Қазіргі замандағы шойын өндірісінің технологиясы

Жоспар
Кіріспе

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3

1. Шойынның физика.химиялық қасиеті ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..5

Негізгі бөлім ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..7

1. Шойынды өндірудің негізгі тәсілі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..7

2. Домна үрдісінің негізгі кезеңдері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..10

Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...13

Шойынның қолданылуы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .13

Металлургиялық зауыттарда темір кендерін өңдеу арқылы таза темір емес, оның құймалары – шойын мен болат алынады.
Шойын – темірдің көміртекпен және аздаған басқа қоспалары (марганец, кремний, күкірт, фосфор) бар құймасы.
Шойын қара металлургияның бастапқы өнімі, ол темір оксидтерін көміртек (ІІ) оксидімен СО немесе кокспен тотықсыздандырғанда түзіледі:

FeO + CO = Fe + CO2
1-сурет
FeO + C = Fe + CO

Шойын морт келеді, соғуға және жаншуға көнбейді. Шойынның екі түрі бар: сұр және ақ. Сұр шойынның құрамында графит түріндегі көміртек бар. Ол техникада құю үшін қолданылады. Көптеген металдардан айырмашылығы шойын қатайғанда ұлғаяды.
Оның бұл ерекшелігін күрделі конфигурациялы әр түрлі тетіктер алуға және пішіндеп (фасонды) құюға пайдаланады. Мұндай шойынды құю шойыны деп атайды, оның үлесіне шамамен барлық өңделетін құймалардың жалпы көлемінің 10%-і тиеді. Құю шойындарынан машинаның ауыр бөліктерін, маховиктерді, плиталарды, т.б. даярлайды.

Пән: Өнеркәсіп, Өндіріс
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 10 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасының Ғылым және Білім министрлігі Тұрар Рысқұлов
атындағы Қазақ Экономикалық университеті

Кафедра: Табиғатты пайдалану экономикасы және қоршаған
ортаны қорғау

Тақырыбы: Қазіргі замандағы шойын өндірісінің технологиясы

Орындаған:
Акылбаева Ұ.Б.

СМС,201 топ
Тексерген: аға
оқытушы

Касенова А.М

Алматы 2010 ж
Жоспар:

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3

1. Шойынның физика-химиялық
қасиеті ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..5

Негізгі
бөлім ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ...7

1. Шойынды өндірудің негізгі
тәсілі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... .7

2. Домна үрдісінің негізгі
кезеңдері ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... 10

Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... 13

Шойынның
қолданылуы ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ...13

Кіріспе

Металлургиялық зауыттарда темір кендерін өңдеу арқылы таза темір емес,
оның құймалары – шойын мен болат алынады.
Шойын – темірдің көміртекпен және аздаған басқа қоспалары (марганец,
кремний, күкірт, фосфор) бар құймасы.
Шойын қара металлургияның бастапқы өнімі, ол темір оксидтерін көміртек
(ІІ) оксидімен СО немесе кокспен тотықсыздандырғанда түзіледі:

FeO + CO = Fe + CO2

1-сурет
FeO + C = Fe + CO

Шойын морт келеді, соғуға және жаншуға көнбейді. Шойынның екі түрі бар:
сұр және ақ. Сұр шойынның құрамында графит түріндегі көміртек бар. Ол
техникада құю үшін қолданылады. Көптеген металдардан айырмашылығы шойын
қатайғанда ұлғаяды.
Оның бұл ерекшелігін күрделі конфигурациялы әр түрлі тетіктер алуға
және пішіндеп (фасонды) құюға пайдаланады. Мұндай шойынды құю шойыны деп
атайды, оның үлесіне шамамен барлық өңделетін құймалардың жалпы көлемінің
10%-і тиеді. Құю шойындарынан машинаның ауыр бөліктерін, маховиктерді,
плиталарды, т.б. даярлайды. Шойыннан құйылатын көркем бұйымдар, мүсіндер,
әшекейлі тор көздер, т.б. жоғары бағаланады (1,2-сурет).

2-сурет

Шойынның физика-химиялық қасиеті.

Шойын – құрамында көміртегінің 2,14% артық болатын темір қорытпалары
және аздаған басқа қоспалары (марганец, кремний, күкірт, фосфор) бар
құймасы.
Шойын өте морт, болаттан қатты, созымталдығы өте төмен металл. Шойынды
созу, соғу кесу тәсілдерімен өңдеу өте қиын, сондықтан шойыннан жасалған
бұйымдар әдетте құйма әдістерімен алынады. Шойын кристалдарының арасындағы
көміртегінің шоғырланған ерітіндісі оларға қосымша кернеу туғызып, шойын
металының қаттылығын арттырады. Мұндағы қатты ерітіндіге шойындағы
көміртегі мөлшері темір мен көміртегінің химиялық қосындысы – цементит
немесе бос графит түрінде болады.
Шойынның екі түрі бар: сұр және ақ. Егер шойынның құрамындағы көміртегі
бос графит түрінде кристалданса, оны сұр шойын деп атайды. Себебі оның
сынған жерінің түрі сұр болады. Егер де шойынның құрамындағы көміртегі
цементит түрінде қалыптасса, оны ақ шойын деп атайды. Себебі оның сынған
жері ақшыл болады. Ақ шойын сұр шойынға қарағанда қатты келеді, өйткені
цементит құрастырушының қаттылығы жоғары. Ақ шойындар машина жасау
өнеркәсіптерінде аз қолданылады, себебі морт сынғыш болып келеді.
Өнеркәсіпте жиі кездесетін сұр шойынның бір түрі – беріктігі жоғары шойын.
Бұл шойынның құрылымында біркелкі графиттік майда түрін алу үшін оған
қосымша заттар қосады. Ол қосымша заттар шойынның құрылымын майдалап, жұмыр
домалақ шар сияқты түрге айналдырады.
Шойындардың төртінші түрі – созылғыш шойын. Созымталдығы анағұрлым
артық, қызулық өңдеуге ықтимал шойындар. Созылғыш шойындарды алу үшін
белгілі технологиялық тәртіппен қызулық өңдеуге өткізеді.
Металлургиялық зауыттарда темір кендерін өңдеу арқылы таза темір емес,
оның құймалары – шойын мен болат.
Шойын қара металлургияның бастапқы өнімі, ол темір оксидтерін көміртек
(ІІ) оксидімен СО немесе кокспен тотықсыздандырғанда түзіледі:

FeO + CO = Fe + CO2

FeO + C = Fe + CO

Шойын морт келеді, соғуға және жаншуға көнбейді. Сұр шойынның құрамында
графит түріндегі көміртек бар. Ол техникада құю үшін қолданылады. Көптеген
металдардан айырмашылығы шойын қатайғанда ұлғаяды.
Оның бұл ерекшелігін күрделі конфигурациялы әр түрлі тетіктер алуға
және пішіндеп (фасонды) құюға пайдаланады. Мұндай шойынды құю шойыны деп
атайды, оның үлесіне шамамен барлық өңделетін құймалардың жалпы көлемінің
10%-і тиеді.

Шойынды өндірудің негізгі тәсілі

Шойынды арнайы домна пештерінде өндіреді (3-сурет). Домнаның жоғарғы
бөлігінен шикізатты және қосымша материалдарды (ауа, флюс) көрікке салады
да, ыстық ауамен үрлейді.
Өндірістің өзі үздіксіз, бірақ шикізатты салу және шойынды шығарып алу
мезгіл-мезгіл орындалады. Мұндай әдіспен алынған шойынның құрамында 2,5% С,
0,3-5% Si, 1%-ке дейін Mn, 0.1% S және 0.5% P, кейде басқа қосымшалар да
болады. Шойын әр түрлі салада көп қолданылады. Оны қайта өңдейтін,
құйылатын легирленген шойын деп бөледі. Шойынның ең басты кемшілігі морт
сынғыштығы, сондықтан оны болатқа қайта өңдейді.
Ақ шойындағы темір көміртекпен қосылыс түрінде (Fe3C цементит) болады,
ақ шойын әрі қарай болат алуға жұмсалады.
Шойын алудың ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.