Жарылыстың физикалық қасиеттері

І. Кіріспе бөлім
ІІ.Негізгі бөлім а) Жарылыстың химиялық қасиеттері
ә) Жарылыстың физикалық қасиеттері
б) Н.Н. Семеновтың жылулық жарылыс теориясы
ІІІ. Қорытынды

Жарылыс – бұл қысқа уақыт аралығында шектеулі көлемде энергияның үлкен санының босауы. Жарылыс қатты ортада төңірегін бұзып, ұсақтайды, ауа мен судың жойқын әсердегі ауалық немесе гидравликалық соққы толқындарын құрайды.

Химиялық реакциялар уақыт бойынша баяу дамитын және жарылыс түзіп, от алу, дыбыстық эффект арқылы өтетін түрлерге бөлінеді. Қарапайым химиялық реакция жүзеге асқанда уақыт өткен сайын бастапқы заттардың концентрациясы мен реакция жылдамдығы азаяды (12-сурет). Температураны жоғарылатқанда реакция жылдамдығы да біртіндеп жоғарылайды, әрбір 10 сайын реакция жылдамдығы 2-4 есе өседі (Вант-Гофф ережесі). Жоғарғы температурада реакция жылдамдығы бірқалыпты және жатық өседі. Осындай заңдылықтар иод пен сутегі арасындағы реакцияға сәйкес келеді.
Мысалы, сутегі мен оттегінің қоспасы бөлме температурасында және атмосфералық қысымда көп жылдар бойы әрекеттеспей тұра береді. Температура жоғарылаған кезде реакция жылдамдығы бір шектік мәнге дейін өлшеусіз аз болады. Шектік мән тәжірибені жүргізуге байланысты. Мысалы 2Н2 + О2 стехиометриялық қоспасы үшін атмосфералық қысымдағы шектік температура – 550 С. Тш мәнінен аз ғана жоғары температурада реакция өте жылдам жүреді (4-cурет), қысым тез жоғарылайды да, реакциялық ыдыс жарылуы мүмкін. Жылдамдық өте үлкен болғандықтан өткен ғасырлардың зерттеушілері оның кинетикасын толық зерттей алмаған.
Жарылыстық реакцияның негізгі белгісі – химиялық реакцияның жылдамдығы секірмелі түрінде өсетін температураның болуы, бұл - тұтану температурасы деп аталады. Берілген температурада қысымды өзгерту арқылы да реакция жылдамдығының күрт өзгеруін байқауға болады.
Жарылыстық реакцияны бақылағанда шектік шамадан төмен температура мен қысым мәндерінде қоспада ештеңе жоқ немесе ешнәрсе болмайтындай болып көрінеді. Ал шектік параметрлерге жеткенде барлығы бірден кенет әрекеттеседі. Процестің осындай ерекшелігі реакцияны жарылыстық деп атауға негіз берді.

«Жану теориясы» 2011 Мансуров кітабы, www.google.ru сайты