болса, онда
аномальді төмен қысымды қабат деп аталады.
Кж жұтылу коэффициенті. Ол жуу сұйығының қабатқа жұтылуы, одан мынаны
аламыз.
Егер жобаланатын ұңғылар үшін жұтылу қысымының мәндері белгісіз болған
жағдайында төмендегі формула бойынша анықтауға болады.
; ;
2 аралық 110-251 м
=
= = кгм3
2.=== =
====
= МПа
=
3 аралық 251-311 м
МПа
МПа
=
2. =
=
МПа
4 аралық 311-407 м
МПа
МПА
5 аралық 407-540 м
МПа
МПа
2.
6 аралық 540-1101 м
2.
7 аралық 1101-1183 м
2.
8 аралық 1183-1367 м
2.
9 аралық 1367-1485 м
2.
10 аралық 1485-1686 м
2.
11аралық 1686-1807 м
2.
12 аралық 1807-2022 м
2.
13 аралық 2022-2200 м
2.
14 аралық 2200-2420 м
2.
1-кесте. Рқ, Ка, Кж, ρо мәндері
Тереңдік, Рк, Ка Кж Ргж, ρο, ρδ, Рж,
м МПа МПа кгм3 кгм3 МПа
110 0,90 0,852 1,88 2,03 1,52
251 165 0,67 1,868 4,6 3,16
311 2,4 0,78 1,868 5,7 4,09
407 3,5 0,87 1,87 7,5 5,61
540 5,18 0,97 1,86 7,81
1101 10,8 0,99 1,87 20,3 16,25
1183 11,8 1,01 1,88 21,8 1121 17,6
1367 13,9 1,03 1,57 21,18 20,54
1485 15,14 1,03 1,73 25,24 22,2
1686 17,19 1,03 1,73 28,66 25,24
1807 19,21 1,03 1,73 30,7 20,9
2022 20,62 1,03 1,73 34,37 1,081 1091 30,3
2200 22,44 1,03 1,73 37,4 1,081 33,07
2420 24,68 1,03 1,73 41,14 1091 3646
Шегендеуші тізбектер мен қашаулардың диаметрін таңдап алу
Мұнай ұңғыларына түсірілетін шегендеу құбырының диаметрі сол ұңғыны
пайдаланудың әр кезеңінде күтілетін дебитіне қарап таңдап алынады.
Бізде Жетібай кен орнының дебитіне қарай отырып МЕСТ-632-80 бойынша
пайдалану тізбегіне диаметрі 168,3 мм құбырларды аламыз. Пайдалану тізбегі
астын бұрғылауға қолданылатын қашау диаметрін таңдаймыз.
(6)
мұндағы, -пайдалану құбырының муфтасының диаметрі, мм
- муфта мен ұңғы қабырғасы арасында болуға тиісті минимальді аралық.
Құбырының муфта диаметрі ;
МЕСТ-20692-75 бойынша диаметрі 215,9 мм қашау аламыз.
Дқ=215,9 мм
Бұдан кейін келетін сағалық құбыр астын қазуға кетекті қашау диаметрі
алдыңғы тізбектің қашау диаметрі алдыңғы тізбектің қашау диаметрінен біраз
кіші болады. Формула бойынша алдыңғы шегендеу тізбегінің ішкі диаметрін
анықтаймыз.
(7)
Мұндағы, - қашау мен алдыңғы түсірілген шегендеу құбыры арасында
болуға тиісті минимальді аралық, мм.мм.
мм
Тізбектің қабырға қалыңдығы мм
мм
МЕСТ-632-80 бойынша сағалық құбырдың сытрқы диаметрі 244,5 мм.
Сонда бағыттаушы құбыр астын бұрғылауға керекті қашау диаметрі мынаған тең.
мм, (8)
МЕСТ-20692-75 сағалық құбыр астын бұрғылауға диаметрі 295,3 мм қашау
аламыз.
мм
Кең орнында бағыттаушы құбыр 10 м тереңдікке түсіріліп, ұңғы сағасын
жуылудан сақтайды және бұрғылау сұйығы айналымы тұйықталады. Бұдан кейінгі
230-470 м аралығында әлсіз қабаттар бұрғылау сұйығын жұтуы мүмкін.Жұтқыш
қабаттарды жауып 500 м тереңдікке сағалық құбыр түсіріп бекітеміз. Бұдан
кейінгі түсірілетін пайдалану жобалық тереңдікке дейін түсіріліп,
бекітіледі.
Ұңғының
нақты
х 35,5 41,2 52,7
Механикалық бұрғылау жылдамдығының орташа мәнін анықтау:
(56)
Осы мән бойынша сенім аралықтарын анықтаймыз:
(57)
(58)
Қашаудың орташа өтімділігін анықтаймыз:
(59)
Қашаудың механикалық бұрғылау уақытын анықтау:
сағ (60)
Жалпы механикалық бұрғылау уақыты:
сағ (61)
Қашау санын анықтау
қашау (62)
сағ (63)
II-аралық, 300-1150м. Қашау ІІІ-215,9 МГВ бұрғыланады.
Механикалық бұрғылау жылдамдығының мәндерін өсу ретімен аламыз.
п 1 2 3 4 5 6
х 35,5 41,2 52,7 67,8 125 127
Механикалық бұрғылау жылдамдығының орташа мәнін анықтау:
мсағ
Ең жоғарғы және төменгі механикалық жылдамдықтардың айырмасын табамыз.
R=127-38,6=88,4
Осы мән бойынша сенім аралықтарын анықтаймыз.
мсағ
R=67,8+38,6 R=29,2
Қашаудың механикалық бұрғылау уақытын анықтау:
сағ
Қашаудың орташа өтімділігін анықтау:
м
Қашау санын анықтау
3 қашау
Жалпы механикалық бұрғылау уақыты:
сағ
III-аралық, 1150-1470 м. ІІІ-215,9 СЗГВ қашауымен бұрғыланады.
Механикалық бұрғылау жылдамдығының мәндерін өсу ретімен аламыз.
п 1 2
х 13,51 14,55
Механикалық бұрғылау жылдамдығының орташа мәнін анықтау:
мсағ
Жоғарғы және төменгі механикалық жылдамдықтардың айырмасын табамыз.
R=14,55-13,55=1,04
Сенім аралықтарын анықтаймыз:
Қашаудың орташа өтімділігін анықтау:
Қашау санын анықтау
6 қашау
Жалпы механикалық бұрғылау уақыты:
сағ
ІV-аралық, 1470-1750 м. ІІІ-215,9 СГВ қашауымен бұрғыланады.
Механикалық бұрғылау жылдамдығының мәндерін өсу ретімен аламыз.
п 1 2 3 4 5
х 13,1 14 14,28 17 17,5
Механикалық бұрғылау жылдамдығының орташа мәнін анықтау:
мсағ
Ең жоғарғы және төменгі механикалық жылдамдықтардың айырмасын табамыз.
R=17,5-13,1=4,4
Сенім аралықтарының шектерін анықтау:
Қашаудың механикалық бұрғылау уақытын анықтау:
сағ
Қашаудың орташа өтімділігін анықтау:
Қашау санын анықтау
қашау
Жалпы механикалық бұрғылау уақыты:
сағ
V-аралық, 1750-2400 м. ІІІ-215,9 СГВ қашауымен бұрғылданады.
Механикалық бұрғылау жылдамдығының мәндерін өсу ретімен аламыз.
п 1 2 3 4
х 20,17 20,46 20,7 21,2
мсағ
R=21,2-20,17=1,03
Сенім аралықтарының шектері:
Қашаудың механикалық бұрғылау уақыты:
сағ
Қашаудың орташа өтімділігін анықтау:
сағ
Қашау санын анықтау
қашау
Жалпы механикалық бұрғылау уақыты:
сағ
Есептеулер нәтижелерін кестеге түсіреміз:
2-кесте. Vмех, hop, Tж, - мәндері
Біркелкі Қашау Қашау саныҚашаудың жұмыс көрсеткіштері
бұрғалана түрлері мен
тын саны
аралықтар
Vмех hop top Tж
300 295,3 СГВ 1 43,2 290 6,89 6,89
300-1150 215,9 МГВ 2 54,43 391 6,11 15,6
1150-1470 215,9 СЗГВ 6 14 53,62 3,83 23
1470-1750 215,9 СГВ 3 15,17 77,36 5,1 15,3
1750-2400 215,9 СГВ 4 20,63 120,75 5,83 23,32
2.6.2 Бұрғылау тәсілдеріне байланысты, әр тереңдік аралықтары үшін жуу
сұйығының шығынын жобалау
Алғашқы мәліметтер:
Бұрғылау аралығы 0-300 м.
Бұрғылау тәсілі- турбобұрғылық
Турбобұрғы А7Ш
Қашау диаметрі 295,3 мм
Бұрғылау құбыры ТБПВ 127х9
АБҚ 25 м
Бұрғылау сұйығының тығыздығы,
Бұрғылау сұйығының тұтыну мөлшерінің минимальді мәнін анықтау
(64)
қашаудың және бұрғылау құбырының сыртқы диаметрі, м
бұрғылау сұйығының бұрғылау құбыры мен ұңғы қабырғасы осындағы
көтерілу жылдамдығы,
2. Бұрғылау сұйығының тұтыну мөлшерінің үйлесімдік мәнін анықтау.
Турбобұрғылау тәсілінде тұтыну мөлшерінің үйлесімдік мәнін екі жағдайда
анықтайды:
а алдын-ала турбобұрғыны таңдап алып, содан тұтыну мөлшерін
гидравликалық қуат тұрақтылығына байланысты анықтайды.
(65)
б Бұрғылыу сорабының төзімділік шартына байланысты:
(66)
сорап қондырғысының гидравликалық қуат, кВт
манифольд жүйесі мен АБҚ-дағы гидравликалық кедергі коэффициенті
бұрғылау құбырлары тізбегіндегі және бұрғылау құбырлары тізбегі
ұңғы қабырғасы арасындағы кеңістіктегі гидравликалық кедергі
(67)
(68)
Жер үсті жабдықтарындағы гидравликалық кедергі коэффициенті
(69)
(0- сұғындама қималарының жалпы ауданы, м2
(0 (70)
қашаудағы сұғындама саны
сұғындама диаметрі
турбобұрғыдағы гидравликалық кедергі коэффициенті
турбобұрғыдағы оптималь ережесіндегі кедергі қысымы, Па
турбобұрғыға қажетті бұрғылау сұйығының тұтыну мөлшері,
Диаметрі 295,3 мм қашауы үшін диаметрі 16 мм үш сұғындама алып,
бұрғылау сұйығының тұтыну мөлшерін анықтаймыз.
Екі УВ-6М сорабына диаметрі 140 мм төлкелер қойғанда өндіретін қысымы
(0
Мұндай тұтыну мөлшерін диаметрі 160 мм төлкелер қойып, екі НБТ-600
немесе УВ-6М сораптарымен қамтамасыз етуге болады.
Турбобұрғылау тәсілінде гидромониторлы қашауларды тиімді пайдалану және
қашау сұғыныдыларында сорап қуатының қандай бөлігін іске асыру керек жерін
анықтау керек. Ол үшін турбобұрғымен қашау тесіктеріндегі сорап қуатының
қалай бөлінетіндігін анықтайды.
(74)
Р- бұрғылау сорабының шектік қысымы
бұрғылау сорабының жұмысшы қысым коэффициенті
(75)
Рц -қашау мен турбобұрғыдан басқа айналу жүйесі элементтеріндегі қысым.
(76)
(77)
Бұрғылау сұйығының қашау сұғындамаларынан ағып өту жылдамдығын анықтаймыз.
( (78)
(79)
демек гидромониторлық әсер қамтамасыз етіледі.
Қашау сұғындамаларының диаметрлерін анықтау.
(80)
Бұрғылау сұйығының тұтыну мөлшерінің турбобұрғы нығыздамасындағы
азаюы.
Бұрғылау сорабы поршенінің қос жүріс санын анықтау.
цилиндрлк төлке саны
төлке диаметрі,м
шток диаметрі, м
поршень жүрісінің ұзындығы,
сораптың толтыру коэффициенті
сорап саны
Тұтыну мөлшері болғандағы бұрғылаудың шектік мөлшері.
ІІ – аралық 300-1150 м
Бұрғылау тәсілі – турбобұрғылық
Турбобұрғы А7Ш
Қашау диаметрі 0,2159 мм
Бұрғылау құбыры ТБПВ 1279 Д
АБҚ диаметрі, м 0,178
АБҚ ұзындығы, м 25
1. Бұрғылау сұйығының тұтыну мөлшерінің минимальді мәнін анықтау
(83)
сәйкес бұрғылау сорабы, бұрғылау шлангасы мен ұршық, жетекші құбырдағы
гидравликалық кедергі коэффициенттері.
(84)
гидравликалық сұғындама коэффициенті
(0-сұғындама кималарының жалпы ауданы, м2
(0 (85)
турбобұрғыдағы гидравликалық кедергі коэффициенті
(86)
Диаметрі 215,9 мм қашау үшін диаметрі 11 мм үш сұғындама алып, бұрғылау
сұйығының тұтыну мөлшерін анықтаймыз.
УВ-6М сорабына диаметрі 130 мм төлкелер қойғанда өндіретін қысымы
(0
Мұндай тұтыну мөлшерін диаметрі 120мм төлкелер қойып, УВ-6М торабымен
қамтамасыз етуге болады.
Турбобұрғылау тәсілінде гидромониторлы қашауларды тиімді пайдалану үшін
қашау сұғыныдларында сорап қуатының қандай бөлігін іске асыру керек
екендігін анықтау керек. Ол үшін турбобұрғы мен қашау тесіктеріндегі сорап
қуатының қандай бөлігін іске асыру керек екендігін анықтау керек. Ол үшін
турбобұрғы мен қашау тесіктеріндегі сорап қуатының қалай бөлінетіндігін
анықтайды.
(88)
қашау мен турбобұрғыдан басқа айналу жүйесі элементтеріндегі
кедергі қысым.
(76)
турбобұрғыдағы кедергі қысым
Бұрғылау сұйығының қашау сұғындамаларынан ағып өту.
демек гидромониторлық әсер қамтамасыз етіледі.
Қашау сұғындыларының диаметрлерін анықтау.
Бұрғылау сорабы поршенінің қос жүріс санын анықтау.
(81)
Тұтыну мөлшері болғандағы бұрғылаудың шектік тереңдігі.
(89)
(0
ІІІ-аралық 1150-1470 м
Турбобұрғы А7Ш
Қашау диаметрі, м 0,2159
Бұрғылау құбыры ТБПВ 1279 Д
АБҚ диаметрі, м 178
АБҚ ұзындығы, м 25
Бұрғылау сұйығының тығыздығы,
1. Бұрғылау сұйығының тұтыну мөлшерінің минимальді мәнін анықтау
2. Бұрғылау сұйығының тұтыну мөлшерінің үйлесімдік мәнін анықтау.
(90)
Диаметрі 215, 9 мм қашау үшін диаметрі 11 мм үш сұғындама алып,
бұрғылау сұйығының тұтыну мөлшерін анықтаймыз.
УВ-6М сорабына диаметрі 130 мм төлкелер қойғанда өндіретін қысымы
(0
Мұндай тұтыну мөлшерін диаметрі 120 мм төлкелер қойып, УВ-6М сорабымен
қамтамасыз етуге болады.
Турбобұрғы мен қашау тесіктеріндегі сорап қуатының қалай бөлінетіндігін
анықтау.
қашау мен турбобұрғыдан басқа айналу жүйесі элементтеріндегі кедергі
қысым.
турбобұрғыдағы кедергі қысым
Бұрғы сұйығының қашау сұғындамаларынан ағып өту жылдамдығы
демек гидромониторлық әсер қамтамасыз етіледі.
Қашау сұғындыларының диаметрлерін анықтау.
Бұрғылау сұйығының тұтыну мөлшерінің турбобұрғы нығыздама арындағы
азаюы.
Бұрғылау сорабы поршенінің қос жүріс санын анықтау.
төлке диаметрі, м
шток диаметрі, м
Тұтыну мөлшері болғандағы бұрғылаудың шектік тереңдігін табамыз.
(89)
(
ІV- аралық 1420-1750 м
Турбобұрғы А7Ш
Қашау диаметрі, м 215,9
Бұрғылау құбыры ТБПВ 1279 Д
АБҚ диаметрі 178 мм
АБҚ ұзындығы 25 м
Бұрғылау сұйығының тығыздығы,
2. Бұрғылау сұйығының тұтыну мөлшерінің минимальді мәнін анықтау
2. Бұрғылау сұйығының тұтыну мөлшерінің үйлесімдік мәнін анықтау.
Диаметрі 215,9 мм қашау үшін диаметрі 11 мм үш сұғындама алып, ылау
сұйығының тұтыну мөлшерін анықтаймыз.
УВ-6М сорабына диаметрі 180 мм төлкелер қойғанда өндіретін қысымы 6 МПа
Мұндай тұтыну мөлшерін диаметрі 120 мм төлкелер қойып, УВ-6М мен қамтамасыз
етуге болады.
Турбобұрғы мен қашау тесіктеріндегі сорап қуатының қалай тіндігін анықтау.
- қашау мен турбобурғыдан басқа айналу жүйесі элементтеріндегі қысым.
- турбобұрғыдағы кедергі қысым
Бұрғылау сұйығының қашау сұғындамаларынан ағып өту жылдамдығы
(
гидромониторлық әсер қамтамасыз етіледі
Қашау сұғындамаларының диаметрлерін анықтау.
Бұрғылау сорабы поршенінің қос санын анықтау.
цилиндрлік төлке саны
төлке диаметрі, м
шток диаметрі, м
поршень жүрісінің ұзындығы,
сораптың толтыру коэффициенті
сорап саны
Тұтыну мөлшері болғандағы бұрғылаудың шектік тереңдігін
анықтаймыз.
аралық 1760-2400 м
Турбобұрғы А7Ш
Қашау диаметрі 215,9 мм
Бұрғылау құбыры ТБПВ 1279 Д
АБҚ диаметрі 178 мм
АБҚ ұзындығы 25 м
Бұрғылау сұйығының тығыздығы,
1.Бұрғылау сұйығының тұтыну мөлшерінің минимальді мәнін анықтау
Бұрғылау сұйығының тұтыну мөлшерінің үйлесімдік мәнін анықтау.
бұрғылау құбырлары тізбегіндегі және бұрғылау құбыры ішіндегі
гидравликалық кедергі
бұрғылау құбыры мен қабырғасы арасындағы кеңістіктегі едергі
бұрғылау құбырларының ұзындығы
қашау суғындамаларының гидравликалық кедергі коэффициентіне
пропорционалды шама.
(-гидравликалық сұғындама коэффициенті
Диаметрі 215,9 мм қашауы үшін диаметрі 11 мм үш сұғындама алып,
бұрғылау сұйығының тұтыну мөлшерін анықтаймыз.
Екі УВ-6М сорабына диаметрі 130 мм төлкелер қойғанда өндіретін
Мұндай тұтыну мөлшерін диаметрі 120 мм төлкелер қойып, екі УВ-6М
сорабымен алуға болады.
Турбобұрғымен қашау тесіктеріндегі сорап қуатының қалай бөлінетіндігін
анықтау.
қашау мен турбобұрғыдан басқа айналу жүйесі элементтеріндегі
кедергі қысым.
Бұрғы сұйығының қашау сұғындамаларынан ағып өту жылдамдығы
(
демек гидромониторлық әсер қамтамасыз етіледі.
Бұрғылау сорабы поршенінің қос жүріс санын анықтау.
(81)
төлке саны
төлке диаметрі, м
шток диаметрі, м
поршень жүрісінің ұзындығы,
сораптың толтыру коэффициенті
сорап саны
Тұтыну мөлшері болғандағы бұрғылаудың шектік мөлшерін табамыз.
(о
2 Қашауға түсірілетін өстік салмақ пен қашаудың айналу жиілігін
анықтау
1 аралық 0-300 м
1. Қашау диаметрі 295,3 мм
Турбобұрғы А7Ш
Бұрғылау сұйығының тұтыну мөлшері,
Бұрғылау сұйығының тығыздығы,
Кесте бойынша А7Ш турбобұрғының техникалық сипаттамалары.
1. Бұрғылау сұйығының тұтыну мөлшері,
2. Бұрғылау сұйығының тығыздығы,
3. Турбобұрғының білігінің айналу жиілігі,
а жұмыс ережесінде,
б бос айналу ережесінде,
4. Турбобұрғы білігіндегі момент,
а жұмыс ережесінде,
б бос айналу ережесінде,
5. Турбобұрғыдағы кедергі қысым,
6. Турбобұрғы білігіндегі қуат,
А7Ш турбобұрғысы үшін болғандағы оның техникалық сипаттамаларын
анықтаймыз.
1. (91)
(91)
2. (92)
(93)
3. (94)
(95)
Турбобұрғы қуатының ұңғы түбіндегі ең жоғарғы жетуге қажетті өстік салмақ,
(96)
турбобұрғы моментінің қатынасын сипаттайтын шама,
турбобұрғының тежелу ережеміндегі моменті
өстік салмаққа тәуелсіз қашаудағы момент,
үлестік момент, ;
Турбобұрғы білігінің айналу жиілігін анықтау.
қалауыш кедергі моменті.
ІІ аралық 300-1150 м
Дқ=215,9 мм
Турбобұрғы А7Ш
Кесте бойынша А7Ш турбобұрғының техникалық сипаттамалары.
1.
2.
3. Турбобұрғының білігінің айналу жиілігі,
а жұмыс ережесінде,
б бос айналу ережесінде,
4. Турбобұрғы білігіндегі момент,
а жұмыс ережесінде,
б бос айналу ережесінде,
5. Турбобұрғыдағы кедергі қысым,
6. Турбобұрғы білігіндегі қуат,
А7Ш турбобұрғысы үшін болғандағы оның техникалық сипаттамаларын
анықтаймыз.
1.
2.
Турбобұрғы қуатының ұңғы түбіндегі ең жоғарғы жетуге қажетті өстік салмақ,
Турбобұрғы білігінің айналу жиілігін.
Ш аралық 1150-1470 м
Турбобұрғы А7Ш
Кесте бойынша А7Ш турбобұрғының техникалық сипаттамалары.
1.
2.
3. Турбобұрғының білігінің айналу жиілігі,
а жұмыс ережесінде,
б бос айналу ережесінде,
4. Турбобұрғы білігіндегі момент,
а жұмыс ережесінде,
б бос айналу ережесінде,
5. Турбобұрғыдағы кедергі қысым,
6. Турбобұрғы білігіндегі қуат,
А7Ш турбобұрғысы үшін болғандығы оның техникалық сапаттамаларын
анықтаймыз.
1.
2.
3.
4.
Турбобұрғы қуатының ұңғы түбіндегі ең жоғарғы жетуге қажетті өстік салмақ,
Турбобұрғы білігінің айналу жиілігі,
ІV аралық 1470-1750 м
Дқ=215,9 мм
Турбобұрғы А7Ш
Кесте бойынша А7Ш турбобұрғының техникалық сипаттамалары.
1.
2.
3. Турбобұрғының білігінің айналу жиілігі, айнмин
а жұмыс ережесінде,
б бос айналу ережесінде,
4. Турбобұрғы білігіндегі момент,
5. Турбобұрғыдағы кедергі қысым,
6. Турбобұрғы білігіндегі қуат,
А7Ш турбобұрғысы үшін болғандағы оның техникалық сипаттамаларын
анықтаймыз.
1.
2.
3.
4.
Турбобұрғы қуатының ұңғы түбіндегі ең жоғарғы жетуге қажетті өстік салмақ,
Турбобұрғы білігінің айналу жылдамдығы,
V аралық 1750-2400 м
Дқ=215,9 мм
Турбобұрғы А7Ш
Кесте бойынша А7Ш турбобұрғының техникалық сипаттамалары.
1.
2.
3. Турбобұрғының білігінің айналу жиілігі, айнмин
а жұмыс ережесінде,
б бос айналу ережесінде,
4. Турбобұрғы білігіндегі момент,
а жұмыс ережесінде,
б бос айналу ережесінде,
5. Турбобұрғыдағы кедергі қысым,
6. Турбобұрғы білігіндегі қуат,
А7Ш турбобұрғысы үшін болғандағы оның техникалық сипаттамаларын
анықтаймыз.
1.
2.
3.
4.
Турбобұрғы қуатының ұңғы түбіндегі ең жоғарғы жетуге қажетті өстік салмақ,
Турбобұрғы білігінің айналу жылдамдығы,
2 Бұрғылау тәртібінің параметрлерін бақылау
Бұрғылау процесінің параметрлерін бақылау үшін төмендегідей приборлар
қолданылады: манометр, момент өлшегіш, тахометр және техникалық жылдамдық
пен өтімділікті өлшейтін приборлар.
Салмақ индикаторы ГИВ-6. Әр моментте қашауға түсетін өстік салмақтың
шамасы салмақ индикаторының көмегімен анықталады. Бұл аспаптың көмегімен
сондай-ақ тәл жүйесінің ілмегіне әсер ететін жүктеме салмақта анықталады.
Индикаторды мұқият бақылай отырып, бұрғылау құбырлар тізбегін түсіру
кезінде және де басқа жұмыстар кезінде апатты жағдайлардың алдын алуға
болады.
Индикатор диаграммасына қарай инженерлер бұрғылау процесімен танысады,
бұрғылау тәртібін тағайындайды, берілген режим параметрлерінің бұзылмауын
бақылайды.
Бұрғылау тәртібінің басқа параметрлерін бақылау, ротордың айналу санын
әртүрлі құрылмалы тахометрлермен өлшейді.
Бұрғылау ерітіндісінің қысымын арнайы қысым көрсеткіш датчикпен
өлшейді.
Ол сорап пен қадауша арасындағы құбырда орналасады.
Бұдан басқа механикалық жылдамдықты және өтімділікті өлшейтін аспаптар
және бұрғылау процесінің түптік параметрлерінің шамасын көрсететін және
тіркейтін бірнеше аспаптар бар.
Барлық айтылған процесін жер үстінде бақылайтын жүйеге жатады ББП-
бұрғылау процесін бақылайтын пульт
ББП–мен ақыланатын параметрлер номенклатурасы бұрғы қондырғысына
байланысты анықталады. Бақылау пультінің негізгі үш модификацияы бар, ББП-
1, ББП-2, ББП-3. Осы үш пульттін арасынан БУ-2500 ЭП қондырғысына
пайдаланылатыны ПКБ-1. ББП-1 құрамына ілмектегі салмақты өлшеуші, аспап
салмағын өлшеуші, жуу сұйығының қысымын және шығынын өлшеуші аспаптар
кіреді.
. Ұңғыларды бекіту
Бұрғылау барысында литологиалық құрамы, физика-механикалық қасиеттері,
қамығу дәрежесі және қанықтырушы сұйықтар түрлі, қабат қысымы аномальді әр
түрлі тау жыныстары ашылады. Ұңғы оқпанында тұрақты тау жыныстарымен
қатар, тұрақтылығы төмен, тез бұзылатын, опырылып, тау жыныстары әсерінен
ыдырайтын тау жыныстары да кездеседі. Ұңғы қабырғасының тұрақтылығын
сақтау үшін оның оқпанын бекітуге тура келеді.
Ұңғы оқпанын бекітудегі негізгі мақсаттар:
а өнімді қабаттар сұйықтарын жер бетіне тасымалдау үшін берік, саңылаусыз
жол салу.
б бұрғылау және пайдалану кезінде ұңғы қабырғасының тұрақтылығын сақтау.
в қабат сұйықтарының бір-бірімен қатысуын немесе ауаға көтерілмеуін
болдырмау.
г ұңғы сағасында қауіпсіздік және пайдалану қондырғыларын ұстау
Ең көп тараған бекіту тәсілі, ұңғы ішіне шегендеу құбырлар тізбегін
түсіріп ұңғы қабырғасы мен тізбек арасындағы кеңістікті цемент
ертіндісімен толтырып, берік және саңылаусыз байланыс орнату. Ал ұңғы
оқпанының кейбір учаскелерін уақытша бекіту үшін ұңғы оқпанын цементтеп
бекітеді немесе арнайы реагенттер қолданылады. Қатыру, тағы басқа тәсілдер
қолданылады.
Цементтеу деп ұңғының берілген аралығын тампонаждық бітегіш
материалдар суспензиясымен толтырылуын, оның қимылсыз жағдайда қоюлануын,
тез қатайып сұйық өткізбейтін тасқа айналу қабілетін айтады.
Цементтеу тәсілдерін екі топқа бөлуге болады.
а алғаш цементтеу тәсілдер тобы
б екінші цементтеу тәсілдер тобы
Алғаш цементтеудің негізгі тәсілдері төмендегідей топтарға бөлінеді:
1. Бір сатылы цементтеу
2. Екі сатылы, әдейі саты аралық уақыт салып цементтеу
3. Екі сатылы, бірінен соң бірін цементтеу
4. Манжет немесе паркет арқылы цементтеу
5. Жасырын құбырлар тізбегін немесе тізбектің төменгі бөлігін цементтеу
2.7.1 Шегендеуші құбырлар тізбектерін жобалау және оларды беріктікке
есептеу. Пайдалану тізбегін есептеу
Шартты белгілері
Ұңғының сағасынан бастайтын қашықтық:
- құбыр тізбегінің түбіне дейін, L
- цемент ерітіндісінің деңгейіне дейін, h
- тізбек ішіндегі сұйық деңгейіне дейін, H
- есептелетін қимаға дейін, z
Тығыздық, кгм3
- тізбек сыртындағы жуу сұйығының тығыздығы,
- тізбек сыртындағы цемент ерітіндісінің,
- босып айдауға арналған сұйқ,
- құбыр тізбегі ішіндегі сұйық,
- Қысымдар, МПа
- қабаттық қысым,
- сыртқы артық қысым,
- ішкі артық қысым,
- сағадағы қысым,
- қысып басатын,
- критикалық сыртқы артық қысым,
-ішкі артық шектік,
Құбыр массалары, кг
1 м бөлігінің, qi
бөлігінің, Qi
жалпы бөліктердің, (Q
өстік салмақтар, кН
қозғаушы, Рқоз
мүмкін,
-сыртқы артық қысымға беріктік қоры, n1
- ішкі артық қысымға беріктік қоры, n2
- созылуға қысымға беріктік қоры n3
- цемент сақинасына түсетін қысымның азаюын К
ескеретін коэффициент,
Берілген мәліметтер:
Есептеу үшін 3-үлгіні аламыз.
Нүктелердегі сыртқы артық қысымдар
1. z=0, Рсағ=0
2. z=H, Рсағ=10-6gpцH(1-K)= 10-6∙9.8∙1800∙700∙(1-025)=9.2МПа
3. z=L,
Сыртқы артық қысымдар эпюрасын тұрғызамыз АВС. Нүктелердегі ішкі артық
қысымдар.
А) z=0
Рсағ Рос Рос =9МПа Рсағ=9МПа
б) z=H
Пайдалау тізбегін есептеу қысымдарды ұңғыны пайдалану аяқталған кезең
үшін, ал ішкі артық қысымдарды тізбекті саңлаусыздыққа сынау үшін
есептейміз. Бірге бұл қысымдар мәні белгілі.
Рсаг=19МПа
N1(Рсаг=1.19 ∙19.5 =22,42 МПа
Кестеден бұл қысымға келмейтін диаметрі 168 мм, қабырға қалындығы 9мм
Д беріктік тобы құбырлары Ркр=25,1 МПа, δ = 9 мм . Екінші бөлігі үшін
Ркр=20,2 МПа δ = 8 мм болатын Д беріктік құбырларын аламыз. Бұл
құбырлар қысым мәні Рсағ , екі тереңдікке түсіріледі.
Эпюра бойынша мұндай қысым 1850 м тереңдікке кездеседі. H1=1800 м.
Бірінші бөліктің ұзындығын анықтаймыз.
Бірінші бөлік салмағы:
Үшінші бөлік салмағы Ркр=15,3 МПа, δ = 7 мм құбырларды аламыз. Қалған
бөліктер үшін n=1 болғандықтан
Рсаг = Ркр
Эпюра бойынша мұндай қысым L=1530 м тереңдікке кездеседі. Бұдан екінші
бөлік ұзындығын табамыз.
салмағы мынаған тең:
Төртінші бөлік үшін Ø 168 мм, δ=7 мм Д құбырларын аламыз, Ркр=15,3МПа.
Мұндай қысым 1250 м тереңдікте байқалады.
салмағы
Төртінші бөліктің ұзындығы,
Q= 0.115+0.104+0.08=0.3 мН
Төртінші секция ұзындығы,
3-кесте. Пайдалану тізбегін есептеу
№ Беріктік тобы Қабырға Орналастыру Бөлік Салмағы, кМ
қалындығы, аралығы, м ұзындығы, м
мм
1 Д 8 2400-1850 550 0,115
2 Д 7 1850-1530 320 0,104
3 Д 7 1530-1250 280 0,08
4 Д 9 1250-0 1250 0,334
Барлығы 2400 0,634
2.7.2 Аралық және пайдалану құбырлар тізбегінің төменгі
құрылмалары
Сонымен есептей келе Оңтүстік Жетібай алаңында қолданылатын ұңғымасы
сағалық тiзбегi 500 м-ге, ал пайдалану тізбегі жобалық тереңдікке
жеткізіліп бекітіледі. Сағалық құбырдың түсіріліп бекітілудегі мақсаты,
жұтушы әлсіз қабаттарды ашар алдында атқылуға қарсы жабдық орнату. Осындай
заттармен түсірілген сағалық құбыр сағаға дейін цементтелінуі керек,
төменгі құрамына кіретін заттар мыналар: тізбек тиянағы және кері қақпақ
цементтеу процесіне арналған. Оның міндеті құбыр сырты кеңістігіне айдалған
ерітіндінің өз салмағы әсерінен кері ағуының алдын алу.
Бұдан соңғы түсірілетін пайдалану тізбегі де осындай жабдықтармен
жабдықталады, тек бұлар өлшемі тізбек диаметіріне сәйкес кіші болды.
Пайдалану тізбегінде бұлармен қатар әр-түрлі мақсатта қырғыштар,
стабилизаторлар және бір мезгілде қабаттарды айыру құрылғысы БҚАҚ
алданылады. Өзімізге белгілі пайдалану тізбегі өнімді қабат тұсында ұңғы
ортасында болуы керек те, ол жан-жақты берік цементтелеуі тиіс. Тізбектің
өнімді қабаттың тұсында осында орналасуын қамтамасыз ету үшін тізбек бойына
ЦЦ-168 маркалы 38 орталағыш салынады. Сонымен қатар бойына СК-118 қырғышы,
құбыр сырты кеңістігімен көтерілуші ағынның турбуленттілігін қамтамасыз ету
үшін 10 дана ЦТ-168 турболизаторлары салынады. Осы жабдықтардың бәрі
пайдалану тізбегінің дұрыс цементтеліп, жақсы өнім беруіне жағдай жасайды.
Ескере кететін жағдай Оңтүстік Жетібайда ұңғыны бұрғылау кезінде бірнеше
әлсіз қабаттар кездеседі. Бұл қабаттар тығыздығы ауыр цемент ерітіндісі
ағуы кезінде жарылып цемент жұтуы мүмкін. Бұл қауіптің алдын алу мақсатында
ұңғы сағасынан 200 м тереңдікке бір мезгілде қабаттарды айыру құрылғысы
түсіріледі. Түсірілген БҚАҚ жұмыс істеген сайын бұдан жоғары жатқан цемент
бағаны қысымы құрылғыға түсіп, цемент жұтылуы болмайды.
2.7.3 Шегендеуші құбырлар тізбегін түсіруге
дайындық жұмыстары және оларды түсіру
Шегендеу тізбегін түсіру аса маңызды жұмыс. Тізбектің саңылаусыздығы,
оның ұңғы түбіне ойдағыдай жетуі, қабаттардың опырылмауы, осылардың барлығы
ұңғы оқпанын тізбек түсіруге дайындауға және сауатты түсіруге байланысты.
Ұңғыға түсірілуі тиіс тиянақ, кері қақпақ, қырғыштар, басқалар бұрғылау
жұмыстары бітпей тұрып-ақ қондырғы басына жеткізілуі тиіс. Әкелінген
құбырлар мен жабдықтар қондырғы басында тексеруден өтеді, арнайы ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Кіріспе
1
Геологиялықбөлім ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... .8
1.1 Кен орнының географиялық және экономикалық
жағдайлары ... ... ... ... ... 9
1.2 Алаңның геология – геофизикалық зерттелу
тарихы ... ... ... ... ... ... ... . ... .10
1.3
Стратиграфия ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... 11
1.4
Тектоника ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ...14
1.5
Мұнайгаздылығы ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ...15
1.6
Сулылығы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ..16
1.7 Ұңғыны қазу кезіндегі мүмкін қиындықтар
аймақтары ... ... ... ... ... ... .. ...17
1.8 Керн алу
аралықтары ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... 18
1.9 Өнімді қабаттарды ашу
әдісі ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
...18
1.10 Ұңғыдағы жүргізілетін геофизикалық
зерттеулер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... 19
2 Техника технологиялық
бөлім ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
...20
2.1 Бұрғылау тәсілін
таңдау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... 21
2.2 Ұңғы құрылмасын жобалау және
дәлелдеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...21
2.3 Бұрғылау құбырлар тізбегін
есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .35
2.4 Ұңғыны
жуу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... 39
2.4.1 Жуу сұйығының түрін таңдау және оның параметрлерін әр тереңдік
аралықтары үшін
тағайындау ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
...39
2.4.2 Жуу сұйығының барлық түрі үшін саздық, химиялық реагенттердің
ауырлатқыштың және т.б. материалдардың шығынын
анықтау ... ... ... ... ... ..40
2.4.3 Жуу сұйығын дайындау, химиялық өңдеу үшін және ұңғы сағасына
саңлаусыздыққа орнатылған жабдықтарды
таңдау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ..42
2.4.4 Ұңғыны жуудағы гидравликалық
есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .44
2.5 Бұрғылау қондырғысын
таңдау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
50
2.6 Бұрғылау тәртібінің параметрін
жобалау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .51
2.6.1 Қашаулардың түр өлшемін, моделін және олардың көрсеткіштерін
анықтау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...51
2.6.2 Бұрғылау тәсілдеріне байланысты, әр тереңдік аралықтары үшін жуу
сұйығының шығынын
жобалау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ..58
2.6.3 Қашауға түсірілетін өстік салмақпен қашаудың айналу жиілігін
анықтау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...72
2.6.4 Бұрғылау тәртібінің параметрлерін
бақылау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .79
2.7 Ұңғыларды
бекіту ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ..80
2.7.1 Шегендеуді құбырлар тізбектерін жобалау және оларды беріктікке
есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. .81
2.7.2 Аралық және пайдалану құбырлары тізбегінің төменгі
құрылмалары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .88
2.7.3 Шегендеуші құбырлар тізбегін түсіруге дайындық жұмыстары және
оларды
түсіру ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... 89
2.7.4 Цементтеу тәсілін таңдау, шегендеу тізбегін цементтеуге
есептеу ... ... 90
2.8 Ұңғыларды
игеру ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... 100
3 Еңбекті қорғау
бөлімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... .101 3.1 Қауіпті және зиянды өндірістік факторларды
талдау ... ... ... ... ... ... ... . ...102
3.2 Қорғаныс
шаралары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ..105
3.2.1 Жалпылама
шаралар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... .105
3.2.2 Өндірістік
санитария ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ..106
3.2.3 Техника
қауіпсіздігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... 109
3.2.4 Өрт
қауіпсіздігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ..112
3.3 Қоршаған ортаны
қорғау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... 113
4 Арнайы
бөлім ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... .116
4.1 Сазполимергуматты ерітіндісінің
тиімділігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 116
5 Экономикалық
бөлім ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... .121
5.1 Ұңғы құрылысы кезіндегі жұмысты
ұйымдастыру ... ... ... ... ... ... ... ... ...122
5.2 Ұнғыны бұрғылауды және бекітуді бағалаудың негізгі техника-
экономикалық көрсеткіштерін
есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..128
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... 148
Қолданылған
әдебиеттер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ..150
ТЕХНИКА-ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ
БӨЛІМ
2 Техникалық бөлім
2.1 Бұрғылау тәсілін таңдау
Бұрғылау тәсілі жалпылай алғанда екіге бөлінеді. Олар роторлық және
түптік қозғалтқыштармен бұрғылау тәсілдері. Роторлық тәсіл негізінен
жаңадан игеріле бастаған бұрғылау жүргізілетін қондырғыларда қолданылады.
Бұл тәсілдің түптік қозғалтқыштар тәсілінен артықшылығы сол алаң жеткілікті
зерттелмеген болған жағдайларда анық сезіледі. Роторлық бұрғылау кезінде
бүкіл бұрғылау тізбегі қозғалыста болады және қабатқа енетін жуу сұйығының
гидростатикалық, гидродинамикалық қысымдары турбобұрғылық тәсілмен
салыстырғанда аз болады. Осылайша ротормен бұрғылау тәсілін қолданғанда,
бұрғылау тізбегінің тұтыну және үлкен қысым әсерінен қабат жарылу немесе
жуу сұйығы жұтылу қаупінің алдын алуға болады.
Бірақ бұл тәсілде бұрғылаудың механикалық жылдамдығы өте төмен. Сол
себепті жақсы барланған бұрғылаушы мекемесінің сенімді базасы бар, мұнай,
газ кен орнында бұрғылаудың түптік қозғалтқыштармен бұрғылау тәсілін
қолдану өте тиімді.
Бұлардың ішіндегі қазіргі кездегі ең көп қолданылатыны, қарапайым
сенімдісі-турбобұрғылық тәсіл. Жетібай кен орны 1966 жылдан бастап
бұрғыланып келеді. Бұрғылау тәсілі негізінен турбобұрғылық, кейбір әлсіз
жұтушы қабаттар ғана роторлық тәсілмен бұрғыланады. 10 метр тереңдікке
бағыттаушы құбыр түсіріліп, шегендеуші құбырды А9Ш немесе А9ГТШ
турбобұрғысымен бұрғыланады. Сағалық құбыр шегенделгеннен кейінгі бұрғылау
жұмыстары жобалық тереңдікке дейін үш секциялы шпиндельді А7Ш немесе ЗТСШ-1-
195 турбобұрғыларымен жүргізіледі.
2.2 Ұңғы құрылмасын жобалау және дәлелдеу
Ұңғы құрылмасын жобалау үшін ең алдымен бұрғылау шартына сиыспайтын
аралықтарды анықтау қажет. Егер көршілес екі аралықтың төменгі аралығында
шиеленіс жағдайы туатын болса, бұл екі аралық бұрғылау шартына сиыспайды
деп саналады.
Төменгі аралықты бұрғыламай тұрып, жоғарғысын шегендеу құбырлармен
бекітіп айыру қажет. Бұрғылау шартына сиыспайтын аралықтарды анықтау үшін
қабат қысымының анамальдық коэффициент (Ка), жұту қысымының индексі (Кж)
және жуу сұйығының салыстырмалы тығыздығының (Р0) ұңғы тереңдігіне қарай
өзгеру графигін тұрғызу қажет. Қабат қысымының анамальдық коэффициентін
төмендегі формула бойынша анықтауға болады.
(1)
Рқ – қабат қысымы, Па
- mұщы су тығыздығы, кгм3
g – еркін түсу үдеуі, мс2
z- қаралатын тереңдік,м
Жұту қысымының индексі:
(2)
мұндағы Рж –
Егер жобаланатын ұңғылар үшін жұту қысымының мәндері белгісіз болған
жағдайға төменгі формула бойынша анықтауға болады.
қ (3)
Жуу сұйығының салыстырмалы тығыздығын әр бұрғылау аралығы үшін
төмендегідей шарт орындайтындай етіп анықтау қажет.
; (4)
Кр – резервтік немесе қор коэффициенті, оның мәні төмендегідей
беріледі: тереңдігі 1200 метрге дейінгі ұңғылар үшін, Кр =1,05 1,15,
тереңдігі
1200-2500 м ұңғылар үшін, Кр =1,051,7, ал тереңдігі 2500 м және одан
да жоғарғы тереңдіктерде, Кр= 1,041,07.
Жоғарыда көрсетілген формулалар бойынша
– мәндерін анықтаймыз
1- аралық 0-110 м
Берілгені: Рқ = 0,00836 МПа
Ргж = 0,0185 МПа
Мәліметте градиенттермен берілетіндіктен Рқ, Ргж
1-ші қабат қысымы Рқ, Ргж гидрожарылу қысымын тауып аламыз.
; ; = ; (5)
Рқ= 0,00836110 = 0,92 МПа
Ргж= 0,0185110 = 2,03 МПа
ереже бойынша, z1200 Кр=1,11,5
2.
Егер, Ка 1 болса, онда қабат аномальді жоғары, ал Ка 1 болса, онда
аномальді төмен қысымды қабат деп аталады.
Кж жұтылу коэффициенті. Ол жуу сұйығының қабатқа жұтылуы, одан мынаны
аламыз.
Егер жобаланатын ұңғылар үшін жұтылу қысымының мәндері белгісіз болған
жағдайында төмендегі формула бойынша анықтауға болады.
; ;
2 аралық 110-251 м
=
= = кгм3
2.=== =
====
= МПа
=
3 аралық 251-311 м
МПа
МПа
=
2. =
=
МПа
4 аралық 311-407 м
МПа
МПА
5 аралық 407-540 м
МПа
МПа
2.
6 аралық 540-1101 м
2.
7 аралық 1101-1183 м
2.
8 аралық 1183-1367 м
2.
9 аралық 1367-1485 м
2.
10 аралық 1485-1686 м
2.
11аралық 1686-1807 м
2.
12 аралық 1807-2022 м
2.
13 аралық 2022-2200 м
2.
14 аралық 2200-2420 м
2.
1-кесте. Рқ, Ка, Кж, ρо мәндері
Тереңдік, Рк, Ка Кж Ргж, ρο, ρδ, Рж,
м МПа МПа кгм3 кгм3 МПа
110 0,90 0,852 1,88 2,03 1,52
251 165 0,67 1,868 4,6 3,16
311 2,4 0,78 1,868 5,7 4,09
407 3,5 0,87 1,87 7,5 5,61
540 5,18 0,97 1,86 7,81
1101 10,8 0,99 1,87 20,3 16,25
1183 11,8 1,01 1,88 21,8 1121 17,6
1367 13,9 1,03 1,57 21,18 20,54
1485 15,14 1,03 1,73 25,24 22,2
1686 17,19 1,03 1,73 28,66 25,24
1807 19,21 1,03 1,73 30,7 20,9
2022 20,62 1,03 1,73 34,37 1,081 1091 30,3
2200 22,44 1,03 1,73 37,4 1,081 33,07
2420 24,68 1,03 1,73 41,14 1091 3646
Шегендеуші тізбектер мен қашаулардың диаметрін таңдап алу
Мұнай ұңғыларына түсірілетін шегендеу құбырының диаметрі сол ұңғыны
пайдаланудың әр кезеңінде күтілетін дебитіне қарап таңдап алынады.
Бізде Жетібай кен орнының дебитіне қарай отырып МЕСТ-632-80 бойынша
пайдалану тізбегіне диаметрі 168,3 мм құбырларды аламыз. Пайдалану тізбегі
астын бұрғылауға қолданылатын қашау диаметрін таңдаймыз.
(6)
мұндағы, -пайдалану құбырының муфтасының диаметрі, мм
- муфта мен ұңғы қабырғасы арасында болуға тиісті минимальді аралық.
Құбырының муфта диаметрі ;
МЕСТ-20692-75 бойынша диаметрі 215,9 мм қашау аламыз.
Дқ=215,9 мм
Бұдан кейін келетін сағалық құбыр астын қазуға кетекті қашау диаметрі
алдыңғы тізбектің қашау диаметрі алдыңғы тізбектің қашау диаметрінен біраз
кіші болады. Формула бойынша алдыңғы шегендеу тізбегінің ішкі диаметрін
анықтаймыз.
(7)
Мұндағы, - қашау мен алдыңғы түсірілген шегендеу құбыры арасында
болуға тиісті минимальді аралық, мм.мм.
мм
Тізбектің қабырға қалыңдығы мм
мм
МЕСТ-632-80 бойынша сағалық құбырдың сытрқы диаметрі 244,5 мм.
Сонда бағыттаушы құбыр астын бұрғылауға керекті қашау диаметрі мынаған тең.
мм, (8)
МЕСТ-20692-75 сағалық құбыр астын бұрғылауға диаметрі 295,3 мм қашау
аламыз.
мм
Кең орнында бағыттаушы құбыр 10 м тереңдікке түсіріліп, ұңғы сағасын
жуылудан сақтайды және бұрғылау сұйығы айналымы тұйықталады. Бұдан кейінгі
230-470 м аралығында әлсіз қабаттар бұрғылау сұйығын жұтуы мүмкін.Жұтқыш
қабаттарды жауып 500 м тереңдікке сағалық құбыр түсіріп бекітеміз. Бұдан
кейінгі түсірілетін пайдалану жобалық тереңдікке дейін түсіріліп,
бекітіледі.
Ұңғының
нақты
х 35,5 41,2 52,7
Механикалық бұрғылау жылдамдығының орташа мәнін анықтау:
(56)
Осы мән бойынша сенім аралықтарын анықтаймыз:
(57)
(58)
Қашаудың орташа өтімділігін анықтаймыз:
(59)
Қашаудың механикалық бұрғылау уақытын анықтау:
сағ (60)
Жалпы механикалық бұрғылау уақыты:
сағ (61)
Қашау санын анықтау
қашау (62)
сағ (63)
II-аралық, 300-1150м. Қашау ІІІ-215,9 МГВ бұрғыланады.
Механикалық бұрғылау жылдамдығының мәндерін өсу ретімен аламыз.
п 1 2 3 4 5 6
х 35,5 41,2 52,7 67,8 125 127
Механикалық бұрғылау жылдамдығының орташа мәнін анықтау:
мсағ
Ең жоғарғы және төменгі механикалық жылдамдықтардың айырмасын табамыз.
R=127-38,6=88,4
Осы мән бойынша сенім аралықтарын анықтаймыз.
мсағ
R=67,8+38,6 R=29,2
Қашаудың механикалық бұрғылау уақытын анықтау:
сағ
Қашаудың орташа өтімділігін анықтау:
м
Қашау санын анықтау
3 қашау
Жалпы механикалық бұрғылау уақыты:
сағ
III-аралық, 1150-1470 м. ІІІ-215,9 СЗГВ қашауымен бұрғыланады.
Механикалық бұрғылау жылдамдығының мәндерін өсу ретімен аламыз.
п 1 2
х 13,51 14,55
Механикалық бұрғылау жылдамдығының орташа мәнін анықтау:
мсағ
Жоғарғы және төменгі механикалық жылдамдықтардың айырмасын табамыз.
R=14,55-13,55=1,04
Сенім аралықтарын анықтаймыз:
Қашаудың орташа өтімділігін анықтау:
Қашау санын анықтау
6 қашау
Жалпы механикалық бұрғылау уақыты:
сағ
ІV-аралық, 1470-1750 м. ІІІ-215,9 СГВ қашауымен бұрғыланады.
Механикалық бұрғылау жылдамдығының мәндерін өсу ретімен аламыз.
п 1 2 3 4 5
х 13,1 14 14,28 17 17,5
Механикалық бұрғылау жылдамдығының орташа мәнін анықтау:
мсағ
Ең жоғарғы және төменгі механикалық жылдамдықтардың айырмасын табамыз.
R=17,5-13,1=4,4
Сенім аралықтарының шектерін анықтау:
Қашаудың механикалық бұрғылау уақытын анықтау:
сағ
Қашаудың орташа өтімділігін анықтау:
Қашау санын анықтау
қашау
Жалпы механикалық бұрғылау уақыты:
сағ
V-аралық, 1750-2400 м. ІІІ-215,9 СГВ қашауымен бұрғылданады.
Механикалық бұрғылау жылдамдығының мәндерін өсу ретімен аламыз.
п 1 2 3 4
х 20,17 20,46 20,7 21,2
мсағ
R=21,2-20,17=1,03
Сенім аралықтарының шектері:
Қашаудың механикалық бұрғылау уақыты:
сағ
Қашаудың орташа өтімділігін анықтау:
сағ
Қашау санын анықтау
қашау
Жалпы механикалық бұрғылау уақыты:
сағ
Есептеулер нәтижелерін кестеге түсіреміз:
2-кесте. Vмех, hop, Tж, - мәндері
Біркелкі Қашау Қашау саныҚашаудың жұмыс көрсеткіштері
бұрғалана түрлері мен
тын саны
аралықтар
Vмех hop top Tж
300 295,3 СГВ 1 43,2 290 6,89 6,89
300-1150 215,9 МГВ 2 54,43 391 6,11 15,6
1150-1470 215,9 СЗГВ 6 14 53,62 3,83 23
1470-1750 215,9 СГВ 3 15,17 77,36 5,1 15,3
1750-2400 215,9 СГВ 4 20,63 120,75 5,83 23,32
2.6.2 Бұрғылау тәсілдеріне байланысты, әр тереңдік аралықтары үшін жуу
сұйығының шығынын жобалау
Алғашқы мәліметтер:
Бұрғылау аралығы 0-300 м.
Бұрғылау тәсілі- турбобұрғылық
Турбобұрғы А7Ш
Қашау диаметрі 295,3 мм
Бұрғылау құбыры ТБПВ 127х9
АБҚ 25 м
Бұрғылау сұйығының тығыздығы,
Бұрғылау сұйығының тұтыну мөлшерінің минимальді мәнін анықтау
(64)
қашаудың және бұрғылау құбырының сыртқы диаметрі, м
бұрғылау сұйығының бұрғылау құбыры мен ұңғы қабырғасы осындағы
көтерілу жылдамдығы,
2. Бұрғылау сұйығының тұтыну мөлшерінің үйлесімдік мәнін анықтау.
Турбобұрғылау тәсілінде тұтыну мөлшерінің үйлесімдік мәнін екі жағдайда
анықтайды:
а алдын-ала турбобұрғыны таңдап алып, содан тұтыну мөлшерін
гидравликалық қуат тұрақтылығына байланысты анықтайды.
(65)
б Бұрғылыу сорабының төзімділік шартына байланысты:
(66)
сорап қондырғысының гидравликалық қуат, кВт
манифольд жүйесі мен АБҚ-дағы гидравликалық кедергі коэффициенті
бұрғылау құбырлары тізбегіндегі және бұрғылау құбырлары тізбегі
ұңғы қабырғасы арасындағы кеңістіктегі гидравликалық кедергі
(67)
(68)
Жер үсті жабдықтарындағы гидравликалық кедергі коэффициенті
(69)
(0- сұғындама қималарының жалпы ауданы, м2
(0 (70)
қашаудағы сұғындама саны
сұғындама диаметрі
турбобұрғыдағы гидравликалық кедергі коэффициенті
турбобұрғыдағы оптималь ережесіндегі кедергі қысымы, Па
турбобұрғыға қажетті бұрғылау сұйығының тұтыну мөлшері,
Диаметрі 295,3 мм қашауы үшін диаметрі 16 мм үш сұғындама алып,
бұрғылау сұйығының тұтыну мөлшерін анықтаймыз.
Екі УВ-6М сорабына диаметрі 140 мм төлкелер қойғанда өндіретін қысымы
(0
Мұндай тұтыну мөлшерін диаметрі 160 мм төлкелер қойып, екі НБТ-600
немесе УВ-6М сораптарымен қамтамасыз етуге болады.
Турбобұрғылау тәсілінде гидромониторлы қашауларды тиімді пайдалану және
қашау сұғыныдыларында сорап қуатының қандай бөлігін іске асыру керек жерін
анықтау керек. Ол үшін турбобұрғымен қашау тесіктеріндегі сорап қуатының
қалай бөлінетіндігін анықтайды.
(74)
Р- бұрғылау сорабының шектік қысымы
бұрғылау сорабының жұмысшы қысым коэффициенті
(75)
Рц -қашау мен турбобұрғыдан басқа айналу жүйесі элементтеріндегі қысым.
(76)
(77)
Бұрғылау сұйығының қашау сұғындамаларынан ағып өту жылдамдығын анықтаймыз.
( (78)
(79)
демек гидромониторлық әсер қамтамасыз етіледі.
Қашау сұғындамаларының диаметрлерін анықтау.
(80)
Бұрғылау сұйығының тұтыну мөлшерінің турбобұрғы нығыздамасындағы
азаюы.
Бұрғылау сорабы поршенінің қос жүріс санын анықтау.
цилиндрлк төлке саны
төлке диаметрі,м
шток диаметрі, м
поршень жүрісінің ұзындығы,
сораптың толтыру коэффициенті
сорап саны
Тұтыну мөлшері болғандағы бұрғылаудың шектік мөлшері.
ІІ – аралық 300-1150 м
Бұрғылау тәсілі – турбобұрғылық
Турбобұрғы А7Ш
Қашау диаметрі 0,2159 мм
Бұрғылау құбыры ТБПВ 1279 Д
АБҚ диаметрі, м 0,178
АБҚ ұзындығы, м 25
1. Бұрғылау сұйығының тұтыну мөлшерінің минимальді мәнін анықтау
(83)
сәйкес бұрғылау сорабы, бұрғылау шлангасы мен ұршық, жетекші құбырдағы
гидравликалық кедергі коэффициенттері.
(84)
гидравликалық сұғындама коэффициенті
(0-сұғындама кималарының жалпы ауданы, м2
(0 (85)
турбобұрғыдағы гидравликалық кедергі коэффициенті
(86)
Диаметрі 215,9 мм қашау үшін диаметрі 11 мм үш сұғындама алып, бұрғылау
сұйығының тұтыну мөлшерін анықтаймыз.
УВ-6М сорабына диаметрі 130 мм төлкелер қойғанда өндіретін қысымы
(0
Мұндай тұтыну мөлшерін диаметрі 120мм төлкелер қойып, УВ-6М торабымен
қамтамасыз етуге болады.
Турбобұрғылау тәсілінде гидромониторлы қашауларды тиімді пайдалану үшін
қашау сұғыныдларында сорап қуатының қандай бөлігін іске асыру керек
екендігін анықтау керек. Ол үшін турбобұрғы мен қашау тесіктеріндегі сорап
қуатының қандай бөлігін іске асыру керек екендігін анықтау керек. Ол үшін
турбобұрғы мен қашау тесіктеріндегі сорап қуатының қалай бөлінетіндігін
анықтайды.
(88)
қашау мен турбобұрғыдан басқа айналу жүйесі элементтеріндегі
кедергі қысым.
(76)
турбобұрғыдағы кедергі қысым
Бұрғылау сұйығының қашау сұғындамаларынан ағып өту.
демек гидромониторлық әсер қамтамасыз етіледі.
Қашау сұғындыларының диаметрлерін анықтау.
Бұрғылау сорабы поршенінің қос жүріс санын анықтау.
(81)
Тұтыну мөлшері болғандағы бұрғылаудың шектік тереңдігі.
(89)
(0
ІІІ-аралық 1150-1470 м
Турбобұрғы А7Ш
Қашау диаметрі, м 0,2159
Бұрғылау құбыры ТБПВ 1279 Д
АБҚ диаметрі, м 178
АБҚ ұзындығы, м 25
Бұрғылау сұйығының тығыздығы,
1. Бұрғылау сұйығының тұтыну мөлшерінің минимальді мәнін анықтау
2. Бұрғылау сұйығының тұтыну мөлшерінің үйлесімдік мәнін анықтау.
(90)
Диаметрі 215, 9 мм қашау үшін диаметрі 11 мм үш сұғындама алып,
бұрғылау сұйығының тұтыну мөлшерін анықтаймыз.
УВ-6М сорабына диаметрі 130 мм төлкелер қойғанда өндіретін қысымы
(0
Мұндай тұтыну мөлшерін диаметрі 120 мм төлкелер қойып, УВ-6М сорабымен
қамтамасыз етуге болады.
Турбобұрғы мен қашау тесіктеріндегі сорап қуатының қалай бөлінетіндігін
анықтау.
қашау мен турбобұрғыдан басқа айналу жүйесі элементтеріндегі кедергі
қысым.
турбобұрғыдағы кедергі қысым
Бұрғы сұйығының қашау сұғындамаларынан ағып өту жылдамдығы
демек гидромониторлық әсер қамтамасыз етіледі.
Қашау сұғындыларының диаметрлерін анықтау.
Бұрғылау сұйығының тұтыну мөлшерінің турбобұрғы нығыздама арындағы
азаюы.
Бұрғылау сорабы поршенінің қос жүріс санын анықтау.
төлке диаметрі, м
шток диаметрі, м
Тұтыну мөлшері болғандағы бұрғылаудың шектік тереңдігін табамыз.
(89)
(
ІV- аралық 1420-1750 м
Турбобұрғы А7Ш
Қашау диаметрі, м 215,9
Бұрғылау құбыры ТБПВ 1279 Д
АБҚ диаметрі 178 мм
АБҚ ұзындығы 25 м
Бұрғылау сұйығының тығыздығы,
2. Бұрғылау сұйығының тұтыну мөлшерінің минимальді мәнін анықтау
2. Бұрғылау сұйығының тұтыну мөлшерінің үйлесімдік мәнін анықтау.
Диаметрі 215,9 мм қашау үшін диаметрі 11 мм үш сұғындама алып, ылау
сұйығының тұтыну мөлшерін анықтаймыз.
УВ-6М сорабына диаметрі 180 мм төлкелер қойғанда өндіретін қысымы 6 МПа
Мұндай тұтыну мөлшерін диаметрі 120 мм төлкелер қойып, УВ-6М мен қамтамасыз
етуге болады.
Турбобұрғы мен қашау тесіктеріндегі сорап қуатының қалай тіндігін анықтау.
- қашау мен турбобурғыдан басқа айналу жүйесі элементтеріндегі қысым.
- турбобұрғыдағы кедергі қысым
Бұрғылау сұйығының қашау сұғындамаларынан ағып өту жылдамдығы
(
гидромониторлық әсер қамтамасыз етіледі
Қашау сұғындамаларының диаметрлерін анықтау.
Бұрғылау сорабы поршенінің қос санын анықтау.
цилиндрлік төлке саны
төлке диаметрі, м
шток диаметрі, м
поршень жүрісінің ұзындығы,
сораптың толтыру коэффициенті
сорап саны
Тұтыну мөлшері болғандағы бұрғылаудың шектік тереңдігін
анықтаймыз.
аралық 1760-2400 м
Турбобұрғы А7Ш
Қашау диаметрі 215,9 мм
Бұрғылау құбыры ТБПВ 1279 Д
АБҚ диаметрі 178 мм
АБҚ ұзындығы 25 м
Бұрғылау сұйығының тығыздығы,
1.Бұрғылау сұйығының тұтыну мөлшерінің минимальді мәнін анықтау
Бұрғылау сұйығының тұтыну мөлшерінің үйлесімдік мәнін анықтау.
бұрғылау құбырлары тізбегіндегі және бұрғылау құбыры ішіндегі
гидравликалық кедергі
бұрғылау құбыры мен қабырғасы арасындағы кеңістіктегі едергі
бұрғылау құбырларының ұзындығы
қашау суғындамаларының гидравликалық кедергі коэффициентіне
пропорционалды шама.
(-гидравликалық сұғындама коэффициенті
Диаметрі 215,9 мм қашауы үшін диаметрі 11 мм үш сұғындама алып,
бұрғылау сұйығының тұтыну мөлшерін анықтаймыз.
Екі УВ-6М сорабына диаметрі 130 мм төлкелер қойғанда өндіретін
Мұндай тұтыну мөлшерін диаметрі 120 мм төлкелер қойып, екі УВ-6М
сорабымен алуға болады.
Турбобұрғымен қашау тесіктеріндегі сорап қуатының қалай бөлінетіндігін
анықтау.
қашау мен турбобұрғыдан басқа айналу жүйесі элементтеріндегі
кедергі қысым.
Бұрғы сұйығының қашау сұғындамаларынан ағып өту жылдамдығы
(
демек гидромониторлық әсер қамтамасыз етіледі.
Бұрғылау сорабы поршенінің қос жүріс санын анықтау.
(81)
төлке саны
төлке диаметрі, м
шток диаметрі, м
поршень жүрісінің ұзындығы,
сораптың толтыру коэффициенті
сорап саны
Тұтыну мөлшері болғандағы бұрғылаудың шектік мөлшерін табамыз.
(о
2 Қашауға түсірілетін өстік салмақ пен қашаудың айналу жиілігін
анықтау
1 аралық 0-300 м
1. Қашау диаметрі 295,3 мм
Турбобұрғы А7Ш
Бұрғылау сұйығының тұтыну мөлшері,
Бұрғылау сұйығының тығыздығы,
Кесте бойынша А7Ш турбобұрғының техникалық сипаттамалары.
1. Бұрғылау сұйығының тұтыну мөлшері,
2. Бұрғылау сұйығының тығыздығы,
3. Турбобұрғының білігінің айналу жиілігі,
а жұмыс ережесінде,
б бос айналу ережесінде,
4. Турбобұрғы білігіндегі момент,
а жұмыс ережесінде,
б бос айналу ережесінде,
5. Турбобұрғыдағы кедергі қысым,
6. Турбобұрғы білігіндегі қуат,
А7Ш турбобұрғысы үшін болғандағы оның техникалық сипаттамаларын
анықтаймыз.
1. (91)
(91)
2. (92)
(93)
3. (94)
(95)
Турбобұрғы қуатының ұңғы түбіндегі ең жоғарғы жетуге қажетті өстік салмақ,
(96)
турбобұрғы моментінің қатынасын сипаттайтын шама,
турбобұрғының тежелу ережеміндегі моменті
өстік салмаққа тәуелсіз қашаудағы момент,
үлестік момент, ;
Турбобұрғы білігінің айналу жиілігін анықтау.
қалауыш кедергі моменті.
ІІ аралық 300-1150 м
Дқ=215,9 мм
Турбобұрғы А7Ш
Кесте бойынша А7Ш турбобұрғының техникалық сипаттамалары.
1.
2.
3. Турбобұрғының білігінің айналу жиілігі,
а жұмыс ережесінде,
б бос айналу ережесінде,
4. Турбобұрғы білігіндегі момент,
а жұмыс ережесінде,
б бос айналу ережесінде,
5. Турбобұрғыдағы кедергі қысым,
6. Турбобұрғы білігіндегі қуат,
А7Ш турбобұрғысы үшін болғандағы оның техникалық сипаттамаларын
анықтаймыз.
1.
2.
Турбобұрғы қуатының ұңғы түбіндегі ең жоғарғы жетуге қажетті өстік салмақ,
Турбобұрғы білігінің айналу жиілігін.
Ш аралық 1150-1470 м
Турбобұрғы А7Ш
Кесте бойынша А7Ш турбобұрғының техникалық сипаттамалары.
1.
2.
3. Турбобұрғының білігінің айналу жиілігі,
а жұмыс ережесінде,
б бос айналу ережесінде,
4. Турбобұрғы білігіндегі момент,
а жұмыс ережесінде,
б бос айналу ережесінде,
5. Турбобұрғыдағы кедергі қысым,
6. Турбобұрғы білігіндегі қуат,
А7Ш турбобұрғысы үшін болғандығы оның техникалық сапаттамаларын
анықтаймыз.
1.
2.
3.
4.
Турбобұрғы қуатының ұңғы түбіндегі ең жоғарғы жетуге қажетті өстік салмақ,
Турбобұрғы білігінің айналу жиілігі,
ІV аралық 1470-1750 м
Дқ=215,9 мм
Турбобұрғы А7Ш
Кесте бойынша А7Ш турбобұрғының техникалық сипаттамалары.
1.
2.
3. Турбобұрғының білігінің айналу жиілігі, айнмин
а жұмыс ережесінде,
б бос айналу ережесінде,
4. Турбобұрғы білігіндегі момент,
5. Турбобұрғыдағы кедергі қысым,
6. Турбобұрғы білігіндегі қуат,
А7Ш турбобұрғысы үшін болғандағы оның техникалық сипаттамаларын
анықтаймыз.
1.
2.
3.
4.
Турбобұрғы қуатының ұңғы түбіндегі ең жоғарғы жетуге қажетті өстік салмақ,
Турбобұрғы білігінің айналу жылдамдығы,
V аралық 1750-2400 м
Дқ=215,9 мм
Турбобұрғы А7Ш
Кесте бойынша А7Ш турбобұрғының техникалық сипаттамалары.
1.
2.
3. Турбобұрғының білігінің айналу жиілігі, айнмин
а жұмыс ережесінде,
б бос айналу ережесінде,
4. Турбобұрғы білігіндегі момент,
а жұмыс ережесінде,
б бос айналу ережесінде,
5. Турбобұрғыдағы кедергі қысым,
6. Турбобұрғы білігіндегі қуат,
А7Ш турбобұрғысы үшін болғандағы оның техникалық сипаттамаларын
анықтаймыз.
1.
2.
3.
4.
Турбобұрғы қуатының ұңғы түбіндегі ең жоғарғы жетуге қажетті өстік салмақ,
Турбобұрғы білігінің айналу жылдамдығы,
2 Бұрғылау тәртібінің параметрлерін бақылау
Бұрғылау процесінің параметрлерін бақылау үшін төмендегідей приборлар
қолданылады: манометр, момент өлшегіш, тахометр және техникалық жылдамдық
пен өтімділікті өлшейтін приборлар.
Салмақ индикаторы ГИВ-6. Әр моментте қашауға түсетін өстік салмақтың
шамасы салмақ индикаторының көмегімен анықталады. Бұл аспаптың көмегімен
сондай-ақ тәл жүйесінің ілмегіне әсер ететін жүктеме салмақта анықталады.
Индикаторды мұқият бақылай отырып, бұрғылау құбырлар тізбегін түсіру
кезінде және де басқа жұмыстар кезінде апатты жағдайлардың алдын алуға
болады.
Индикатор диаграммасына қарай инженерлер бұрғылау процесімен танысады,
бұрғылау тәртібін тағайындайды, берілген режим параметрлерінің бұзылмауын
бақылайды.
Бұрғылау тәртібінің басқа параметрлерін бақылау, ротордың айналу санын
әртүрлі құрылмалы тахометрлермен өлшейді.
Бұрғылау ерітіндісінің қысымын арнайы қысым көрсеткіш датчикпен
өлшейді.
Ол сорап пен қадауша арасындағы құбырда орналасады.
Бұдан басқа механикалық жылдамдықты және өтімділікті өлшейтін аспаптар
және бұрғылау процесінің түптік параметрлерінің шамасын көрсететін және
тіркейтін бірнеше аспаптар бар.
Барлық айтылған процесін жер үстінде бақылайтын жүйеге жатады ББП-
бұрғылау процесін бақылайтын пульт
ББП–мен ақыланатын параметрлер номенклатурасы бұрғы қондырғысына
байланысты анықталады. Бақылау пультінің негізгі үш модификацияы бар, ББП-
1, ББП-2, ББП-3. Осы үш пульттін арасынан БУ-2500 ЭП қондырғысына
пайдаланылатыны ПКБ-1. ББП-1 құрамына ілмектегі салмақты өлшеуші, аспап
салмағын өлшеуші, жуу сұйығының қысымын және шығынын өлшеуші аспаптар
кіреді.
. Ұңғыларды бекіту
Бұрғылау барысында литологиалық құрамы, физика-механикалық қасиеттері,
қамығу дәрежесі және қанықтырушы сұйықтар түрлі, қабат қысымы аномальді әр
түрлі тау жыныстары ашылады. Ұңғы оқпанында тұрақты тау жыныстарымен
қатар, тұрақтылығы төмен, тез бұзылатын, опырылып, тау жыныстары әсерінен
ыдырайтын тау жыныстары да кездеседі. Ұңғы қабырғасының тұрақтылығын
сақтау үшін оның оқпанын бекітуге тура келеді.
Ұңғы оқпанын бекітудегі негізгі мақсаттар:
а өнімді қабаттар сұйықтарын жер бетіне тасымалдау үшін берік, саңылаусыз
жол салу.
б бұрғылау және пайдалану кезінде ұңғы қабырғасының тұрақтылығын сақтау.
в қабат сұйықтарының бір-бірімен қатысуын немесе ауаға көтерілмеуін
болдырмау.
г ұңғы сағасында қауіпсіздік және пайдалану қондырғыларын ұстау
Ең көп тараған бекіту тәсілі, ұңғы ішіне шегендеу құбырлар тізбегін
түсіріп ұңғы қабырғасы мен тізбек арасындағы кеңістікті цемент
ертіндісімен толтырып, берік және саңылаусыз байланыс орнату. Ал ұңғы
оқпанының кейбір учаскелерін уақытша бекіту үшін ұңғы оқпанын цементтеп
бекітеді немесе арнайы реагенттер қолданылады. Қатыру, тағы басқа тәсілдер
қолданылады.
Цементтеу деп ұңғының берілген аралығын тампонаждық бітегіш
материалдар суспензиясымен толтырылуын, оның қимылсыз жағдайда қоюлануын,
тез қатайып сұйық өткізбейтін тасқа айналу қабілетін айтады.
Цементтеу тәсілдерін екі топқа бөлуге болады.
а алғаш цементтеу тәсілдер тобы
б екінші цементтеу тәсілдер тобы
Алғаш цементтеудің негізгі тәсілдері төмендегідей топтарға бөлінеді:
1. Бір сатылы цементтеу
2. Екі сатылы, әдейі саты аралық уақыт салып цементтеу
3. Екі сатылы, бірінен соң бірін цементтеу
4. Манжет немесе паркет арқылы цементтеу
5. Жасырын құбырлар тізбегін немесе тізбектің төменгі бөлігін цементтеу
2.7.1 Шегендеуші құбырлар тізбектерін жобалау және оларды беріктікке
есептеу. Пайдалану тізбегін есептеу
Шартты белгілері
Ұңғының сағасынан бастайтын қашықтық:
- құбыр тізбегінің түбіне дейін, L
- цемент ерітіндісінің деңгейіне дейін, h
- тізбек ішіндегі сұйық деңгейіне дейін, H
- есептелетін қимаға дейін, z
Тығыздық, кгм3
- тізбек сыртындағы жуу сұйығының тығыздығы,
- тізбек сыртындағы цемент ерітіндісінің,
- босып айдауға арналған сұйқ,
- құбыр тізбегі ішіндегі сұйық,
- Қысымдар, МПа
- қабаттық қысым,
- сыртқы артық қысым,
- ішкі артық қысым,
- сағадағы қысым,
- қысып басатын,
- критикалық сыртқы артық қысым,
-ішкі артық шектік,
Құбыр массалары, кг
1 м бөлігінің, qi
бөлігінің, Qi
жалпы бөліктердің, (Q
өстік салмақтар, кН
қозғаушы, Рқоз
мүмкін,
-сыртқы артық қысымға беріктік қоры, n1
- ішкі артық қысымға беріктік қоры, n2
- созылуға қысымға беріктік қоры n3
- цемент сақинасына түсетін қысымның азаюын К
ескеретін коэффициент,
Берілген мәліметтер:
Есептеу үшін 3-үлгіні аламыз.
Нүктелердегі сыртқы артық қысымдар
1. z=0, Рсағ=0
2. z=H, Рсағ=10-6gpцH(1-K)= 10-6∙9.8∙1800∙700∙(1-025)=9.2МПа
3. z=L,
Сыртқы артық қысымдар эпюрасын тұрғызамыз АВС. Нүктелердегі ішкі артық
қысымдар.
А) z=0
Рсағ Рос Рос =9МПа Рсағ=9МПа
б) z=H
Пайдалау тізбегін есептеу қысымдарды ұңғыны пайдалану аяқталған кезең
үшін, ал ішкі артық қысымдарды тізбекті саңлаусыздыққа сынау үшін
есептейміз. Бірге бұл қысымдар мәні белгілі.
Рсаг=19МПа
N1(Рсаг=1.19 ∙19.5 =22,42 МПа
Кестеден бұл қысымға келмейтін диаметрі 168 мм, қабырға қалындығы 9мм
Д беріктік тобы құбырлары Ркр=25,1 МПа, δ = 9 мм . Екінші бөлігі үшін
Ркр=20,2 МПа δ = 8 мм болатын Д беріктік құбырларын аламыз. Бұл
құбырлар қысым мәні Рсағ , екі тереңдікке түсіріледі.
Эпюра бойынша мұндай қысым 1850 м тереңдікке кездеседі. H1=1800 м.
Бірінші бөліктің ұзындығын анықтаймыз.
Бірінші бөлік салмағы:
Үшінші бөлік салмағы Ркр=15,3 МПа, δ = 7 мм құбырларды аламыз. Қалған
бөліктер үшін n=1 болғандықтан
Рсаг = Ркр
Эпюра бойынша мұндай қысым L=1530 м тереңдікке кездеседі. Бұдан екінші
бөлік ұзындығын табамыз.
салмағы мынаған тең:
Төртінші бөлік үшін Ø 168 мм, δ=7 мм Д құбырларын аламыз, Ркр=15,3МПа.
Мұндай қысым 1250 м тереңдікте байқалады.
салмағы
Төртінші бөліктің ұзындығы,
Q= 0.115+0.104+0.08=0.3 мН
Төртінші секция ұзындығы,
3-кесте. Пайдалану тізбегін есептеу
№ Беріктік тобы Қабырға Орналастыру Бөлік Салмағы, кМ
қалындығы, аралығы, м ұзындығы, м
мм
1 Д 8 2400-1850 550 0,115
2 Д 7 1850-1530 320 0,104
3 Д 7 1530-1250 280 0,08
4 Д 9 1250-0 1250 0,334
Барлығы 2400 0,634
2.7.2 Аралық және пайдалану құбырлар тізбегінің төменгі
құрылмалары
Сонымен есептей келе Оңтүстік Жетібай алаңында қолданылатын ұңғымасы
сағалық тiзбегi 500 м-ге, ал пайдалану тізбегі жобалық тереңдікке
жеткізіліп бекітіледі. Сағалық құбырдың түсіріліп бекітілудегі мақсаты,
жұтушы әлсіз қабаттарды ашар алдында атқылуға қарсы жабдық орнату. Осындай
заттармен түсірілген сағалық құбыр сағаға дейін цементтелінуі керек,
төменгі құрамына кіретін заттар мыналар: тізбек тиянағы және кері қақпақ
цементтеу процесіне арналған. Оның міндеті құбыр сырты кеңістігіне айдалған
ерітіндінің өз салмағы әсерінен кері ағуының алдын алу.
Бұдан соңғы түсірілетін пайдалану тізбегі де осындай жабдықтармен
жабдықталады, тек бұлар өлшемі тізбек диаметіріне сәйкес кіші болды.
Пайдалану тізбегінде бұлармен қатар әр-түрлі мақсатта қырғыштар,
стабилизаторлар және бір мезгілде қабаттарды айыру құрылғысы БҚАҚ
алданылады. Өзімізге белгілі пайдалану тізбегі өнімді қабат тұсында ұңғы
ортасында болуы керек те, ол жан-жақты берік цементтелеуі тиіс. Тізбектің
өнімді қабаттың тұсында осында орналасуын қамтамасыз ету үшін тізбек бойына
ЦЦ-168 маркалы 38 орталағыш салынады. Сонымен қатар бойына СК-118 қырғышы,
құбыр сырты кеңістігімен көтерілуші ағынның турбуленттілігін қамтамасыз ету
үшін 10 дана ЦТ-168 турболизаторлары салынады. Осы жабдықтардың бәрі
пайдалану тізбегінің дұрыс цементтеліп, жақсы өнім беруіне жағдай жасайды.
Ескере кететін жағдай Оңтүстік Жетібайда ұңғыны бұрғылау кезінде бірнеше
әлсіз қабаттар кездеседі. Бұл қабаттар тығыздығы ауыр цемент ерітіндісі
ағуы кезінде жарылып цемент жұтуы мүмкін. Бұл қауіптің алдын алу мақсатында
ұңғы сағасынан 200 м тереңдікке бір мезгілде қабаттарды айыру құрылғысы
түсіріледі. Түсірілген БҚАҚ жұмыс істеген сайын бұдан жоғары жатқан цемент
бағаны қысымы құрылғыға түсіп, цемент жұтылуы болмайды.
2.7.3 Шегендеуші құбырлар тізбегін түсіруге
дайындық жұмыстары және оларды түсіру
Шегендеу тізбегін түсіру аса маңызды жұмыс. Тізбектің саңылаусыздығы,
оның ұңғы түбіне ойдағыдай жетуі, қабаттардың опырылмауы, осылардың барлығы
ұңғы оқпанын тізбек түсіруге дайындауға және сауатты түсіруге байланысты.
Ұңғыға түсірілуі тиіс тиянақ, кері қақпақ, қырғыштар, басқалар бұрғылау
жұмыстары бітпей тұрып-ақ қондырғы басына жеткізілуі тиіс. Әкелінген
құбырлар мен жабдықтар қондырғы басында тексеруден өтеді, арнайы ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz