«Алматы экстертиза» ЖШС жағдайында өнім сапасын талдау

КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 4
1 ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫСТЫ ӘЗІРЛЕУГЕ БАСТАПҚЫ АҚПАРАТ ... ...
1.1 Негізгі құжаттамалық мәліметтер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
2 КӘСІПОРЫН ТУРАЛЫ ҚЫСҚАША МӘЛІМЕТТЕР ... ... ... ... ... .
2.1 Кәсіпорынның нарықта қалыптасу тарихы ... ... ... ... ... ... ... ... ...
2.2 Кәсіпорынның ішкі құрылымы және қызметкерлік аймағы ... ... ... ... .
3 ӨНІМ ТУРАЛЫ ЖАЛПЫ МАҒЛҰМАТТАР ... ... ... ... ... ... ... ... ..
3.1 Өнім жіктелуі, қолданылу аймағы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
4 ӨНІМ САПАСЫН ТАЛДАУ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
4.1 Өнім сапасы туралы жалпы мағлұматтар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
4.2 Сапа көрсеткіштерінің атау тізімін анықтау ... ... ... ... ... ... ... ... .
4.3 Өнімнің сапа деңгейін бағалау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
4.4 Өнімді дайындаудың сапа деңгейін техникалық регламент
cәйкестігіне талдау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
4.4.1 Балаларға арналған өнімдер мен бұйымдарды өндіру
кезіндегі қауіпсіздікке қойылатын талаптар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
4.4.2 Балаларға арналған өнімдер мен бұйымдарды тасымалдау
және сақтау кезінде қауіпсіздік талаптарын талдау ... ... ... ... ... ... ... ..
4.4.3 Ойыншықтардың қауіпсіздік талаптарын талдау ... ... ... ... ... ... ..
4.4.3.1 Балалар арбасына, велосипедтер қауіпсіздігіне қойылатын
талаптар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
4.4.4 Ойыншықтардың жалпы қауіпсіздігіне қойылатын талаптарды
талдау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
4.4.5 Ойыншы қтардың механикалық қауіпсіздік талаптарын
талдау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
4.4.6 Ойыншықтардың химиялық қауіпсіздік талаптарын талдау ... ... ...
4.4.7 ойыншықтардың биологиялық қауіпсіздік талаптарын талдау ... ... ...
5 СЕРТИФИКАТТАУ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
5.1 Сертификаттау туралы жалпы түсінік ... ... ... ... ... ... ...
5.2 Өнімнің Техникалық регламент талаптарына міндетті түрде Cәйкестігін растау сұлбасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
6 «БАЛАЛАР ОЙЫНШЫҒЫН» СЫНАУ ЗЕРТХАНАСЫНЫҢ
КҮЙІН БАҒАЛАУ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
6.1 Сынау орталығының құрамы және құрылымы ... ... ... ... ... ... ... ..
6.2 Сынау зертханасында сапаның басқарылу күйі ... ... ... ... ... ... ... ..
6.3 Зертханада жүзеге асырылатын сынау әдістері ... ... ... ... ... ... ... ... ..
6.4Жабдықпен қамтылуы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
6.5 «Балалар велосипедін» сынауға таңдама жасау ... ... ... ... ... .

6.6 Өлшеулерді қадағалау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
6.7 Сынау нәтижелерінің сапасын қамтамасыз ету ... ... ... ... ... ... ... ... .
6.8 Нәтижелерді рәсімдеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
ҚОСЫМШАЛАР ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
А ҚОСЫМШАСЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
Ә ҚОСЫМШАСЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
Б ҚОСЫМШАСЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .

Бүгінгі таңда САПА тұтынушылардың басты ұранына айналып отыр. Сапалы өнім тұтыну әрбір сатып алушының басты арманы. Ал елімізде бүгінгі таңда отандық өнімдердің аз болуы сонымен қатар шетелден келген сапасыз өнімдердің нарықты жаулауы негізгі проблемаға айналып отыр. Оның ішінде әсірісе айта кетерлігі еліміздің болашағы саналатын балалар денсаулығына, психологиясына, өсіп жетілуіне тікелей әсер ететін негізгі құрал ойыншықтар бұл күнде елімізде өте аз шығарылады. Базардағы ойыншықтар түгелдей дерлік қытайдан әкелінген, олардың саны мен түрі де өте көп .ал сапасына келер болсық бояуы тез шығады, бөтен йістері бар, бала денсаулығына тікелей қауіпті. Сондықтан отандық өнімдердың санын да сапасында арттыру бүгінігі күннің басты мәселесі болып табылады. Сонымен қатар елімізде өндірілген отандық өнімдерды сынау лабараториялары аз әрі өнімдерді сынайтын сынақ құрылғылары, орталықтар, мамандар жетіспейді.
Бұл дипломдық жұмыста зерттелген негізгі өнім балалар ойыншығы, оның ішінде Қарағандыдағы «Металл бұйымдары зауыты» ЖШС шығаратын «Балдырған» балалар велосипедінің сапасын талдау, ұйымлық құрылымын зерттеу , сынақ лабараториясында өнімнің сапасын анықтау, өнімды сынау әдістері, негізгі сынақ түрлері, сынау құрылғыларының түріне талдау, қауіпсіздік талаптары , өнім сапасының әр түрлі қасиеттер бойынша анықталулары қарастырылады. үгінгі таңда осы баладар велосипедіне сұраныс өте аз болып отыр, негізі 1970 жылдан бастап шығарылған бұл балалар велосипеді дүниеге келе сала Қазақстан көлемінде, кеңестік лагерь елдері – РСФСР, Өзбекстан, Түрікменстан тарапында керемет сұранысқа ие болғаны да бар, сонымен қатар «Балдырған» өндірістен шыққан жылы бірден экспортқа жол тартып, Мексикада өткен халықаралық байқауда үздік сапасы үшін «Бриллиант жұлдыз» иегері атанды. «Балдырғанның» ең көп тұтынушысы Венгрия және Мексика болды. Осы кезде айына орта есеппен 20 мың велосипед шығарылып тұрды. Қазір айына 5-8 мың велосипед шығарылады. Зауыттан шығатын кездегі құны – 2300 теңге. Қазіргі «Балдырғанның» бүгінгі нұсқасы алғаш дүниеге келген кездегіден еш өзгере қоймаған. Керісінше, құрылымдық сапасы, темірінің тегі нашарлай түскен. Шынтуайтында, кеңестік шайтанарбалардың салмағы да зіл батпан, темір ұстыны да шомбал көрінетін. Салмағы жеті келіге дейін басатын. Сол дәуірдегі конструкторлар шағын велосипедтің доңғалағын темір қаңқасынан гөрі салмақтырақ етіп жасайтын. Салмақ төменгі жақта басымдау болған соң, арба да орнықты болуы шарт. Ал қазіргі шайтанарбаның доңғалағының ені бармақ елі, өзінің жалпы салмағы бес келіге дейін ғана басады. Тізгін темірі доңғалақтарынан гөрі ауырлау. Доңғалақ бекіген біліктері де нәшекі, әлсіз. Осы мәселелерді қарастыра отырып , «Балдырған» велосипедінің сапасын зерттеу, халық назарын өзіміздің елімізден шығатын отандық өнімдерге аударып, балаларымыздың өз өнімдерімізді қауіпсіз пайдалануға алғы шарт әзірлеу ол дипломдық жұмыстың негізігі мақсаты болып табылды.

Кітаптар мен монографиялар:
1 Аскаров Е.С. «Управление качеством», Учебное пособие. / - Алматы: 2005.
2 Крылова Г.Д. «Метрология, стандартизация және сертификация негіздері». - Москва.: 2003.
3 Якушев А. И., Воронцов Л. Н., Федотов Н. М. Взаимозаменяемость, стандартизация и технические измерения. М.: Машиностроение, 1986.
4 В.А Никитин, В.В Фиолончева Управление качеством на базе
стандартов ИСО 9000-2000, Питер 2004г
5 Катарев А.А «Гигиена труда и промышленная санитария», Москва: Медицина, 1975г.

Нормативтік-құқықтық актілер:
6 СТ РК ИСО/МЭК 17025 «Общие требования к компетентности испытательных и калибровочных лабораторий»

7 ҚР СТ 1.0. ҚР МСЖ. Негізгі жағдайлар
8 ҚР СТ 1.2. ҚР МСЖ. Мемлекеттік стандарттарды өндіру тәртібі
9 ҚР СТ 1.5. ҚР МСЖ. Стандарттарды құруға, ұсынуға, рәсімдеуге және құрылымына жалпы талаптар
10 ҚР СТ 1.7 ҚР МСЖ. Стандарттау бойынша жұмыстарды жоспарлау реті
11 ҚР СТ ИСО 9000-2008 Сапа менеджментінің жүйесі. Негізгі жағдайлар мен сөздік
12 ҚР СТ ИСО 9001-2008 Сапа менеджментінің жүйесі. Талаптар
13 ҚР СТ ГОСТ Р 51555-2008 Ойыншықтар қауіпсіздіктің жалпы
талаптпры және сынау әдістері
14 ҚР СТ ИСО 8124-3-2008 Ойыншықтар қауіпсіздіктің жалпы талаптпры және сынау әдістері (Баланың денсаулығы үшін зиянды заттардың бөлінуі)
15 ГОСТ 25243-89
16"Балаларға арналған өнімдер мен бұйымдардың қауіпсіздігіне қойылатын талаптар" техникалық регламент

Интернет-сілтемелер:
17 http://www.memst.kz
18 www.pcc.kz
19 http://www.karcci.kz/

Пән: Сертификаттау, стандарттау
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 66 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТІРЛІГІ

ӘЛ-ФАРАБИ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ

Физика-техникалық факультеті

Жылуфизика және техникалық физика. Стандарттау,сертификаттау және
метрология кафедрасы

Диплом жұмысы

Алматы экстертиза жшс жағдайында өнім сапасын талдау

050732- стандарттау,сертификаттау және метрология мамандығы

Орындаушы

4курс студенті _________________________________Ай ыпхан Ш.

(қолы,күні)

Ғылыми жетекші

т.ғ.к., доцент _________________________________ Бектібай Б.Ж.

(қолы,күні)

Норма бақылаушы

доцент _________________________________ Шортанбаева Ж.Қ.

(қолы,күні)

Қорғауға жіберілді:

жылуфизикасы, стандарттау

және метрология кафедрасының

меңгерушісі, доцент___________________________ Бөлегенова С.Ә.

(қолы,күні)

Алматы, 2012

реферат

Бітіру жұмысы: 65 беттен, кіріспеден, 6 бөлімнен, қорытындыдан және 19
әдебиеттр тізімінен тұрады.

Зерттеу нысаны: Балдырған балалар велосипеді

Негізгі сипаттаушы сөздер: сынау, сертификаттау, сапасын талдау,
стандарттау, ҰлтОртЭкС, ӨҚ, СЖ, НҚ, СО

Бітіру жұмысының мақсаты: Балдырған велосипедінің сапасын талдау, сынау
зертханаларында өнімді сынау, халық назарын өзіміздің елімізден шығатын
отандық өнімдерге аударып, балаларымыздың өз өнімдерімізді қауіпсіз
пайдалануға мүмкіндік жасау. Өнім сапасын жоғарлату және қазіргі нарықта өз
беделін нығайту.

Бітіру жұмысының міндеті: Балдырған балалар велосипедінің сапасын
талдау, ұйымлық құрылымын зерттеу , сынақ лабараториясында өнімнің сапасын
анықтау, өнімды сынау әдістері, негізгі сынақ түрлері, сынау құрылғыларының
түріне талдау, қауіпсіздік талаптары , өнім сапасының әр түрлі қасиеттер
бойынша анықталулары қарастырылады.

Алматы 2012

глоссарий

СЭҚТА(ТН ВЭД коды)- сыртқыэкономикалық қызметкерліктің тауарлық
атау тізімі.

TQM – өнімнің қажетті сапасына жету үшін барлық жұмыстың жоғары
сапасын жорамалдайтын, толық қамтушы, тотальдық менеджмент сапасы.

Мемлекеттiк стандарт - уәкiлеттi орган бекiткен және
тұтынушылардың қалың көпшiлiгiне қолжетiмдi стандарт;
Стандарттау- нақты қойылып отырған және ықтимал мiндеттерге қатысты
көпшiлiкке ортақ, көп мәрте және ерiктi пайдалану үшiн ережелер белгiлеу
арқылы өнiмге, көрсетiлетiн қызметке және процестерге қойылатын талаптарды
ретке келтiрудiң оңтайлы деңгейiне қол жеткiзуге бағытталған қызмет;
Өнім сапасы- өнімнің сатып алушының белгілі бір қажеттерін
қанағаттандыруға жарамдылығын сипаттайтын сапалық қасиеттерінің жиынтығы
және тиімділігінің өлшемі;
Талап- белгіленген қажеттілік немесе күту,әдетте болжанады немесе
міндетті болып табылады;
Сапа-өзінді сипаттамалары бар жиынтығы белгілі талаптарға
сәйкесетін деңгей;
Сапа көрсеткіші-бұйым сапасының сандық сипаттамасы;
Сынау-әртүрлі әсер ету жағдайында жұмыс істейтін объектінің сандық
немесе сапалық сипаттамаларын тәжірибе (эксперимен т) жүзінде анықтау;
Сынақ зертханасы-зерттеулердi, сынақтарды жүзеге асыратын заңды
тұлға немесе оның құрылымдық бөлiмшесi;
Сертификаттау-сәйкестiктi растау жөнiндегi орган өнiмнiң,
көрсетiлетiн қызметтiң белгiленген талаптарға сәйкестiгiн жазбаша
куәландыратын рәсiм;
Инспекциялық бақылау- сертификатталған өнiмнiң,
процестiң техникалық регламенттерде белгiленген талаптарға сәйкестiгiн
растау жөнiндегi аккредиттелген органның уәкiлеттi орган белгiлеген
тәртiппен жүзеге асыратын тексеруi;
Техникалық регламент-өнiмдерге және (немесе) олардың өмiрлiк
циклiнiң процестерiне қойылатын мiндеттi талаптарды белгiлейтiн, Қазақстан
Республикасының техникалық реттеу туралы заңнамасына сәйкес әзiрленетiн
және қолданылатын нормативтiк құқықтық акт;
Тежеуіш (гр. tormos )-Велосипедтің жүрісін бәсеңдетуге немесе
тоқтатуға арналған құрылғы;

қысқартылған сөздер

ҰлтОртЭкС- Ұлттық Экспертиза мен сертификаттау орталығы;

ӨҚ-өлшеу құралдары;

СЖ-сынау жабдығы;

НҚ- Нормативті құжаттамалар;

СО-Сынау орталықтары;

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 4

1 ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫСТЫ ӘЗІРЛЕУГЕ БАСТАПҚЫ АҚПАРАТ ... ...

1. Негізгі құжаттамалық мәліметтер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
2 КӘСІПОРЫН ТУРАЛЫ ҚЫСҚАША МӘЛІМЕТТЕР ... ... ... ... ... .
2.1 Кәсіпорынның нарықта қалыптасу тарихы ... ... ... ... ... ... ... ... ...
2.2 Кәсіпорынның ішкі құрылымы және қызметкерлік аймағы ... ... ... ... .
3 ӨНІМ ТУРАЛЫ ЖАЛПЫ МАҒЛҰМАТТАР ... ... ... ... ... ... ... ... ..
3.1 Өнім жіктелуі, қолданылу аймағы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
4 ӨНІМ САПАСЫН ТАЛДАУ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
4.1 Өнім сапасы туралы жалпы мағлұматтар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
4.2 Сапа көрсеткіштерінің атау тізімін анықтау ... ... ... ... ... ... ... ... .
4.3 Өнімнің сапа деңгейін бағалау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
4.4 Өнімді дайындаудың сапа деңгейін техникалық регламент
cәйкестігіне талдау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
4.4.1 Балаларға арналған өнімдер мен бұйымдарды өндіру
кезіндегі қауіпсіздікке қойылатын талаптар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
4.4.2 Балаларға арналған өнімдер мен бұйымдарды тасымалдау
және сақтау кезінде қауіпсіздік талаптарын талдау ... ... ... ... ... ... ... ..
4.4.3 Ойыншықтардың қауіпсіздік талаптарын талдау ... ... ... ... ... ... ..
4.4.3.1 Балалар арбасына, велосипедтер қауіпсіздігіне қойылатын
талаптар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . ..
4.4.4 Ойыншықтардың жалпы қауіпсіздігіне қойылатын талаптарды
талдау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
4.4.5 Ойыншы қтардың механикалық қауіпсіздік талаптарын
талдау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
4.4.6 Ойыншықтардың химиялық қауіпсіздік талаптарын талдау ... ... ...
4.4.7 ойыншықтардың биологиялық қауіпсіздік талаптарын талдау ... ... ...
5 СЕРТИФИКАТТАУ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. ... .
5.1 Сертификаттау туралы жалпы түсінік ... ... ... ... ... ... ...

5.2 Өнімнің Техникалық регламент талаптарына міндетті түрде Cәйкестігін
растау сұлбасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...

6 БАЛАЛАР ОЙЫНШЫҒЫН СЫНАУ ЗЕРТХАНАСЫНЫҢ

КҮЙІН БАҒАЛАУ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
6.1 Сынау орталығының құрамы және құрылымы ... ... ... ... ... ... ... ..
6.2 Сынау зертханасында сапаның басқарылу күйі ... ... ... ... ... ... ... ..
6.3 Зертханада жүзеге асырылатын сынау әдістері ... ... ... ... ... ... ... ... ..
6.4Жабдықпен қамтылуы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
6.5 Балалар велосипедін сынауға таңдама жасау ... ... ... ... ... .

6.6 Өлшеулерді қадағалау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
6.7 Сынау нәтижелерінің сапасын қамтамасыз ету ... ... ... ... ... ... ... ... .
6.8 Нәтижелерді рәсімдеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
ҚОСЫМШАЛАР ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
А ҚОСЫМШАСЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
Ә ҚОСЫМШАСЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
Б ҚОСЫМШАСЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .

КІРІСПЕ
Бүгінгі таңда САПА тұтынушылардың басты ұранына айналып отыр. Сапалы
өнім тұтыну әрбір сатып алушының басты арманы. Ал елімізде бүгінгі таңда
отандық өнімдердің аз болуы сонымен қатар шетелден келген сапасыз
өнімдердің нарықты жаулауы негізгі проблемаға айналып отыр. Оның ішінде
әсірісе айта кетерлігі еліміздің болашағы саналатын балалар денсаулығына,
психологиясына, өсіп жетілуіне тікелей әсер ететін негізгі құрал ойыншықтар
бұл күнде елімізде өте аз шығарылады. Базардағы ойыншықтар түгелдей дерлік
қытайдан әкелінген, олардың саны мен түрі де өте көп .ал сапасына келер
болсық бояуы тез шығады, бөтен йістері бар, бала денсаулығына тікелей
қауіпті. Сондықтан отандық өнімдердың санын да сапасында арттыру бүгінігі
күннің басты мәселесі болып табылады. Сонымен қатар елімізде өндірілген
отандық өнімдерды сынау лабараториялары аз әрі өнімдерді сынайтын сынақ
құрылғылары, орталықтар, мамандар жетіспейді.
Бұл дипломдық жұмыста зерттелген негізгі өнім балалар ойыншығы, оның
ішінде Қарағандыдағы Металл бұйымдары зауыты ЖШС шығаратын Балдырған
балалар велосипедінің сапасын талдау, ұйымлық құрылымын зерттеу , сынақ
лабараториясында өнімнің сапасын анықтау, өнімды сынау әдістері, негізгі
сынақ түрлері, сынау құрылғыларының түріне талдау, қауіпсіздік талаптары ,
өнім сапасының әр түрлі қасиеттер бойынша анықталулары қарастырылады.
үгінгі таңда осы баладар велосипедіне сұраныс өте аз болып отыр, негізі
1970 жылдан бастап шығарылған бұл балалар велосипеді дүниеге келе сала
Қазақстан көлемінде, кеңестік лагерь елдері – РСФСР, Өзбекстан,
Түрікменстан тарапында керемет сұранысқа ие болғаны да бар, сонымен қатар
Балдырған өндірістен шыққан жылы бірден экспортқа жол тартып, Мексикада
өткен халықаралық байқауда үздік сапасы үшін Бриллиант жұлдыз иегері
атанды. Балдырғанның ең көп тұтынушысы Венгрия және Мексика болды. Осы
кезде айына орта есеппен 20 мың велосипед шығарылып тұрды. Қазір айына 5-8
мың велосипед шығарылады. Зауыттан шығатын кездегі құны – 2300 теңге.
Қазіргі Балдырғанның бүгінгі нұсқасы алғаш дүниеге келген кездегіден еш
өзгере қоймаған. Керісінше, құрылымдық сапасы, темірінің тегі нашарлай
түскен. Шынтуайтында, кеңестік шайтанарбалардың салмағы да зіл батпан,
темір ұстыны да шомбал көрінетін. Салмағы жеті келіге дейін басатын. Сол
дәуірдегі конструкторлар шағын велосипедтің доңғалағын темір қаңқасынан
гөрі салмақтырақ етіп жасайтын. Салмақ төменгі жақта басымдау болған соң,
арба да орнықты болуы шарт. Ал қазіргі шайтанарбаның доңғалағының ені
бармақ елі, өзінің жалпы салмағы бес келіге дейін ғана басады. Тізгін
темірі доңғалақтарынан гөрі ауырлау. Доңғалақ бекіген біліктері де нәшекі,
әлсіз. Осы мәселелерді қарастыра отырып , Балдырған велосипедінің сапасын
зерттеу, халық назарын өзіміздің елімізден шығатын отандық өнімдерге
аударып, балаларымыздың өз өнімдерімізді қауіпсіз пайдалануға алғы шарт
әзірлеу ол дипломдық жұмыстың негізігі мақсаты болып табылды.
Өнім сапасын жоғарлату мақсатында кәсіпорында уақытпен қатар
сапаны басқару, сәйкес емес өнім мөлшерін төмендету мақсатында өзгерістер,
жаңартулар енгізілуі мүмкін. Соның ішінде біздің таңдап отырған кәсіпорын –
Карағанды металл өнімдер зауыты жауапкершілігі шектеулі серіктестігінде
қолданылатын сапаны қамтамасыз етудің басты құралдарын атап өтейік: СЖМ
енгізу нәтижесінде іске қосылған процедуралар, басқару құралдары, Исикавы
диаграммасы, Парето диаграммасы және т.б. принциптер.
Осы өнім сапасын жоғарлату және қазіргі нарықта өз беделін нығайту
мақсатында жаңа сынау зертханасын аккредиттеу ұсынылып отыр. Болашақ бұл
сынау зертханасының біраз артықшылықтарын айта кетейік: балалар ойыншығының
өндірісі саласындағы сынау зертханасы біздің республикамызда аз, бірақ
өндірістің өзі жоғарғы қарқынмен дамуда. ТМД елдерінде мұндай
зертханалардың аз болуы ҚР Президенті Н.Ә.Назарбаевтың өзі осы саланың
дамуына қолдау көрсететіндігін айта кеткендігі, үлкен кепілдік болмақ.
сәйкестікті бағалаудың ресми танылған объектілері:
- өнімнің, процестердің, көрсетілетін кызметтің қауіпсіздігі мен
сапасы мәселелерінде тұтынушылардың мүдделерін қорғау;
- отандық өнімнің бәсекеге қабілеттілігін арттыру;
- сәйкестікті бағалаудың сапасы мен дәйектілігін арттыру;
- саудадағы техникалық кедергілерді жою;
- отандық өнімнің сыртқы нарыққа шығуына және Қазақстан
Республикасының аккредиттеу субъектілерінің жұмыс нәтижелерін
халықара-лық ұйымдардың және шет елдердің тануына жағдайлар туғызу болып
табылады. Қазақстан Республикасының сәйкестікті растау саласындағы
аккредиттеу туралы Заң сәйкестікті растау жөніндегі органдарды, сынақ,
салыстырып тексеру, калибрлеу зертханаларын (орталықтарын), өлшемдерді
орындау әдістемелерін метрологиялық аттестаттауды жүзеге асыратын заңды
тұлғаларды аккредиттеу саласындағы қоғамдық қатынастарды. сондай-ақ
сәйкестікті бағалау саласындагы олармен байланысты өзге де қатынастарды
реттейді.
Бір нәрсені түсінген дұрыс, қазіргі сапаны басқару концепциясы – бұл
тәжірибе көрсеткендей тек қана өндіріс сферасында ғана емес, соған қоса
мемлекеттік және муниципалдық басқаруларда, қарулы күштер және басқа
сфераларда да табысқа жетуге мүмкіндік беретін, қызметкерліктің кез келген
мақсатты басқару концепциясы.

1 ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫСТЫ ӘЗІРЛЕУГЕ БАСТАПҚЫ АҚПАРАТ
1.1 Негізгі құжаттамалық мәліметтер

Бұл дипломдық жұмысты құрастыру үшін пайдаланылған жетекші
нормативтік құжаттама 1кестесінде көрсетілген.

1кесте .Жетекші нормативтік құжаттама

№ Нормативті құжат Нормативті-әдістемелік құжат атауы
белгіленуі
1 ҚР СТ 1.0-2006 ҚР МСЖ. Негізгі жағдайлар
2 ҚР СТ 1.2-2002 ҚР МСЖ. Мемлекеттік стандарттарды өндіру тәртібі
3 ҚР СТ 1.5-2008 ҚР МСЖ. Стандарттарды құруға, ұсынуға, рәсімдеуге
және құрылымына жалпы талаптар
4 ҚР СТ 1.7-2003 ҚР МСЖ. Стандарттау бойынша жұмыстарды жоспарлау
реті
5 ҚР СТ ИСО 9000 – Сапа менеджментінің жүйесі. Негізгі жағдайлар мен
2008 сөздік
6 ҚР СТ ИСО 9001- Сапа менеджментінің жүйесі. Талаптар
2008

Таңдалған кәсіпорын мен өнім бойынша пайдаланылған базалық нормативтік
құжаттамалар тізімі 2 кестесінде келтірілген.

2 кесте Базалық нормативтік құжаттама

Сілтеме берілген НТҚ-тың белгіленуі Бөлім, пункт нөмірі
ГОСТ 9.014-78 3.5.1
ГОСТ 1760-86 3.5.5
ГОСТ 8273-75 3.5.5
ГОСТ 9569-79 3.5.5
ГОСТ 9840-74 3.5.5
ГОСТ 14192-77 3.4.3
ГОСТ 15150-69 6.1, 6.3
ГОСТ 15151-69 3.2.2
ГОСТ 15156-84 3.2.1
ГОСТ 16711-84 3.5.5
ГОСТ 25243-89 2
ГОСТ 26964-86 4.11

2 КӘСІПОРЫН ТУРАЛЫ ҚЫСҚАША МӘЛІМЕТТЕР

2.1 Кәсіпорынның нарықта қалыптасу тарихы

Қарағанды Металлбөлшек Зауыты ЖШС-нің құрылу және даму тарихы.
Қарағанды Металлбөлшек Зауыты ЖШС-і мына мекен-жай бойынша орналасқан:
100020 Қарағанды қ., Социалистическая көш. 2Б, Пришахтинск.
Қарағанды Металлбөлшек Зауыты ЖШС орналасқан аумақта 1954 жылдың 12
қыркүйегінен шабадан (чемодан), гребешки, сүйек пен мүйізден қ айта
өңделетін қалдықтарды шығаратын Галантерея Артелі орналасқан болатын.
1959 жылы Галантерея Артелі таратылып, оның территориясын өндірістік
кооперати жүйесіндегі Метталист Артелі құрылды. Бұл мекеменің негізгі
шығаратын өнімі болып металл бұйымдар, соның ішінде шелектер, қоршаулар
және т.б. табылады.
1963 жылы Металлист Артелінің атауы металлөңдеумен айналысатын және
велосипед, балалар арбасы шығаратын мекеме ПЯ 18 болып ауыстырылды.
1967 жылы ПЯ 18 мекекмесінің таратылуынан кейін басында кәмелетке
толмаған балаларға арналған 15418, кейіннен қатаң режимді еңбек колониясы
болып қайта құрылды. Жақын маңдағы елдімекеннің тұрғындарының арызынан
кейін 1968 жылы мекеме таратылып, оның базасында Қарағанды Металлбөлшек
Зауыты құрылып, Қазақ ССР-нің Жергілікті өндіріс Министрлігіне берілді.
Бірінші жетекшісі Черепанов Николай Владимирович болатын.
1968 жылдан бастап мекеме негізінен балалар ассортиментінің өнімдерін:
бала лар велосипеді, серуендеуге арналған балалар арбасы, балалар
шаналарын, сондай-ақ әртүрлі жүк арабаларын шығара бастады. Зауыт
өнімдері, әсіресе балар велосипеді, тек Қазақстанда ғана емес, Ресейде,
Өзбекстанда, Түркменстанда үлкен сұранысқа ие болды. Зауыт коллективімен
шығарылатын өнім көлемі 1 айда 20 мың данаға дейін жетті. Бұл велосипедтер
экспортқа Венгрияға және Мексикаға жіберілді.
Бүкілодақтық әлеуметтік сайыс нәтижесі бойынша 1973 жылы Красное Знамя
ВЦСПС және ЦК КПСС, ВЦСПС және ЦК ВЛКСМ берілді.
Зауыт коллективінің нәтижесі болып велосипедтердің Халықаралық нарықта
мойындауы табылады. Балдырған балалар велосипедіне Мексикада
Бриллиантовая Звезда качества және Халықаралық сапа Сертификаты берілді.
1992 жылы 24 желтосанда зауыт атауы Темір Зат Ашық Типтегі Акционерлік
Қоғамы болып өзгертілді, ал 1998 жылдың 15 қыркүйегінде Темір Зат АТАҚ-
нан Металлбөлшектер зауыты ААҚ заңды тұлғасы болып бөлініп шықты. Қайта
құрылған шаруашылық субъекттің президенті Паршина Галина Васильевна болды,
ол осы күнге дейін мекемені басқаруда. Қазақстан Республикасының
Тәуелсіздігінің он жылдығына орай Паршина Галина Васильевна медальмен
марапатталды. Қазіргі уақытта мекеме тұрақты режимде жұмыс істеуде және
тұрақты дамуда. Әртүрлі Балдырған балдалар велосипедин, серуендеу
балалар арбасы, жүк арбаларын өндіре жалғасуда. Жаңа өнімдерді: балалар
манежі, жинақталатын балалар және ересектер төсектеріне арналған металл
таралар, мектептерге, балабақшаларға және аулаларға арналған шағын
архитектуралық формалар өндіру енгізілді.

1 сурет Қарағанды Металлбөлшек Зауыты ЖШС шығаратын өнімдер[18]

Қазіргі таңда шығарылатын өнім көлемі жылына 145 млн. тенгеден асып отыр.
Жұмыскерлердің жалпы саны 150-ден асады. Қарағанды Металлбөлшек Зауыты
ЖШС-ның құрамында бес цех бар. Қарағанды Металлбөлшек Зауыты ЖШС-нің
алып жатқан аумағы 3,48 га. ЖШС Қарағанды Металлбөлшек Зауыты

2.2 Кәсіпорынның ішкі құрылымы және қызметкерлік аймағы

Компанияның басты профилі болып балалар оншығы өнімі табылады.
Компания СМЖ енгізгелі, келесідей процедураларды іске қосты:
- Ішкі нормативтік құжаттама;
- Ұйым құжаттамасы;
- Қызметтік құжаттама;
- Сыртқы құжаттар;
- Архив;
- Жазбаларды басқару;
- Басшылық басқаруы;
- Жақсартуларды жоспарлау;
- Персоналды басқару;
- Өндірістік желілерді күту;
- Автокөлік құралдарын күту;
- Еңбек қорғау және өрт қауіпсіздігін қамтамасыз ету;
- Негізгі жұмысшыларды дайындау;
- Келісімдерді талдау;
- Сатып алулар;
- Бақылау өлшеу аспаптары;
- Өндірісті жоспарлау;
- Жаңа өнімді дайындау;
- Беттік шыныдан өнім өндірісі. Шыны бұйымдарды дайындау;
- Орталық қойманы басқару;
- Жеткізіп қоюды басқару;
- Сатулар;
- Ішкі тексерулер;
- Түзетуші және алдын алу әрекеттері;
- Сапаны бақылау және сәйкес емес өнімді басқару.
- Сапаны бақылау және сәйкес емес өнімді басқару процедурасы Өнім
сапасын басқаруды қамтамасыз етуге және сәйкес емес өнімді басқаруға
бағытталған жұмыстарды ұйымдастыру және жүргізу ретін орнатады.
Өнім сапасын бақылау және тұтынушы, конструкторлық, технологиялық және
басқа да нормативті-техникалық құжаттама талаптарына сәйкестікке тексеру
мақсатында кәсіпорында жоғарыда көрсетілген бірнеше процестер
қарастырылған.
Кәсіпорында сапаны бақылау мақсаты – өнімнің сәйкестік деңгейінің
орнатылған талаптарға сәйкестік деңгейін анықтау.
Жоғарыда көрсетілген процедура талаптары мына кезеңдерді қарастырады:
- шикізаттың кіріс сапасын бақылау;
- технологиялық және операцияаралық процестерді бақылау;
- дайын өнім сапасын бақылау ;
- жаңа өнім өндіру кезіндегі сапаны бақылау.
Кәсіпорында енгізілген СМЖ негізінде енгізілген рәсімдеу құжаттарымен
сәйкес өнім сапасы мен процесс сапасын бақылау екі басты кезеңнен тұрады.
[19]

3 ӨНІМ ТУРАЛЫ ЖАЛПЫ МАҒЛҰМАТТАР

3.1 Өнім жіктелуі, қолданылу аймағы

Бірегей кедендік тариф – кедендік одақтың сыртқы экономикалық
қызметінің бірегей Тауарлық номенклатурасына (КО СЭҚ ТН) сәйкес
жүйелендірілген үшінші елдерден бірегей кедендік аймаққа енгізілетін
тауарларға қолданылатын кедендік салықтың үстемесі.
Қазақстан Республикасының сыртқы экономикалық қызметінің Тауарлық
номенклатурасындағы тауарлардың классификациясы мынадай ережелерге сәйкес
жүзеге асырылады:
1. Тараулардың, топтар мен кіші топтардың атаулары КО СЭҚ ТН
қолдану ыңғайлы болуы үшін келтіріледі; заңды мақсаттарда КО СЭҚ ТН
тауарлардың классификациясы тауарлық бағыттардың мәтіндері мен тарауларға
немесе топтарға қойылатын сәйкес ескертулерге қатысты жүзеге асырылады,
егер аталмыш мәтіндерде мынадай қағидаларға қатысты өзге шарттар
қарастырылмаса:
а) қандай да бір тауарға тауарлық бағыт атауына кез келген
сілтеме осындай түрдегі толығымен жабдықталмаған немесе аяқталмаған түрдегі
тауарға да қатысты болуы тиіс, егер жабдықталмаған немесе аяқталмаған
түрінде осы тауардың аталған жабдықталған немесе аяқталған түрдегі тауардың
негізгі қасиеттеріне ие болса, сонымен қатар жиналмаған немесе бөлшектелген
түрдегі аяқталған немесе жабдықталған сілтеме ретінде қарастырылуы тиіс;
б) қандай да бір материалға немесе затқа тауарлық бағыттың
атауындағы кез келген сілтеме осы материалдың қоспасына немесе ерітідісіне
сілтеме ретінде қарастырылуы тиіс. Белгілі бір материалдан немесе заттан
жасалынған тауарға кез келген сілтеме осы материалдан немесе заттан
толығымен немесе ішінара жасалынған тауарларға сілтеме ретінде де
қабылданады. Бірден көп материалдан немесе заттан жасалынған тауарлардың
классификациясы 3 ереженің қағидаларына сәйкес жүзеге асырылады.
Жіктелуі, негізгі параметрлері және өлшемдері:
ТНВЭД ТС (КБ СЭҚТА), сыртқыэкономикалық қызметкерліктің тауарлық атау
тізімі – Белорусь Республикасы, Қазақстан Республикасы және Ресей
Федерациясы кедендік бірлестіктің біртұтас тарифі (БКТ) соңғы үлгісі үш ел
басшыларымен 27.11.2009ж. бекітілген және 2010 жыллың 1-қаңтарынан іске
қосылған.
СЭҚТА он таңбадан тұрады. Бастапқы төрт белгі тауар позициясын
анықтайды; 5, 6 сан – субпозициясын; 7, 8, 9 белгілер – ішкісубпозициясын;
соңғы 10-таңба – тауар бөлшектенуін.
СЭҚКА кодтарында тауарларды белгілі бір топқа жатқызу принциптері
қатаң түрде қадағалануда. Тауарды дұрыс анықтау және оның классификациясы
(жіктелуі) ставка анықтағанда, режім, салымдар мен төлемдерді орнатқан
кезде маңызды рөл атқарады.
Қаупісіздік талаптарын орындау қажетті ойыншықтар тізімі 3 кестеде
келтірілген. Қолданылатын материалдарына, бұйымның жинақталуына және
құрастырылуы ерекшелігіне байланысты ТН ВЭД коды бес мәннен кем емес
сандармен біртекті топ және ойыншық идентификациясы құрылады.

3 кесте. Біртекті ойыншықтардың Тн ВЭД кодталуы

өнімнің топтық аталуы ТН ВЭД коды
Транспорттық , техникалық металл 950100
құрылымыдық ойыншықтар
Ағаш ойыншықтар 950330
Пластмасса ойыншықтар 950349
Жұмсақ иілгіш ойыншықтар 950341
Резенке ойыншықтар 950390
Қағаздан және картоннан жасалған 950390
ойыншықтар
Фарфор, фаянс, керамика, 950210
ағашты-қиқымнан жасалған ойыншықтар
әртүрлі ойыншықтар(музыкалық, 950350
оптикалық, зерттеулік топтамалар)
Балалар шығармашылығына арналған 950390
ойыншықтар

4 кесте.Арбалармен велосипедтердің ТН ВЭД кодталуы

Өнімнің атауы ТН ВЭД коды
Арбалар
96 9240
Велосипедтер
45 2990

4 ӨНІМ САПАСЫН ТАЛДАУ

4.1 Өнім сапасы туралы жалпы мағлұматтар

Сапа, қызметкерліктің барлық жақтарының (өндіру стратегиясы, өндірісті
ұйымдастыру, маркетинг және т.б.) тиімділігін сипаттайтын комплексті
түсінік. Өнім сапасы сапа жүйесінің түгелімен басты құраушысы болып
табылады. Қазіргі әдебиеттерде және тәжірибеде сапа түсінігінің түрлі
баяндалуы бар. Стандарттау бойынша халықаралық ұйым сапаны (ИСО – 8402
стандарты) өнім немесе қызметтің келістірілген және болжанған
қажеттіліктерді қанағаттандыру қасиетін беретін өнім немесе қызмет
қасиеттер мен сипаттамалар жиынтығы ретінде қарастырады. Бұл стандарт
сапаны қамтамасыз ету, сапаны басқару, сапа серіппесі түсініктерін
енгізді. Халықаралық деңгейде сапаға талаптар 9000 сериялы ИСО стандартымен
анықталады.
9000 сериялы ИСО стандарттары сапа жүесін бағалау бойынша келісімді
шарттардың әлеммен расталған, біртұтас ыңғайын орнатты және өндірушілер мен
өнімді тұтынушылар арасында қатынастарды реттеді. Басқа сөзбен, ИСО
стандарттары – тұтынушыға қатаң бағдар.[1]
TQM – өнімнің қажетті сапасына жету үшін барлық жұмыстың жоғары
сапасын жорамалдайтын, толық қамтушы, тотальдық менеджмент сапасы. Бәрінен
бұрын, бұл көрсетілген еңбек шарттарын, өндірістің жоғары ұйымдастыру –
техникалық деңгейін қамтамасыз етумен байланысты жұмыс. Жұмыс сапасына
қолданылатын басқару шешімдерінің, жоспарлау жүйесінің дәлелдігі кіреді.
Шығарылатын өніммен тікелей байланысты жұмыс сапасы ерекше мәнге ие
(технологиялық үрдістердің сапасын бақылау).
Бұйым күрделілігін көтеру бағаланатын қасиеттер санының өсуіне әкелді.
Ауырлық центрі бұйымның функциональдық қасиеттерінің жиынтығын тексеруге
жылжыған. Массалық өндіріс шарттарында сапа жеке даналар позициясынан емес,
өндірісте өндірілетін барлық бұйымдардың сапа стандарты позициясынан
қарастырылады.
Ғылыми-техникалық прогресстің дамуымен күрделі құрылғыларды және басқа
жүйелерді басқару үшін, автоматты жабдық пайда болды. Сенімділік түсінігі
шықты. Осылай сапа түсінігі әрдайым дамып, нақтыланып отырды. Сапаны
басқару қажеттілігімен сәйкес сапа туралы ақпаратты жинау, өңдеу және
талдау әдістері өндірілді. Нарықтық экономика шарттарында
функцияландырылған фирмалар өндіру және тұтыну үрдістіренде сапаны
қадағалаужы ұйымдастыруға тырысты. Ақаулардың алдын алу үшін тірек
жасалынды.
Сапа түсінігі өндірушілер мен тұтынушылар арасында өзара байланысты.
Өндіруші өндірілетін өнімді пайдаланудың барлық периодты бойын қарастырып
сапаны қамқорлықпен алдын алу керек. Содан басқа ол сатудан кейін қажетті
қызмет етумен қамтамасыз ету керек. Бұл әсіресе пайдалану қиындығымен
ерекшеленетін тауарлар үшін, өнім бағдарламасы үшін маңызды.
Әдебиетте сапа түсінігі әртүрлі түсіндіріледі. Бірақ, сапа
түсініктеріндегі басты ерекшелік, оның әкімшіл-әміршіл және нарықтық
экономика шарттарында түсініктері арасында жатыр. Әміршіл-әкімшілдік
экономикада сапа өндіруші позициядан талқыланады. Нарықтық экономикада сапа
тұтынушы позициясынан қарастырылады.[3]
Бұйым сапасы тұтыну кезінде байқалуы мүмкін
Жүз пайыз сапаны қамтамсыз ететін саясат, негізінде, сапаны қамтамсыз
етумен байланысты шығындардың белгілі қатынасы бар: өндіріске, жабдықты
орнатуға, ал содан кейін пайдалануға жобалаудан әрбір жылжу кезеңіне
қажетті шығындар өседі. Яғни, егер жобалау сатысында қатені алдын алу және
жою 2000 тг болса, онда машина өндірісінде ол 20000 тг шығындалады, монтаж
және жөндеуге тапсырушыға берсең ол 200 мың тг шығындалады, ал пайдалану
кезінде ол 2 миллион теңгеге шығындалады, егер мүмкін болса әрине.
Сапа бағдарламалары көрсеткіш мәндерінің орнатылуымен барлық мүмкін
мемлекеттік жоспарлар және бағдарламалар жобалы – конструкторлы ұйымдар
бағдарламалары, өндірістік бірлескен кәсіпорындардың жоспарлары келісім
шарт міндеткерліктеріне құраушы бөлік болып кіре алады.
Сапа көрсеткіштері тауар биржаларында және тауар қозғалысының басқа
фирмаларында келісім шарттарында ескеріледі.
Сапаға талаптар нормативті және нормативті-техникалық құжаттарда
орнатылады және қаржыландырады: мемлекеттік, салалық, фирмалық
стандарттарда, өнімге техникалық шарттарда, бұйымды жобалауға немесе
жаңартуға техникалық тапсырмаларда, сызбаларда, технологиялық карталарда
және технологиялық регламенттерде, сапаны бақылау карталарында және т.с.с.
Бұл тізімді жалғастыруға болады.
Өнім сапасының берілген параметрлерден ауытқулары, ережеге сай
жаманырақ жаққа байқалады және жалпы, жеке көрінулері бар.
Өнімнің физикалық және моральдық тозуы, пайдалану және сақтауда
бастапқы қасиеттерін жоғалтуы.
Өнім сапасының тұрақсыздығы, өзгеруі тек физикалық және моральдық
ескіру жалпы бағыттарында ғана байқалады. Орнатылған талаптардан жеке
ауытқулар да болады. Олар әртүрлі және экономикалық, техникалық сипатта
емес, ал сыртқы сипат шарттарына пайдалану шарттары мен ережелерінің
бұзылуы, өндірушілер мен дайындаушылар қателері, өндіріс тәртібінің
бұзылуы, өнімді дайындау және қолдану жабдықтардың акаулары.
Берілген парметрлердің жеке ауытқуларынан пайда болған сапа
тұрақсыздығы кездейсоқ болады. Олардың байқалуын тек ықтималдықтың белгілі
бір дәрежесімен анықтауға болады.
Сапаны бағалау тұрақсыздығына әсер ететін тағы бір фактор –
қажеттіліктердің тұрақсыздығы мен өзгеруі. Өнім параметрлері нормативті
және техникалық құжаттамаларға қатаң сәйкес келуі мүмкін, бірақ тұтынушылар
талаптары өзгереді және сапа өзгеріссіз парметрлерде төмендейді және тіптен
жоғалады.
Өнім сапасы әрдайым қозғалыста екенін айта кетуге болады. Осыдан сапа
үнемі тұрақсыз объект. Бұл объективті шындық және онымен бізге жұмыс
істеуге тура келеді. Адамдар жалпы қызметкерлікте сапа қасиеттерінің
жойылуын іздейді және осы өзгерістерді өлшейді, бағалайды. Физикалық
ескіруді баяулату үшін, техникалық қызмет көрсету және жүріп жатқан жөндеу
бойынша түрлі профилактикалық шаралар қолданылады.
Егер сапа төмендеуі жіберілетін мәндер шегінен шықса, іргелі жөндеу
жүргізіледі.
Сапа – бұл, тұтынушының ең жақсы адалдық кепілдемесі, шет ел
өндірушілермен бәсекелестік біздің ең күшті қорғану түзуіміз және өсу
тұрақтылығының және жоғары табысты ұстап тұрудың жалғыз тәсілі.
Өнім сапасының тұтынушы талаптарына сәйкестігі позициясынан түсінігі
нарықтық экономика шарттарында пайда болды.[2]
Өнім сапасын анықтау идеясын голландтық ғалымдар Дж. Ван Этингеру және
Дж. Ситтигу ойлап тапқан. Олармен ғылымның арнайы аумағы квалиметрия
өңделді. Квалиметрия, сапа көрсеткіштерін өлшеу және квантификациялау
тәсілдері туралы ғылым. Квалиметрия тауардың сапалы көрсеткіштеріне сандық
баға беруге мүмкіндік береді. Квалиметрия сапаның қарастырып жатқан өнімнің
көп қасиетіне байланысты түсінігінен шығады. Өнім сапасын бағалау үшін,
оның қасиеттері туралы мәліметтер жеткіліксіз өнім пайдаланатын шарттарды
ескеру қажет. Дж. Ван Этингер мен Дж. Ситтигтің ойы бойынша сапа, егер
тұтынушы қасиеттерді маңыздылығы бойынша топтастыра білсе, сандық мәндермен
берілуі мүмкін. Олар, сапа – өлшенетін шама деп санаған, сондықтан өнімнің
қойылған талаптарға сәйкестігі белгілі бір тұрақты шамамен берілуі
мүмкін.[4]

4.2 Сапа көрсеткіштерінің атау тізімін анықтау

Велосипедтердің негізгі параметрлері мен өлшемдері ГОСТ 25243 бойынша
белгіленеді.[15] Сипаттамалары(2, 3 сурет)[А қосымшасы 5,6 кесте ]

2 сурет 1-балалар велосипедінің негізгі мәкеті[ А қосымшасы 5кесте ]*

3 сурет 2-балалар велосипедінің негізгі мәкеті[А қосымшасы 6кесте ]*

Велосипедтер осы стандарттың, нақты модельдің нормативтік-
техникалық құжаттамаларының талаптарына сәйкес, белгіленген тәртіпте
бекітілген үлгі-эталон және жұмысшы сызбалар бойынша дайындалуы керек.
Велосипедтердің бекітілген жұмыс істеу мерзімі – 3 жылдан кем емес.
Бекітілген жұмыс істеу мерзімін есептеу кезінде шекті күй ретінде 3-бөлімде
келтірілген параметрлерінің сақталуы қаңқасы ауыстыруды талап ететін
велосипед күйін алады.
Қозғалмалы байланыстарының жұмысы ақаусыз болуы керек. Тізбекті
берілісті велосипедтерде жұлдызшаның тістер төбесіне жүгіртілуі және
тізбектерінің түсуі рұқсат етілмеген.
Дөңгелекті велосипедтің алдыңғы дөңгелегінің тоғынының бүйір жақ
беттерінің ығысуы артқы дөңгелекке қатысты 7 мм-ден жоғары болмауы керек.
Үш дөңгелекті және аралас велосипедтердің артқы дөңгелегі осьтерінің
перпендикулярлығының ауытқуы велосипедтің симметрия жазықтығына қатысты 2º-
тан жоғары болмауы керек.
Бұлғақтың, қосиіннің,жартылай қосиіннің 180º бұрышта өзара
орналасуынан ауытқуы 5º-тан көп емес болуы керек.
Тоғыны тежегішпен жабдықталған велосипедтер дөңгелегінің тоғындарының
радиалды және бүйір жағынан ауытқымасы 2 мм-ден үлкен болмауы керек, қалған
велосипедтерде – 4 мм-ден үлкен емес.
Дөңгелек шинасы мен қаңқаның кез келген бөлшегі немесе алдыңғы
ашасының арасындағы саңылау 2 мм-ден кіші болмауы керек. тізбекті берілісті
велосипедтерде сол бұлғақ, жартылай қосиін мен қаңқа арасындағы саңылау 2
мм-ден кем емес.
Велосипед дөңгелекке бекітілген кезде әрбір тіректік аунақша мен
базалық бет арасындағы саңылау 25 мм-ден үлкен болмауы керек.
Велосипедтің симметрия жазықтығы мен аунақшаның ішкі бүйір жақ беті
арасындағы горизонталь бойынша арақашықтығы 175 мм-ден кіші өлшемді құрауы
керек.[15]
Тізбекті берілісті велосипедтермынадай құрылғылармен жабдықталуы
қажет:
- Тежеуіш жүйесі (тежеуішсіз және тежеуішті төлкелер болған жағдайда);
- Тізбек қорғауышы немесе қорғаушы диск (екідөңгелекті велосипедтер
үшін);
Арқанды жетекті қолдан тежеуішпен жабдықталған велосипедтерде қаңқаға
немесе жетек бөлшектерін бекітуге арналған бұрандамалар сәйкес тоқтатқыш
құрылғылармен жабдықталуы керек (серіппе шайбаларымен, тоқтатқыш немесе
өздігінен бақыланатын сомындармен жабдықталады). Тежеуіш жүйесі тоқтаусыз
жұмыс істеуі қажет. Арқанның тартпалы бұрандамасы арқанның сымдарын кесіп
кетпеуі қажет.
Қол тежегішінің тұтқасын қолмен итеру кезінде қалыптар тоғын немесе
дөңгелек шинасының тежегіш бетіне жанасып тұруы қажет. Қолмен итергеннен
кейін велосипедтің тоқтатылуы және тұтқаның бастапқы орнына келуі
қамтамасыз етілуі қажет.
Аяқ тежегішінің механизмі бұлғақтардың орналасуына тәуелсіз жұмыс
істеуі қажет.
Аяқпен тежелетін велосипедтерде шатундардың велосипедтің артқа қарай
қозғалысының басынан тежеудің басына дейінгі бұрылу бұрышы 60º-тан аспауы
қажет. Бұрыштарды өлшеу бұлғаққа оның шеткі жағында 14Н·м моментін қосу
кезінде жүргізіледі.
Қолмен тежелетін велосипедтерде тежеу күші тұтқаға берілген күштің
ұлғаюына сәйкес 45-тен 90Н-ға біртіндеп өсуі қажет және тұтқаға 90Н күш
берген кезде 50Н-нан аспауы қажет.
Аяқпен тежелетін велосипедтерде артқы дөңгелекке берілетін тежеу күші
басқышқа берілетін күштің ұлғаюына қарай 20-дан 100Н-ға біртіндеп өсуі
қажет. Басқышқа берілетін күштің тежеу күшіне қатынасы 2:1 аспауы қажет.
46,3Н тежеу күші 10кмсағ жылдамдық және 30кг жүргізуші мен велосипедтің
ортақ массасы кезінде 2,5м-ден кем емес теориялық тежегіш жолына сәйкес
келуі қажет.
Биіктік бойынша реттелетін рөл өзегінің төменгі жағынан 40мм
арақашықтықта рөлдің ашадан максималды шақталған қозғалысын көрсететін
шектеуші белгі берілуі қажет. Көрсетілген белгі рөл өзегінің беріктігіне
әсер етпеуі қажет.
Алдыңғы аша 60º-тан кем емес және 75º-тан көп емес бұрышқа еркін,
ақаусыз және жеңіл бұрылуы қажет(жетегі алдыңғы дөңгелегінде болатын үш
дөңгелекті велосипедтерден басқа). Бұрышты өлшеу велосипедтің симметрия
жазықтығынан екі жаққа қарай түзусызықты қозғалыс бағытында жүргізілуі
қажет.
Рөл түтігінің ұштары 70Н тарту күшіне шыдайтын тұтқалармен жабдықталуы
қажет.
Өзек мен рөл түтігінің орта бөлігінің осьтеріне параллель жазықтықта
30Н·м моментте айналатын биіктік бойынша реттелетін рөл түтігіне немесе
өзегіне рөл өзегінің осіне 45º бұрышпен қозғалысы кезінде алға қарай
бағытталған және рөл өзегінің түтікпен байланысқан нүктесіне берілген 500Н
күш бұзылусыз болуы қажет және өзектің қалған деформациясы оның 100мм
ұзындығының 20мм-нен кем емес болуы қажет.
Рөл түтігінің екі жағынан әрқайсысы 130Н болатын екі күшті бір уақытта
беру кезінде ол зекке қатысты орын ауыстыруы қажет. Күштер түтік ұштарынан
15мм-ден көп емес қашықтықта түтік пен өзектің байланысында айналу
моментінің ең үлкен мәнін қамтамасыз ететін нүктелер мен бағыттарда берілуі
қажет.
Өзек осіне перпендикуляр жазықтықтағы айналу моментінің биіктігі
бойынша реттелетін рөл өзегіне 15Н·м күш берген кезде рөлдің өзегі ашаның
өзегіне қатысты орын ауыстыруы қажет.
Ершік ұстағышқа құлыппен біріктірілген ершікке тік бағытта 300Н күш берген
кезде ершік ұстағышқа қатысты ершік кез келген бағытта орын ауыстырмауы
қажет.
Биіктік бойынша реттелетін ершікке көлденең бағытта 100Н күш берген
кезде ершік ұстағыш қаңқаға қатысты орын ауыстырмауы қажет.
Күш ершіктің алдыңғы немесе артқы ұштарынан 25мм қашықтықта беріледі.
Ерікті жағдайда бекітілген ершік ұстағыштың төменгі ұшының бүйірінен 40мм
қашықтықта оны ершік астындағы түтіктен максималды шақталған қозғалысын
көрсететін шектік белгі салынуы қажет. Көрсетілген белгі ершік ұстағыштың
беріктігіне әсер етпеуі қажет.
Қорғаушы және қорғаушы-декоративтік қаптаулардың түрлері мен
қалыңдықтары нормативтік-техникалық құжаттама бойынша белгіленеді.
Шикізатқа, материалдарға, құраушы бұйымдарға қойылатын талаптар.
Велосипедтердің қозғалмалы металл байланыстары консистентті маймен майлануы
қажет. Қозғалмалы байланыстардың жұмысқа қабілеттілігін қамтамасыз ететін
басқа да майларды қолдануға болады. Тропикалық климатты аудандарда
тасымалдауға арналған велосипедтерді майлау – ГОСТ 15156 бойынша жүзеге
асырылады. Тропикалық климатты аудандарда тасымалдауға арналған
велосипедтерді дайындау материалдарға қойылатын талаптар – ГОСТ 15151
бойынша жүзеге асырылады.[12]
Құрамалылығы.Велосипед құрамасына мыналар кіруі қажет:
- Насос (пневматикалық шинасы бар велосипедтер үшін);
- Инструмент (реттелетін құраушы бөліктерден тұратын велосипедтер
үшін);
- Эксплуатациялау бойынша басшылығы немесе куәлік.
Экспортқа арналған велосипедтердің құрамалылығы кәсіпорын мен ішкі
экономикалық ұйым арасындағы келісім шарттарына сәйкес болады.
Маркалау. Велосипедке дайындаушы-кәсіпорынның сауда белгісі бекітілуі
немесе салынуы қажет. Экспортқа арналған велосипедтерде кәсіпорын мен ішкі
экономикалық ұйым арасындағы келісім шарттарына сәйкес орыс тілінде немесе
шетел тілінде КСРО-да жасалған деген жазу салынуы қажет.
Велосипедтің транспорттық тараларын, жеке қапталған құрама бұйымдарды
маркалау – ГОСТ 14192 бойынша жүзеге асырылады. Маркалауға мыналар кіруі
қажет:
- Сауда белгісі немесе дайындаушы-кәсіпорын атауы;
- Велосипедтің моделі;
- Велосипедтің нақты моделінің нормативтік-техникалық
құжаттамаларының белгіленуі;
- Велосипедтердің саны және құрама бұйымдардың тізімі мен
саны;
- Қаптау күні,
- Жеке қаптаудағы бұйымның бағасы.
Қаптау. Велосипедтердің және құрама бұйымдардың металл бөлшектерінің
боялмаған беттері ГОСТ 9.014 бойынша консервіленуі қажет. Тұтынушының
келісімі бойынша консервацияны жасамауға болады.
Велосипедтерді тормен қаптау кезінде бөлшектердің боялған беттері,
ершік және құрама бұйымдар олардың сақталуын қамтамасыз ету мақсатында
қағазбен оралуы қажет.
Велосипедтерді тарамен қаптау кезінде рөл мен басқыштарды жұмысшы емес
жағдайға орналастыруға рұқсат етілген, ал құраушы бұйымдарды картон
қорапшада немесе целофан қапта оларды транспорттау кезінде сақталуын
қамтамасыз ету шартымен велосипедке бекітуге рұқсат етілген.
Велосипедтерді тұтынушының келісімі бойынша жартылай бөлшектенген түрде
қаптауға рұқсат етілген.
Құраушы бұйымдарды велосипедтерден бөлек қаптауға рұқсат етілген.
Сонымен бірге олар ГОСТ 1760, ГОСТ 9569, ГОСТ 16711, ГОСТ 9840 бойынша
қағазбен оралады және ішіне су өткізбейтін қағаз салынған ағаш жәшіктерге,
бүктеленген картоннан жасалған жәшіктерге, картон қорапшалар немесе
полиэтилен қаптарға салынады.
Тұтынушының келісімі бойынша бұйымның құраушы бөліктерін ГОСТ 8273
бойынша қағаздарды немесе бұйымды механикалық бұзылулардан сақтайтын басқа
қағаздар қолдануға болады.
Эксплуатациялық құжаттама су өткізбейтін пакетке салынып, велосипедке
бекітіллуі қажет немесе құраушы бұйымдармен бірге тараға салынуы қажет.
Тұтынушының келісімі бойынша жеке қаптау кезінде эксплуатациялық
құжаттаманы су өткізбейтін пакетке немесе құраушы бұйымдармен бірге тарға
салмауға болады.
Транспорттық тараның түрін нақты модельдегі велосипедтің нормативтік-
техникалық құжаттамасында бекітеді. Экспортқа арналған велосипедтерді
қаптау кәсіпорын мен ішкі экономикалық ұйым арасындағы келісім шарттарына
сәйкес жүзеге асырылады.[6]

4.3 Өнімнің сапа деңгейін бағалау

Өнім сапасын бақылау бүгін көптеген көрсеткіштермен өлшенетін күрделі
технологиялық процесс.
Соңғы тұтынушыға жеткенше, кәсіпорындардың бір қатарында өндірілетін
сыра өндірісінің барлық сатыларында мұқият тексеруден өту керек. Сынау
зертханасында күрделі құрылғылардың барлығын қадағалайды, шыныпакет
дайындауда қолданылатын су сапасы, ауаның арнайы сынамасы және жабдықтардың
шайылуына дейін шикізат сапасы. Герметик, адсорбент, рамка – барлығы қатаң
бақылану керек. Өндірістік процесті автоматтандыру шикізаттың адаммен және
ауамен араласуын болдырмайды. Құраушыларды дайындауға ерекше көңіл
бөлінеді, ол бірнеше сатылы стерилдеуден өтеді.
Өнім сапасын бағалау бойынша жүйелі шараларды қолдану өнім сапасын
басқару жүйесінің басты элементтерінің бірі болып келеді. Сапа дәрежесі
сапа өлшемі болып келеді.[3]
Өнім сапасының МЕСТ 15467-79-ға сәйкес дәрежесі деп өнімнің базалық
көрсеткіштер жиынтығының оның сапа көрсеткіштер жиынтығымен салыстыруға
негізделген саласының салыстырмалы сипаттамасын айтады.
Сапа дәрежесін салыстырмалы бағалауды жүргізу үшін сапа көрсеткіштері
базалық болып есептелетін эталонды үлгілерді қабылдайды. Көбінесе эталон
ретінде одақтық және шетелдік ең жақсы үлгілерді таңдайды, ал базалық
көрсеткіштер бірлікті, комплексті және интегралды бола алады.
Эталондар берілуі үшін:
- нақты бұйыммен;
- стандартпен;
- жоспарланған бұйыммен.
Өнім сапасының дәрежесін бағалау бойынша шаралар бірізділігі
келесідей:
- өнім сапасының дәрежесін бағалау мақсаттарын анықтау;
- сапа көрсеткіштерін талдау және оларды анықтау;
- сапа көрсеткіштерін анықтау;
- базалық көрсеткіштерді таңдау;
- сапа дәрежесін бағалау әдісін таңдау;
- сапа дәрежесін бағалау.
Сапа дәрежесін бағалау бір текті өнім бойынша да (бір класс және
тағайындалуы бойынша бұйымдар), кәсіпорындардың белгілі бір тобымен немесе
жеке кәсіпорынмен, немесе саламен шығарылатын әртүрлі өнім бойынша да
жүргізіледі.
Біртекті өнім сапасының дәрежесін бағалау үшін дифференциалды, кешенді
немесе аралас әдістер қолданылады.

4.4 Өнімді дайындаудың сапа деңгейін техникалық регламент сәйкестігіне
талдау
Балаларға арналған бұйымдар мен өнімдерді жобалау кезінде жобаның
осы Техникалық регламент талаптарына сәйкестігін қамтамасыз ету керек.
Балаларға арналған бұйымдар мен өнімдерді жобалау кезінде балалардың
өмірлік цикліндегі механикалық, химиялық, радиациялық, биологиялық,
электрлік, өрт қауіпсіздігімен байланысты барлық қауіп-қатерді
бірыңғайландыру керек.

Балаларға арналған өнімдер мен бұйымдарды тәуекелділікке бағалауды ескере
отырып, балаларға арналған өнімдердің өмірлік циклінің барлық сатыларында
қауіп-қатерді жол берілетін (қабылданатын) деңгейге дейін азайту
(төмендету) немесе ликвидациялау жөнінде шаралар жиынтығын анықтау қажет.
Балаларға арналған өнімдер мен бұйымдарды жобалау кезінде жобалық
құжаттама дайындалуы қажет. Жобалық құжаттама жобаның техникалық
сипаттамасынан, балаларға арналған өнімдер мен бұйымдардың бөлшектік
сызбаларынан, пайдалану сипаттамаларымнан, пайдалану шарттары мен өзге де
қажетті құжаттардан тұрады.[15]

4. 4. 1 Балаларға арналған өнімдер мен бұйымдарды өндіру кезіндегі
қауіпсіздікке қойылатын талаптар

Өндіру кезінде балаларға арналған өнімдер мен бұйымдарды дайындау
процессін Техникалық регламент пен жобалық құжаттама талаптарына
сәйкестігін қамтамасыз ету керек.
Балаларға арналған өнімдер мен бұйымдарды өндіру кезінде өндіруші жобалық
құжаттамада анықталған қауіпсіздікті қамтамасыз ету шараларын орындауға
міндетті.
Өндірушімен жобалық құжаттамада қарастырылған балаларға арналған
өнімдердің қауіпсіздігін қамтамасыз ету анализі мекемеде қабылданған барлық
технологиялық процесстердіңбарлық жиынтығын, бақылау жүйесін, мекеменің
сапа менеджменті жүйесін ескере отырып жүргізілуі қажет.
Өндіру кезінде қауіпсіздікке әсер ететін барлық технологиялық
операциялардың орындалуын бақылау мүмкіндігі қамтамасыз етілуі керек.

4.4.2 Балаларға арналған өнімдер мен бұйымдарды тасымалдау және
сақтау кезінде қауіпсіздік талаптары

Балаларға арналған бұйымдар мен өнімдерді тасымалдау және сақтау
Қазақстан Республикасының заңнамаларында көрсетілген талаптарға сәйкес
қауіпсіздікті қамтамасыз ететін жағдайда орындалуы керек.

4.4.3 Ойыншықтардың қауіпсіздік талаптарын талдау
Балалардың өмірі мен денсаулығына келуі мүмкін нұқсанның алдын
алу үшін ойыншықтар өнім түріне сай химиялық, радиациялық, механикалық,
биологиялық, өрт қауіпсіздігі, электрлік, термиялық қауіпсіздікті
қамтамасыз ету керек.
Ойыншықтар психолого-педагогикалық және санитарлы-эпидемиологиялық
талаптарға сәйкес келуі керек.
Ойыншықтың психолого-педагогикалық талаптарға сай келмеуі туралы негіз
ретінде психолого-педагогикалық сараптаманың қорытындысы.
Ойыншықтар қауіпсіздікті қамтамасыз ету көрсеткіштері бойынша осы
Техникалық регламенттің 2 қосымшасында көрсетілген талаптарға сәйкес келуі
керек.[16]

4.4.3.1 Балалар арбасына, велосипедтер қауіпсіздігіне қойылатын
талаптар

Коляскалар мен велосипедтер тұтынушыға оны тағайындалуы бойынша
пайдалану кезінде қауіпсіз болуы керек.
Коляскалар, велосипедтер қауіпсіздігі бойынша осы Техникалық
регламенттің 5 қосымшасында көрсетілген талаптарға сәйкес келуі керек.

A. Арбалардың қауіпсіздік талаптары

Бұйым деңгейлес және еңкіш тегіс беті (бұрышынан 100) берік,
пайдаланған кезде сенімді болуы тиіс.

- Бұйым баламен қарым-қатынас жасағанда бөлшектерінің өткір
жиектері, қуыстары болмауы тиіс. Баланың саусақтарына зақым келмеуі үшін
ашық саңылауларының, тесіктерінің диаметрлері: 5 мм көп және 12 мм кем
болмауы тиіс. Ашық балалар арбасының баланың құлап қалмауына арналған
құрылғысы (қауіпсіздік, ұстап тұру белдігі және т.б.) болуға тиіс,
балалар арбасының арқалығы нық болуға тиіс.

- Балалар арбасының тежегіш, тұйықтау жүйесіне баланың қолы жетпеуге тиіс
немесе оларды ашып-жабу бір мезгілде екі қолмен, немесе арнайы
аспаптарды қолдану арқылы жүзеге асырылуға тиіс. Жылжымалы (жиналмалы
тұтқалар) және (шанақтың) алмалы-салмалы бөлшектерді жұмыс жағдайынан өз
бетімен алуға жол берілмейді.

- Бұйымның тоқыма материалдары берік болуға тиіс, эталонның сұр шәкілі
бойынша кемінде 3 балл бояудың өңі беруі орнықты болуы керек. Балалар
арбасының жабық шанағының сыртқы қаптамасы су өтпейтіндей немесе су
өтпейтін чехолы болуға тиіс.

- Тасымалдауға арналған тұтқалар, белдіктер, қапсырамалар мен өзгеде
құралдар 30 кг салмақты жүкті көтеруге тиіс. Реттегіштер мен құлыпты
қосқанда, қауіпсіздік белдігінің беріктігі кемінде 15 даН болуға тиіс.

Материалдың түріне қарай бұйымның химиялық қауіпсіздігі мына
нормаларға сәйкес келуге тиіс:

- Бұйымында бұйым арналған баланың жасы (немесе салмағы) көрсетілген
қолдану; бұйымды құрастыру, орнату, реттеу және сақтау жөніндегі
нұсқаулығы, бұйымды қауіпсіз пайдалану жөніндегі ұсынымдары болуға
тиіс.[15]

B. Велосипедтердің қауіпсіздігіне қойылатын талаптар [16]

Осы талап ершіктің биіктігі 435-тен 635 мм мектеп жасына дейінгі
балаларға арналған велосипедтерге; ершігі 635 мм биіктікте реттелетін
мектеп жасындағы балаларға және жасөспірімдерге арналған көлік
велосипедтеріне қолданылады.
- Велосипедтің бөлшектері мен тораптарының конструкциялары берік
болуға және осы бұйымды пайдаланған уақытта баланың қауіпсіздігін
қамтамасыз етуге тиіс. Шынжырмен жүретін велосипед тежегіш жүйемен немесе
тежегіш жүйелерімен жабдықталуға тиіс. Жұлдызша тістерінің үстінде
шынжырдың жинақталуына және шынжырды лақтырып тастауына жол берілмейді.
- Мініп жүру процесінде баланың денесі тиетін бұйымның шығып тұрған
бөлшектерінің айналасы үшкір болмауға тиіс. Ұзындығы 8 мм-ден асатын
шеткі бөлшектері дөңгеленген болуға тиіс. Раманың үстіңгі құбырында
шығыңқы жерлер болмауға тиіс.
- Мектеп жасына дейінгі балаларға арналған тежегіші қолмен басылатын
велосипедте тежегіштің тұтқасына 90 Н күш түсіргенде тежегіш күші
кемінде 90 Н болуға тиіс. Аяқпен тежелетін велосипедте басқышқа
түсетін күштің тежегіш күшіне арақатысы 2:1 аспауға тиіс.
- Тежегіш жүйесі жасөспірімдерге арналған велосипедті массасы 70 кг,
мектеп оқушыларынікін - 60 кг-мен жүк тиеп тежегіш жүйесін сынаған
кезде "іркіліссіз" жұмыс істеуге тиіс. Дөңгелектерді толық бөгеуге
рұқсат етілмейді. Тежегішке түскен күшті босатқан кезде тежегіш
жүйесінің барлық элементтері бастапқы күйіне келуге тиіс.
- Рульдік басқару велосипедті нық әрі сенімді басқаруды қамтамасыз етуге
тиіс. Рульдің шеттері кемінде 70 Н тарту күшіне шыдайтын тұтқалармен
немесе тығындармен жабдықталуға тиіс.
Рульмен басқару мектепке дейінгі балалар үшін екі жағынан да
кемінде 600 және 750-ден аспайтын бұрышта дөңгелектің еркін айналуын
қамтамасыз етуге тиіс (алдыңғы дөңгелекке қосылатын үш дөңгелекті
велоспиедтен басқа). Мектеп оқушылары мен жасөсіпірімдерге арналған
велосипедтің басқышы мен дөңгелектің (немесе алдыңғы дөңгелектің
шиткасы) арасы кемінде 89 мм болуға тиіс.
"Руль - алдыңғы айыр" торабын сынаған кезде мектепке
... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.