Еуропа мен Қазақстан арасындағы туристік алмасуды дамытудың болашағы

Мазмұны

КІРІСПЕ

Тақырыпты зерттеу өзектілігі. Туризм - әлемдік экономикадағы ең жоғары тиімді және қарқынды өсіп келе жатқан салалардың бірі. Инвестициялардың жалпы көлемінің шамамен 7%, әлемдік тұтынушылық шығындардың 10% және қызмет көрсету әлемдік сауданың үштен бірі туризм индустриясы үлесіне тиеді. Саяхат және туризм Дүниежүзілік кеңесінің (World Travel және туризм кеңесі) мәліметтері бойынша ғаламдық туристік индустриясы қазіргі уақытта шамамен жылына 7 трлн. долл. тауарлар мен қызметтерді шығарады және болжамға сәйкес алдағы 10 жылда, өнеркәсіп өндірісінің өсімі жыл сайын кем дегенде 4, 6% өсетін болады.

Көптеген елдерде, ЖІӨ-нің шамамен 10%, әлемдегі инвестиция, барлық жұмыс орындары мен тұтыну шығыстары туризм үлесіне тиеді. Оның дамуы экономиканың көптеген салалары: көлік, байланыс, сауда, құрылыс, ауыл шаруашылығы, халық тұтынатын тауарларды өндіру бойынша ынталандырушы әсері бар.

Әлемдік экономиканың жаһандану даму тенденциялары туризм саласында бірқатар жаңа құбылыстар мен процестерді тудырды: туристік қызметтердің әлемдік нарықта болды, әлемнің түрлі елдеріне тиесілі және туристік салаларда кәсіпорындар мен ұйымдар арасындағы интеграция процестердің қарқындылығы өсті, сайып келгенде, туристік қызметтердің ең қарқынды ауданы халықаралық туризмге айналды.

Жоғарыдағы мән-жайлар жаһандық экономикалық жүйесіне Қазақстанның туризм саласын дамыту мәселелері мен оның тиімді интеграцияны жаңартты. 1990-шы жылдарда Қазақстан республикасында ұлттық туристік нарықтың қалыптасуынан басталып, ол белсенді халықаралық бөлік болып отыр. Алайда, Қазақстанда басқа елдердің туристік бизнесмен салыстырғанда әлі жоғары рентабельді өндіріс және бюджетке табыстың елеулі көзі бола алмады. Сонымен қатар, кіру туризмінің жалпы көлемінің төмендеуіне қарамай, біздің отандастарымыз әлі шетелде демалуды қалайды.

Сонымен қатар, шетелге экспорттық және заңсыз капиталдың салыстырмалы экспортар көлеміндегі баламасы жұмсалады. Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкі және Қазақстандағы «Travel» деректері бойынша Дүниежүзілік сауда ұйымының сарапшылары шетелдіктерге қызмет көрсету қазақстандықтардың шетелдерге шығу құнынан 3 есе төмен бағаланады. Бұл жағдай қазақстандық кәсіпорындар және ұйымдардың көпшілігінің туристік салаларда бәсекеге қабілеттілігі жоқ екенін көрсетеді. Сонымен қатар, туристік қызметтердің қазақстандық нарығының ірі кешенді құрылымдары - туроператор бизнес халықаралық тізбекті қонақ үйлер, мейрамхана тізбегі, трансұлттық компаниялар (ТҰК) шетелдік өндірушілер үшін қолжетімді болып отыр. Осы құрылымдардың интеграция әсері арқасында бұл құрылымдар сапасы мен баға параметрлері және ілгерілету әдістері тұрғысынан әлдеқайда қазақстандық өндірушілерді артта қалдырып, туристік қызметтердің әлемдік нарығын табысты бақылап отыр.

Осыған орай, әлемдік туристік нарықтағы тенденцияларын мен мәртебесін талдау, оны туризм саласында интеграциялық бірлестіктер нысандарына бейімдеу, сондай-ақ осы нарықта толық қатысушы ретінде Қазақстан туризм индустриясының әлеуетін және орналасқан жерін объективті бағалау және зерттеу өте өзекті болып отыр.

Жалпы, туризм және халықаралық даму теориясы мен практикасы зерттеу мәселелеріне түрлі мектептерден ғалымдардың едәуір жұмыс көлемдері арналған. Халықаралық туризм әлемдік экономикалық жүйенің контексінде Грицак Ю. П., Боголюбов В. С., Воскресенский В. Ю., Киреева А. П., Поляков В. В., Щенина Р. К. және т. б. жұмыстарында зерттелген. Отандық зерттеушілердің арасында Ердавлетов С. Р., Устенова О. Ж., Вуколов В. Н. жұмыстарын атап өтуге болады.

Зерттеудің мақсаты мен міндеттері. Зерттеудің мақсаты Еуропа мен Қазақстан арасындағы туристік алмасуды дамытудың болашағын зерттеу.

Қойылған мақсаттар келесі міндеттерді қажеттілік етеді:

• халықаралық туризмнің қазіргі жағдайы мен көрсеткішін зерттеу;
• Қазақстан Республикасының халықаралық туризмнің дамуына талдау;
• халықаралық интеграция даму процесіне олардың әсерін, туризм саласындағы интеграциялық үдерістердің бағыты мен динамикасын зерттеу;
• Қазақстан Республикасының халықаралық туризм проблемалары мен мүмкіндіктерін сипаттау;
• Еуропаға халықаралық тур әзірлеу.

Зерттеу нысаны Еуропа мен Қазақстан арасындағы туристік алмасу болып табылады.

Зерттеу пәні халықаралық туристік секторда ұйымдастырушылық және экономикалық қарым-қатынастар Қазақстан мен Еуропа арасындағы туристік алмасу перспективалық бағыттары болып табылады.

Зерттеудің ақпараттық базасы болып ғылыми басылымдар және мерзімдік басылымдарда берілетін халықаралық туризм бойынша отандық және шетелдік авторлардың ғылыми және практикалық құрылымындағы, сауда және даму жөніндегі БҰҰ Конференциясының (төменде ЮНКТАД), саяхат пен туризм Дүниежүзілік Кеңесінің, туристік ұйымы ресми статистика деректер базасының, Интернет-ресурс және басқа да ақпараттық материалдар бойынша жұмыстары болды.

Бұл жұмыстың ғылыми жаңалығы халықаралық туристік байланыстарды дамыту бойынша жаңа бағыттар мен тәсілдерді құру болып табылады.

Зерттеудің практикалық маңыздылығы болып отандық туристік агенттіктер үшін ұсынылатын экскурсия пайдалану мүмкіншілігі.

1 ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ТУРИЗМДІ ҰЙЫМДАСТЫРУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗІ

1. 1 Туризм халықаралық қатынастар нысаны ретінде

ХХІ ғасырда халықаралық экономикалық қарым-қатынастардың нысаны ретінде туризм экономиканың ең динамикалық және перспективалы салалардың бірі бола отырып, жаһандық және ұлттық экономикада да маңызды рөл атқарады. Халықаралық туризм бойынша әлемдік ЖІӨ - 3, 6% дейін және туризмге қатысты салаларды ескерсек - 10, 3% түсімдер түскен. 2014 жылы туризм және сабақтас салаларында 234, 305 млн адам жұмыс істеген, яғни Жаһандық жұмыспен қамтудың - 8, 7%. WTTC сарапшылар айтуынша, бұл көрсеткіш бойынша бірінші орынды, Шығыс Азия, екінші орынды - Оңтүстік Азия мемлекеттік елдері алып отыр. Еуропада, тікелей немесе жанама түрде туризм және саяхат саласында 24, 300 мың адам қатысады. Әлемдік тұтынушылық шығындардың шамамен 11% туризм үлесіне келеді. Туристік шығындар бойынша АҚШ, Жапония, Еуроодақ елдері, Канада және Мексика алдыңғы орындарда тұр. 2016 жылы болжамына сәйкес, туризм шығыны екі есеге өседі, осыған орай әлемдік экономикаға туристік саланың үлесі 12 млрд. долларға жетеді. Тұрақты өсу нарығын қалыптастыра отырып, туристік қызметтерге сұраныстың өсуі жыл сайын 4, 2 -4, 6 % - деңгейінде болады деп күтілуде [1] .

Туристік қызметтер нарығының көптеген ерекшеліктері бар. Бұл біріншіден, оны құраушы басты ресурс болып әлемнің әртүрлілігі, сақтауға жарамсыздығы, оларды өндіру мен тұтыну процестерінің үзілмейтіндігі және көп салалылық сипатымен белгіленген туристік өнімнің - сату-сатып алу мәнінің ерекшелігі. Бұл нарық жоғарғы икемділігімен және бірін-бірі алмастыра алуменде (тұтынушының жеке сұранымымен, олардың жоғарғы деңгейдегі саралануы, туристік ұсыныстан уақыт пен орны бойынша сұранысы недәуір алшақтау бөлігімен) ерекшелінеді.

Туристік қызметтер нарығындағы ұсыныста тауар және қызметтер үш жақты сиаптта сипатталады. Бұл - табиғи ресурстар, құралған ресурстар және олардың қызметтерін пайдалануды қамтамасыз етуші ресурстар. Өз кезегінде, сұраным жағынан бұл нарық тұтынушылардың сапарларының материалдық, жастық, мақсаттық және себептік мүмкіншіліктері бойынша азғана саралаумен сипатталады [2] .

Сатушы мен тұтынушы нарығы үшін туристік нарық механизмінде дәстүрлі сипаттан басқа да, сұраныс пен ұсынысты байланыстырып отыратын аз ғана делдалдық буындар болады. Туристік қызметтер көрсету нарығы туристік қызметтер көрсетуге берілген жеке объекттерін, туристерді орналастыру құралын, қоғамдық тамақтану объекттерін қамтитын, көлік, және де соңғысы тек қана туристерге қызмет көрсетпейді, туризмге қатысы жоқ одан басқа да субъекттерге қызмет көрсететін, өзіндік инфроқұрылыммен ерекшелінеді [3] .

Жаһандану үрдісі әрекетімен планетарлық масштабта халықаралық өндіріс саласы және туристік қызметтерді жылжыту шеңберінде жаһандық сұраныс пен ұсыныс қалыптасып қана қоймай туристік өнімге әлемдік баға және әркеттерге бірыңғай халықаралық стандарттар орнатылатын туристік қызмет көрсету жаһандық нарығы қалыптасады. Бұл нарықтың қызмет жасауының маңызды алғышарты халықаралық ақпарттар және байланыс жүйелері болып табылады.

Туристік салада жаһандану - бұл халықаралық туристік ағындардың, қызмет көрсету ағыны, капиталдың, ақпараттар мен технологиялардың кенеттен күшеюі, әлемдік масштабта туристік бизнес ұйымдары мен кәсіпорындардың өзара әркеттесуі және өзара байланысының күшеюіне әкеліп соқтыру, сонымен қатар олардың бірігуінен жаһандық түрінің пайда болуы. Сонымен бірге олардың ортақ белгілерімен қатар, мекемелер мен әртүрлі саладағы ұйымдар және әрекеттегі салаларға көрсететін қызметтер кешенін көрсете отырып турөнімнің өзіндік өзгешілігіне байланысты олардың өзіндік ерекшеліктері бар. Осыған байланысты туристік қызмет көрсету саласында салалық қағидат бойынша - қонақүй, мейрамханалық бизнес, көліктік және т. б. жұмыс жасайтын көптеген компаниялар пайда болған [4] .

Атағы белгілі халықаралық қонақүй тізбегінде АҚШ-тан басқаратын Hospitality Franchise System (4400 отелдер және 6 мемлекетте 435000 номерлер), Holiday Inn Worldwide (2031 отелдер және 62 мемлекетте 365309 номерлер), Best Western International (3401 отелдер және 60 мемлекетте 276659 номерлер), Marriott Hotel (2600 отелдер және 27 мемлекетте 5 номерлер), Hilton (800 отелден көп 27 мемлекетте), ITT Sheraton (417отелдер және 61 мемлекетте 129937 номерлер) . Басқа елдер ішінде Францияны (Accor, Club Mediterranee), Ұлыбританияны (Forte Hotels, Hilton International), Германияны (Robinson Club GmbH), Испанияны (Grupo Sol Melia) атауға болады.

Сонымен бірге қонақ үй бизнесін кеңейтудегі қажеттілік мекмелер және басқа саладағы ұйымдармен серіктестік байланыс орнатуға септігін тигізеді. Серіктестік келісім шарттар, мысалы онлайндық компаниялар мен турагентствалармен (Expedia. Inc, Hotels. com, Priceline. com, Los-Angeles. com жән т. б. ) жасалады.

Мұндай келісімдердің мақсаты сату көлемін көбейту, соның ішінде әлемде кеңінен танымалдық алып бара жатқан Интернет арқылы көлемін көбейту. Соңғы жылдардың статистикасына қарасақ желі де 80 млн. қонақ үй номерлері көрсетілген, ал Интернет арқылы сатылым жалпы көлемнің 10% құрайды [5] .

Ұлтаралық процестер мейрамханалық бизнестерде де орын алады (McDonalds, Pizza Hart, Сбарро, Rock, Wag mama, Friday's, Beers tube, Federico Fellini және т. б. ) . Халықаралық мейрамханалық желілері тез сервистік (quick service) деп аталатын кәсіпорындарды біріктіреді. Бұл quick service форматы дәстүрлі фаст-фудтан тамақты тез беріп клиенттің мейрамханада ұзақ отыруын қалайды [6] .

Халықаралық мейрамханалар желісі ерекшелік маңызы мемлекеттің базалық алыс орналасқан барлық кәсіпорындар франчайзинговтық болып есептеледі. Басқа елдердегі потенциалдық франчайзерлер мейрамханаларды тиімді басқаруда коммерциялық жалдау облысы бойынша немесе жылжымайтын мүліктерді дамыту, халықаралық жұмыс стандартына сәйкестік тәжірбиелері болуы керек.

Өтініш беруші, сондай-ақ үйде кең ауқымды желісін дамытуға мүдделі болуы керек.

Туроператор секторында ұлтаралануы мысалында неміс сату желісі «TUI», британдық компания «Фест Чойс Холидейс» швейцариялық «Куони» және француздық «Клуб Мед» болып табылады. Бұл компаниялар - туроператорлық қызметтерін әр түрлі елдерде орналасқан еншілес және тәуелді компаниялары арқылы жүргізетін ірі холдингтер.

Алайда, туристік сапарлар қызмет көрсететін халықаралық тасымалдаушылар арасында әуе көлігі ТҰК ұлт аралануы аталған емес, мысалы қарай күшті үрдісі неміс, швед, Канада және бразилиялық әуе біріктіретін, бәлкім «Star Alliance» болуы мүмкін. Әріптестік туралы келісімдер құру арқылы халықаралық ынтымақтастықпен айналысқанмен, дегенмен басым бөлігі ұлттық компаниялар болып қалады. Мұндай ынтымақтастықтың ең көп тараған нысаны - халықаралық бірлестіктерге мүшелік - Халықаралық азаматтық авиация ұйымы (ИКАО), Халықаралық әуе көлігі қауымдастығы (IATA), Халықаралық автомобиль көлік одағы (ХАКО MCAT-) [7] .

Тасымалдаушы ассоциациясының міндеттері қызмет көрсетудің бірыңғай стандартын құрастыру және олардың орындалуын бақылау, тасымалдың бағытын және қауіпсіздігін қамтамасыз ету, кәсіби дайындық және кадрлардың кәсібін жоғарлату, ақпараттық қолдау. Осы ассоциялардың әрекеттеріне қатысатын мемлекеттер үкіметті қаржыландырады.

Ішкі салалық ынтымақтастықпен бірге тасымалдаушылар компьютерлік желілерге қол жетімділк беретін интернет компанияларменде серіктес бола алады. Сонымен бірге авиа- және темір жол компаниялары, жеңіл көліктерді жалға беретін фирмалар мәліметтер базасын қосу үшін төлем төлейді [8] .

Соңғы жылдары авиажолдары мен отелдер арасында тығыз қарым-қатынас орнаған, сол конгломеративтік түрмен біріккен корпорациялардың пайда болуына әкеп соғады. Бұның басты себебі авиажолдар олардың жолаушыларының сол барған қалаларда орналасуына сенімді болғысы келеді.

Мысалы, көлік топ Allegis әуе United Airlines, көлікті жалға беру компаниялары кіреді - Hertz және қонақ үй тізбегі Хилтон және Westin тең иесі болып [9] .

Салалық интеграция мен серіктестік қалыптастыру туризм индустриясының жұмыс істеуін қамтамасыз ету үшін қажетті, бірақ жеткіліксіз шарт болып табылады. Туристік өнімдерді құруға қатысатын трансұлттық корпорациялар мен өнеркәсіп серіктестіктердің қызметі басқаруды және үйлестіруді қажет етеді. Аталған қажеттілікке жауап ретінде басқарушы комапниялар падй бола бастады, солардың бірі ретінде туристік саласы үшін ақпараттық технологиялар, басқару және тарату шешімдерді дамытушы деп танылған көшбасшы - бұл «Amadeus RMS (Revenue Management System) » компаниясы. Оның клиенттері 49 халықаралық қонақ үй тізбегі, 1000-нан астам қонақ үйлер, темір және әуе жолдары, жалға автомобильдер, сақтандыру провайдерлер мен туроператорлары кіреді. Жалпы корпоративтік, маркетингтік және қаржы стратегиясын анықтайтын компаниясының бас кеңсесі Мадридте (Испания) орналасқан; Өнімді дамыту орталығы - Ницца (Франция) ; Ақпаратты өңдеу орталығы -Эрдингте (Германия) . Майами, Буэнос-Айрес және Бангкоте аймақтық кеңселері бар [10] .

Туризм саласындағы интеграциялық үдерістерді түсіну және формальды көрсеткіштер 1 суретте көрсетілген.

Сурет 1. Туризм саласындағы халықаралық интеграция және әріптестік түрлері [автормен құрастырылған]

1-суретте көрсетілгендей авиажолдар мен қонақ үйлер арасында тығыз қарым-қатынас орнатылып, корпорациялардың пайда болуына әкеледі деп айтуға болады.

Сурет 2. Туризм саласындағы UNWTO халықаралық стратегиялық альянсының функционалды сызбасы

Екскерту - [19, 20, 21] әдебиеттер негізінде автормен құрастырылған

2-ші суретте көрсетілгендей біз жаһандану үрдістердің әсерінен туристік қызметтердің жаһандық жаһандануы қалыптасқанын, халықаралық өндіру және қозғалысы саласында қалыптасқан ауқымды анықтау шеңберінде сұраныс пен жылжыту ғана емес, сонымен бірге ортақ халықаралық стандарттар және туристік өнімге әлемдік баға беруге болатынын көріп отырмыз.

1. 2 Туризм индустриясының қазіргі жағдайын зерттеу

Халықаралық туризмді дамытуда әлеуметтік-экономикалық факторлар маңызды рөл атқарады.

Бұған ел дамуының жалпы деңгейі, оның шаруашылық құрылымы, өмір сүру сапасы, халықтың әлеуметтік және кәсіби құрамы, оның білім деңгейі, урбанизация дәрежесі және халықтың ұтқырлығы, саяси тұрақтылығы және басқалар кіреді.

Мемлекеттер арасында барлық халықаралық еңбек бөлінісі негізінде, сондай-ақ халықаралық сауда және жақсартылған көлікті кеңейту экономикалық қарым-қатынастардың маңызды рөлін атқарады. Адамның өмір сүру стереотипін динамикалық өзгерту, және осы құбылыс кең таралған. Демалу үшін жұмыс істейтін және тұратын шығыстардың ағымдағы ставкасы қажетті санатына өтеді.

Халықаралық туризмнің дамуына туристер әлеуметтік құрамын кеңейту, ақылы еңбек демалысы ұзақтығын ұлғайту, бизнес есебінен әр түрлі әлеуметтік жұмысшылар мен қызметкерлерді қамтамасыз ету және кәсіподақ арқасында кепілдіктер мен жеңілдіктерді беру оң әсерін тигізеді.

Туристік постиндустриялық елдерде туристік ағымдарға халықтың жас құрылымы әсер етеді. Ірі туристік және рекреациялық ұтқырлықты 30 бен 50 жас аралығындағы адамдар ерекше орын алады. Барлық туристердің 1/5 кемі астамы жас адамдар болып табылады. Дегенмен, егде жастағы (55 жастан) саяхатшылар үлесі өсіп келе жатыр. Бұл құбылыс «үшінші жастағы туризм» деп аталады.

Әлеуметтік-экономикалық халықаралық туризмді дамыту үшін алғышарттар тобы, сондай-ақ, басқа да елдер мен халықтардың білім, өмірмен танысуы, мәдениеті мен тарихы үшін халық ниет мәдени деңгейін көтеруін қамтуы мүмкін. Сыртқы экономикалық қарым-қатынастарды дамытуда, басқа елдердің материалдық және рухани құндылықтарын құру үздік практика ғылыми және іскерлік байланыстарды кеңейтумен, халықаралық туристік байланыстардың жаңа түрлерін дамыту - ғылыми (конгресс) және іскерлік туризм болып табылады.

Демографиялық факторлар. Халық саны өсуінің нәтижесінде әлемнің туристік әлеуетін артады, туристік іс-шаралар жаңа жұмыс күштер тартылады. Сондай-ақ демографиялық факторларға: тіл немесе ортақ тарихы мен мәдениетіне байланысты әр түрлі елдерде халықтардың өзара қызығушылығы; сонымен мамандық немесе әлеуметтік функциясы мамандандырылған туристік тұлғалардың қатысу үшін сұраныстар жатады.

Материалдық-техникалық факторлардың дамуы көлік, тұру, байланыс компаниялары, азық-түлік, бөлшек сауда, қызмет көрсету құралдарына байланысты. Технологиялық прогресс нәтижесінде көлік көп, тез, қауіпсіз, ыңғайлы болды. Туристік қызметте тұру және тамақтану индустриясы өзіндік орын алады. Қонақ үй және мейрамхана қызмет көрсету деңгейі шетелдік туристерге қызмет көрсетуде маңызды рөл атқарады. Бірақ туризм индустриясы, және, атап айтқанда тұрғын үй және тамақтану саласы сөзсіз тұру және тамақтану кәсіпорындарының қызмет көрсету шығындардың артуына және олардың қызмет көрсету бағаларының өсуіне әкеледі, ол жыл ішінде туристік қызметтерге сұраныстың ауытқуына жатады [11] .

Саяси топ факторлары, сондай-ақ халықаралық туризм байланыстарын ілгерілетуге әсер етеді. Бұл жерде біріншіден шетелдік қонақтар қабылдайтын елдің саяси тұрақтылығын атап өткен жөн. Елеулі саяси фактор болып экономика, сауда, ғылым және технологиялар мен байланыстарды, туризм және биржалар ынтымақтастығы туралы халықаралық және үкіметаралық келісімдердің бар болуы болып табылады.

Демалыс және аумақты ресурстық әлеуеті - табиғи, мәдени және тарихи ресурстар саны мен сапасын көрсетеін халықаралық туризмді дамытудың маңызды факторы болып табылады. Рекреациялық-ресурстық әлеуетінің әсері, сондай-ақ әлеуметтік-экономикалық факторларды жанама және ең алдымен халықтың рекреациялық қажеттіліктерін мөлшері мен сипатына байланысты болады.

Географиялық орналасу факторының барлық негізгі түрлерінде: физикалық-географиялық, экономикалық және географиялық, геосаяси, тасымалдау және географиялық, экологиялық және географиялық орналасуы пайда болады.

И. Валлерстайн әлемдік жүйелер тұжырымдамасына сәйкес әлемдік экономиканың кеңістіктік құрылымы үш белдеуден: орталық, жартылай шеткі және шеткерi аймақтардан тұрады деген [12] .

Периферия орталықты жұмыс жасатады және жоғары жалақы, озық технологияларды пайдалана отырып, экономиканың сараланған құрылымын сипаттайды. Перифериялық құрылғылар орталыққа тәуелді, жалақысы төмен деңгейде, қарапайым экономикалық құрылымы мен қарабайыр технологиясы бар. Полупериферия - бұл аралық тізбек - бұл орталыққа бағынады, бірақ Периферияны пайдаланады. Бұл оған тұрақтылық беріп, әлемдік экономиканың ең серпінді элементі болып табылады. А умақтық құрылымы негізінде халықаралық туризм тұрақты бола отырып, көбіне әлемдік экономиканың географиясына сәйкес келеді. Бүкіләлемдік туристік ұйымының мәліметтері бойынша 2014 жылдың наурыз айында халықаралық туризмде 4%-ға халықаралық саяхат өсуіне байланысты теріс дәлізіден тұрақты шығуын көрсетті [13] .

Екі іс-шараларға: абсолюттік (халықтың шығу санын) және салыстырмалы (туристік халықаралық шығыс туризм қарқындылығы факторы жинақталатын ағыны коэффициенті тұрғысынан білдіретін) бөлінеді.

Әлемдік экономикалық дағдарыс, және экономикалық тұрақтылық кезеңі ағындарын қалыптастыратын шығу тур ағындары абсолюттік мәні бойынша Қазақстан алғашқы 50 елдің қатарына кіреді (3-сурет) .

Халықаралық шығу туриздегі халықтың қатысу саны бойынша мемлекеттердің жіктелуі, мың адам

Сурет 3. Халықаралық саяхат саны бойынша елдерді

жіктеу, 2014 жыл [12, 13]

3-суретке сәйкес, абсолюттік санының жасаған қорытындысы бойынша халықаралық сапарлармен Қазақстан Германия, Ұлыбритания, Америка Құрама Штаттарының алдында келді. Жаһандық экономикалық дағдарысқа қарамастан Қазақстанмен қатар Ресей және Қытай елеулі серпін көрсетті.

---

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.

• Іс жүргізу
• Автоматтандыру, Техника
• Алғашқы әскери дайындық
• Астрономия
• Ауыл шаруашылығы
• Банк ісі
• Бизнесті бағалау
• Биология
• Бухгалтерлік іс
• Валеология
• Ветеринария
• География
• Геология, Геофизика, Геодезия
• Дін
• Ет, сүт, шарап өнімдері
• Жалпы тарих
• Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
• Журналистика
• Информатика
• Кеден ісі
• Маркетинг
• Математика, Геометрия
• Медицина
• Мемлекеттік басқару
• Менеджмент
• Мұнай, Газ
• Мұрағат ісі
• Мәдениеттану
• ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
• Педагогика
• Полиграфия
• Психология
• Салық
• Саясаттану
• Сақтандыру
• Сертификаттау, стандарттау
• Социология, Демография
• Спорт
• Статистика
• Тілтану, Филология
• Тарихи тұлғалар
• Тау-кен ісі
• Транспорт
• Туризм
• Физика
• Философия
• Халықаралық қатынастар
• Химия
• Экология, Қоршаған ортаны қорғау
• Экономика
• Экономикалық география
• Электротехника
• Қазақстан тарихы
• Қаржы
• Құрылыс
• Құқық, Криминалистика
• Әдебиет
• Өнер, музыка
• Өнеркәсіп, Өндіріс