Сhlorella vulgaris клеткасының тіршілік ету қабілетіне сақтау ұзақтылығының әсері

Пән: Биология
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 29 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ

МИНИСТРЛІГІ

ӘЛ-ФАРАБИ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ

Биология факультеті

Микробиология кафедрасы

Бітіру жұмысы

СHLORELLA VULGARIS КЛЕТКАСЫНЫҢ ТІРШІЛІК ЕТУ ҚАБІЛЕТІНЕ САҚТАУ ҰЗАҚТЫЛЫҒЫНЫҢ ӘСЕРІ

Орындаған:

4 курс студенті Кобенкулова М. А.

Ғылыми жетекшісі: Акмуханова Н. Р.

б. ғ. к., доцент

Норма бақылаушы Бектилеуова Н. К.

Кафедра меңгерушісінің

рұқсатымен қорғауға

жіберілді

б. ғ. д., профессор Мукашева Т. Д.

Алматы, 2011

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ

КІРІСПЕ: 1. ӘДЕБИЕТКЕ ШОЛУ

3: 4

КІРІСПЕ: 1. 1 Сhlorella балдырының табиғатта таралуы мен маңызы

3: 4

КІРІСПЕ: 1. 2 Микробалдырлардың коллекциялық дақылын сақтау әдістері

3: 9

КІРІСПЕ: 2 ЗЕРТТЕУ МАТЕРИАЛДАРЫ МЕН ӘДІСТЕРІ

3: 17

КІРІСПЕ: 2. 1 Зерттеу материалдары

3: 17

КІРІСПЕ: 2. 2 Сhlorella vulgaris дақылын дақылдау және өсіру

3: 17

КІРІСПЕ: 2. 3 Сhlorella vulgaris дақылын ангидробиоз жағдайына ауыстыру әдісі

3: 17

КІРІСПЕ: 2. 4 Өлі және тірі клеткаларды анықтау әдісі

3: 18

КІРІСПЕ: 3. ЗЕРТТЕУ НӘТИЖЕЛЕРІ МЕН ТАЛДАУЛАР

3: 19

КІРІСПЕ: 3. 1. Микробалдырларды ангидробиоз жағдайына көшіру.

3: 19

КІРІСПЕ: 3. 2 Ангидробиоз жағдайындағы Сhlorella vulgaris дақылының реактивациясы

3: 20

КІРІСПЕ: 3. 3 Ангидробиоз жағдайында Сhlorella vulgaris дақылын сақтау

3: 23

КІРІСПЕ: ҚОРЫТЫНДЫ

3: 25

КІРІСПЕ: ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

3: 26

КІРІСПЕ

Микроорганизмдерді ұзақ сақтау -көптеген зерттеу әдістерінің көмегімен шешілетін күрделі және үлкен мәселе.

Дақылдарды сақтаудың бір әдісі ангидробиоз болып саналады. Ангидробиоз - организмдердің тірішілік құрылымдарының бұзылуынсыз терең дегидратация жағдайына өтіп, қайта суландыру кезінде белсенді тірішілік қабілетін қалпына келтіру қабілеттілігін сақтау мүмкіншілігі болып саналады. Ангидробиозды әртүрлі объектілерді кең зерттеу отырып толық түсіндіруге болады. Бактерия, ашытқы клеткаларының, жануарлар мен адам клеткалары мен ұлпаларының, және тұқым мен споралардың анабиотикалық жағдайлары көп зерттелген. Фотосинтездеуші организмдер тіптен зерттелмеген, соның ішінде микробалдырлар мен цианобактериялар.

Хлорелла - микробалдырлардың маңызды өкілінің бірі болып саналады. Хлорелла Дүние жүзілік мұхит суында 3, 5 млрд. жыл бұрын пайда болды, тек 1, 5 млрд. жылдан кейін алғашқы жер өсімдіктері пайда бола бастады. Біздің планетамызда болған ешқандай климат оған әсер ете алмады. Көптеген жануар мен өсімдіктер патшалығы уақыт тосқауылдарына төтеп бере алмады. Ал хлорелла дамудың өз шыңына шықты, себебі қазіргі таңда хлорелладан асқан ең жақсы толыққанды жануарлар үшін азық жоқ.

Жануарлар әлемінде көптеген түрлері хлорелланы өз азық ретінде - қарапайымдардан бастап шаянтәрізділер мен балықтар, құрлықта тіршілік ететін жануар мен ауылшаруашылығында пайдаланатын жануарларда пайдаланады.

Сондықтан біздің мақсатымыз биотехнологияның маңыздың объектілерінің бірі хлорелла клеткасын ангидробиоз жағдайында сақтап, және олардың қызметін қолайлы жағдайда қайта қалпына келтіру мүмкіншіліктерін зерттеу болып саналады.

1 ӘДЕБИЕТКЕ ШОЛУ

табиғатта таралуы мен маңызы.

Жалпы сипаттамасы. Жасыл балдырлар табиғатта жиi кездесетін,
кең тараған организмдер. Олардың 13000-2-ға дейiн түрі
бар. Бұлардың iшiнде барлық құрылымдық құрылыстар кездеседi [1] .

Олар бiр клеткалы, ценобиольды, қауымды көп клеткалы микро және макроскопты құрылысты организмдер. Алуан түрлігіне қарамастан, бұлардың бiр-бiрiне көптеген ұқсастық белгiлерi бар. Өздерінің аттарына байланысты хлоропластың түсі жоғары сатыдағы өсiмдiктep сияқты таза жасыл болып келедi. Түстерінің таза жасыл болуы хлорофиллдің а және в пигменттерiмен қосымша каротиннің (C ₄₀ H _s6 ) қызғылт-сары, лютеиннің (С ₄₀ Н ₅₆ 0 ₂ ) сары,
виолаксангиннің (C ₄₀ H ₅₆ 0 ₄ ) күлгін, зеаксантиннің (C ₄₀ H ₅₆ 0 ₄ ) сарғыш, неоксантинмен антераксантин бояулары болады [2] .

Хлорофилл басқа пигменттерге қарағанда басым. Тiршiлiк жағдайының
өзгеруіне, даму ерекшелiктерiне байданысты кей уақытта гематохромның қызыл бояуы жасыл бояуды басып кетедi, осыған байланысты талломның түci қызыл түске боялады.

Көпшілік жасыл балдырларда цитоплазманың сыртын мембрана
қабаты қаптап жатады. Клетка жамылғылары балдырларда әр түрлi.
Кейбіреулерінде сыртында тек плазмолеммасы ( Quadrichlolris,
Pedinomonas екінші біреулерінде перипластқа ұқсас қабықшасы болады. Мұндай құрылымды организмдер метаболизм құбылысына ұшырайды. Клетка қабықшасы пектинді не целлюлозды не аралас келеді. Iшкi клетка қабықшасы целлюлозадан, сыртқысы пектиннен тұратындары да жиі кездеседi. Электрондық микроскоппен қарағанда Наеmatococcus түpiндe клетка қабықшасы төрт, ал Chlamydomonas renhardtii -де жетi қабаттан тұратындығы байқалады. Кейбiр Дуналиелла сияқты қарапайым жасыл балдырларда оқшауланған клетка қабықшасы болмайды. Оларда клетка қабықшасы протоплазма қабатының тығыздалып келген бөлiмi плазмалемма не перипластан тұрады [4] .

Ocdogonium сияқты түрлерiнде кyтикyладан тұратын қатты қосымша
клетка қабықшасы болады. Bryopsida1is қатарында клетка қабықшалары темір, кальций тұздарымен безендiрiлген. Протопласт әдетте клетканың қабырғалық қабатына қарай орналасады да, клетканың орталық бөлiмiн клетка шырынына толы ipi вакуоль алып жатады. Вакуоляны тонопласт қабаты қоршап тұрады. Протоплазмада бiр не бірнеше хлоропластары болады. Ол өсімдік түріне қарай пластинка, лента, жұлдыз, дән тәрізді және тағы басқа да пішінді болып келеді.
Хлоропластың құрылысы жоғарғы сатыдағы өсімдіктердің хлоропластарына ұқсас болады [5] .

Кейбiр жасыл балдырлар клеткалары саңылау тесіктерден шығатын плазмадесалар арқылы клеткаларға байланысып жатады. Клеткасы көбінесе бiр ядролы, кейде көп ядролы, көпшiлiк уақытта ядро клетканың орталық
бөлiмiнде орналасады, кейде вакуоля қуысының жанына тақау жатады. Мұндайда ядроны айналасындағы протоплазмадан клетканың
қабырғалық қабатындағы протоплазмаға қарай созылған протоплазма
жiпшелерi ұстап тұрады. Ядроның ядрошығы болады, олардың саны
әр түрінде түрлiше 1-100 дейін барады [6] .

Монада құрылымды түрлерiнде көзшесi, жиырылғыш вакуолясы және
eкi талшығы болады. Көзшесi хлоропластаның ішінде орналасады,
оның эвгленалы балдырлар сияқты қозғалғыш аппараттармен ешқандай
байланысы болмайды. Талшықтарының саны екі, төрт, кейде көп, ұзындықтары мен атқаратын қызметі құрылысы әр уақытта бiрдей, жасыл
балдырлардың iшiнде аздаған түрлерiнде бiр ғана талшығы болады. Мoнaдa құрылымды балдырлар талшығының түбiнде Гольджи аппараты орналасады. Ал қозғалмайтын түрлерiнде ол ядроның маңында жатады. Диктиотосома клетка жамылғысын синтездеуге және клетканың секрециялық қызметіне қатысады [7] .

Митохондриялардың саны бiрден бiрнешеуге дейін барады, көлемі әр
түрлi, көбiнесе пластинка пiшiндес. Энергия көзi больш есептeледi. Эндоплазматикалық, ретикулюм клеткада бiркелкi орналаспайды. Көпшілік
жағдайда көзшенің не хлоропластын не диктосоманың маңында жинақталады. Эндоплазматикалық комплексін диктиосомамен, митохондримен, хлоропластпен байланыстары бар. Бұл айтылған органоидтармен бiрге басқа балдырлар бөлiмiндегiдей цитоплазмада рибосома, пероксисома, сферосома, ломасома, микротүтікшелер жүйесi болады .

Фотосинтез процестің өнімі peтiндe крахмал, өте сирек май тамшылары және волютин жиналады. Бұлар көбінесе пиреноидтың маңында жиналады. Клетканың бөлiнyi, бiр клеткалы организмдерінің көбеюi мен көп клеткалы балдырлардың өсуінің негiзi болып есептеледi.

Клетканың бөлiнуi митоз және цитокинез процестерінің бiр-бiрiне үйлесiмдi байланыстылық дәрежесіне қарай бiрiнен кейін бiрi - жүйeлi (сукцессифтiк), бiр мезгiлде (симультандык) және бiртiндеп (сегрегативтiк) болып келедi. [7, 8] .

Көбеюі. Жасыл балдырлар вегетативтік, жыныссыз және жынысты
жолмен кебейеді. Бiр клеткалы формалары клетканың жай екіге бөлiнуi
арқылы, қауымдылары қауым клеткаларының ыдырауы, ескі қауымның iшiнде жаңа қауымның түзiлyi, жiптесiндi түрлерiнде жіптің бөлшектерге үзiлyi арқылы вегетативтік жолмен көбейеді. Көпшiлiк жасыл балдырлар акинеттер құрау жолымен, кейде бip және көп клеткалы сабақтарымен ризоидтарында пайда болатын түйнектерi арқылы да көбейеді. Зооспоралар құру арқылы жыныссыз көбеюі аса көп тараған. Зооспоралар - зооспорангия деп аталатын арнаулы клеткалардан немесе кез-келген клеткалардан дами бередi. Зооспоралар түзелмес бұрын клетка iшiлiк заттары бөлшектерге бөлiне бастайды да одан алмұрт пiшiндi жалаңаш протоплазмалық дене түрінде зооспоралар клетканың кілегейленуі нәтижесінде сыртқа шығып, бiраз жүзiп жүредi де талшықтарын тастап қабықшамен қапталады. Одан жаңа дарақ түзiледi. Зооспора құрылымы жағынан бiр клеткалы монада құрылымды организмге ұқсас бiр ядролы, бiр не бiрнеше хлоропластасы, қызыл көзшесі, жиырылғыш вакуолясы, 2-4 изоморфты, изодинамикалық талшықтары болады. Oedogonium зооспорасында талшығы көп. Кейбiр жасыл балдырлар қозғалмайтын апланоспора мен автоспоралар арқылы да көбейеді [8, 9] .

Бұлардың жетiлyi де зооспоралардiкiндей, алайда олардан айырмашылығы талшықтары болмайды және аналық клетканың ішінде жатып қабықшамен қапталады. Апланоспораны тарихи дамудың соңғы кезеңiнде зооспорадан шыққан деп қарауға болады.

Жасыл балдырлар гологамиялық ( Dunaliella) , изотамиялық
( Cheamydomonas ), гетерогамиялық ( Еudоriпа ), оогамиялык ( Volvox ),
жене энгогамиялық ( Conjugatophyceae ) жолдарымен жынысты көбейеді.
Гаметалардың әcipece талшық аппараттарының құрылымы барлық жасыл балдырларда бiрдей емес. Жыныс органдары морфологиялық жағынан вегетативтiк клеткадан көпшiлiгiнде айырмашылығы болмайды, тек Dгараrnаldiеllа -да кеш ұялы гаметангиясының болатындығы байқалған. Кейбіреулерінде жыныс процесi жойылған, Зигота қалыпты жағдайда планозигота, гипнозигота жағдайларынан өтеді. Зигота көпшілік уақытта тыныштық жағдайдан кейiн редукциялық жолмен бөлiнедi. Кейбiр теңіз суларында тiршiлiк ететін түрлерiнде зигота тыныштық жағдайына ауыспай, редукциялық бөлінуге ұшырамай бiрден жаңа дарақ түзедi. Сонымен жасыл балдырлардың басым көпшiлiгi вегетативтік уақытында гаплоидты, кейбiреулерi диплоидты болады. Жасыл балдырлар гомоталды, гетеротальды және бiр не екі үйлі, сирек оларда деморфизм құбылысы байқалады [9] .

Даму циклі. Жасыл балдырлардың даму циклі көп жақты әр түрлі
эволюция процесцін күрделене түсiп, оның алға қарай дамуына байланысты әр топтарда өздеріне тән зиготалық, споралық, соматикалық редукцияға бөліну денгейі әр қайсысында жеке сақталып қалғандығы байқалады. Ең көп тараған изоморфты және гетероморфты ұрпақ алмасу.

Таралуы: Жасыл балдырлардың басым көпшiлiгi тұщы суларда, бөгеттерде, батпақтарда, лас суларда, аздаған түрлерi теңіз суларыда кейбiреулерi ылғалды топырақта, ағаштарың қабықтарында, кейбір бiр клеткалы, қауымды түрлерi көп клеткалы балдырларға, су астындағы өсімдіктерге бекiнiп эпифитті тiршiлiк етедi [11] .

Жасыл балдырлар жер шарының барлық бөліктерінде, мұздармен қардың бетінде, таулы жерде қардың үстiнде әр түрлi температурада
кездеседі. Олардың iшiнде термофильдi, мезофильдi және криптофильді түрлерi де бар. Суда планктон, перифитон және бентос түрлерінде тараған. Сонымен бiрге бактериялар, саңырауқұлақтар, жоғарғы сатыдағы өсімдіктер, жануарлар және басқа балдырмен бірігіп, әр түрлi қарым-қатынаста тіршілік етедi. Басқа организмдерді мекендеген эпибионт және эндобионт құраса, саңырауқұлақтармен селбесіп қына құрайды. Жасыл балдырлардың паразиті тiршiлiк ететін өте сирек, ал өздерi басқа паразитті тiршiлiк ететін организмдердің иесi болады. Жасыл балдырлар суда және құрлықта
тіршілік ететін организмдермен бірге, әр түрлi фитоциноз бен биоценоздардың құрамына енiп, экосистеманы құрауға қатысады. Кейбір қаулап өсіп биоценозда басымдылык көрсетеді, судың гүлденуін туғызады, соның әсерінен су не жасыл, не қызыл түске боялады. Мұндай жағдай топырақта да, ағаштың қабығында да, қардың бетінде болуы мүмкін [12] .

Жалпы жасыл балдырлар жеткiлiктi түрде барлық жарық зерттелмегендіктен бұрыннан қалыптасқан системаны негізге ала отырып, бұл кітапта 3 класқа бөлемз. Үшiншi класс ретiнде фондылар қарастырылады. Ал қара балдырлары жеке бөлім ретінде қаралады.

Сөйтіп, жасыл балдырларды: Сhlorophyceae (voivocaes, Тетrasporales,
Chlorococcales, Ulotrichales, Ulvales, Chaetophorales, Cladophorales, Dedogoniales), Siphonophyceaae (Bryopsidales, Dasyclad, Siphonocladales), Conjugatophyceae (Mesotaeniales, Conatozygales, Desmidiales, Zуgnemаtа1еs) деп 3 класқа 15 қатарға бөледi [13] .

Хлорелла - Автоспорадар арқылы жыныссыз көбейеді. Жыныс процесі оогамиялы, өте сирек кездеседi. Бұл тұқымдас көптеген туыстастан тұрады. Хлорелла- Ch1оrеlla тұщы суда, дымқыл, жерде, ағаштардың қабығында және басқа организмдермен селбесіп тiршiлiк етеді. Клетка пішiнi және құрылысы хлоркокк сияқты бір ядролы, тостағанша немесе қоңырау тәрізді хлороплатасында бip пиреноиды, целлюлозалы клетка қабығы 6ар 6ip клеткалы, шар сияқталған организм. Хлорококтан айырмашылығы, зооспора арқылы кө6еймей, тек қозғалмайтын автоспоралар арқылы көбейетіндігінде. Автоспоралар аналық клеткадан 4-8-ге дейін түзiлiп, оның қабығаның жыртылуы арқылы сыртқа босап шығады, Басқа организмдерге қарағанда күй талғамай тез көбейіп өсе алуына байланысты. Сондықтан шаруашылык маңызы зор, ол суда тiршiлiк eтeтін жәндіктердің қоры болып есептеледi [14] .

Хлорелла ең 6iрiншi тамақ ретінде қолданған микроскопиялы организм, одан З0-ға жуық түрлі тағам дайындалады. Андижан гидролиз
заводында хлорелланы паста түрінде, үй жануарларына жем ретінде дайындайды. Аспан әлемiдегi планеталарды меңгеру үшін адамды тамақпен, оттегімен және басқа да заттармен, қамтамасыз етуде хлорелланың маңызы ерекше. Хлорелла көп кллеткалы организмдерге қарағанда радиоактивті сәулелерге берік. Сонымен бірге аспан әлеміне ұшатын космонавтардың кабиналарын түрлі керексіз заттардан арылту үшін де пайдасы бар. Хлорелланың болашағы зор 6алдыр, шыны ыдыстарда оңай өсiруге болады.

Жыл сайын табиғатта фотосинтез құбылысының нәтижесінде әлем
бойынша түзiлетiн органикалық заттың 80%-ы су өсімдігінің, оның
iшiнде балдырдың үлесiне тиеді. Олай болса, азық-түлiк мәселесін
шешудің адам баласын тамақпен қамтамасыз етудің бiрден-бiр жолы балдыр өнімін пайдалану. Балдыр жер бетінде тiршiлiк ететін жоғарғы сатыдағы өсімдіктерге қараганда анағұрлым тез өсіп, аз уақыттың ішінде көп мөлшерде биомасса бередi және оның организм үшiн құндылық жағы тамаққа пайдаланып жүрген өсiмдiктерден кем емес [14] .

Балдырларды адамзат баласы өте ерте заманнан бері тамаққа пайдаланып келеді. Біздің жыл санағанымыздан 850 жылдай бұрын теңіз жағалауында тұратын кытайлықтардың негізгі тамағының бiрi балдыр болған. Гавай араларында тұратын халыктар өте ерте заманнан бері тамаққа жарамды тасқа бекiнiп тiршiлiк ететін балдырларды қапастарға, шығанаққа, теңіз қалтарыстарына егу арқылы алғаш рет мәдени өсiмдiк түрiнде айналдыра бастаған. Олар 75-тен астам балдыр түрін тамаққа пайдаланған. Жапондықтар ipi кәсiптiк балдырларды бұдан бiрнеше жүздеген жылдар бұрын өсiруде. Ондай балдырлар көп жердi алып жатады да, мол өнім беріп, жақсы кipic енгізеді [15] .

Қазiргi уакытта теңізде және тұщы суларда өсетін 170-тей іpi балдырларды ғана тамаққа пайдаланады. Олардың 81-қызыл, 54 коңыр, 25-жасыл, 8 көк-жасыл балдырлар. Олардын ішінде Саuleгра, Моyjstroma , Еntеrоmоrphа, Ulva жасыл; Lаminагiа, Alaria Еisenia Macrocystis, Ескlonia, Uпdагiа қоңыр; Sрiгulinа, Nostoc көк-жасыл және Еucheuma, Gelidium , Gracilaria, Gigаrtina, Раlmaria, Сhondrus, Rhodуmеniа, Рогрhуrа сияқты қызыл балдырлар басқа балдырларға қарағанда тамаққа жиi пайдаланады. Джерси аралының тұрғындары балдырды бағалағаны сонша - "балдыр жоқ жерде - нан жоқ, " дейдi . Ява аралының және Боливия елдерінің жергілікті халықтары Nostoc commune және N. еdule балдырын мейрамдарда, тойларда қат тағам ретінде пайдаланады. Бұлардан әр түрлі тағамдар даярлайды. Sрirulinа maxima көк-жасыл балдырын Чад халыкқары ертеден тамаққа пайдаланады. Spiru1ila балдырын өсipy арқылы, оның әрбiр гектарынан жылына 128 тонна белокты зат алуға болады. Ол бидай дәнінен алынатын өнімнен бірнеше есе артық. Мексикада одан әр түрлi дері-дермек алады және кеспе жасайды. Оның құрамында 60-тан 68%-ға дейiн протеин және А, В, С витаминдері болады. Ламинария және осы тектес көптеген қоңыр балдырлардың түрлерін тамаққа жиi қолданады. Теңіз капустасының құрамында 15 процент белок, 0, 9 % май болады. Тамаққа қолданатын теңіздің қызыл және қоңыр балдырларының құрамында 70%-ке дейiн көмирсу А, В, С, Д, Е, Р, К және тағы басқа толып жатқан витаминдер бар. Жер бетіндегі өсімдіктерде "А" витамині каротиннiң құрамында ғана кездессе, балдырларда таза күйiнде болатыны анықталған. Бұларды көкеніс ретінде пайдалану адамды авитаминоз ауруынан сақтайды. Хлорелла балдыры барлық витаминге бай, сондықтан оны витаминдер кені деп есептейді.

Ғалымдардың зерттеyi бойынша 1га балдырлар өсетін жерден алынатын белокты заттар 25га бидай немесе 10га картоп өсіретін жерден алынатын белоктың өніміне тең. Егер хлорелла балдырын май үшін өндіретін болса онда 1 га жерден алынатын өнімнен 10-15тонна май алуға болады, ол құрлықта өсiрiлетiн майлы өсімдіктердің өнiмiнен 10 есе артық. [13, 16]

Күнделiктi тағамның құрамында үнeмi балдыр болса, адамның тамаққа деген тәбетін ашады, қанның ұюына, ұйыған қан түйіршiктерiнiң пайда болуына және холестериннiң жиналуына мүмкіндік бермейді. Сонымен қатар әр түрлi аурудан адамды сақтандырады және организмнiң қорғанышты қасиетін артырады.

Балдырдың аса бiр құнды қасиетi - басқа организмдерге қарағанда өзінің бойына әр түрлi көптеген витаминдердi, микроэлменттерді, антибиотиктерді және тipi организмдер үшiн аса қажетті активтi заттарды мол жинауында. Осы касиеттеріне байланысты балдырларды медицинада жиi қолданады.

Балдырдың құрамында адам организміне өте қажетті әр түрлi микроорганизмдер және макроэлементтер болады, Ол жағынан жер бeтiнде тiршiлiк ететін жоғарғы сатыдағы өсiмдiктерден анағұрлым бай.

Организмдегі микро және макроэлементтeрдiң тепе-тендік қасиетінің
бұзылуы организмнің анатомиялық және функционалдық жағдайының бұзылуына әкеп соғады. Соның нәтижесінде организм әр түрлі қолайсыз жағдайларға душар болады. Жoғaрыда көpceтiлгeн қасиеттеріне байланысты бiраз балдырларды дәрі - дәрмек алу үшiн және оны тамақ ретінде пайдалану арқылы әр түрлi ауруға қарсы қолданады. Солардың iшiнде ерте уақыттан берi ламинария тұқымдасына жататын балдырларды әртүрлі ауруларды емдеу, олардан сақтану мақсатында жиi пайдаланып келеді. Балдырларды гипертония, бұғақ қатерлі iciк, шемен буын, ревматизм, ішек құрттарына, ас қорыту, бауыр, бүйрек, зәр шығару, көру аппараттарына, ұйыған қан түйiршiктeрiн және тағы басқа ауруларды емдеуге қажетті дері-дәрмек алу үшiн пайдаланады. Сонымен қатар балдырлардан ipiндi ауруларды емдейтiн дәрiлiк майлар алады. Балдырдың әсер етпейтін аурулары жоқтың қасы десек артық болмас, оның организм үшін әсері өте көп және пайдалы [16, 17] .

Микробалдырлардың коллекциялық дақылын сақтау әдістері

Құнды заттарды беретін жаңа клеткалар линияларын жасау үшін эталон клеткалары бола алатын клеткалар коллекцияларын да сақтау керек. Сонымен, бірталай теориялық және практикалық мәселелерді шешуге клеткаларды сақтаудың ыңғайлы әдістері қажет екені сөзсіз. Көптеген жылдар бойы бастапқы клеткаларды сақтау мақсатымен оларды үзiлiссiз ең қолайлы жағдайда өсiрудi қолданды. Бiрақ бұнда клеткаларда генетикалық өзгерiстер өрістеуі ықтимал. Сонымен қатар, бұл еңбек пен қаражат көп жұмсалатын жұмыс. Клеткалардың өсуін бәсеңдету әдісі. Бұл тәсілдің мiндетi, клеткалардынң өсу кинетикасын өзгерту, жаңа қоректік ортаға көшіру уакыт аралығын барынша созу, мысалы 3-4 айға, тiптi бiр жылға дейін. Қазiр белгiлi факторлардың әсерімен өсудi бәсеңдету өркендер мен регенеранттарға қолданылады. Өсудi бәсеңдету үшiн ең әрекетті жол, ол температурамен жарықты төмендету. Температура өсiмдiктiң суыққа төзiмдiлiгiне қарап iрiктелiп алынады. Мысалы, картоп клеткаларының коллекциясын сақтағанда температура 10 ⁰ С, ал алма үшiн 1 ⁰ С болады. Әдетге 20 ⁰ -25 ⁰ С температурада өсетін клеткаларға 40-10 ⁰ С, ал 30 ^о С өсетін клеткаларға 15 ⁰ -20 ⁰ С температура қолайлы [19] .

Өcімдіктердің өсуін сонымен қатар қоректік ортаға қосылған
кейбiр заттар тежейді. Мысалы, маннит пен сорбит осмотиктер ретінде, сахароза жоғары концентрацияда және өсудi тежейтiн арнайы заттар (малеин қышқылының гидролизі, сукцинаттың 2, 2- метилгидразидi, хлорхолинхлорид, абсциз қышқылы, п - диметилсукцинамин қышқылы) . Өсудi тежеу үшiн гипоксияны да қолданады, яғни оттегін азайтады. Гипоксияны туғызу үшiн 90% азот пен 10% оттегі қоспасын пайдаланады. Кейде оттегі концентрациясымен бiрге атмосфера қысымын да төмендетеді.

Қоректік орта сарқылмау және сорғымау үшiн оның көлемiн
ұлғайтады. Сұйық орта қолданылғанда, оған оқтын-оқтын қоректік заттар қосылып тұрады [20] .

Көптеген клеткалардың өcyi осы тәсілдермен қаншама бәсеңдетілсе де, өсуді мүлдем тоқтату мүмкін емес. Сондықтан өсудi толығымен тоқтату жолы, ол клеткаларды мұздату.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.