Қазақ повесі (генезис, эволюция, поэтика). Монография

Пән: Әдебиет
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 196 бет
Таңдаулыға:

Серік Асылбекұлы

Қазақ повесі (Генезис, эволюция, поэтика)

Монография

«Алматы» «Үш қиян» 2008

Жауапты редакторы - Қ. Әбдезұлы, ҚР Жоғары мектебі ҰҒА академигі, филология ғылымдарының докторы, профессор

Пікір жазғандар:

Б. Майтанов - филология ғылымдарының докторы, профессор

Қ. Мәдібаева - филология ғылымдарының докторы, профессор

ISBN

Асылбекұлы С.

А Қазақ повесі (Генезис, эволюция, поэтика)

Монография. Алматы, 2008. - бет.

Бұл еңбекте өзінің бастауларын сонау есте жоқ ескі замандардағы мифтерден, аңыздардан, ертегілерден, ауызекі әңгімелерден, бір сөзбен айтқанда, халық прозасынан аталатын қазақ повесінің кейін бірте-бірте ұлттық жазба прозамыздың жетекші бір түріне айналып, ХХ ғасырдың екінші жартысынан былай қарай сапасы жағынан дүниежүзілік көркемсөздің ең үздік үлгілерінің деңгейіне дейін қалай көтерілгені нақты көркем шығармаларды талдау, ғылыми зерттеуден өткізу арқылы сараланған.

Кітап ғалымдарға, ізденушілерге, студенттерге, сондай-ақ көркем әдебиетті қадір тұтатын көпшілік оқырман қауымға арналған.

А ББК Қаз.

ISBN С Асылбекұлы С. 2008.

С «Үш Қиян» баспасы, 2008.

1 Кіріспе

Осынау күндері адамзат өміріндегі ғылым мен өнердің атқаратын міндеті, рөлі өлшеусіз өсіп отыр. Әлемдегі ең бай, бақуатты елдер болып саналатын АҚШ, Жапония, Германия, Швеция, Финляндия, т. б. елдер нақ осы ғылым мен өнерге арқа сүйеп, соларды барынша дамытып, соның арқасында еңбек өнімділігін еселеп арттыратын жаңа технологияларға иелік етуде. Және сол өнер мен ғылым тек өндірісті дамытып қана қойған жоқ, сол өндірісті іске қосатын, басқаратын саналы тіршілік иесі - адамдардың сезімі мен ақылын да өлшеусіз өсірді, оны үлкен жасампаз күшке айналдырды. Осылайша ұлттық данышпанымыз Абайдың бұдан бір ғасыр бұрын айтқан: «Қашан бір бала ғылым-білімді махаббатпенен көксерлік болса, сонда ғана оның аты адам болады (1, 469) » деген сөзі бүгінгі өміріміздің шындығы бұлтартпастай етіп дәлелдеп беруде.

Адам баласы болмыстың ақиқатын екі жолмен таниды: ғылым және өнер арқылы. Егер ғылым болмыстың шындығын логикалық пайымдаулар арқылы түсіндірсе, өнер оны образдар арқылы бейнелейді. Бұл екеуі бірінсіз бірі жоқ құстың қос қанаты секілді. Ғылым адамзаттың ақыл-ойын шыңдап, жетілдірсе, өнер оған қоса оның сезімін, танымын, интуициясын, яғни түйсігін байытып, көркейтеді. Сүйтіп қарапайым екі аяқты пендені Абай айтқан толық адамға, яғни нағыз адамға айналдырады.

Көркем әдебиеті арқылы біз ұлтты танимыз. Айталық, тек қазақ әдебиетінің шығармалары арқылы ғана біз туған халқымыздың жан дүниесін, психологиясын, характерін, яғни бүткіл рухын танып біле аламыз. Ендеше біз көркем әдебиетіміз арқылы ғана ұлы Отанымызды түсініп, оның қадір-қасиетін зерделей алмақпыз, өйткені Отан деген ең алдымен ана тілі мен туған жер, онда өмір сүріп кеткен және қазір жер басып, тіршілік етіп жатқан адамдар.

Көркем әдебиеттің өмірдегі осындай ұлы миссиясын бізден бұрын өмір сүріп кеткен ойшылдарымыз да ерте аңғарыпты. Солардың бірі және бірегейі Ахмет Байтұрсынов былай дейді: «Өнердің ең алды сөз өнері деп саналады. «Өнер алды - қызыл тіл» деген қазақ мақалы бар. Мұны қазақ сөз баққан, сөз күйттеген халық болып, сөз қадірін білгендіктен айтқан. Алдыңғы өнердің бәрінің де қызметін шама қадырынша сөз өнері атқара алады. Қандай сәулетті сарайлар болсын, қандай сымбатты, я кескінді сүгіреттер болсын, қандай әдемі ән-күй болсын - сөзбен сөйлеп, сүгіреттеп көрсетуге, танытуға болады. Бұл өзге өнердің қолынан келмейді (2. 138) ».

Бұл жерде Ахаң - Ахмет Байтұрсынов өзге өнер деп классикалық өнердің көркем әдебиеттен өзге музыка, кескіндеме (живопись), мүсін (скульптура), сәулет (архитектура) секілді түрлерін айтып отыр. Демек, бұл көркем әдебиет туындысының бойында бәрі де бар деген сөз: музыкаға тән ырғақ пен әуез де, мүсін өнеріне тән пластика да, сәулет өнері мен кескіндемеге тән сыр мен сымбат пен жүз құбылған бояулар әлемі де. Сөз өнері солардың бәрін суреттеп, бейнелеп бере алады.

Әрине, М. Горький айтқандай, көркем әдебиет - адамтану, сондықтан да оның ең басты предметі - адам, ал ең өзекті проблемасы - сол адамның арманы мен мұңы, қуанышы мен қайғысы, болашаққа көз тіккен асқаралы үміті.

Сөз жоқ, адам - әлемнің шешілмеген ең басты жұмбағы. Осы жұмбақты шешем деп талай данышпандар мен суреткерлер күндіз - күлкіден, түнде ұйқыдан қалып, қаншама таңды таңға ұрды десеңізші. Бірақ адамзат бәрібір оларға өзінің құпиясын толық ашып бере қойған жоқ. Өйткені М. Әуезов айтпақшы, « . . . психофизикалық жаратылысы жағынан адам атаулы әралуан келеді. Л. Н. Толстой соған қарап әрбір жеке жан « әсте қайталанбайтын комбинация» деген. Сондықтан жақсылықта да, жамандықта да әр адам өз жаратылысын өзінше аңғартады (3, 403) ».

Біздің зерттеу объектіміз - осы ұлттық әдебиетіміздің, яғни сөз өнерінің эпос деп аталатын жанрының бір түрі болып табылатын қазақ повесі болмақ. Аталған еңбекте біз қазақ прозасының осы жанры өз бастауын қайдан алды (генезисі), оның ұлттық жазба әдебиетіміздегі алғашқы үлгілерінің пайда болуына қандай саяси-әлеуметтік, тарихи жағдайлар әсер етті деген сауалдарға жауап бере келіп, одан әрі қарай осы жанрдың қазақ көркемсөз өнеріндегі қалыптасу, кемелдену үдерісін (эволюциясы) және көркемдік даму жолдарын (поэтикасы) зерттеп, зерделемекшіміз.

Жанрлық бастауын қазақ фольклорындағы сонау есте жоқ ескі замандардағы мифтер мен аңыздардан, ертегілерден алатын қазақ повесінің ұлттық жазба әдебиетіміздегі алғашқы нұсқаларына Әкірам Ғалимовтың «Бейшара қыз» (1912), Тайыр Жомартбаевтың «Қыз көрелік» (1912), Бейімбет Майлиннің «Шұғаның белгісі» (1915) т. б. секілді әдеби туындылар жатады. Міне, содан бері жүз жылға, яғни бір ғасырға жуық уақыт өтті. Осы мезгілде қазақ повесі жанр ретінде біршама ұзақ даму жолынан өтті: оның көркемдік тұрғыдан кемелденіп, биікке самғаған кездері де (1920-1930, 1960-1990 жылдар), коммунистік, большевиктік идеология мен цензураның, И. В. Сталин орнатқан жеке адамға табынушылық дәуірінің қатаң қыспағына ұшырап, тоқыраған тұстары (1930 -1960 жылдар) да болды. Бұл мезгіл аралығында осы жанрды жасаушы көркемсөз шеберлерінің бірнеше ұрпағы ауысты. Олар кезінде қазақ прозасын, оның бір жанрлық түрі болып табылатын қазақ повестерін жаңа тақырыптық, идеялық, көркемдік ізденістермен байытты, өздерінің шығармашылық шеберліктерін ұлттық, шығыстық көркемсөздің тәжірибелерімен ғана шектеп қоймай, орыс, батыс әдебиеттерінің поэтикалық өрнектерін кеңінен пайдаланды, сүйтіп мазмұны ұлттық болғанмен көркемдік пішімі жалпы адамзаттық синтез жасады. Аталған еңбекте біз шамамыз жеткенше осы көркемдік ізденістердің табиғатын аша отырып, қазақ повесінің бір ғасырлық даму жолының эволюциясын нақты жазушылардың нақтылы шығармалары арқылы жан-жақты талдаудан өткіздік.

Әрине, қазақ повестері қазақ әдебиеттану ғылымында бұған дейін де әр қырынан біршама зерттелген тақырып болатын.

Мысалы, Н. Ғабдуллин (4; 5), С. Қирабаев (6; 7), З. Қабдолов (8), Т. Кәкішев (9), Р. Бердібаев (10), Ш. Елеукенов (11), Р. Нұрғали (12; 13), Г. К. Бельгер (14), З. С. Кедрина (15), З. Серікқалиев(16), Б. Наурызбаев(17) С. Әшімбаев(18; 19), Қ. Әбдезұлы(20; 21), Ж. Дәдебаев(22; 23), З. Бисенғали(24), Б. Майтанов(25), Б. Сарбалаев(26), Т. Жұртбаев(27), А. Мұсаев(28), А. Ісімақова(29), Р. Тұрысбек(30), Г. Пірәлиева(31), т. б. секілді көрнекті әдебиеттанушы ғалымдар мен әдебиет сыншыларының еңбектерінде жекелеген жазушылардың повестері көркем тіл, композиция, сюжет, стильдік ерекшеліктер тұрғысынан талданса, академик С. Қасқабасовтың еңбектерінде (32; 33) қазақ повестерінің архетиптері болып табылатын халық прозасының әфсана, ауызекі әңгіме, мифтер, ертегілер, аңыздар секілді жанрларының идеялық, көркемдік табиғаты ашылады. Алайда жоғарыда аттары аталған еңбектерде қазақ повесі жанр ретінде жеке алынып қарастырылмайды, олар жалпы қазақ прозасының даму, өркендеу аясында алып зерттеледі.

Сонымен қатар қазақ повесін зерттеулерінің негізгі, басты объектісі етіп қарастырған ғалымдар да бар. Мәселен, Ә. Әзиев, А. Нағметов, Г. Ержанова, М. Әдібаев, Ш. Уәлиханов, Д. Неталиева, Н. Халикова секілді әдебиеттанушылардың еңбектерінде (34) бұл жанр арнайы зерттеу объектісі ретінде қарастырылып, алынып отырған тақырыбына сай талданады. Мәселен, филология ғылымдарының кандидаты Ә. Әзиевтің «Қазақ повесі» деген еңбегі осы жанрдың 1914-1940 жылдар аралығындағы даму кезеңін қамтыса, А. Нағметов өз зерттеуіне 1960-1970 жылдарда жарық көрген қазақ повестерін арқау еткен. Ал Ш. Уәлиханов негізінен С. Мұратбеков, М. Әдібаев М. Әуезов, Д. Неталиева Д. Исабеков повестеріне тоқталса, Н. Халикова қазіргі қазақ прозасындағы кейіпкерлерді даралау, Г. Ержанова 1970-1980 жылдары жарық көрген қазақ повестеріндегі психологизм мәселелерін сөз етеді. Біз бұдан күні бүгінге дейін қазақ повесінің генезисінен, яғни шығу тегінен бастап бүгінгі ХХІ ғасырға дейінгі жүз жылдық даму жолын тұтастай алып, жан-жақты зерттеген еңбектің жоқ екенін көреміз. «Қазақ повесі» (Генезис. Эволюция. Поэтика. ) деп аталатын бұл зерттеу жұмысы сол олқылықтың орнын толтыруды көздейді.

Повесть жанрына әдебиеттанушы ғалымдардың әрқайсысы өзінше анықтама береді, айталық ғалым М. Серғалиев ол туралы: «Повесть - эпикалық проза жанрының бір түрі . . . Повесть - әңгіме мен романның аралығындағы прозалық жанр. Шын мәнінде кейбір повестердің көлемі романнан ауқымды болатын жайлары кездеседі (мәселен, көп романнан көлемі салмақты көрінетін « Клим Самгиннің өмірін» А. М. Горький повесть деп атаған) . Сондықтан повестің көлемінен гөрі көтерген жүгінің - арқау еткен мәселесінің біршама шағындығын, бір жағынан, романнан кішірек жанр екендігі деп білсек, екінші жағынан, кішігірім ауқымдағы эпизодтан гөрі өмір иірімдеріне бірталай бойлай енуі повестің әңгімеден күрделірек жанр екендігін дәлелдейді (35, 550) » десе, филология ғылымдарының кандидаты Ә. Әзиев: «Повесть - әңгіме мен романның аралығындағы жанр. Ол көркем прозаның кіші формасынан үлкен эпикалық формасына қарай өтетін кезеңде тұр. Былайша айтқанда, әңгімеден үлкен, романнан кіші соғатын бұл жанр эпостық шығарманың орташа түрі болып табылады (34, 16) » дейді. Ал А. Байтұрсынов кезінде қазіргі романды «ұлы әңгіме», повесті «ұзақ әңгіме», әңгімені «ұсақ әңгіме» деп атай отырып, повеске «Ұлы әңгіменің өресі қысқа, өрісі тарлау түрі «Ұзақ әңгіме» деп аталады. Онан шағындау түрі «Ұсақ әңгіме» деп аталады (2, 283) » деп анықтама беріпті.

Сонымен қатар мына жайды да айта кетуіміз керек, орыстың төл сөзі болып табылатын повесть атауы ерте кезде, он екінші ғасырдан бермен қарай, «болған оқиға жайлы әңгіме» деген мағына берген. Мысалы, он екінші ғасырда құрастырылған орыс шежіресі «Жыл мезгілдері жайлы повесть» деп аталған. Сондай-ақ орыс әдебиетінің он екінші ғасырда туған әйгілі шығармасы «Игорь полкы туралы сөз» де кезінде поэма, дастан, немесе жыр делінбей, повесть атаныпты. Тек он жетінші ғасырдан бері қарай «повесть» деген термин өзінің бүгінгі жанрлық сипатына едәуір жақындау мағынада қолданылғанын айтады бұл жөнінде тағы бір әдебиеттанушы ғалым А. Нағметов(34, 10) .

Жоғарыдағы пікірлерді қорытындылай келе, тоқсан ауыз сөздің тобықтай түйінін айтатын болсақ, бұл жанрға повесть дегеніміз көлемі мен көтерген саяси-әлеуметтік, көркемдік-эстетикалық мәселесі жағынан романнан кіші, әңгіме мен новелладан үлкен эпостық проза жанрының орташа түрі болып табылады деп қысқаша анықтама беруге болады. Повесть заман ағымының, уақыт шындығының ізін суытпай бейнелеуде әдетте романнан гөрі икемді болып келеді. Сондықтан да мынау уақыт экспреске тән жылдамдықпен заулайтын болып алған біздің заманда, яғни ХХІ ғасырда ол көркем прозаның авангардтық жанрына айналып отыр. Бұл жанрда кезінде қазақ әдебиетінің Ж. Аймауытов, Б. Майлин, М. Әуезов, Ғ. Мүсірепов секілді классиктері жемісті еңбек етсе, 1950-1960 жылдардан бері қарай сол дәстүрді жаңа замандық қазақ әдебиетінің Б. Соқпақбаев, Т. Ахтанов, С. Шаймерденов, Т. Әлімқұлов, Ш. Мұртаза, С. Мұратбеков, Ә. Кекілбаев, М. Мағауин, Қ. Ысқақов, Ә. Тарази, Д. Исабеков, Қ. Мұқанбетқалиев, Т. Әбдіков, Б. Нұржекеев, Т. Нұрмағамбетов, т. б. көрнекті өкілдері табысты жалғастырып әкетіп, қазақ повесінің идеялық-көркемдік сапасын әлемдік үздік стандарттардың деңгейіне дейін көтерді. Осы зерттеу еңбекте автор шамасының жеткенінше осы идеялық-көркемдік дамудың эволюциясын егжей-тегжейлі ашып көрсетуге тырысады.

Повесть деген орыс тілінен енген ғылыми терминді қазір бірсыпыра қазақ жазушылары мен әдебиет зерттеушілері хикая деп те алып жүр. Хикая деген де бізге шет тілінен енген сөз, сондықтан біз бұл атауды қазақтың баян (повествовать -баяндау, баян қылу, повесть - баян ) деген төл сөзімен атауды ұсынамыз. Сондықтан зерттеу еңбектің кейбір тұстарында оқырмандардың құлағына сіңісті бола беру үшін повесть атауының орнына баян сөзін қолданғанымызды айта кеткіміз келеді.

Бірінші тарау

Қазақ повесінің генезисі. Алғашқы қазақ повестері.

Қазақ повесінің прозаның жетекші бір жанры ретінде ұлттық әдебиетімізде қалай пайда болғанын түсіну үшін әуелі оның архетиптеріне, яғни алғашқы үлгілеріне тоқталуымыз керек. Сөз жоқ, жазба әдебиетіміздің басқа түрлері секілді повесть жанрының да алғашқы бастаулары фольклорымызда, ауыз әдебиетінде жатыр. Фольклор - жазба әдебиетіміздің ақ сүт берген анасы.

Кез келген ұлттың жазба әдебиеті секілді қазақтың жазба әдебиеті де, соның бір жанры болып табылатын қазақ повесі де ұлттық фольклорымыздың құрсағында жатып жетілді. Оның жеке жанр болып жетілуіне өте ұзақ уақыт қажет болды.

Осы арада басын ашып айта кететін бір жағдай бар, қазақ әдебиеттану ғылымында көп уақытқа дейін қазақ фольклоры мен оның жазба әдебиетін екі жүйе ретінде қарастырып келдік. Бұл екеуінің көркем әдебиет деп аталатын бір бүтіннің компоненттері екендігіне онша мән берілмеді. Сондықтан бейне бұл екеуінің арасын алынбас қамал, ерекше бір шекара бөліп тұрғандай әсер қалдыратын. Осы тұрғыдан келгенде белгілі әдебиеттанушы ғалым, филология ғылымдарының докторы А. Ісмақованың төмендегі пайымдаулары әлемдік әдебиеттану ғылымының бүгінгі деңгейге сай келеді. Ол былай дейді: «Литература и фольклор образуют единую эстетическую общность - словесное творчество народа: устная и письменная (по способам изображения действительности) литературы существуют как единая метасистема, которая находится в непрерывном развитии. Фольклор и литература - это два различных способа интерпретации действительности, два вида ее познания. Тот факт, что к фольклору восходят жанровые и сюжетные особенности казахской прозы, свдетельствует о непрерывности устно- поэтической традиции. Впервые эту точку зрения на исследование литературы применил М. М. Бахтин (1895-1975) (1, 29-9) . »

А. Ісмақова жоғарыда фольклор мен жазба әдебиетінің бір эстетикалық жүйе екенін, олардың арасындағы айырмашылығы бар болғаны ақақатты танудың екі түрі болып табылатындығын орынды атап көрсеткен. Бұндай методологиялық пайым, сөз жоқ, бізге жалпы әдебиеттің даму үрдісін дұрыс, жан-жақты түсінуге көмектеседі. Адамзатта әуелі фольклорлық сана қалыптасты. Фольклорлық сана да шындықты танып білудің бір түрі, яғни мәдениеттің бір түрі еді. Осы сана бірте-бірте күрделене түсті, жазудың пайда болуына байланысты ол ғылыми негізге түсе бастады. Осыған байланысты адамзаттың жан дүниесін бейнелеудің жаңа формаларының қажеттілігі пайда болды. Ең алғашқы бастауын қазақ мифтері, аңыздары мен ертегілерінен алатын қазақ повесі де осындай рухани ізденістердің негізінде туды.

Сөз жоқ, қазақ әңгімесі мен романдары секілді қазақ повесі ең алдымен халық прозасының үлгілерінің жалғасы, солардың жазу өнерінің пайда болуына байланысты жетілген түрі. Ал халық прозасы өз кезегінде аңыздық проза, ертегілік проза болып екіге бөлінеді. Осы терминдерді өз зерттеулері арқылы қазақ әдебиеттану ғылымында тұрақтандырған академик С. Қасқабасов бұл жөнінде : « . . . бүкіл совет фольклортану ғылымының фольклорлық жанрлар теориясын зерттеудегі табыстарына сүйене отырып, біз қазақ халық прозасын екі үлкен топқа бөлдік. Бірі - аңыздық проза, екіншісі - ертегілік проза. Бұлардың әрқайсысы ішкі анрларға жіктеледі. Аңыздық проза миф, хикая (быличка), аңыз (предание), әпсана-хикаят (легенда) жанрларын қамтиды. Ертегілік прозаға жауарлар жайындағы, қиял-ғажайып, батырлық, новеллалық және сатиралық ертегілер жатады (32, 57-58) » дейді.

Сонымен қатар С. Қасқабасов ертегі жанрының аңыздарға, мифтерге қарағанда кейінірек пайда болғанын айтады. Зерттеушінің пайымдауынша, ертегі өзінің қалыптасу үрдісі кезінде миф, аңыздардың қасиеттерін бойына молынан сіңірген (32, 180) .

Ертегілерге келетін болсақ, олардың ішіндегі ең көнесі, ескісі - мергендер жайлы ертегілер. Мысалы, оларға «Еділ-Жайық», «Құла мерген», «Жерден шыққан Желім батыр», «Аламан мен Жоламан» секілді ертегілер жатады. Адамзат баласы өзінің ұзақ даму тарихында ең алдымен терімшілік, сонан соң аңшылық, одан кейін бақташылық, егіншілік секілді дәуірлерді бастан кешіргені тарихтан аян. Осылардың ішінде терімшілік заманын бейнелейтін фольклорлық нұсқалар біздің әдебиетімізде кездеспейді, ендеше жоғарыда атап көрсеткеніміздей, біздің ең көне ертегілеріміз аңшылық дәуірін бейнелейтін ертегілер болып табылады.

Бәріміз жақсы білетіндей, аңыздар етртеде болған оқиғалардың негізінде туады. Әдетте аңыздың кейіпкерлері тарихта болған, белгілі бір дәуірде өмір сүрген тарихи адамдар, тұлғалар. Мысалы, Асанқайғы, Алдаркөсе, Жиренше, Қарашаш туралы аңыздар - осы сөзіміздің куәсы. Ал мифтер аңыздар мен ертегілерден де көнерек. Миф дегеніміз - адамзаттың алғаш тәй-тәй баса астаған кездегі сәби санасының табиғат, көк, аспан, қара жер денелерінің қалай жаратылғандары туралы түсінігінен туған ауызша әңгімелер. Осы тұрғыдан келгенде, мифтер де, аңыздар да ең алдымен адамдардың сана-сезімдерінің жемісі. Сондықтан да ертедегі адамдар біздердің қазіргі замандық жазушылардың қаламынан шыққан әңгімелер мен повестердің, романдардың мәтіндеріне шын көңілден иланатынымыз секілді өздері шығарған мифтер мен аңыздарға құлай сенген. Осы пікірді белгілі бір дәрежеде ертегілерге қатысты да айтуға болады. Қазіргі заманғы адамдардың түсінігімен қарағанда бұл жанрдың туындылары негізінен таза адам қиялы мен фантазиясының жемісі секілді ұғынылғынмен сол дәуірдің тыңдармандары үшін ертегілердің оқиғалары өте сенімді көрінген. Мысалы, әйгілі «Ер Төстік» ертегісінде тіршілік үш қабатты өмір сүру кеңістігі ретінде сипатталады, яғни жер астындағы өмір, жер үстіндегі өмір, көктегі өмір. Қазіргі адамдар үшін бұл көркемдік қиял жемісі болып көрінгенмен, ертедегі адамдардың түсінігі шын мәнінде адамзат өмір сүретін кеңістікті үш қабаттан тұратын әлем ретінде қабылдаған. Сондықтан да фольклор шығармаларын тек шығармашылық қиялдың туындысы ретінде ғана қарастырғанымыз абзал. Осы орайдан келгенде, С. Қасқабасовтың: «Прозалық флоьклордың құрамында сондай-ақ әр дәуірдің таңбасы бар. Әртүрлі заманда туған сюжеттер мен мотивтерде әр дәуір болмысының көріністері сәулеленеді (32, 51) » деген пікірі - қолдауға тұрарлық пікір.

Бір айта кететін жағдай, халық прозасы деген термин біздің әдебиеттану ғылымымызда соңғы жылдары ғана пайда болды. «Өйткені «халық прозасы» деген ұғым әлемдік фольклортану ғылымының өзінде бертін (1950-60 жылдардан бастап), яғни «Халық прозасын зерттеушілердің халықаралық қоғамы» құрылғаннан кейін қолданыла бастады. Дүние жүзі фольклортануында қалыптасқан түсінік бойынша, халық прозасына фольклордың қарасөзбен айтылатын барлық түрі кіреді (33, 9) ».

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.