Солтүстік Каспийдегі бұзаубас балықтардың асқорыту жүйесіндегі морфофункциональді ерекшеліктері

Пән: Биология
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 18 бет
Таңдаулыға:

Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті

Биология факультеті

Зоология және гистология кафедрасы

Курстық жұмыс

Солтүстік Каспийдегі бұзаубас балықтардың асқорыту жүйесіндегі морфофункциональді ерекшеліктері

Орындаған 4 курс студенті: Есенова Мақпал

Ғылыми жетекшісі:Көбегенова С. С.

«» 2007ж.

Норма бақылаушы:Қожабаева Э. Б.

«» 2007ж.

Қорғауға жіберілді, кафедра меңгерушісі,

профессор : Нуртазин С. Т.

«» 2007 ж.

Алматы 2007 ж.

Мазмұны

Кіріспе

Әдебиетке шолу 5Бұзаубас балықтардың систематикасы, таралуы, биологиясы мен экологиясы 5Бұзаубас балықтардың асқорыту жүйесінін анатомиялық және гистологиялық ерекшеліктері 6
Материал мен әдістер 11
Зерттеу нәтижелері және оны талқындау 14

Қорытынды 20

Қолданған әдебиеттін тізімі 21

РЕФЕРАТ

Курстық жұмыстың тақырыбы: Солтүстік Каспийдегі бұзаубас (Gobidae) балықтарының асқорыту жүйесіндегі морфо-функциональді ерекшелітері.

Курстық жұмыс 19 беттен, 1 кестеден, 6 суреттен, 14 әдебиеттер тізімінен тұрады.

Кілттік сөздер:Каспийдің бұзаубас балықтары, асқорыту жүйесінің гистологиясы, өңеш, қарын, ішек, эпителий, энтороцит.

Жұмыстың мақсаты: орыс бекіресінің көбею жүйесінің дамуын және гистологиялық құрылысын Каспий эко-токсикологиялық жағдайымен салыстыра отырып зертте.

. Біздің жұмысымыздың мақсаты 3 түрдің:

Knipowitschia longicaudaja (Kessler) -ұзын құйрықты бұзаубас
Bentophilus macrocephalus (Pallas) - үлкенбасты пуголовка
Neogobius kessleri (Gunther) - головач бұзаубас

анатомиялық және гистологиялық асқорыту жүйесін зерттеу.

Міндеттері:

анатомиялық құрлысын зерттеу,
өңеш, қарын, ішектің гистологиялық сипатын беру,

асқорыту жүйесінің ерекшеліктерін балықтардың экологиясымен байланыстыру.

КІРІСПЕ

Бузаубас балықтардың (Gobiidae) өкілдерінің көбі теңізбен байланысты. Олардың көп түрлері қоңыржай және тропикалық зоналарда мекен етеді.

Осы тұқымдастың туысы мен түрлері яғни өкілдерінің біршамалары ғана шұщы су қоймаларында және өзендерде кездеседі. Қазақстанда көбіне Солтүстік Каспий мен Жайық өзенінде кездеседі /1/.

Бұзаубас балықтардың балық шаруашылық маңызы жоқ, бірақ су қоймалардағы ихтиоценоздарда маңызды құрам болып табылады. Бұзаубас балықтар басқа балықтардың және тюлендердың қорегі болып келеді. Сонымен қатар олар биоалуантүрлілігінің өкілдерін көрсетеді.

Бұзаубас балықтардың асқорту жүйесін зертеген жұмыстар көп емес. Бұзаубас балықтарының көпшілігінің қарны анатомиялық тұрғыдан қарағанда жекеленген. Бірақ гисталогиялық анализге сүйенсек кейбір бұзаубас балықтардың каудальді бөліміндегі алдынғы ішек қарын бездері онша жекеленбеген. Бірақ олардын даму денгейі бірдей емес. Янковскийдің /2/ айтуы бойынша жұмыр бұзаубас балығы Neogobios melanostomus және құмдауыт бұзаубас балығы Neogobius fluviatilis қарны жойылған, ал зеленчак (N. ophioctphflus) және мартовик (N. batrachocephalus) осы екеуінің сыртынан қарағанда қарны өте айқын көрінеді /2/.

Кульчицкийдың /3/ айтуы бойынша травяник, мартовик және жұмырбасбұзаубас балығының қарны ұқсас, бірақ травяник пен жұмырбасбұзаубастың қарнының бұшық ет қабырғалары өте жұка және мартовикке қарағанда онша жекеленбеген.

Көбегенова, Джумалиевтың /4/ мақаласында бұзаубас балықтың 6 түрінін асқорыту түтігі зерттелген.

Көбінесе басқа бұзаубас балықтардың түрлерінің асқорту жүйесі зерттелмеген. Біздің жұмысымыздың мақсаты 3 түрдің:

Knipowitschia longicaudaja (Kessler) -ұзын құйрықты бұзаубас
Bentophilus macrocephalus (Pallas) - үлкенбасты пуголовка
Neogobius kessleri (Gunther) - головач бұзаубас

анатомиялық және гистологиялық асқорыту жүйесін зерттеу.

Міндеттері:

анатомиялық құрлысын зерттеу,
өңеш, қарын, ішектің гистологиялық сипатын беру,
асқорыту жүйесінің ерекшеліктерін балықтардың экологиясымен байланыстыру.

ӘДЕБИЕТЕРГЕ ШОЛУ

1. 1. Бұзаубас балықтардың систематикасы, таралуы, биологиясы мен экологиясы

Класс/тар: Actinopterygii-Сәуле қанатты балықтар

Отряд: үсті Percoforpha-Перкоидтар

Отряд: Perciformes-Алабұға тәрізділер

Отрряд/тармағы: Gobiodei- Бұзаубас тектес балықтар

Тұқымдас:Gobiidae-Бұзаубас тектес балықтар

Туыс: Knipowitschia Iljin -

1. Түр: Knipowitshia longicaudata(Kessler) - ұзын құйрықты бұзаубас

Туыс: Benthophilus Eichwalp - пуголовка

2. Түр: Benthophilus macrocephalus (Pallas) - үлкен басты пуголовка

Туыс: Niogobios Iljin -

3. Түр: Neogobios kessleri gorlap Ilgin-Каспий бұзаубасы головач немесе горлап

Отряд тармағы өкілдерінің ерекшелігі құрсақ қанаттары бір-бірімен қосылып сорғыш қанатқа айналған. Осы тұқымдастың өкілдерінің көбі теңізбен байланысты. Олар көбіне қоңыржай және тропикалық зоналарда мекен етеді. Осы тұқымдастың туысы мен түрлері, яғни өкілдерінің біразы тұщы су қоймаларда және өзендерде тіршілік етеді. Қазақстанда көбіне солтүстік Каспийде және Орал өзенінде кездеседі. Жерсіндіру нәтежесінде осы балықтардың 6-7 түрлері Арал теңізінде кездескен және олар осы теңіздегі биоценозды өзгерткен. Осы жерсіндірілген бұзаубастардың биологиясымен саны жақсы зерттелген. Каспийдегі бұзаубас балықтарының 34 түрі, Жайық бассейінінде тіршілік ететін түрлері Аралға да жерсіндірілген . Тұжырым бойынша Аралда жерсіндірілген барлық бұзаубас балықтар Красновод шығанағынан ауланған. Осы жағдайды тұжырымдасақ Аралда тіршілік ететін бұзаубас балықтар ихтиоценоз құрайды немесе барлығы бірге олар Каспийде тіршілік етеді. Осы тұқымдас балықтары басынының скилетінің құрылымымен ерекшеленеді. Басында бүйір сызығы болады, ол гинипор деп аталады және шырышты каналы мен тесіктері болады.

1. Түр: Үлкен басты пуголовка-Benthophilus macrocephalus (pallas)

Таралуы- Каспий теңізінде кеңінен тараған, Волга өзенінде кездеседі және Жайық өзенінің бастауында, алАрал теңізінде тіркелмеген.

Сипаттамасы - Денесі мен басы майда сүйекті тікенектермен қапталған, соның арасында үлкен жұлдызша тәрізді пластинкалар болады. Артқы жағында 23-25 пластинка қатары орналасқан. Денесінің түсі сүр болып келеді және дақтары болмайды. Аталықтары дамығанан кейін сүйекті тікенектері жойылып кетеді.

Биологиясы - Мамыр маусым айларында дамиды. Уылдырығын порциялап шашады. Уылдырығы ірі болып келген. Дене ұзындығы 130 мм дейін, ал салмағы 35 грамм. Шаянтәрізділермен, балықпен, нереиспен, моллюскамен қоректенеді.

Маңызы- кәсіптік маңызы жоқ, аз зерттелген түр.

2. Ұзын құйрықты бұзаубас-Knipowitshia longicaudata (Kessler)

Таралуы: Қара теңізде, Азов және Каспий теңізінде тараған, өзеннің төменгі ағысында тіршілік етеді. Қазақстанда Жайық өзенінде таралған.

Сипаттамасы- Қабыршағының көлденең қатары 36-45. Құйрық қанаты симетриялы емес. Д және А қанаттарының қатарларында күңгірт дақтары болады. С қанатының басталатын жерінде қара дақтары бар. Аталықтарында көбею кезінде қосымша қанаттары болады. Аталықтарының ұзындығы 50 мм-ге дейін, аналықтарында 35 мм-ге дейін.

Биологиясы- Уылдырықтарын мамыр және маусым айларында 313-380 көлемінде шашады. Шабақтары Волга өзенінің дельтасында кездеседі.

3. Каспий бұзаубасы головач немесе горлап

Таралуы: Ағысы қатты өзендерде кездеседі. Арал бассейінінде кеңінен таралған, ал жайықта кездеспейді.

Сипаттамасы- Қабыршағының көлденең қатары 61-71. Денесінің түсі- қызғылт, сүрлау немесе жасылдау және сарғыштау және қара дақтары болады. Құйрық қанатының бас жағында ұшбұрышты қара дағы болады. Басында домалақ ақшыл дағы болады және қара авадогы болады. Жүзгіш қанаттарында қара дақтары бар. Дене ұзындығы 200 мм -ге дейін болады, ал дене салмағы 60 грамм.

Биологиясы- Уылдырықтарын сәуір айынан маусым айына дейін салады. Уылдырығын тасты жерлерге және су түбіндегі заттарға салады. Өрістеуі порция-порциялап салады. Орташа тұқымдылығы щамамен 1500 уылдырық. Аталықтары кеш дамиды, көбіне балықтармен қоректенеді. Ал шаянтәрізділермен моллюскалармен аз қоректенеді.

Саны мен шаруашылық маңызы-Аралда бұзаубас балықтарының саны онша көп емес. Шаруашылық маңызы жоқ . Бұл түр аз зерттелген.

1. 2. Каспий теңізінің қысқаша физика-географиялық сипаттамасы

Каспий теңізі (ескі тарихи атаулары: Гиркан, Хвалын, Хазар т, б) -Еуразия орталығында, оқшау жатқан тұиық су алабы. Дүние жүзіндегі ең ірі тұиық су айдыны, үлкендігіне қарап теңіз деп атайды.

Каспий теңізінде балық аулау кәсібі жақсы дамыған. Теңізден бекіре тұқымдасы, майшабақ, табан, торта, көксерке, сазан, килька көптеп ауланады. Каспий теңізі қара уылдырық өндіретін су айдындары арасында дүнйе жүзі бойынша алдыңғы орындардың бірінде.

Каспий теңізінің қалыптасуы ұзақ мерзімде өтті. Осы уақыт ішінде теңіз суы бірде жағалауды басты, бірде суы кеиін қайтып отырды.

Каспий теңізінің ауданы 376000км. Меридиан бағытында 1200км-ге созылған, орташа ені 300км. Қазақстанға тиесілі ұзындығы 2340км (Солтүстік жағалауының басым бөлігі және Шығыс жағалауының Солтүстік жартысыы) . Беті мұхит деңгеиінен 28м төменде жатыр. Ең терең жері 1025м, орташа тереңдігі 180м. Ірі шығанақтары: Маңғыстау, Қазақ, Қарабұғазкөл, т. б. 50-ге тарта аралдар бар(ірілері: Құлалы, Шешен, Артем, т. б. ) .

Судың беткі қабаты жаз айларында солтүстігінде 24-26°С, оңтүстігінде 27-28°С-ға дейін жылынады. Қыста Солтүстік тайыз бөлігі қатады, Оңтүстігінде судың температурасы 10°С-ға жуық болады. /1/

1. 1. 2. Гидролого-гидрохимиялық режимі

Қазіргі кезде Каспий теңізінің деңгейінің өзгеруіне климаттық және антропогендік факторлар әсер етеді. Соңғы кездері ең жоғарғы деңгейі 19ғ-дың басында(+22, 5м), ең төменгі деңгейі (-29, 0м) 1977жылы байқалған. 1978жылдан (20ғ-дың соңына қарай) теңіз деңгейі 2-2, 7м-ге көтерілді.

Каспийдің шекарасы және түпкі бедері жөнінен 3 бөлікке бөлінеді. Құрлықтық қайраңда орналасқан Солтүстік бөлігі тайыз(10-20м) . Орта тұсындағы ойпаңда тереңдігі 788м. Оңтүстік бөлігі терең ойпаң (1025м) . Каспий теңізіне 130-дай өзен құяды. Ағынсу көлемінің 80%-ін Еділ, 5%-ке жуығын Жайық өзендері берсе, Терек, Сулак, Самур өзендері 5%-тен астам, Кура өзені 6%-ін береді. Жалпы жер беті суының теңізге келіп құятын ең көп және ең аз жылдың айырмасы 100жыл ішінде 260км-ді құрады. Теңіз суы бетіне шаққанда өзен ағынының мұндай өзгеруі Каспий теңізі деңгеиін 67см-ге өзгертеді. Теңізге түсетін атмосфералық жауын-шашын мөлшері тым аз. Ол теңіз суының деңгеиін 1см-ге ғана көтереді.

Каспий теңізінде мұнай-газ өндіру және мұнай өңдеу кешендерінің дамуына байланысты Қазақстанның Батыс өңірінде қалыптасқан табиғи, әлеуметтік, экономикалық, экологиялық жағдай. Каспий теңізінің су деңгейі мөлшерінің өзгеруі 1930-1990жылдар аралығында анықталған. 1929-1941жылдары су деңгейі 2м-ге төмендесе, 1977жылы бұл көрсеткіш ең төменгі абсолюттік мөлшеріне жетті. 1979-1995жылдары су деңгеиі 2, 35м-ге көтеріліп, 1995жылы бұл көрсеткіш -26, 66м болды. Су деңгеиінің тұрақсыздығы климаттың өзгеруінен теңіз суының молаюына байланысты болып табылады. Судың тұздылығы 0-12. Каспий теңізінің морфологиялық жағдайына байланысты Солтүстік Каспий, Орталық Каспий, Оңтүстік Каспий болып бөлінеді. Оңтүстік және Орталық Каспийге қарағанда таяз Солтүстік Каспий аумағы-80мың км. Оған құятын өзендер жалпы Каспий теңізіне құятын өзендердің 88%-ін құрайды.

Теңіз суының ең ауыр ластаушысы-ыдырамайтын ауыр металдар(мыс, мырыш, барий) . Судағы мыс пен мырыштың мөлшері 20мкг/л (рұқсат етілген шектен 2есе артық), ал барийдікі-50мкг/л (бұл 5есе артық), /1/

Солтүстік Каспийде жүргізілген мониторингтің мақсаты бұзаубас балығының түр құрамын, абсолюттік санын және кәсіптік маңызы бар балықтар мен ит балықтарының негізгі қорегінің қорын, бұзаубас балықтарының қоректену ерекшеліктерін анықтау болып табылады.

1. 3. Солтүстік Каспийдегі бұзаубас балығының түрлерінің саны мен қоректену ерекшеліктері.

Зерттеу жұмысын жүргізуге керек материалдарды 2004 жылы Солтүстік Каспийдің кіші су зонасынан маусым айында жиналды, бұл зерттеу жұмысын 1999-2003 жылдары жүргізілген жұмыстармен салыстырмалы түрде жүзеге асырылды.

Бұзаубас балықтарының түр құрамы абсолюттік саны 1-ші кестеде көрсетілген.

Кесте 1. солтүстік Каспидегі таяз су зоналарындағы бұзаубас балықтарының түр құрамы мен саны (2004 ж. )

№

Бұзаубас балықтардың түрлері

Солтүстік Каспий

Шығыс бөлімі

Батыс бөлімі

№: 1

Бұзаубас балықтардың түрлері: Neogobius fluviatilis құмдауыт

Солтүстік Каспий: 85. 1

96. 8

№: 2

Бұзаубас балықтардың түрлері: Бұзаубастар

Солтүстік Каспий: 94, 7

99, 9

№: 3

Бұзаубас балықтардың түрлері: N. melanostomus-кругляк

Солтүстік Каспий: 80, 3

0, 2

№: 4

Бұзаубас балықтардың түрлері: N. igini-головач

Солтүстік Каспий: 1, 2

2, 9

№: 5

Бұзаубас балықтардың түрлері: N. gumnotrachelus-гонец

Солтүстік Каспий: 0, 1

№: 6

Бұзаубас балықтардың түрлері: Пуголовки

Солтүстік Каспий: 5, 3

0, 1

№: 7

Бұзаубас балықтардың түрлері: Benthophilus macrocephalus-каспийлік

Солтүстік Каспий: 4, 3

0, 1

№: 8

Бұзаубас балықтардың түрлері: B. granulosus-зернистая

Солтүстік Каспий: 0, 2

№: 9

Бұзаубас балықтардың түрлері: B. mahmudbegovi-Махмудбаева

Солтүстік Каспий: 0, 8

№:

Бұзаубас балықтардың түрлері: Барлық таксондар

Солтүстік Каспий: 7

№:

Бұзаубас балықтардың түрлері: Жалпы аулау экз/. трал.

Солтүстік Каспий: 6174

3150

№:

Бұзаубас балықтардың түрлері: Орташа аулау экз/трал.

Солтүстік Каспий: 363

137

№:

Бұзаубас балықтардың түрлері: Абсолюттік саны, млн экз.

Солтүстік Каспий: 355, 7

181, 5

Солтүстік Каспий кіші су зонасынан 2004 жылы маусым айында бұзаубас балығының 7 түрі анықталған, соның ішінде 7-еуі шығыс аумағынан және 4-еуі батысынан. Шығыс аумағында пугаловкидің (Benthophilus туысы) алуан түрлілігі және Neogobius туысының өкілдері көп. Сонымен қатар ауланған балықтар ішінде эврибионтты түр -құмдауыт бұзаубас балығы көп кездескен, шығыс аумағында бұл көрсеткіш 85% тең, ал батысында шамамен 97% құрайды. Шығыс аумағында ауланған балықтардың мөлшері бойынша бычок кругляк алды, ал батысында бычок головач.

Сонымен шығыс аумағында кездескен бұзаубас балықтарының құрамында эвригалинді түрлері мен қатар стеногалинді түрлері де кездеседі. Бұл батыс аудандарымен салыстырғанда тұздылығы жоғары түсіндіреді, Волга ағынының әсерінен көптеген концентрациялық бұзаубас балықтары Новинск ауданында, Волга, Орал өзендерінде кездеседі. Мұндағы бұзаубас балығының концентрациясы 200-1000 экз. /трал. тең. Жалпы ауланған бұзаубас балықтарының мөлшері шығыс аумағында батысына қарағанда 2 есе жоғары.

Шығыс аумағындағы құмдауыт балықтарының қорегінің негізгін моллюскалар( 29, 78%) және хирономидтер(24, 50%) құрайды. 2-ші дәрежелі қорек құрамына шаянтәрізділерден мизидалар және құрттар кіреді.

Орталық аумағында қоректік маңызы бойынша 2-ші орынды құрттар, шығысында моллюскалар алды. Құрттардан амфаретидтер, моллюскалардан абра және дресиналардың кездесу жиілігі басым. Құмдауыт балықтарының популяцияда қоректенуіндегі алынған мәліметтер салыстырмалы түрде батыс аудандарында өрістейтін балықтарды 3-6 метр, сонымен қатар 1999 жылы маусым айында құмдауыттың жақсы көретін обьектілері болып: нереис және кумацеи және жұмсақ бентос болып табылады. Қорегінде ішектің толысу индексі бұл жоғары калориялық және жақсы қоректері жоғары емес, ол 45, 06 құрайды.

2004 жылы маусымда құмдауыттың қорек спектрі кеңейді және ол 1999 жылға қарсы 9 компонентті құрады. Оның құрамында жергілікті емес моллюкалар доминантты болған. Бір уақытта шаянтәрізділерді қажет ету 2

есе төмендеді, ал құрттар 2, 5 есе төмендейді. 2004 жылы 3-6 метр тереңдікте құмдауыт бұзаубасының қорегінде нереис болмаған, ал кумацеи қажет ету 7 рет қысқарған, хирономидті қабылдау 9 есеге өскен. Белгілі қорек санының жетіспеуінен және қорегі аз құмдауыт моллюскамен қоректенуге мәжбүр болды. 2001-2002 жылы шаянтәрізділер рационының жартысынан көбін құраған, ал 2004 жылы оларды қабылдау 39% төмендеген. Оның қысқаруы рационында кумацей және гаммаридттің әсерінен болды. Сол уақытта оның ингредиентері мынадай болды:дресеналар, монодакналар және кардиумдар, ал құрттартардан; амфаретидтердің қжеті өсті, ал нереистердің саны азайды.

1999-2003 жылдар аралығында Солтүстік каспийдің батыс аудандарында құмдауыт балығының қоректік организмдер тобы мынадай:құрттар, моллюскалар, шаянтәрізділер, хирономидтер осылар әдеттегі сүйіп жейтін қорегі болған.

Жылдық өзгерістер санына байланысты доминантты түрлері әр түрлі, 1999 жылдан 2003 жылға дейін күрт аутқулар болған ауытқудың нәтежесінде шаянтәрізділер 5 есе, моллюскалар 2-2, 5 рет есеге көбейген және осылар құмдауыт балығының доминантты түрі болып табылады. Ал 2000 жылдары құрттың саны максимальді түрде саны көп болған. Кейін қорегінің мөлшері 2002 жылда 6, 3% ғана қажеттілігі болған . 2002 жылы құмдауыттың қоректік рационының негізін шаянтәрізділердің мына түрлері құрайды: карафидтер және гомаридтер. Негізгі қоректің құрамын хиронамидтер құраған.

2003 жылы құмдауыт балығының ішіндекөбіне моллюсканың индексі доминантты болған. Моллюска құмдауыт бұзаубас балықтың қажетті негізгі қорегі блып табылады. Құмдауыт балықтың қоректі үгітетін тістерінің болмауына байланысты моллюсканы үнтақтай алмайды, сондықтан бүтіндей түрде кездескен.

Солтүстік Каспий кіші су аймағындағы бұзаубас балықтарының түр алуан түрлілігінің қалыптасуы экологиялық фактор әсерінен өтеді, негізінен су тұздылығы. Эвригалинді түрге жататын құмдауыт бұзаубас балығы батысымен салыстырғанда шығысында түр саны көп кездескен.

МАТЕРИАЛДАР МЕН ӘДІСТЕМЕЛЕР

Материал ретинде бұзаубас балықтардың 3 түрінің - Knipowitshia longicaudata(Kessler) - ұзын құйрықты бұзаубас, Benthophilus macrocephalus (Pallas) - үлкен басты пуголовка, Neogobios kessleri gorlap Ilgin-Каспий бұзаубасы головач немесе горлап асқорыту түтігі болып келді. Материал Солтюстік Каспиде 1998 жылы жиналған. Балықтар 10% формалинде және Буэн сүйықтықта фиксацияланған. Балықты сойып гистологиялық әдіспен асқорыту түтігінен препарат жасадық. Ұсақ балықты (ұзын құйрықты бұзаубас) толық парафинге құйып көлденелі кесінді жасап, асқорыту жүйесін қарастырдық.

Бұэн сұйықтығы. Бұл сұйықтық ең жақсы еріткіштерге жатады, ұлпаға өте тез сіңетін боғандықтан, онымен эмбриондарды бекітуге де, кескін дайыандауға да өте қолайлы.

Бұэн сұйықтығының құрамы:

1. Суға қаныққан пикрин қышқылы - 15 см ³

2. 40 % форманин -15 см ³

3. Музды сірке қышқылы -1 см ³

Бұл сұйықтықтар қолдану кезінде ғана араласатырылады. Бекіту уақыты нысанның көлеміне қарай 2-24 сағатқа дейін барады. Бекіту біткен соң нысанды 70 ⁰ спиртке бірнеше рет ауыстырып, сары түс жойылғанша шайып барып, сақтау керек.

Бояу әдістері.

Бояу алдында алдымен жұмыс орнын дайындап алады, үстелдегі артық құралдарды алып тастап, микроскопты орнатады.

Кесінділерді гематоксилин - эозинмен бояу тәсілі: бұл әдіс гистологиялық тәжірибеде кеңінен қолданылып келе жатыр. Бояуды белгілі бір ретпен орындау керек. Бояу нәтижесін, әдіспен қатар, кесіндінің құрамына да байланысты. Қандай бояу әдісі қолданылса да, ең бірінші міндет парфинді еріту. Ол мына жолмен жүреді:

І Ксилол (бензол, толуол) - 2 мин

ІІ Ксилол (бензол, толуол) - 2 мин.

І Абсолютті спирт - 2 мин

ІІ Абсолютті спирт - 2 мин

І 96 ⁰ ты спирт - 2 мин

ІІ 96 ⁰ ты спирт - 2 мин

90 ⁰ ты спирт - 2 мин

80 ⁰ ты спирт - 2 мин

70 ⁰ ты спирт - 2 мин

Дистилденген су- 10 мин.

Содан кейін кесінді бар шыныны дстильденген судан алып, жан-жағында қышқыл болса, сүртіп құрғатады, бір-бірлеп араластырып, бояу ерітіндісін тамызғышпен құяды. Бояу кесіндіні түгелімен жауып тұруы тиіс. 2 минуттан кейін, бояуды төгіп, оны дистилденген суға салады. Қалған екі шыны ыдысты 4-6 минуттан соң гематоксимлинен босатады. Осы жұмыстардан соң, шыны ыдыстың астын құрғатып сүртіп, микроскоптың кіші үлкейткішімен қарайды. Боялу кезінде кесінді суда қалқып жүрген болса, препараттық ине арқылы бірнешеуін бояуға салып немесе төменгі бюксқа қойып, аздаған уақыттан соң бояудан немесе бюкстан алады да, дистилденген суда салады, содан соң таза шынығажазып микроскоппен қарайды.

Герматоксилинмен бояу 1-5 мин

Сумен шайқау 2 мин

Ағынды суға жуу 10 мин

Эозин (0, 1%) 1-5 мин

Сумен шайқау

70 ⁰ ты спирт - 2 мин

80 ⁰ ты спирт - 2 мин

90 ⁰ ты спирт - 2 мин

І 96 ⁰ ты спирт - 2 мин

ІІ 96 ⁰ ты спирт - 2 мин

І Абсолютті спирт - 2 мин

ІІ Абсолютті спирт - 2 мин

І Ксилол (бензол, толуол) - 2 мин

ІІ Ксилол (бензол, толуол) - 2 мин.

Балзам тамызып, жапқыш шыны жабыстыру нәтижелері: ядро ашық-күлгін түске боялатын болса-кесінді дұрыс боялмаған, ядро-күңгірт күлгін, цитоплазма да боялған болса-кесінді қатты боялған, ядро қызыл-күлгін түсті және ядрошық, хроматиндер анық ажыратылған, цитоплазмасы ашық түсті, боялмаған балса бояу дұрыс жүргізілген.

Гемотоксилин - табиғи бояу, ол суда, спиртте және грицилинде жүргізіледі. Гемотоксилин ертіндісі негіздік қасиетттерге ие, ядро құрылымдарын анық көрсетеді. Бірақ гематоксилиннің өзі боямайды, Бояушы оның өнімі-гематайн. Экозин-жасанды бояу, суда да, спиртте де ериді, қышқылдық қасиетке ие, торша цитоплазмасын қызғылт түске боянды. Гемотоксилинмен боялған кесіндіні дистильденген суда жақсылар шайып, үстіне эозин ертіндісін тамызады. Бояу мерзімі 1-4-5 минутқа созылады. Қорытынды:

Цитоплазма қызғылт немесе сарғыш түске боялған кескін оның боялмаған.
Жалпы трі қызыл, микроқұрылымдар және ядроның шекаралары анық көрінбейді-кескін қатты болған.
Жалпы көріністің түсі қызғылт сары түсті, ядросы анық көрінген-кескін жақсы, дұрыс боялған.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.