Құрылыс материалдар өндірісінен шаң,газ тастамаларды тазалау технологиясын және қоршаған ортаға тастамаларды нормалау
Мазмұны
Кіріспе
1. Өндірістік орындардың технологиялық сызбасына
сипаттама
1.1 . Керамзит блокты өнеркәсібі
1.2. Портландцемент цехы
1.3. Бетон қоспалы узел цехы (БҚУ)
1.4. Ағаш өңдеу цехы (АӨЦ)
1.5. Қазандық
1.6. Кірпіш күйдіру цехы
2. Өндірістен түзілетін газ . шаң тастамалар көздеріне
мінездеме
2.1. Шикізат дайындау және шихталарды құралуы
2.2. Қалыпқа массаны дайындау
2.3. Топырақ шикізатын дайындау немесе пішіндеу
2.4. Кірпіш шикізатын кептіру
2.5. Кірпіш шикізатын қабырғалы керамикада күйдіру
3. Әдеби шолу
3.1. Сумен абсорбциялау әдісі
3.2. Әктілеу әдісі
3.3. Нерекуперационды әдіс
3.4. Натрий негіздегі хемосорбентті абсорбциялау
3.5. Аммиакты әдіс
3.6. Амин ароматымен абсорбциялау
3.7. Өндірісте сұйық фазадағы NO2 , CO2.ні оттегімен
гомогенді қышқылдандыру әдісі
3.8. Газ фазадағы азот оттегісін сумен абсорбциялау әдісі
3.9. Көмір қышқылын мыс . алюминий . хлорид
ерітіндісімен абсорбциялау
3.10. Шығарылатын газдар NO2 , CO2 , SO2 және қалқыма заттарды
залалсыздандыру үшін тазалау қондырғыларын таңдаймыз
4. Газ . шаң тастамаларын тазалау жүйесінің негізгі және
қосымша қондырғыларын (жабдықтарын)таңдау
4.1. Газ тазалау қондырғыларының есебі
4.1.1.Циклон қондырғысыеың есебі
4.1.2.РЖС (РПН) қондырғысындағы технологиялық
газдарды абсорбермен тазалау есебі
5. Қоршаған ортаны қорғау
5.1. Шекті мүмкіндік тастамалар есебі
5.2. Бір көзден шығатын тастамалармен атмосфера
ластануын есептеу
5.3. Газ қалдықтары пештен атмосфераға бір мезгілде шығып
жатқанын анықтаймыз
5.4. Өндірістің қауіпті категориясын анықтаймыз (КОП)
5.5. Санитарлы қорғау зонасын желдің бығытымен анықтаймыз
5.6. Табиғи ресурстарды пайдаланғаны үшін төленетін төлемдер
6. Тіршілік қауіпсіздігі
6.1. Қауіпті және зиянды өндірістік факторлар
6.2. Еңбек жағдайына әсер беретін технологиялық процесстер
мен құрылымдар құрылымдардың механикаландырған
және автоматтандырылған дәрежесіне мінездеме
6.3. Жарықтандыру
6.4. Желдету жүйесі
6.5. Шу және тербеліс
6.6. Санитарлық тұрмыстық және медициналық қызмет ету
6.7. Микроклиматтық жағдай
6.8. Өрт қауіпсіздігі
6.9. Өрт сөндіргіш құралдары
6.10. Жеке тапсырма
6.11. Жарықтандыру есебі
7. Экономикалық бөлім
7.2. Ғимарат құрылысының жоба қаржы бағасының есебі
7.3. Қондырғыға кететін капиталды шығындар және
бөлінген аммортизация
7.4. Газ тазалау бөлімінде еңбек ұйымының жал ақысы
7.5. Технологиялық мақсатқа кететін энергетикалық
шығындар есебі
8. Сәулет . құрылыс бөлімі
8.1. Бастапқы мәліметтер
8.2. Технологиялық процесс
8.3. Көлемді . жоспарлы шешімдер
8.4. Конструктивті шешімдер
8.5. Өртке қарсы шаралар
9. Автоматтандыру бөлімі
9.1. Күйдіру кірпіш цехындағы газды тазалау қондырғыларын
автоматтандыру , техникалық құралдарын таңдау
және негіздеу
10. Бизнес жоспар бөлімі
10.1. Аннотация
10.2. Түйін
10.3. Кәсіпорынның сипаттамасы
10.4. Менеджмент
10.5. Өнімнің сипаттамасы
10.6. Маркетинг жоспары
10.7. Өндірістік жоспар
10.8. Ұйымдастырушылық жоспар
10.9. Қаржылық жоспар
Қолданылған әдебиеттер
Кіріспе
1. Өндірістік орындардың технологиялық сызбасына
сипаттама
1.1 . Керамзит блокты өнеркәсібі
1.2. Портландцемент цехы
1.3. Бетон қоспалы узел цехы (БҚУ)
1.4. Ағаш өңдеу цехы (АӨЦ)
1.5. Қазандық
1.6. Кірпіш күйдіру цехы
2. Өндірістен түзілетін газ . шаң тастамалар көздеріне
мінездеме
2.1. Шикізат дайындау және шихталарды құралуы
2.2. Қалыпқа массаны дайындау
2.3. Топырақ шикізатын дайындау немесе пішіндеу
2.4. Кірпіш шикізатын кептіру
2.5. Кірпіш шикізатын қабырғалы керамикада күйдіру
3. Әдеби шолу
3.1. Сумен абсорбциялау әдісі
3.2. Әктілеу әдісі
3.3. Нерекуперационды әдіс
3.4. Натрий негіздегі хемосорбентті абсорбциялау
3.5. Аммиакты әдіс
3.6. Амин ароматымен абсорбциялау
3.7. Өндірісте сұйық фазадағы NO2 , CO2.ні оттегімен
гомогенді қышқылдандыру әдісі
3.8. Газ фазадағы азот оттегісін сумен абсорбциялау әдісі
3.9. Көмір қышқылын мыс . алюминий . хлорид
ерітіндісімен абсорбциялау
3.10. Шығарылатын газдар NO2 , CO2 , SO2 және қалқыма заттарды
залалсыздандыру үшін тазалау қондырғыларын таңдаймыз
4. Газ . шаң тастамаларын тазалау жүйесінің негізгі және
қосымша қондырғыларын (жабдықтарын)таңдау
4.1. Газ тазалау қондырғыларының есебі
4.1.1.Циклон қондырғысыеың есебі
4.1.2.РЖС (РПН) қондырғысындағы технологиялық
газдарды абсорбермен тазалау есебі
5. Қоршаған ортаны қорғау
5.1. Шекті мүмкіндік тастамалар есебі
5.2. Бір көзден шығатын тастамалармен атмосфера
ластануын есептеу
5.3. Газ қалдықтары пештен атмосфераға бір мезгілде шығып
жатқанын анықтаймыз
5.4. Өндірістің қауіпті категориясын анықтаймыз (КОП)
5.5. Санитарлы қорғау зонасын желдің бығытымен анықтаймыз
5.6. Табиғи ресурстарды пайдаланғаны үшін төленетін төлемдер
6. Тіршілік қауіпсіздігі
6.1. Қауіпті және зиянды өндірістік факторлар
6.2. Еңбек жағдайына әсер беретін технологиялық процесстер
мен құрылымдар құрылымдардың механикаландырған
және автоматтандырылған дәрежесіне мінездеме
6.3. Жарықтандыру
6.4. Желдету жүйесі
6.5. Шу және тербеліс
6.6. Санитарлық тұрмыстық және медициналық қызмет ету
6.7. Микроклиматтық жағдай
6.8. Өрт қауіпсіздігі
6.9. Өрт сөндіргіш құралдары
6.10. Жеке тапсырма
6.11. Жарықтандыру есебі
7. Экономикалық бөлім
7.2. Ғимарат құрылысының жоба қаржы бағасының есебі
7.3. Қондырғыға кететін капиталды шығындар және
бөлінген аммортизация
7.4. Газ тазалау бөлімінде еңбек ұйымының жал ақысы
7.5. Технологиялық мақсатқа кететін энергетикалық
шығындар есебі
8. Сәулет . құрылыс бөлімі
8.1. Бастапқы мәліметтер
8.2. Технологиялық процесс
8.3. Көлемді . жоспарлы шешімдер
8.4. Конструктивті шешімдер
8.5. Өртке қарсы шаралар
9. Автоматтандыру бөлімі
9.1. Күйдіру кірпіш цехындағы газды тазалау қондырғыларын
автоматтандыру , техникалық құралдарын таңдау
және негіздеу
10. Бизнес жоспар бөлімі
10.1. Аннотация
10.2. Түйін
10.3. Кәсіпорынның сипаттамасы
10.4. Менеджмент
10.5. Өнімнің сипаттамасы
10.6. Маркетинг жоспары
10.7. Өндірістік жоспар
10.8. Ұйымдастырушылық жоспар
10.9. Қаржылық жоспар
Қолданылған әдебиеттер
Кіріспе.
Қазақстан Республикасының президенті Н.Ә.Назарбаевтың 2006 жылдың 1- наурыз айындағы қазақстан халқына жолдауы.
Халықаралық стандарттарға сәйкес қоршаған ортаны қорғау және экологиялық қауіпсіздікті қамтамасыз ету.
2006 жылы біздің экологиялық заңнамаларымызды халықаралық озық актілермен үйлестіруге , жаңа стандарттарға көшуге , мемлекеттік бақылау жүйесін жетілдіруге бағытталған Экологиялық кодексі қабылдануға тиіс.
Тұтас алғанда , біз 2010 жылы қоғамның тұрлауы дамуының негізгі экологиялық стандарттарын жасауға тиіспіз. [1]
Өндіріс саласының қатары интенсивті өсумен бірге ауаға тасталынатын әртүрлі және құрамы күрделі тастамалар саны да тез өсуде. Сонымен бірге өндірістік өнеркәсіптер ауа бассейн аудандарын ластап жатыр.
Көп тараған қауіпті газ тастамарына шаң,токсикалық және қалқыма заттар құрайды. Мұндай ластау көзіне құрылыс материалдар өнеркәсіптеріне байланысты.
Құрылыс материалдардың даму тендециясының бірі өндірістің бірден өсуі,өнімдердің сапасын жоғарлату, жаңа өнімдерді шығаруды ұйымдастыру,цементтің-кірпіштің тиімді түрлерін шығару, қазіргі заманның қуатты қондырғыларын пайдалану болып табылады.Байланыстырғыш материалдар өндірісі қазіргі заман құрылысының негізгі көздері болып табылады. [21]
Құрылыс материалдар өндірісінде темір бетондар, күйген кірпіштер,керамзитті блоктар,есік –терезелі блокты құрылыс материалдары шығарады.Осы Құрылыс материалдарды өндіру барысында қоршаған ортаға,яғни атмосфераға шаң, газдар және қатты қалдықтар тасталынады.Қоршаған ортаны неорганикалық шаңдар, цемент шаңдары, ағаш шаңдары,күйелер, күкірт оксидісі, көміртегі оттегісі,азот оттегісі, аэразоль күйдірулері бөлінеді.Бұл тастамалар адам өміріне, денсаулығына,өсімдіктерге,яғни қоршаған ортаға зиян-қауіптерін тигізуде.
Қазақстан республикасының қоршаған ортаны қорғау министрлігі мен денсаулық сақтау министрліктері «Атмосфераны ластайтын тастамалы заттарды нормалау үшін осы атмосфераны ластайтын заттарға қойылған Шектік Мүмкіндік Тастамалар (ШМТ,ПДВ) немесе Уақытша Келісімді Тастамалар (УКТ,ВСВ) » әр ластау көздері үшін бекіткен. [6]
Құрылыс материал өндірісі үшін МШТ-дың нормативтік жобасы , атмосфераны ластайтын ластау көздерін инвентаризациялау негізде,сәйкесінше МЕСТ 17.2.3.02-82 «Табиғатты қорғау. Атмосфера», «Өндірістік өнеркәсіптен қауіпті заттар тастамаларға қойылған шектік ережелер», «Су объектілеріне және атмосфераны ластайтын заттар тастамаларын нормалауының инструкциясы немесе құрылымы». [9]
Атмосфераны қауіпті ластаулардан қорғау-бұл негізгі техникалық мәселермен шешіледі.Ол үшін тастамаларды жою үшін технологиялық мәселерді модернизациялау керек немесе оларды өндірісте толық қайта өңдеу керек.
Атмосфералық ауаны қорғауды нығайту мақсатында өндірістік және басқа да тастамаларды тазалау үшін эффективтілігі жоғары қондырғылар енгізу қажет.
Диплом жобасының мақсаты болып, құрылыс материалдар өндірісінен шаң,газ тастамаларды тазалау технологиясын және қоршаған ортаға тастамаларды нормалау.
Қазақстан Республикасының президенті Н.Ә.Назарбаевтың 2006 жылдың 1- наурыз айындағы қазақстан халқына жолдауы.
Халықаралық стандарттарға сәйкес қоршаған ортаны қорғау және экологиялық қауіпсіздікті қамтамасыз ету.
2006 жылы біздің экологиялық заңнамаларымызды халықаралық озық актілермен үйлестіруге , жаңа стандарттарға көшуге , мемлекеттік бақылау жүйесін жетілдіруге бағытталған Экологиялық кодексі қабылдануға тиіс.
Тұтас алғанда , біз 2010 жылы қоғамның тұрлауы дамуының негізгі экологиялық стандарттарын жасауға тиіспіз. [1]
Өндіріс саласының қатары интенсивті өсумен бірге ауаға тасталынатын әртүрлі және құрамы күрделі тастамалар саны да тез өсуде. Сонымен бірге өндірістік өнеркәсіптер ауа бассейн аудандарын ластап жатыр.
Көп тараған қауіпті газ тастамарына шаң,токсикалық және қалқыма заттар құрайды. Мұндай ластау көзіне құрылыс материалдар өнеркәсіптеріне байланысты.
Құрылыс материалдардың даму тендециясының бірі өндірістің бірден өсуі,өнімдердің сапасын жоғарлату, жаңа өнімдерді шығаруды ұйымдастыру,цементтің-кірпіштің тиімді түрлерін шығару, қазіргі заманның қуатты қондырғыларын пайдалану болып табылады.Байланыстырғыш материалдар өндірісі қазіргі заман құрылысының негізгі көздері болып табылады. [21]
Құрылыс материалдар өндірісінде темір бетондар, күйген кірпіштер,керамзитті блоктар,есік –терезелі блокты құрылыс материалдары шығарады.Осы Құрылыс материалдарды өндіру барысында қоршаған ортаға,яғни атмосфераға шаң, газдар және қатты қалдықтар тасталынады.Қоршаған ортаны неорганикалық шаңдар, цемент шаңдары, ағаш шаңдары,күйелер, күкірт оксидісі, көміртегі оттегісі,азот оттегісі, аэразоль күйдірулері бөлінеді.Бұл тастамалар адам өміріне, денсаулығына,өсімдіктерге,яғни қоршаған ортаға зиян-қауіптерін тигізуде.
Қазақстан республикасының қоршаған ортаны қорғау министрлігі мен денсаулық сақтау министрліктері «Атмосфераны ластайтын тастамалы заттарды нормалау үшін осы атмосфераны ластайтын заттарға қойылған Шектік Мүмкіндік Тастамалар (ШМТ,ПДВ) немесе Уақытша Келісімді Тастамалар (УКТ,ВСВ) » әр ластау көздері үшін бекіткен. [6]
Құрылыс материал өндірісі үшін МШТ-дың нормативтік жобасы , атмосфераны ластайтын ластау көздерін инвентаризациялау негізде,сәйкесінше МЕСТ 17.2.3.02-82 «Табиғатты қорғау. Атмосфера», «Өндірістік өнеркәсіптен қауіпті заттар тастамаларға қойылған шектік ережелер», «Су объектілеріне және атмосфераны ластайтын заттар тастамаларын нормалауының инструкциясы немесе құрылымы». [9]
Атмосфераны қауіпті ластаулардан қорғау-бұл негізгі техникалық мәселермен шешіледі.Ол үшін тастамаларды жою үшін технологиялық мәселерді модернизациялау керек немесе оларды өндірісте толық қайта өңдеу керек.
Атмосфералық ауаны қорғауды нығайту мақсатында өндірістік және басқа да тастамаларды тазалау үшін эффективтілігі жоғары қондырғылар енгізу қажет.
Диплом жобасының мақсаты болып, құрылыс материалдар өндірісінен шаң,газ тастамаларды тазалау технологиясын және қоршаған ортаға тастамаларды нормалау.
Қолданылған әдебиеттер
1. Қазақстан Республикасы президенттінің 2006 жылдың 1-наурызындағы
жолдауы .
2. Алексеев Б.В., Барбошев Г.К. Производства цемента. – М.:Высшая школа., 1985г.-264 с.
3. Пощенко А.А., Сербин В.П., Сторчевская Е.А. «Вяжущая материалы».- Киев. «Вища школа». 1985г.-440с.
4. Ужов В.Н. и др. Очистка промышленных газов от пыли. – М.Химия. 1985г.
5. ҚР-ның заңы. «Қоршаған ортаны қорғау туралы». Алматы , Егемен Қазақстан , 15 шілде 1997 жыл.
6. Техника защита окружающии среды. Радионов А., Н.С.Торочешников .Химия.; 1981
7. Абсорбция и пылеулавливание в производстве минеральных удабрений. Под.ред. И.П.Мухленов , О.С.ковалева. – М.: Химия,1987.
8. Гост 17.2.3.02-82 «Охрана природы . Атмосфера».
9. Справочник «Охрана атмосферного воздуха». Расчет содержания вредных веществ и их распределение в воздухе. И.Ф.Тищенко., 1991год.
10. «Экология » пәнінен барлық мамандықтар бойынша сырттай оқу факультетінің студенттеріне бақылау жұмысын орындауға арналған әдістемелік нұсқау. Құрастырушылар: т.ғ.д., профессор Сатаев М.С., т.ғ.к., доцент Салыбаев А.С., Саипов А.А. – Шымкент, М.Әуезов атындағы ОҚМУ, 2006 ж.
11. Страус В. Прмышленная очистка газов. Перевод с англ. – М.:Химия.1985г .
12. Справочник по пыле – и золоулавливанию . Под ред.Русапова А.А. – М.: Энергоатомиздат. 1983г.
13. Туравец О.Г, Биншенкис В.Д. Вопросы экономики и организации производства в дипломных проектах. – М: 1998г.
14. Пошерстник Е.Б. Заработная плата в современных условия. - М:2000г.
15. Методика расчета ПДВ и экономического ущерба , наносимого окружающей среде одиночным источником. – Шымкент.:КазХТИ ,1991 – 20 с.
16. Закон РК. «О чрезвычайных ситуациях природного и техногенного характера». Алматы , Каз.Правда , 1996г.
17. Сафонов Ч.А. Спецодежда и спецобувь. – М.:Химия ; 1975.-152с.
18. Денисинко В.В. Сборник противопажарных норм и правил строительного проектирования. – М.:Химия , 1975-144с.
19. Шибин Л.Ф. Архитектура гражданских и промышленных зданий. Уч. для вузов. – М., 1966-154с.
20. Промышленные приборы и средства автоматизации Справочник под ред. В.В Черенкова. – М: 1987г.
21. Временное методическое пособие по расчету выбросов от неорганизованных источник в промышленности строительных материалов. Новороссийск , 1985г.
1. Қазақстан Республикасы президенттінің 2006 жылдың 1-наурызындағы
жолдауы .
2. Алексеев Б.В., Барбошев Г.К. Производства цемента. – М.:Высшая школа., 1985г.-264 с.
3. Пощенко А.А., Сербин В.П., Сторчевская Е.А. «Вяжущая материалы».- Киев. «Вища школа». 1985г.-440с.
4. Ужов В.Н. и др. Очистка промышленных газов от пыли. – М.Химия. 1985г.
5. ҚР-ның заңы. «Қоршаған ортаны қорғау туралы». Алматы , Егемен Қазақстан , 15 шілде 1997 жыл.
6. Техника защита окружающии среды. Радионов А., Н.С.Торочешников .Химия.; 1981
7. Абсорбция и пылеулавливание в производстве минеральных удабрений. Под.ред. И.П.Мухленов , О.С.ковалева. – М.: Химия,1987.
8. Гост 17.2.3.02-82 «Охрана природы . Атмосфера».
9. Справочник «Охрана атмосферного воздуха». Расчет содержания вредных веществ и их распределение в воздухе. И.Ф.Тищенко., 1991год.
10. «Экология » пәнінен барлық мамандықтар бойынша сырттай оқу факультетінің студенттеріне бақылау жұмысын орындауға арналған әдістемелік нұсқау. Құрастырушылар: т.ғ.д., профессор Сатаев М.С., т.ғ.к., доцент Салыбаев А.С., Саипов А.А. – Шымкент, М.Әуезов атындағы ОҚМУ, 2006 ж.
11. Страус В. Прмышленная очистка газов. Перевод с англ. – М.:Химия.1985г .
12. Справочник по пыле – и золоулавливанию . Под ред.Русапова А.А. – М.: Энергоатомиздат. 1983г.
13. Туравец О.Г, Биншенкис В.Д. Вопросы экономики и организации производства в дипломных проектах. – М: 1998г.
14. Пошерстник Е.Б. Заработная плата в современных условия. - М:2000г.
15. Методика расчета ПДВ и экономического ущерба , наносимого окружающей среде одиночным источником. – Шымкент.:КазХТИ ,1991 – 20 с.
16. Закон РК. «О чрезвычайных ситуациях природного и техногенного характера». Алматы , Каз.Правда , 1996г.
17. Сафонов Ч.А. Спецодежда и спецобувь. – М.:Химия ; 1975.-152с.
18. Денисинко В.В. Сборник противопажарных норм и правил строительного проектирования. – М.:Химия , 1975-144с.
19. Шибин Л.Ф. Архитектура гражданских и промышленных зданий. Уч. для вузов. – М., 1966-154с.
20. Промышленные приборы и средства автоматизации Справочник под ред. В.В Черенкова. – М: 1987г.
21. Временное методическое пособие по расчету выбросов от неорганизованных источник в промышленности строительных материалов. Новороссийск , 1985г.
Мазмұны
бет
Кіріспе
1. Өндірістік орындардың технологиялық сызбасына
сипаттама
1. . Керамзит блокты өнеркәсібі
1.2. Портландцемент цехы
1.3. Бетон қоспалы узел цехы (БҚУ)
1.4. Ағаш өңдеу цехы (АӨЦ)
1.5. Қазандық
1.6. Кірпіш күйдіру цехы
2. Өндірістен түзілетін газ - шаң тастамалар көздеріне
мінездеме
2.1. Шикізат дайындау және шихталарды құралуы
2.2. Қалыпқа массаны дайындау
2.3. Топырақ шикізатын дайындау немесе пішіндеу
2.4. Кірпіш шикізатын кептіру
2.5. Кірпіш шикізатын қабырғалы керамикада күйдіру
3. Әдеби шолу
3.1. Сумен абсорбциялау әдісі
3.2. Әктілеу әдісі
3.3. Нерекуперационды әдіс
3.4. Натрий негіздегі хемосорбентті абсорбциялау
3.5. Аммиакты әдіс
3.6. Амин ароматымен абсорбциялау
3.7. Өндірісте сұйық фазадағы NO2 , CO2-ні оттегімен
гомогенді қышқылдандыру әдісі
3.8. Газ фазадағы азот оттегісін сумен абсорбциялау әдісі
3.9. Көмір қышқылын мыс – алюминий – хлорид
ерітіндісімен абсорбциялау
3.10. Шығарылатын газдар NO2 , CO2 , SO2 және қалқыма заттарды
залалсыздандыру үшін тазалау қондырғыларын таңдаймыз
4. Газ – шаң тастамаларын тазалау жүйесінің негізгі және
қосымша қондырғыларын (жабдықтарын)таңдау
4.1. Газ тазалау қондырғыларының есебі
4.1.1.Циклон қондырғысыеың есебі
4.1.2.РЖС (РПН) қондырғысындағы технологиялық
газдарды абсорбермен тазалау есебі
5. Қоршаған ортаны қорғау
5.1. Шекті мүмкіндік тастамалар есебі
5.2. Бір көзден шығатын тастамалармен атмосфера
ластануын есептеу
5.3. Газ қалдықтары пештен атмосфераға бір мезгілде шығып
жатқанын анықтаймыз
5.4. Өндірістің қауіпті категориясын анықтаймыз (КОП)
5.5. Санитарлы қорғау зонасын желдің бығытымен анықтаймыз
5.6. Табиғи ресурстарды пайдаланғаны үшін төленетін төлемдер
6. Тіршілік қауіпсіздігі
6.1. Қауіпті және зиянды өндірістік факторлар
6.2. Еңбек жағдайына әсер беретін технологиялық процесстер
мен құрылымдар құрылымдардың механикаландырған
және автоматтандырылған дәрежесіне мінездеме
6.3. Жарықтандыру
6.4. Желдету жүйесі
6.5. Шу және тербеліс
6.6. Санитарлық тұрмыстық және медициналық қызмет ету
6.7. Микроклиматтық жағдай
6.8. Өрт қауіпсіздігі
6.9. Өрт сөндіргіш құралдары
6.10. Жеке тапсырма
6.11. Жарықтандыру есебі
7. Экономикалық бөлім
7.2. Ғимарат құрылысының жоба қаржы бағасының есебі
7.3. Қондырғыға кететін капиталды шығындар және
бөлінген аммортизация
7.4. Газ тазалау бөлімінде еңбек ұйымының жал ақысы
7.5. Технологиялық мақсатқа кететін энергетикалық
шығындар есебі
8. Сәулет – құрылыс бөлімі
8.1. Бастапқы мәліметтер
8.2. Технологиялық процесс
8.3. Көлемді – жоспарлы шешімдер
8.4. Конструктивті шешімдер
8.5. Өртке қарсы шаралар
9. Автоматтандыру бөлімі
9.1. Күйдіру кірпіш цехындағы газды тазалау қондырғыларын
автоматтандыру , техникалық құралдарын таңдау
және негіздеу
10. Бизнес жоспар бөлімі
10.1. Аннотация
10.2. Түйін
10.3. Кәсіпорынның сипаттамасы
10.4. Менеджмент
10.5. Өнімнің сипаттамасы
10.6. Маркетинг жоспары
10.7. Өндірістік жоспар
10.8. Ұйымдастырушылық жоспар
10.9. Қаржылық жоспар
Қолданылған әдебиеттер
Кіріспе.
Қазақстан Республикасының президенті Н.Ә.Назарбаевтың 2006
жылдың 1- наурыз айындағы қазақстан халқына жолдауы.
Халықаралық стандарттарға сәйкес қоршаған ортаны қорғау және
экологиялық қауіпсіздікті қамтамасыз ету.
2006 жылы біздің экологиялық заңнамаларымызды халықаралық озық
актілермен үйлестіруге , жаңа стандарттарға көшуге , мемлекеттік бақылау
жүйесін жетілдіруге бағытталған Экологиялық кодексі қабылдануға тиіс.
Тұтас алғанда , біз 2010 жылы қоғамның тұрлауы дамуының негізгі
экологиялық стандарттарын жасауға тиіспіз. [1]
Өндіріс саласының қатары интенсивті өсумен бірге ауаға
тасталынатын әртүрлі және құрамы күрделі тастамалар саны да тез өсуде.
Сонымен бірге өндірістік өнеркәсіптер ауа бассейн аудандарын ластап жатыр.
Көп тараған қауіпті газ тастамарына шаң,токсикалық және қалқыма
заттар құрайды. Мұндай ластау көзіне құрылыс материалдар өнеркәсіптеріне
байланысты.
Құрылыс материалдардың даму тендециясының бірі өндірістің бірден
өсуі,өнімдердің сапасын жоғарлату, жаңа өнімдерді шығаруды
ұйымдастыру,цементтің-кірпіштің тиімді түрлерін шығару, қазіргі заманның
қуатты қондырғыларын пайдалану болып табылады.Байланыстырғыш материалдар
өндірісі қазіргі заман құрылысының негізгі көздері болып табылады. [21]
Құрылыс материалдар өндірісінде темір бетондар, күйген
кірпіштер,керамзитті блоктар,есік –терезелі блокты құрылыс материалдары
шығарады.Осы Құрылыс материалдарды өндіру барысында қоршаған ортаға,яғни
атмосфераға шаң, газдар және қатты қалдықтар тасталынады.Қоршаған ортаны
неорганикалық шаңдар, цемент шаңдары, ағаш шаңдары,күйелер, күкірт
оксидісі, көміртегі оттегісі,азот оттегісі, аэразоль күйдірулері
бөлінеді.Бұл тастамалар адам өміріне, денсаулығына,өсімдіктерге,яғни
қоршаған ортаға зиян-қауіптерін тигізуде.
Қазақстан республикасының қоршаған ортаны қорғау министрлігі мен
денсаулық сақтау министрліктері Атмосфераны ластайтын тастамалы заттарды
нормалау үшін осы атмосфераны ластайтын заттарға қойылған Шектік Мүмкіндік
Тастамалар (ШМТ,ПДВ) немесе Уақытша Келісімді Тастамалар (УКТ,ВСВ) әр
ластау көздері үшін бекіткен. [6]
Құрылыс материал өндірісі үшін МШТ-дың нормативтік жобасы ,
атмосфераны ластайтын ластау көздерін инвентаризациялау негізде,сәйкесінше
МЕСТ 17.2.3.02-82 Табиғатты қорғау. Атмосфера, Өндірістік өнеркәсіптен
қауіпті заттар тастамаларға қойылған шектік ережелер, Су объектілеріне
және атмосфераны ластайтын заттар тастамаларын нормалауының инструкциясы
немесе құрылымы. [9]
Атмосфераны қауіпті ластаулардан қорғау-бұл негізгі техникалық
мәселермен шешіледі.Ол үшін тастамаларды жою үшін технологиялық мәселерді
модернизациялау керек немесе оларды өндірісте толық қайта өңдеу керек.
Атмосфералық ауаны қорғауды нығайту мақсатында өндірістік және
басқа да тастамаларды тазалау үшін эффективтілігі жоғары қондырғылар енгізу
қажет.
Диплом жобасының мақсаты болып, құрылыс материалдар өндірісінен
шаң,газ тастамаларды тазалау технологиясын және қоршаған ортаға
тастамаларды нормалау.
1. Өндірістік орындардың технологиялық
сызбасына сипаттама.
Құрылыс материал өндірісінде күйген қыштар дайындау кезінде
керамзитті блоктар шығаруда,цемент дайындауда,қазандықты іске қосқанда,
бетон-қоспалы узельді дайындауда, есік-терезе блоктарын шығару немесе ағаш
өңдеу цехтарынан шығатын шаңдар, газдар, күйе шаңдары т.б. атмосфераны
ластайды.Өндірістің бас жоспары 1 - суретте көрсетілген.
1.1. Керамзит блокты өнеркәсібі
Керамзит пен құмды қозғалмалы транспорт көмегімен майдалағыш СМ-
112-ге беріледі.Бұл жерге силосостан шыққан цемент дозатор арқылы түседі.
СМ-112 жүйесінен бөлінген шаңдар диаметрі 0.3м , биіктігі 12м құбырмен
желдеткіш Ц-70 көмегі арқылы ауаға тасталынады. Дайын қоспаларға қалып
жасау бөліміне барады.Одан кейін дайын блоктар булағыш бу бөліміне
беріледі, онда блоктарды кептіру болады. Кептіру үшін парды қазандықтан
беріледі. [3]
1.2. Портландцемент цехы
Порландцемент дегеніміз клинкердің ,гипстің азғантай қоспасымен әк
пен саз қоспасының қайнауына дейінгі және жануынан алынған жұқа
майдаланған өнімді айтады.
Порландцемент құрамы құрылыстың құрамын жақсарту үшін клинкерге
оның құрамына гипс пен активті минералды қоспалар қосады. [2]
Порландцемент өндірісінің процесі өз ретінде технологиялық
операциядан тұрады, оны екі кешенге бөлуге болады.Бірінші кешенге клинкер
өндірісіндегі операциялар жатады. Екінші кешенге гипспен гидравликалық
басқа қоспалармен клинкерді майдалау операциясы жатады , сонымен қатар
клинкерден порландцементті дайындау қарастырылады.
Клинкерді алу – бұл ауыр және энергияны көп қажет ететін процесс.
Ол көптеген капиталды және эксплуатациялық шығындарды қажет етеді.
Клинкерді портландцементті алу негізгі технологиялық
процестерден тұрады:
- жандыру үшін шикізат материалдарын дайындау;
- отын дайындау;
- шикізат материалдарын күйдіру.
Цемент өндірісінің негізгі технологиялық процесінде көп мөлшерде
шаң түзіледі. Шаң түзілу көзі болып пеш агрегаттары, дейірмендер, кірпіштер
және ұсақтау қондырғылары, шикізат қоймалары, цемент, клинкер қоспалары,
шаң материалдарын тастайтын жолдар, темір жол вагонына цементті арту
орындары.Кесте – 1.
Цемент өндірісінің негізгі технологиялық жүйесі көп көлемде шаң
болуымен жүргізіледі. Атмосфераға тасталынатын , бөлінетін газдар мен
аспирациялы ауаны шаңсыздандыру үшін арнайы шаң ұстайтын қондырғылар
қолданылады, олар ауаның ластануы мен өңделетін материалдардың шығындарын
болдырмау жолдарын жасайды.Атмосфераға
13
3
3
Сурет-1. Құрылыс материалдары кәсіпорнының бас жоспар.
1-админисративтік ғимарат ; 2-асхана ; 3-автокөлік жолдары; 4-
автотранспорттық бөлімше; 5-механикалық участкі;6-бетон қоспалы узель; 7-
кірпіш күйдіру цехы; 8-көмір қоймасы; 9-қазандық; 10-цемент
дайындау цехы; 11-керамзитті блок цехы; 12-ағаш өңдеу цехы; 13-темір жол;
14-тұрғын үйлер.
тасталынатын шаңдардың 80 %-ке жуығы айналмалы пештерден бөлінеді, ал
шаңдардың басқа бөлігі- цементті және шикізатты диірмендерден , ұсақтағыш-
кептіргіш қондырғылардан, сонымен қатар шикізат материалдарын , қоспалар ,
клинкерді және цементтің сақталуы барысында бөлінеді.Кесте-1. [2]
Цемент өндірісінің шаңдарына сипаттамалар. Кесте -1.
ТехнологиялӨнім ТемпературТемпературШаң Бөлшек Бұрыш,°Тығыздығы
ық көлеміа, а, концентдисперс ,
қондырғылар °С °С . . кгм 3
м 3кг мгм3 құрамы,
5 мкм
100м 3.8-6.225-385 60-67 10-48 1.7-36 37-45 2670-2820
дейінгі пеш0
ұзындығы
Жылу
алмастырғыш2.5-3.190-380 29-44 16-60 51-75 45-51 2640-2840
циклондыпеш3
Мұздатқыш 1.0-2.90-290 - 5-40 15-17 35-41 3060-3300
9
Сепараторлы 15-35 38-50
диірмен 0.5-0.65-90 30-44 545-860 2750-3180
цементті 7
Сонымен бірге цементті клинкер өндірісінде шаң газдарын
пайдалануға болады.Цемент клинкер өндірісі—энергиялы процесс 1т цемент
шығаруға 180-200 кг отын пайдалынады.Цементке кететін отын мен электр
қуатының үлесі 40-50 % -ке жетеді.
1.3. Бетон қоспалы узел цехы (БҚУ)
Бетон – бұл темір бетон және бетон бұйымдары жиналған өндіріс
үшін, тағы да БҚУ комбинатының басқада шаруашылық қажеттіліктеріне
өндіреді.
Цемент БҚУ – ге автотранспорт (цементовоз) арқылы береді және
силосты цементті сорғызып, оларды бункер цементтіне түседі және одан кейін
порциялы дозатор көмегімен қоймалы бетон-араластырғыш узелге түседі . Онда
инертті-құм, қиыршықтарды және т.б. қоректендіргіш және қозғалмалы
транспорт көмегімен қоймадан бетон-араластырғыш узелге әкеледі, онда оларды
араластыру жүреді. Дайын қоспаны бункерден арту арқылы машинаға беріледі.
Қоспаларды дайындау кезінде цемент шаңдары атмосфераны ластайды. [3]
1.4. Ағаш өңдеу цехы (АӨЦ)
АӨЦ – бұл ағаштан бұйымдар шығару үшін қолданады.Оларға тақтай,
плинтус, терезе және есік қаңқалары және т.с.с.
АӨЦ –ы негізгі үш бөлімнен тұрады:
1. Аралағыш
2. Столяр
3. Погонажді ,қойма.
Ағашты көтерме кранмен аралағышқа береді, оны тақтайлай қылып
аралайды.Ары қарай столярлі және плотникті цехқа береді, ол жерде столяр
бөлімінде ағаш өңдейтін – домалақ аралағыш , фуговальді – строгальді,
фрезернді , шипорезді т.б. 7 станок бар.Әр станокта аспирациялары бар,
ауаны сорып алатын ВДН-60 желдеткішпен қамтамасыз етілген.
Поганажді бөлімінде 6 станокпен ағаш өңдейді – домалақ аралағыш
және строгальді т.б. Әр станокта аспирациясы бар , ауаны желдеткіштер ВДН-
60 соруды қамтамасыз етіледі. Ағашты аралау кезінде шығатын газдарды ЦН-22
циклонында тазалау жүргізіледі. [4]
1.5. Қазандық
Құрылыс материалдар өндірісінде жылулық энергияны тұрмыстық
қажеттіліктер үшін , технологиялық тізбек үшін қазандықты қолданады.
Жағармай көзі – көмір.Екі қазан Е-І9-0.9 Р3 және КТ -50 қазандықтарымен
жабдықталған.
Негізгі қауіпті шығатын компоненті газдарға – күл , күйе
шаңдары ,күкірт оксидісі , көміртек оттегісі , азот оттегісі , аэрозоль
күйдірулерін желдеткіш көмегімен биіктігі 20 м және диаметрі 0.5 м құбыр
арқылы атмосфералық ауаға тасталынады.Атмосфераға тасталынатын зиянды
заттарға сипаттама кесте – 2 көрсетілген. [12]
1.6. Кірпіш күйдіру цехы
Топырақ – бұл қоңыр - сары түсті , оны бульдозермен жәшік
әпергішпен береді. Одан әрі қарай вальцелер СМ – 83 және топырақ
араластырғыш СМК – 125 арқылы транспортер дайын топырақ қоймасына апарады.
Шикізаттың қалыптағы құрамын жоғарлату үшін, оған бентонитті порошок
қосады. Одан соң қоймадан дайын топырақты транспортер арқылы вальцеге және
2 вальді топырақ араластырғыш СМК – 125 өнімділігі 18 м3сағ беріледі.
Одан кейін ылғалданған топырақ (саз) өнімділігі 6-7 мың.данасағ вакуум-
преске СМК – 28А транспортермен береді. Престің бас жағын мундштукпен
бекітілген . Ол тығыздау , престеу және төртбұрыш қалып алу қызметін
атқарады. Брусты кесу өнімділігі 7000 данасағ –ты жартылай автоматпен СМК
– 163 атқарылады.
Кірпіш шикізатын сиымдылығы 240 дана кептіргіш вагоншигімен
тунельді кептіргішке апарады. Онда 1 тәулік бойы кептіріледі. Кептірілген
қыштарды транспорттер арқылы пешке әкеледі және онда қаланады.
Кірпіш шикізатын күйдіру қатты отынмен жанатын домалақ пеште
іске асырылады.Отын ретінде көмірді – камфорк арқылы тастайды. Осыдан
барып қыштар қызады. Садканың тығыздығы 1м3-ке 250-260 дана қыш.Пештен
шығарылатын газдар желдеткіш арқылы атмосфераға лақтырылады.Атмосфераға
тасталынатын газдар құрамына көмір қышқыл газы , азот оттегісі , күкірт
оттегісі , күйелер , күлдер жатады. Олар қорашаған ортаға , адам
денсаулығына қауіп төндіреді. [21]
Атмосфераға тасталынатын зиянды заттар.
Кесте- 2.
Аталуы ШМК м.р. ШМК с.с. Қауіптілік Тастамалар ,
мгм3 мгм3 класы тжыл
Қалқ. заттар 0.5 0.15 3 15.3427
Темір шаңы - 0.04 3 0.1096
Күл 0.15 0.05 2 0.138
Сваро.аэрозоль 0.5 0.15 3 0.0223
MgO2 0.01 0.001 2 0.00108
HF 0.02 0.005 2 0.00012
NO2 0.085 0.04 2 3.5795
SO2 0.5 0.05 3 4.8778
H2SO3 пары 0.3 0.1 2 26.662
Бенза пирен - 1*10-6 1 2.9*10-6
Жанармай пары - 1.2 4 4.3*10-5
CO2 5.0 3.0 4 23.7605
CH 5.0 1.5 4 0.269
Барлығы: 74.722
2. Өндірістен түзілетін газ - шаң тастамалар
көздеріне мінездеме.
Құрылыс материал өндірісі өлшемі 250х120х65 саз кірпішті құрылыс
материалын өндіреді. 2- суретте технологиялық схема сипатталады.
Өндірісте атмосфераны зиянды заттар тастамалар көздері болып келесі
қондырғылармен учаскілерден тұрады:
- көмірді артатын эстакада. Арту эстакада 300м2 алқабын 2175.0 тонна
Қарағандылық көмірді артқанда және сақтағанда қалқыма заттар
бөлінеді;
- жартылай вагоннан көмірді түсіру.Бір мезетте 4 жартылай вагондарды
эстакада түсіруге болады. Жартылай вагоннан түсіру кезінде
атмосфераға қалқыма заттар тасталынады;
- самосвалдарға көмірді артқышпен артады . Артқыш ТО-18 (1 дана)
сиымдылығы 1.25 м3 ковшамен артқанда атмосфераға қалқыма заттар
тасталынады ;
- ұнтақ – майдалағыш. Топырақ материалына компонент ретінде
майдаланған көмірді қосады. Нәтижесінде ұнтақ – майдалағышқа
майдаланған көмірді береді. Мұнда да самосвалға майдаланған көмірді
артқанда атмосфераға қалқыма заттар , көмір шаңы немесе күйе түрінде
тасталынады;
- арту жұмысы кезінде экскаватор Э55-11 және бульдозер Т-170 , краз
машиналардан токсикалық газдар тасталынады. Дизельді іштен жану
двигательтері жұмыс кезінде атмосфераға күйелер , азот оксидісі ,
көміртек оксидісі , көмірсутектері , күкірт оксидісі ,
бензапирендер тасталынады;
- сварка учаскісі (элекрлі - дугалы пісіру, пропан – бутанды кескіш ).
МР – 3 маркалы элекродты қолдану кезінде атмосфераға аэрозоль
пісірмесі , марганец 2- оксидісі ,сутек фторы (НҒ) бөлінеді. Пропан
бутанды кесу кезінде атмосфераға азот оттегісі , көміртек оттегісі
бөлінеді;
- Кірпішті күйдіру үшін домалақ пеш қолданады. Негізгі отын көмір
болып табылады , отын резервісі қарастырылмаған. Пеште көмірді жағу
кезінде атмосфераны күйе – күлдер , азот оксидісі , көміртек
оксидісі , күкірт оттекті ластаушы заттар бөлінеді;
- Сиымдылығы 3 м3 резервуар . Дизельді отынды сақтау кезінде
атмосфераға дизельді отынның пары бөлінеді.Кесте – 3. [3]
-
2.1. Шикізат дайындау және шихталарды құралуы
Жазғы айларда карьерді сумен 12 %-тік ылғалға дейін суландырады.
Бұл кезде экскаватор жұмысы оңайланады және дайын өнімнің сапасы
жақсарады. Суды құбыр арқылы насоспен ені 3-4 м және тереңдігі 0.6 м
дайындалған котловадан береді.Шикізат бір ковшалы экскаватор ЭН55-11
сиымдылығы 0.8 м3 ковшамен алады. Шикізатты автосамосвалдарға арту
қамтамасыз етілген.
Шикізатты краьерден зауытқа дейін Краз автосамосвалымен
тасымалданады Шикізатты жәшік ыдысымен беру арқылы бункерге артады.
Оларды өндіріске қажеттілігін бір қалыпты жеткізеді. Берілетін шикізат
санын жәшік ыдысымен берілетін лентаның қозғалыс жылдамдығын және жоғары
көтерілген шибераны реттеуге болады.
Шикізатты жылдамдығы 60 ммин қозғалып тұрған қиғаш ленталы
тасымалдағышқа түседі . Мұнда ұнтақталған тас көмірін қосады. Ол жану
процесін жоғарлату үшін . Қабылдағыш бункерден көмір ұнтақ – майдалағышқа
түседі , онда түйіршіктерді мм-ге дейін майдалайды. Өлшенген көмірді
сиымдылығы 1м3 бункерге элаватормен береді. Мөлшерленген көмір саны 3.2-
3.5% -і шихта массасын құрайды.
Мөлшерленген топырақ шикізатымен көмір бөлгіш вальціде
майдалайды , бөлшектейді – 3 мм-ден жоғары түйінділерді алып тасталынады.
2.2. Қалыпқа массаны дайындау
Вальцелі майдалағыштан ұнтақталған топырақ шикізатымен оған
қосылған отын ( 2 вальді араластырғыш ) бір түпті пластинка дайындау ,
шикізатті қалыптау үшін 2 вальді араластырғышқа түседі. Одан ары қарай суды
қосумен топырақ шикізатын араластыру кезінде пластинкалы консистенке өтеді
, мұнымен бірге ылғалды абсолютті интервалмен сипатталады ( пластинка
санымен ). Топырақ балшығының қалыпты су құрамы 20-22 % - ті құрайды.
2.3. Топырақ шикізатын қалыптау немесе пішіндеу
Кірпіш – шикізатын пішіндеу үшін ылғал топырақ шикізатымен бірге
жанғыш қоспа массын қолданады. Пластинкалы конситенкде тұрғандарды пішінге
келуі , басқа күштің әсерімен пішінді өзгерту және шашылмай сақталуы керек
.
Ленталы тығыздағыш – қабырғалы керамика өндірісіндегі қиын
механикалық қондырғы болып табылады. Негізгі жұмыс бөлігі шнек - ол
вакуумсіз ленталы тығыздағыш. Олар мундштук және тығыздағыш басы арқылы
пішіндеу массасына өтеді.
Тығыздағыш басының ұзындығы 210 мм-мен цилиндр және мундштук
жалғастырады. Ол винтті шнектің қысу әсерінен шикізат массасы тығындалады
және масса ағын әсерінен домалақ пішіні – тік бұрышты пішінге өзгереді.
Пішін тығынын кесу – автоматпен іске асады , оны синхронизатормен
бірге орналастырады. Кірпіш шикізатын автоматпен кесу үшін рамка енінен
тепе-тең етіп рейкаға орналастырады , олар рольгангумен қозғалады және
күшейткішпен қадамдық тасымалдағышқа беріледі. Соңында көтергіште қатар
қылып жинайды , одан кейін 200 дана шикізатты вагоншикпен кептіргіш
тунельге тасымалдайды. [3]
Атмосфераны ластау көздеріне сипаттама. Кесте – 3.
№ Атмофераны Ластанған Шығаратын Ластайтын Атмосфераға Атмосфераға шығатынЛасай-т
ластайтын заттарды өнім заттардың шығатын ластама ластама заттар саныын
көздер бөлетін атауы аталуы заттардың заттар-
көздерінің температура сы, дың
аталуы °С коды
1 2 3 4 5
SO2 0.5
1
Тыныс жолдарынаЖелдету жүйесі,
зиянды әсері респиратор
Тері
тітіркендіру
әрекеті Жеке қорғаныс
құралдарын
қолдану
NO2 0.085
2
CO2 3
3
Қақыма заттар 0.5
4
Қауіпті жіне газды қауіпті жұмыстары орындау алдында жұмысшы
медициналық тексеруден өтуі қажет және жұмысты жүргізу ережесі туралы нақты
инструкция алуы тиіс. Бұл жағдайдаларды толық білу жарақат алуды
төмендетеді - өте маңызды. Кірпіш күйдірі цехында негізгі жабдықтарға газ
тазалау қондырғылары жатады. Құрал – жабдықтар , қондырғылардың қызмет
көрсету алаңдарының барлығы еден бетінде орналасқан. Өтетін сатылар ,
көпірлер тұрақты етіп жасалған және 1 метрден кем емес қанаттары бар.
Бөлмелерді кесіп өтетін құбыр тізбектірі еден деңгейіне 2 метр биіктікте
жүргізіледі. Бак , жинағыш және басқа резервуарлардың қақпағындағы ауыз
топсалы тегіс қақпақтармен жабылады.
6.2. Еңбек жағдайына әсер беретін технологиялық процесстер мен құрылымдар
құрылымдардың механикаландырған және автоматтандырылған дәрежесіне
мінездеме
Технологиялық процестерді қауіпсіз жүргізіп , қоршаған ортаның
және өндіріс бөлмесінің микроауасының қалыптасуына тигізетін әсерін қысқаша
мәлімде келтіру қажет.
Цехтағы технологиялық процесстерді механикаландырудың жалпы
цехтағы өндірістік процестердің механикаландыру және автоматтандыру
дірежесі бүкіл технологиялық процестерді механикаландырудың жалпы
көрсетпесін санау жолында анықталады : [16]
А═
А – еңбектің механикаландыру дәрежесі ;
Б – механикаландырған адам - сағат еңбектің қосындысы – 16
тең ;
В – адам –сағат қол еңбегінің қосындысы – 8 тең.
А═ = 67%
Цехты қайтадан өңдеу жұмыстары жобасын орындау үшін өңдеу
жұмыстарының алдындағы және кейінгі еңбек шарттардың жасалуын
қарастырылады.
Цехтағы қайтадан жүргізілген өңдеу жұмыстарының нәтижесінде
жақсарған шаралардың еңбек жағдайының көрсеткіші арқылы қарастырылып
отырған шаралардың ауқымдылығы мен қажеттілігі туралы қорытынды
туылады.
6.3. Жарықтандыру
Жарық түсіру жүйесін дұрыс есептеу, өндірістік жарықтың төмендеуін
жөндеу көру ағзасының жұмысына бірқалыпты жағдай жасайды, ағзаның жалпы
еңбек қорлығының жоғарылауында айтарлықтай үлкен роль ойнайды.
Жарықтандыру шарты сандық көне сапалық көрсеткіштермен сипатталады,
оған қатыстылар:
– жарық ағымы;
– жарық төндіру;
– жарық күші;
– жарықтық;
– спектральді құрал;
– үнемі жарық түсіру мен жарықтық.
СНиП 245 – 85 санитарлық нормаға сәйкес барлық ұзақ уақыт адам болатын
өндірістік орындарында табиғи жарық болуы тиіс. Шыны бетінің ластануы жарық
айқындығын төмендетеді, оны тазалауды жергілікті жағдайға байланысты
құрастырылған кесте бойынша жүргізіледі. Жарық көздері жабдықпен, дайын
өніммен немесе т.с.с. жабылып қалмауы тиіс. Табиғи жарықты тәуелсіз
нормаландыру санитарлық нормаға және сапалық тәртіпке сәйкес болуы тиіс.
Электрлік жарық бірнеше жүйе мен түрге бөлінеді. Кейбір орындарды
жарықтандыруды жалпы: жеке немесе жергілікті жарықтан алып қолданады.
Шырақ түрі қоршаған орта шартына, тұрақтылығы мен жарық бөліну талабы
бойынша таңдалады. Шаң бөлінетін және қалыпты орта орындарында ашық
жарқырайтын лампалы шырақ қолданылады. Бұл шырақты дымқыл орындарда да
қолдануға болады, бірақ су ұстағыш материалдан патрон қолдану шарт. Жеке
кіріс өткізгіш арқылы қауіпсіздендіргіш втулкаға, шаңды жарылыс қауіпі жоқ
орындарда қорғалынған немесе шаң өтпейтін шырақ қолданылады.
Өрт қауіпі және жарылыс қауіпі бар орындарда шыраққа талапты
айтарлықтай қиындатады. Жоғары беріктікті шырақ (НОБ –150, НОБ – 300)
қолданылады, ал егер бұзылу пайда болса өз уақытында байқап жояды, бас
инженермен эксплутация процесіндегі жылына бір реттен кем емес бақылау
нүктелеріндегі жарық деңгейі мен орындардағы жарықтың жалпы деңгейіне
тексеру жүргізіледі. Жұмыс орындарында жарықтың жетіспеушілігі көру
ағзасының тез шаршауы мен артық күш жұмсауына әкеп соғады, нәтижесінде
жүмыс сапасы мен еңбек өнімділігі төмендейді, жарақат алу жағдайлары
жоғарылайды.
Өндіріс аймағының қалыпты жарықтануы жасанды және табиғи жарықты
қолданумен іске асырылады.
6.4. Желдету жүйесі
Желдетудің негізгі мақсаты бөлмелерде қажетті метерологиялық жағдай
мен ауа тазалығын қамтамасыз ету болып табылады. Желдету бөлмедегі ысыған
немесе ластанған ауаны сыртқа шығару мен оған таза ауаны беру арқылы жүзеге
асады.
Ауаның қозғалу әдісіне байланысты табиғи және механикалық болып
бөлінеді, және екеуі бірге қолданылуы мүмкін.
Бөлмеге ауаны желдетіп беру немесе шығаруына байланысты ағымдық,
шығарымдық немесе ағымды – шығарымдық болып бөлінеді.
Желдету әсер ету аймағына байланысты жалпы ауыстырмалы және
жергілікті болып бөлінеді.
Жалпы ауыстырмалы желдету жүйесі ластанған, ысыған, ылғалданған ауаны
таза ауамен шектік мөлшерге дейін араластыруға негізделген. Желдетудің бұл
жүйесін, зиянды заттар, жылу, ылғал барлығы бөлмелерде бірқалыпты таралатын
кезде көбірек пайдаланады. Мұндай желдету кезінде ауа қалпының қажетті
параметрлерін бөлменің бар көлемінде бір қалыпты ұстауға мүмкіндік
туындайды.
Егер бөлме өте үлкен, ал жұмыс істейтін адамдар аз және көбіне бір
орында болатын жағдайда экономикалық тиімділік жағынан жергілікті желдету
жүйесін қолданған дұрыс.
Егер зиянды заттар шығар жерінде, бөлмеге таралмай тұрып ұсталатын
болса, бөлмедегі ауа ауыстыруды көп қысқартуға мүмкіндік туады. Осы
мақсатта зиянды заттар көзі болып табылатын технологиялық құрылғыларға
арнайы құралдар қою арқылы лас ауаны тартып алады. Мұндай желдету
жергілікті шығарымдық деп аталады. [16]
Жергілікті желдету жалпы ауыстырмалыға қарағанда орнату мен қолдануға
кететін шығынды өте аз керек етеді.
Кенеттен өндірістік бөлмеге зиянды заттар түсетін болса, жұмысты
желдету мен қатар апаттық желдету қойылады.
Желдету жүйесінің тиімділігін арттыру мақсатында жобалау барысында
төмендегідей техникалық және санитарлық – гигиеналық талаптар орындалуы
тиіс:
1.Ағымдық ауаның шамасы La шығарылатын ауаның шамасына тең болуы қажет,
олардың арасындағы айырмашылық минималды болуы тиіс.
2.Ағымдық және шығарымдық жүйелер дұрыс орналасуы тиіс. Таза ауа, зиянды
заттардың шамасы максималды бөлмелерге беріліп, ауа шығаратын құрылғы
зиянды заттардың шамасы максималды болатын орынға орналасуы керек.
3.Желдету жүйесі жұмысшылардың шамадан тыс ыстықтауына немесе
салқындауына соқтырмауы тиіс.
4.Желдету жүйесі шамадан тыс шу тудырмауы тиіс.
5.Желдету жүйесі электр, өрт және жарылыс қауіпсіздігіне сәйкес болып,
құрылымы қарапайым пайдалануға сенімді де тиімді болуы тиіс.
6.5. Шу және тербеліс
Машинамен мен аппараттарды жобалау немесе модернизациялау кезінде
олардың жұмыс істеу уақытында тербеліс пен шуды төмендетуші іс-шаралар
қарастырылуы тиіс.
Шу өзінше каотикалық әртүрлі желі мен дауыс күшін үйлестіруден
пайда болуына байланысты өндірістік шу механикалық (механиз мен
бұйымдарының және тораптарының соққысы ағынның қозғалысын, газ
немесе сұйықтықтың үлкен жылдамдығы) болып бөлінеді.Шу дауыс
дыбыс желісінің тербелуімен сипатталады.
Тербеліс – бұл серпімді дененің белгілі белгілі бір уақыт
аралығында қайталанатын және сүйеніш арқылы құрылыс конструкциясына
тарайтын механикалық қозғалыстың жинтығы.
Тербеліс тездету жылдамдығы, желі және амплитудамен сипатталады. Бұл
параметрлер тербелістің жабдыққа, құрылыс кострукциясына, адамға әсерін
анықтайды.
Тербеліс деңгейі – тербеліс туғызушы жабдық пен механизм, құрал –
сайман жүмыс істеу кезінде СН және Т қарастырылған көлемнен аспауы тиіс.
Шу туғызушы өндірістік жабдық паспортпен өлшенеді, мұнда жабдықтарды
дайындаушы өндірісте өлшенген шу сипаттамалары, жабдық жұмысының режимі
көрсетілген. Шу орнындағы дауыс қысымының деңгейін анықтауға қажетті шу
сипаттамалары болып табылады: дыбыстарға сәулеленуші дыбыс қуатының
деңгейі, ал қажет кезінде бағыт көрсеткіштер, МЕСТ 11870 – 66 машина
шуылдарының сипаттамасы және оларды анықтау әдістеріне сәйкес өлшенген.
Шудың пайда болу көзінің арасында мүмкіндігінше келесідегідей
шаралар қолданылады:
− бұйымның саққылы әрекетін саққысызға ауыстыру, қайтып түсетін
қозғалысты –айналатынға.
− металл бұйымдарды пластмассадан немесе басқа дыбыссыз
материалдарға ауыстыруға немесе металл бұйымдарды дыбыссыз материалдармен
үйлестіру;
− шайқалыс қоздырғыш агрегаттың барлық қозғалушы бұйымның
динамикалық күшін азайтуды, уақыты теңестіруді қарастыру;
− соғысатын бұйымдарды жабысқақ сұйықпен майлауды кең көлемді қолдану
және шуыл шайқалысын шайқалысын туғызатын басқа сұйық майлар;
− кей жағдайда агрегаттың басым шуы болып подшипник шуы болып
табылады, айналу подшипнигін тайғақ подшипнигіне ауыстыру;
− агрегаттың шу түйіндерін бөлектендіргіш былғарыға қосады.
Егер қазіргі жағдайда теникалық шуды оның қайнар көзінен рұқсат
етілген деңгейге дейін төмендету мүмкін болмаған жағдайда, машина
конструкциясына шу тарамау үшін кедергі жабдық қосады, яғни жойып жіберуші
немесе шу жұтушы.
Шудың жоғарғы деңгейі, адам ағзасына жағымсыз әсер етеді. Қарқынды шу
есту аппаратының функциясын төмендетеді, бас миының жүйке клеткаларына әсер
етеді. Нәтижесінде адамда атап айтқанда шуылдақ ауруы дамиды.
Өнеркәсіптің медсанитарлық қызметтің міндеті болып шуылға байланысты
жұмысшылардың ағзасындағы бұзылыстың дамуын ескерту. Қажетті
профилактикалық іс − шара бұл алдын −ала және периодты тексеру, есту
ағзасына жеке қорғаныс құралын қолдану рационалды еңбек режимі мен демалыс
жоғарғы деңгейін шу жерлерде болу уақытын қысқарту.
6.6. Санитарлық тұрмыстық және медициналық қызмет ету
Санитария−эпидемияға қарсы шаралар сантарлық гигиеналық тәжірибие
өткізетін және жинаумен айналысатын денсаулық сақтау саласы.
Жұмысшыларды жұмысқа жіберу алдын, жұмысшылардың денсаулығын
медициналық жұмысшы тексереді, сондай − ақ жоғарғы тыныс жолдары ауыратын
ауруларды.
Өнеркәсіптің барлық жұмысшылары жеке гигиена тәртібін сақтауы керек.
Жеке гигиенаға байланысты санитарлық талап келесідегідей жиынтықталады:
жеке және арнайы киімді тазалықта ұстау, қол, шаш, денені таза ұстау,
тұрмыс пен өндірісте санитарлық режимді сақтау.
Жұмысшылардың цехтағы жұмысқа арнайы киімі болуы тиіс. Киімді
өндірістік зақымнан абай болу үшін инемен, түйрегішпен түймеленбеуі керек.
Әжетхана затары гардеробта тұруы керек. [17]
Жұмыс киімді жұмыстан соң өзімен әкетпеуі тиіс, шешінетін жердегі
жеке шкафқа қалдыру қажет. Шкаф таза тұру тиіс онда тамақ, лас ыдыс аяқ
сақталмауы керек, өйткені бұл шыбын, таракан, тышқандардың көбеюіне себеп
болады. Жұмыс киімді сақтайтын жеке шкафты периодты тазалап, жуып
дезинфекциялау қажет.
Қоғамдық қолдану орындары жақсы санитарлық жағдайда ұсталынуы тиіс.
Олай болмаған жағдайда олар өндірісте патогенді микроағза таратушы қайнар
көзге айналуы мүмкін.
Қоғамдық қолдану орындарына дезинфекция жасалынуы тиіс, онда жаңа
дайындалған дезинфекциялайтын сұйықтың болуы тиіс. Жуыну бөлмелерінде
электр сүлгі болуы қажет.
Тамақтану арнайы цех буфеті, асханада жүргізіледі, өндірістік
цехтарда темекі шегуге тиым салынады. Темекі шегуге арнайы орындар
бөлінеді.
өндірістік санитария бұл жұмысшыға зиянды өндірістік әсердің алдын −
алуға бағытталған санитарлық − техникалық шаралар мен құралдар, гигиеналық,
ұйымдастырушылық жүйе. Жүйелілік және зиянды өндірістік факторлардың ұзақ
әсері осы мамандыққа тән жұмысшыларды ауруға әкеліп соқтырады. Әкімшілік
кәсіптік аурудың пайда болуының алдын алу, санитарлық гигиеналық шарттарын
қамтамассыз ету, өндірістік зақымды ескертуші қазіргі заман қауіпсіздік
техника құралын өндіру тиіс.
6.7. Микроклиматтық жағдай
Өндірістік орынның микроклиматы бұл осы орынның ішкі орта климаты,
мұнда адам ағзасына әсер етуші температура үйлесімі, ылғалдылық және ауа
қозғалысының жылдамдығы, сондай−ақ қоршаған үстінің температурасы
анықталады.
Микроклиматтық жағдайдың жұмысшыларға әсерінен ағзада өмірлік әрекет
айтарлықтай өзгереді, ақырында жұмысшылардың жалпылай ауруының
жоғарылауына, еңбек өнімділігінің төмендеуіне әкеледі.
Әртүрлі микроклиматтық жағдаймен орындалатын жұмыстың түрлі
ауыртпалығы жағдайында ағза функциясының тұрақтылығын терморегулятция
көмегімен қамтамасыз етеді. Ағзаның терморегуляциясы дененің температурасын
белгілі деңгейде ұстайтын физиолгиялық процесс. Адам ағзасының жылы күйдегі
көрсеткіші болып дене температурасы болып табылады.
Төмен температура әсерінің нәтижесінде жасушаның зақымдануы суықтану
деп аталады.
Төменгі температура әсері кезінде жасуша өмірлік процесінің езілуі
болады, бірақ өлуіне әкелмейді. Жасуша температурасы қаншалықты төмен
болса, оның өмірсүрушілік анықтаушы алмасу процесі соншалықты көп езіледі (-
19(С кезінде алмасу процесі толық тоқтайды, ал -10(С кезінде қан айналым
тоқтайды).
Салқындау ссебебі әртүрлі болады, қалыпты жағдайда суықтың ұзақ
әсері, жел, жоғары ылғалдылық, тар және су аяқ киім, қимылдамай тұру, зиян
шегушінің жалпы жағдайының нашарлауы - ауру, әлсіреу, араққа мас болу,
т.с.с. Әсіресе суыққа ұшырайтындар: саусақтар, алақан, құлақ, мұрын, табан.
Көмек көрсету кезінде бастысы суық тиген жерге тез жылуына жол
бермеу, себебі жылы ау жылы заттың денеге тиуі, жылы су жоятындай әсер
етеді. Зиян шегушіні жылы орынға кіргізер алдын үсіп қалған жерді жылу
өткізбейтін таңғышпен қою керек. Таңғыш тек қана терінің бозарған жерін
жауып тұруы тиіс, терінің өзгермеген бетін алмауы керек. Қарсы жағдайда қан
айналымы бұзылмаған дене аумағының жылуы таңғыш астындағы үсіп қалған жерге
тарап бетінің жылуына әкеліп соғады, бұл жасушаның өлуіне себеп болады.
Жылу өткізбейті таңышты қойғаннан кейін үсіп қалған саусақ, аяқ,
қолдың қимылдатпау керек, өйткені олардың соғуы өте нәзік. Бұл үшін мынаны
қолдануға болады, сондай - ақ әйтеуір материал: қатты картон бөліктері,
фанер. Дененің үсіп қалған жеріндегі таңғышты ыстық сезіліп, сезгіштік
қалпына келгенше тұруы керек.
6.8. Өрт қауіпсіздігі
Өртену және жарлыс қауіпті қасиетіне байланысты қолданылатын немесе
өндірілетін затына қарай барлық өндіріс жарылысты, жарылыс - өртті және от
қауіптілігі 6 категорияға бөлінеді: А, Б, В, Г, Д және Е.
Өрт қауіпсіздігі бойынша берілген кірпіш күйдіру цехы В категориясына
жатады. [18]
Өндірісті от қауіптілігі категориясы бойынша болу қауіпсіз еңбек
шартын құруда үлкен роль атқарады, әсіресе жобалау сатысында. Категориясына
байланысты, ғимарат кострукциясына, өртке қарсылығы, жылыту, вентиляция,
эвакуациялық шығыс және басқа қауіпсіздік шараларына, ғимарат пен
құрылыстың отқа төзімділік талабы анықталады. ПУЭ сәйкес өндірістің жарылыс
қауіпті класына байланысты электр жарықтандыру, электр желісі, электр
жабдықтарын пайдалану және қондырғы арнайы талаптары анықталады.
Құрылыс материалдары мен конструкциялар жану деңгейіне байланысты 3
топқа бөлінеді: өртенбейтін материалдар; қиын өртенетін материалдар;
өртенетін материалдар.
Ғимарат пен құрылыстың отқа төзімділік дәрежесі 1 сағаттағы отқа
төзімділік шегі мен өртену тобымен сипаталады. Отқа төзімділігі бойынша
ғимарат пен құрылыс 5 дәрежеге бөлінеді.
Ғимарат пен құрылыстың отқа төзімділігінің талап етілген дәрежесіне
байланысты және ортену тобы мен отқа төзімділіктің минималды шегі, өртену
тобы және ғимарат пен құрылыстың негізгі құрылыс конструкциясының отқа
төзімділігінің минималды шегі кестеге сәйкес қабылданады.
Өрт сөндіру профилактикалық жұмысының негізгі міндеті болып,
өнеркәсіптің өрт қауіпсіздігін қамтамасыз ететін кешенді іс – шаралар
өткізу болып табылады. Бұл тапсырманың шешімі өрттің пайда болу себептерін
жою жолымен шешіледі, сондай – ақ өрт шыққан жағдайда таралу аумағын
шектеу, адамдарды ойдағыдай эвакуациялау жағдайын құру, өртті жоюшы үнемді
құралдар еңгізу. Өнеркәсіпте өрт қауіпсіздігі шараларының орындалу
тәртібінің жауапкершілігі жетекшіге жүктеледі. Өндірістік цехта, қоймада,
құрылыс учаскелерінде, өнеркәсіп бұйрығы бойынша өрт қауіпсіздігіне жауапты
тұлға сайланады.(цех басшысы, қойма меңгерушісі).
Электр тогынан туындайтын өрттің негізгі себептері: қысқа тұйықталу,
электрлі қондырғының жіктелуі, ауыпалы қарсылық және шоқтану.
Қысқа тұйықталудың себебі: ток көзін және кабель маркасын дұрыс
таңдамағаннан, ескіру мен әртүрлі механикалық зақымдануынан болады, әртүрлі
сымның жүктелуі электрлі қондырғының қызуына, изоляцияның диэлектрлі
құрамының төмендеуінен және оның жануына әкеп соғады. Үлкен өтуге
қарсылығы изоляцияның диэлектрлі құрамын бұзады және жануын тудырады. Олар
көбіне өткізгіш сымдарды әртүрлі материалдардан тұрғандықтан және де өзара
нашар байланысқандықтан туындайды. Шоқтану қосқыш, сақтандырғыш сымдарын
ажырату мезетінде туындайды. [18]
Шоқтану шаңы өрт қауіпі бар бөлмелерге үлкен қауіп төндіреді.
Электр тогынан туындайтын өрттің алдын алу үшін электр көздері және
электр құрылғыларды тұтынушыларға техникамен тасымалдау ережесінің
талаптарына және ТБ ережесіне сай келуі қажет.
Әр кәсіпорын мен мекемеде электр жабдықтарды тасымалдауға, электр
жүйелерін және электр қондырғыларын өрт қауіпсіздігін қамтамасыз ететін
жауаптың тағайындалуы қажет. Олардың міндеттеріне кіретіндер:
− Қазіргі заманғы профилактикалық қараулар жүргізу;
− Құрылғыларды таңдау мен қолдану дұрыстығын қадағалау;
− Жұмыс режимінен ауытқуынан сақтандыратын аппаратар жағдайын жүйелі
бақылау;
− Өрт сөндіру құралдарының болуын қадағалу;
− Өрт сөндіру қауіпсіздігін қамтамасыз ету сұрақтары бойынша
инструкциядан өткізудің жүйесін ұйымдастыру.
Барлық қондырғылар өрт қауіпсіз болуы қажет, оларды өртке әкеп
соғатын ауытқулардан қамсыз ету және қорғау қажет.
Электро қыздыру құралдарын қолдану сол мақсат үшін арнайы
жабдықталған орында рұқсат етіледі. Құралдарды зауытың штепсельдік
қосқыштары болғанда ғана қосады.
Электр қондырғылар ережесіне сәйкес электр сымдарының жаңғыш
заттардан және үй төбесінен өткізуіне тиым салынады.
Жарықтандыру электр жүйесідегі жарықтандырғыштың жаңғыш құрылыстарын
жаңғыш материалдармен қоспай құрастыру қажет. Жаңғыш электр құрылғыларын
шаңнан айына екі реттен кем емес тазрту қажет.
Және де өрттің себебі рұқсат етілмеген жерде темекі шеккеннен болады.
Мас күйінде жұмыс орнына келіп қауісіздік техникасының нормаларын
сақтамағаннан да болады.
6.9. Өрт сөндіргіш құралдары.
Бұл- өрт аймағына енгеннен кейін жану процесін тоқтататын зат.
Өрт сөндіру тәжірибесінде қолданылатын негізгі қазіргі заманғы өрт
сөндіру құралдары болып келесідегідей болып табылады: су, құм, көпіршік,
жоғарғы активті заттар, порошоктар, көмірқышқыл,инертті газдар және
басқалар, осылардың негізінде ОП, ОХП және басқалары сияқты типтес өрт
сөндіргіштері құрылған. [18]
Өрт қауіпсіздік шаралары:
- қажетті бірнеше шығу жолдарының болуы;
- цехта құм қорапшаларының болуы;
- өрт жайлы дыбыс беру .
Берілген жұмысшы өндірістік өрт қауіпсіздігі жағынан В дәрежесіне
жатады.
6.10. Жеке тапсырма
Жеке қорғаныс құралдарын өндірістік орындарда жұмыс істейтін
жұмысшылардың денсаулығын қорғау және сақтау үшін , арнайы мемлекеттік
стандартта бекітілген жеке қорғаныс құралдарын қолданады. Өндірістік ортада
қауіпті және зиянды факторларға – ультрадыбыстар , жоғары температурада
жұмыс істейтін қондырғылар , от ұшқындары , қондырғылардың тербелістері ,
электр энергиясы жоғары қондырғылардағы технологиялық процесінің бұзылуы
жатады.
Өндірістегі қызметкерлер мен жұмысшыларды өндірістік бақытсыз
жағдайларға ұшырамас үшін келесі жеке қорғаныс құралдары қолданады.
Өндірістегі ыстық цехтағы жылулық сәулеленуде , қыздырылған
жоғары бетімен контакт жасауда , металл балқымаларынан ұшатын оттықтарда
жұмысшы аяғын қорғауда арнайы былғары етік және қол саусақтарын қорғауда
арнайы қолғаптар қолданады. [17]
Жоғары температурадан қорғану үшін арнайы былғары етігінің
МЕСТ 12.4.032-77 және қолғаптың МЕСТ 12.4.010-75 стандарт талаптарына сай
келу керек.
Арнайы былғары етіктерінің түрлері , тума топтары , өлшемдері
толығырақ және қорғау құрамдары көрсетілген кесте-6 мен сай келу керек.
Кесте – 6.
МЕСТ 12.4.017-76
Тума топтары МЕСТ 11379-75 бойынша қорғану
Етік түрлері бойынша Жалпы саны құрамының шартты
өлшемі белгілері
Тізе бөлігінееркек 240-307 2 Ти; Тп; Тр
келетін
тізіле етік
әйел 817-285 2
Бауы бар еркек 240-307 2 Ти; Тп; Тр
жартылай етік
әйел 217-285 2
Бауы бар еркек 240-307 2
бәтеңгі
әйел 217-285 2 Ти; Тп; Тр
Техникалық талаптары:
1. Етік МЕСТ 15.602-72 стандарт талаптарынасәйкестендіріліп дайындайды.
2. Колодкалы етік дайындау үшін – МЕСТ 3927-75.
3. Етікті дайындау келесі әдістермен жүреді : шегелеу , шегелі – клеймен
, тігісті – клеймен және ыстық желімдендіру-тығындалуымен.
4. 200 , 100 және 50 Дж электр энергия соққысынан қорғану үшін носкилі
етіктер аяқ саусақтарын қорғайды. Дайындау МЕСТ 10998-74 бойынша.
Қолғап механикалық әсерлерді , яғни жууда , оқтықтан , металл
балқыма ұшпаларынан , судан және тұз ерітінділерінен қол саусақтарын
қорғауды.
Қолғаптың сапасын бақылау МЕСТ 4103-2 талабы бойынша
дайындайды.Қолғап материалы қатты матадан , яғни брензтен турімен жасалады.
Тұтынушы қолғап пішініне , өлшеміне өзі тапсырыс бере алады.
Электр энергиясының зақымдануынан , механикалық соққыдан
басты қорғану үшін жұмысшыларға пластмассалы каска МЕСТ 12.4.091-80
стандарты бойынша қолданады.
Касканың техникалық талаптары.
Каска стандарт талаптары және техникалық шарттарымен шығарылуы
тиіс. Су қорғағыш материалдан жасалуы , касканың корпусына металл затымен
соққы бергенде оқтық шықпау керек.Электр қуаттылығы 300 В электр көзінен
пластмассалы каска қорғауы тиіс.
Касканың негізгі өлшемдерімен түрлері келесі кестемен –7 сәйкес келу керек.
Кесте - 7.
Көрсеткіштердің Өлшемдері , мм
аталуы
А Б
1 2 1 2
Корпус биіктігі 145 150 160 165
ребрасыз
Корпус биіктігі 155 160 170 175
ребралы
Корпустың ішкі 80 85 85 90
тереңдігі
Алаң ұзындығы 10 10 52 52
Козырьканың 40 45 - -
ұзындығы
Жұмыс орындағы дыбыс қысымын өлшеу стандарты МЕСТ
12.4.077-79 бойынша анықтайды. Ауа ортасындағы 11.2 кГц – ті ультра дыбысты
өлшейді. Дыбыс қысымының дәрежесі , ДБ третьоктав қатарына сәйкес МЕСТ
12090-8 : 12500 , 16000 , 20000, 25000 , 31500 , 40000 , 63000 Гц – ді
стандарт талаптарына сай болу керек.
Көзді өндірістік қауіпті және зиянды факторларынан қорғауда
МЕСТ 12.4.001-80 стандарт талаптарына сәйкес болу қажет.
Өнеркәсіпте көздің зақымдануы және салдары әртүрлі болады –
индиферентті шаңмен ластануынан және жеңіл әсер етуші соринкадан
айтарлықтай зақымдануға, жекелей немесе толықтай көруден айыруға әкеледі.
Көздің ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
бет
Кіріспе
1. Өндірістік орындардың технологиялық сызбасына
сипаттама
1. . Керамзит блокты өнеркәсібі
1.2. Портландцемент цехы
1.3. Бетон қоспалы узел цехы (БҚУ)
1.4. Ағаш өңдеу цехы (АӨЦ)
1.5. Қазандық
1.6. Кірпіш күйдіру цехы
2. Өндірістен түзілетін газ - шаң тастамалар көздеріне
мінездеме
2.1. Шикізат дайындау және шихталарды құралуы
2.2. Қалыпқа массаны дайындау
2.3. Топырақ шикізатын дайындау немесе пішіндеу
2.4. Кірпіш шикізатын кептіру
2.5. Кірпіш шикізатын қабырғалы керамикада күйдіру
3. Әдеби шолу
3.1. Сумен абсорбциялау әдісі
3.2. Әктілеу әдісі
3.3. Нерекуперационды әдіс
3.4. Натрий негіздегі хемосорбентті абсорбциялау
3.5. Аммиакты әдіс
3.6. Амин ароматымен абсорбциялау
3.7. Өндірісте сұйық фазадағы NO2 , CO2-ні оттегімен
гомогенді қышқылдандыру әдісі
3.8. Газ фазадағы азот оттегісін сумен абсорбциялау әдісі
3.9. Көмір қышқылын мыс – алюминий – хлорид
ерітіндісімен абсорбциялау
3.10. Шығарылатын газдар NO2 , CO2 , SO2 және қалқыма заттарды
залалсыздандыру үшін тазалау қондырғыларын таңдаймыз
4. Газ – шаң тастамаларын тазалау жүйесінің негізгі және
қосымша қондырғыларын (жабдықтарын)таңдау
4.1. Газ тазалау қондырғыларының есебі
4.1.1.Циклон қондырғысыеың есебі
4.1.2.РЖС (РПН) қондырғысындағы технологиялық
газдарды абсорбермен тазалау есебі
5. Қоршаған ортаны қорғау
5.1. Шекті мүмкіндік тастамалар есебі
5.2. Бір көзден шығатын тастамалармен атмосфера
ластануын есептеу
5.3. Газ қалдықтары пештен атмосфераға бір мезгілде шығып
жатқанын анықтаймыз
5.4. Өндірістің қауіпті категориясын анықтаймыз (КОП)
5.5. Санитарлы қорғау зонасын желдің бығытымен анықтаймыз
5.6. Табиғи ресурстарды пайдаланғаны үшін төленетін төлемдер
6. Тіршілік қауіпсіздігі
6.1. Қауіпті және зиянды өндірістік факторлар
6.2. Еңбек жағдайына әсер беретін технологиялық процесстер
мен құрылымдар құрылымдардың механикаландырған
және автоматтандырылған дәрежесіне мінездеме
6.3. Жарықтандыру
6.4. Желдету жүйесі
6.5. Шу және тербеліс
6.6. Санитарлық тұрмыстық және медициналық қызмет ету
6.7. Микроклиматтық жағдай
6.8. Өрт қауіпсіздігі
6.9. Өрт сөндіргіш құралдары
6.10. Жеке тапсырма
6.11. Жарықтандыру есебі
7. Экономикалық бөлім
7.2. Ғимарат құрылысының жоба қаржы бағасының есебі
7.3. Қондырғыға кететін капиталды шығындар және
бөлінген аммортизация
7.4. Газ тазалау бөлімінде еңбек ұйымының жал ақысы
7.5. Технологиялық мақсатқа кететін энергетикалық
шығындар есебі
8. Сәулет – құрылыс бөлімі
8.1. Бастапқы мәліметтер
8.2. Технологиялық процесс
8.3. Көлемді – жоспарлы шешімдер
8.4. Конструктивті шешімдер
8.5. Өртке қарсы шаралар
9. Автоматтандыру бөлімі
9.1. Күйдіру кірпіш цехындағы газды тазалау қондырғыларын
автоматтандыру , техникалық құралдарын таңдау
және негіздеу
10. Бизнес жоспар бөлімі
10.1. Аннотация
10.2. Түйін
10.3. Кәсіпорынның сипаттамасы
10.4. Менеджмент
10.5. Өнімнің сипаттамасы
10.6. Маркетинг жоспары
10.7. Өндірістік жоспар
10.8. Ұйымдастырушылық жоспар
10.9. Қаржылық жоспар
Қолданылған әдебиеттер
Кіріспе.
Қазақстан Республикасының президенті Н.Ә.Назарбаевтың 2006
жылдың 1- наурыз айындағы қазақстан халқына жолдауы.
Халықаралық стандарттарға сәйкес қоршаған ортаны қорғау және
экологиялық қауіпсіздікті қамтамасыз ету.
2006 жылы біздің экологиялық заңнамаларымызды халықаралық озық
актілермен үйлестіруге , жаңа стандарттарға көшуге , мемлекеттік бақылау
жүйесін жетілдіруге бағытталған Экологиялық кодексі қабылдануға тиіс.
Тұтас алғанда , біз 2010 жылы қоғамның тұрлауы дамуының негізгі
экологиялық стандарттарын жасауға тиіспіз. [1]
Өндіріс саласының қатары интенсивті өсумен бірге ауаға
тасталынатын әртүрлі және құрамы күрделі тастамалар саны да тез өсуде.
Сонымен бірге өндірістік өнеркәсіптер ауа бассейн аудандарын ластап жатыр.
Көп тараған қауіпті газ тастамарына шаң,токсикалық және қалқыма
заттар құрайды. Мұндай ластау көзіне құрылыс материалдар өнеркәсіптеріне
байланысты.
Құрылыс материалдардың даму тендециясының бірі өндірістің бірден
өсуі,өнімдердің сапасын жоғарлату, жаңа өнімдерді шығаруды
ұйымдастыру,цементтің-кірпіштің тиімді түрлерін шығару, қазіргі заманның
қуатты қондырғыларын пайдалану болып табылады.Байланыстырғыш материалдар
өндірісі қазіргі заман құрылысының негізгі көздері болып табылады. [21]
Құрылыс материалдар өндірісінде темір бетондар, күйген
кірпіштер,керамзитті блоктар,есік –терезелі блокты құрылыс материалдары
шығарады.Осы Құрылыс материалдарды өндіру барысында қоршаған ортаға,яғни
атмосфераға шаң, газдар және қатты қалдықтар тасталынады.Қоршаған ортаны
неорганикалық шаңдар, цемент шаңдары, ағаш шаңдары,күйелер, күкірт
оксидісі, көміртегі оттегісі,азот оттегісі, аэразоль күйдірулері
бөлінеді.Бұл тастамалар адам өміріне, денсаулығына,өсімдіктерге,яғни
қоршаған ортаға зиян-қауіптерін тигізуде.
Қазақстан республикасының қоршаған ортаны қорғау министрлігі мен
денсаулық сақтау министрліктері Атмосфераны ластайтын тастамалы заттарды
нормалау үшін осы атмосфераны ластайтын заттарға қойылған Шектік Мүмкіндік
Тастамалар (ШМТ,ПДВ) немесе Уақытша Келісімді Тастамалар (УКТ,ВСВ) әр
ластау көздері үшін бекіткен. [6]
Құрылыс материал өндірісі үшін МШТ-дың нормативтік жобасы ,
атмосфераны ластайтын ластау көздерін инвентаризациялау негізде,сәйкесінше
МЕСТ 17.2.3.02-82 Табиғатты қорғау. Атмосфера, Өндірістік өнеркәсіптен
қауіпті заттар тастамаларға қойылған шектік ережелер, Су объектілеріне
және атмосфераны ластайтын заттар тастамаларын нормалауының инструкциясы
немесе құрылымы. [9]
Атмосфераны қауіпті ластаулардан қорғау-бұл негізгі техникалық
мәселермен шешіледі.Ол үшін тастамаларды жою үшін технологиялық мәселерді
модернизациялау керек немесе оларды өндірісте толық қайта өңдеу керек.
Атмосфералық ауаны қорғауды нығайту мақсатында өндірістік және
басқа да тастамаларды тазалау үшін эффективтілігі жоғары қондырғылар енгізу
қажет.
Диплом жобасының мақсаты болып, құрылыс материалдар өндірісінен
шаң,газ тастамаларды тазалау технологиясын және қоршаған ортаға
тастамаларды нормалау.
1. Өндірістік орындардың технологиялық
сызбасына сипаттама.
Құрылыс материал өндірісінде күйген қыштар дайындау кезінде
керамзитті блоктар шығаруда,цемент дайындауда,қазандықты іске қосқанда,
бетон-қоспалы узельді дайындауда, есік-терезе блоктарын шығару немесе ағаш
өңдеу цехтарынан шығатын шаңдар, газдар, күйе шаңдары т.б. атмосфераны
ластайды.Өндірістің бас жоспары 1 - суретте көрсетілген.
1.1. Керамзит блокты өнеркәсібі
Керамзит пен құмды қозғалмалы транспорт көмегімен майдалағыш СМ-
112-ге беріледі.Бұл жерге силосостан шыққан цемент дозатор арқылы түседі.
СМ-112 жүйесінен бөлінген шаңдар диаметрі 0.3м , биіктігі 12м құбырмен
желдеткіш Ц-70 көмегі арқылы ауаға тасталынады. Дайын қоспаларға қалып
жасау бөліміне барады.Одан кейін дайын блоктар булағыш бу бөліміне
беріледі, онда блоктарды кептіру болады. Кептіру үшін парды қазандықтан
беріледі. [3]
1.2. Портландцемент цехы
Порландцемент дегеніміз клинкердің ,гипстің азғантай қоспасымен әк
пен саз қоспасының қайнауына дейінгі және жануынан алынған жұқа
майдаланған өнімді айтады.
Порландцемент құрамы құрылыстың құрамын жақсарту үшін клинкерге
оның құрамына гипс пен активті минералды қоспалар қосады. [2]
Порландцемент өндірісінің процесі өз ретінде технологиялық
операциядан тұрады, оны екі кешенге бөлуге болады.Бірінші кешенге клинкер
өндірісіндегі операциялар жатады. Екінші кешенге гипспен гидравликалық
басқа қоспалармен клинкерді майдалау операциясы жатады , сонымен қатар
клинкерден порландцементті дайындау қарастырылады.
Клинкерді алу – бұл ауыр және энергияны көп қажет ететін процесс.
Ол көптеген капиталды және эксплуатациялық шығындарды қажет етеді.
Клинкерді портландцементті алу негізгі технологиялық
процестерден тұрады:
- жандыру үшін шикізат материалдарын дайындау;
- отын дайындау;
- шикізат материалдарын күйдіру.
Цемент өндірісінің негізгі технологиялық процесінде көп мөлшерде
шаң түзіледі. Шаң түзілу көзі болып пеш агрегаттары, дейірмендер, кірпіштер
және ұсақтау қондырғылары, шикізат қоймалары, цемент, клинкер қоспалары,
шаң материалдарын тастайтын жолдар, темір жол вагонына цементті арту
орындары.Кесте – 1.
Цемент өндірісінің негізгі технологиялық жүйесі көп көлемде шаң
болуымен жүргізіледі. Атмосфераға тасталынатын , бөлінетін газдар мен
аспирациялы ауаны шаңсыздандыру үшін арнайы шаң ұстайтын қондырғылар
қолданылады, олар ауаның ластануы мен өңделетін материалдардың шығындарын
болдырмау жолдарын жасайды.Атмосфераға
13
3
3
Сурет-1. Құрылыс материалдары кәсіпорнының бас жоспар.
1-админисративтік ғимарат ; 2-асхана ; 3-автокөлік жолдары; 4-
автотранспорттық бөлімше; 5-механикалық участкі;6-бетон қоспалы узель; 7-
кірпіш күйдіру цехы; 8-көмір қоймасы; 9-қазандық; 10-цемент
дайындау цехы; 11-керамзитті блок цехы; 12-ағаш өңдеу цехы; 13-темір жол;
14-тұрғын үйлер.
тасталынатын шаңдардың 80 %-ке жуығы айналмалы пештерден бөлінеді, ал
шаңдардың басқа бөлігі- цементті және шикізатты диірмендерден , ұсақтағыш-
кептіргіш қондырғылардан, сонымен қатар шикізат материалдарын , қоспалар ,
клинкерді және цементтің сақталуы барысында бөлінеді.Кесте-1. [2]
Цемент өндірісінің шаңдарына сипаттамалар. Кесте -1.
ТехнологиялӨнім ТемпературТемпературШаң Бөлшек Бұрыш,°Тығыздығы
ық көлеміа, а, концентдисперс ,
қондырғылар °С °С . . кгм 3
м 3кг мгм3 құрамы,
5 мкм
100м 3.8-6.225-385 60-67 10-48 1.7-36 37-45 2670-2820
дейінгі пеш0
ұзындығы
Жылу
алмастырғыш2.5-3.190-380 29-44 16-60 51-75 45-51 2640-2840
циклондыпеш3
Мұздатқыш 1.0-2.90-290 - 5-40 15-17 35-41 3060-3300
9
Сепараторлы 15-35 38-50
диірмен 0.5-0.65-90 30-44 545-860 2750-3180
цементті 7
Сонымен бірге цементті клинкер өндірісінде шаң газдарын
пайдалануға болады.Цемент клинкер өндірісі—энергиялы процесс 1т цемент
шығаруға 180-200 кг отын пайдалынады.Цементке кететін отын мен электр
қуатының үлесі 40-50 % -ке жетеді.
1.3. Бетон қоспалы узел цехы (БҚУ)
Бетон – бұл темір бетон және бетон бұйымдары жиналған өндіріс
үшін, тағы да БҚУ комбинатының басқада шаруашылық қажеттіліктеріне
өндіреді.
Цемент БҚУ – ге автотранспорт (цементовоз) арқылы береді және
силосты цементті сорғызып, оларды бункер цементтіне түседі және одан кейін
порциялы дозатор көмегімен қоймалы бетон-араластырғыш узелге түседі . Онда
инертті-құм, қиыршықтарды және т.б. қоректендіргіш және қозғалмалы
транспорт көмегімен қоймадан бетон-араластырғыш узелге әкеледі, онда оларды
араластыру жүреді. Дайын қоспаны бункерден арту арқылы машинаға беріледі.
Қоспаларды дайындау кезінде цемент шаңдары атмосфераны ластайды. [3]
1.4. Ағаш өңдеу цехы (АӨЦ)
АӨЦ – бұл ағаштан бұйымдар шығару үшін қолданады.Оларға тақтай,
плинтус, терезе және есік қаңқалары және т.с.с.
АӨЦ –ы негізгі үш бөлімнен тұрады:
1. Аралағыш
2. Столяр
3. Погонажді ,қойма.
Ағашты көтерме кранмен аралағышқа береді, оны тақтайлай қылып
аралайды.Ары қарай столярлі және плотникті цехқа береді, ол жерде столяр
бөлімінде ағаш өңдейтін – домалақ аралағыш , фуговальді – строгальді,
фрезернді , шипорезді т.б. 7 станок бар.Әр станокта аспирациялары бар,
ауаны сорып алатын ВДН-60 желдеткішпен қамтамасыз етілген.
Поганажді бөлімінде 6 станокпен ағаш өңдейді – домалақ аралағыш
және строгальді т.б. Әр станокта аспирациясы бар , ауаны желдеткіштер ВДН-
60 соруды қамтамасыз етіледі. Ағашты аралау кезінде шығатын газдарды ЦН-22
циклонында тазалау жүргізіледі. [4]
1.5. Қазандық
Құрылыс материалдар өндірісінде жылулық энергияны тұрмыстық
қажеттіліктер үшін , технологиялық тізбек үшін қазандықты қолданады.
Жағармай көзі – көмір.Екі қазан Е-І9-0.9 Р3 және КТ -50 қазандықтарымен
жабдықталған.
Негізгі қауіпті шығатын компоненті газдарға – күл , күйе
шаңдары ,күкірт оксидісі , көміртек оттегісі , азот оттегісі , аэрозоль
күйдірулерін желдеткіш көмегімен биіктігі 20 м және диаметрі 0.5 м құбыр
арқылы атмосфералық ауаға тасталынады.Атмосфераға тасталынатын зиянды
заттарға сипаттама кесте – 2 көрсетілген. [12]
1.6. Кірпіш күйдіру цехы
Топырақ – бұл қоңыр - сары түсті , оны бульдозермен жәшік
әпергішпен береді. Одан әрі қарай вальцелер СМ – 83 және топырақ
араластырғыш СМК – 125 арқылы транспортер дайын топырақ қоймасына апарады.
Шикізаттың қалыптағы құрамын жоғарлату үшін, оған бентонитті порошок
қосады. Одан соң қоймадан дайын топырақты транспортер арқылы вальцеге және
2 вальді топырақ араластырғыш СМК – 125 өнімділігі 18 м3сағ беріледі.
Одан кейін ылғалданған топырақ (саз) өнімділігі 6-7 мың.данасағ вакуум-
преске СМК – 28А транспортермен береді. Престің бас жағын мундштукпен
бекітілген . Ол тығыздау , престеу және төртбұрыш қалып алу қызметін
атқарады. Брусты кесу өнімділігі 7000 данасағ –ты жартылай автоматпен СМК
– 163 атқарылады.
Кірпіш шикізатын сиымдылығы 240 дана кептіргіш вагоншигімен
тунельді кептіргішке апарады. Онда 1 тәулік бойы кептіріледі. Кептірілген
қыштарды транспорттер арқылы пешке әкеледі және онда қаланады.
Кірпіш шикізатын күйдіру қатты отынмен жанатын домалақ пеште
іске асырылады.Отын ретінде көмірді – камфорк арқылы тастайды. Осыдан
барып қыштар қызады. Садканың тығыздығы 1м3-ке 250-260 дана қыш.Пештен
шығарылатын газдар желдеткіш арқылы атмосфераға лақтырылады.Атмосфераға
тасталынатын газдар құрамына көмір қышқыл газы , азот оттегісі , күкірт
оттегісі , күйелер , күлдер жатады. Олар қорашаған ортаға , адам
денсаулығына қауіп төндіреді. [21]
Атмосфераға тасталынатын зиянды заттар.
Кесте- 2.
Аталуы ШМК м.р. ШМК с.с. Қауіптілік Тастамалар ,
мгм3 мгм3 класы тжыл
Қалқ. заттар 0.5 0.15 3 15.3427
Темір шаңы - 0.04 3 0.1096
Күл 0.15 0.05 2 0.138
Сваро.аэрозоль 0.5 0.15 3 0.0223
MgO2 0.01 0.001 2 0.00108
HF 0.02 0.005 2 0.00012
NO2 0.085 0.04 2 3.5795
SO2 0.5 0.05 3 4.8778
H2SO3 пары 0.3 0.1 2 26.662
Бенза пирен - 1*10-6 1 2.9*10-6
Жанармай пары - 1.2 4 4.3*10-5
CO2 5.0 3.0 4 23.7605
CH 5.0 1.5 4 0.269
Барлығы: 74.722
2. Өндірістен түзілетін газ - шаң тастамалар
көздеріне мінездеме.
Құрылыс материал өндірісі өлшемі 250х120х65 саз кірпішті құрылыс
материалын өндіреді. 2- суретте технологиялық схема сипатталады.
Өндірісте атмосфераны зиянды заттар тастамалар көздері болып келесі
қондырғылармен учаскілерден тұрады:
- көмірді артатын эстакада. Арту эстакада 300м2 алқабын 2175.0 тонна
Қарағандылық көмірді артқанда және сақтағанда қалқыма заттар
бөлінеді;
- жартылай вагоннан көмірді түсіру.Бір мезетте 4 жартылай вагондарды
эстакада түсіруге болады. Жартылай вагоннан түсіру кезінде
атмосфераға қалқыма заттар тасталынады;
- самосвалдарға көмірді артқышпен артады . Артқыш ТО-18 (1 дана)
сиымдылығы 1.25 м3 ковшамен артқанда атмосфераға қалқыма заттар
тасталынады ;
- ұнтақ – майдалағыш. Топырақ материалына компонент ретінде
майдаланған көмірді қосады. Нәтижесінде ұнтақ – майдалағышқа
майдаланған көмірді береді. Мұнда да самосвалға майдаланған көмірді
артқанда атмосфераға қалқыма заттар , көмір шаңы немесе күйе түрінде
тасталынады;
- арту жұмысы кезінде экскаватор Э55-11 және бульдозер Т-170 , краз
машиналардан токсикалық газдар тасталынады. Дизельді іштен жану
двигательтері жұмыс кезінде атмосфераға күйелер , азот оксидісі ,
көміртек оксидісі , көмірсутектері , күкірт оксидісі ,
бензапирендер тасталынады;
- сварка учаскісі (элекрлі - дугалы пісіру, пропан – бутанды кескіш ).
МР – 3 маркалы элекродты қолдану кезінде атмосфераға аэрозоль
пісірмесі , марганец 2- оксидісі ,сутек фторы (НҒ) бөлінеді. Пропан
бутанды кесу кезінде атмосфераға азот оттегісі , көміртек оттегісі
бөлінеді;
- Кірпішті күйдіру үшін домалақ пеш қолданады. Негізгі отын көмір
болып табылады , отын резервісі қарастырылмаған. Пеште көмірді жағу
кезінде атмосфераны күйе – күлдер , азот оксидісі , көміртек
оксидісі , күкірт оттекті ластаушы заттар бөлінеді;
- Сиымдылығы 3 м3 резервуар . Дизельді отынды сақтау кезінде
атмосфераға дизельді отынның пары бөлінеді.Кесте – 3. [3]
-
2.1. Шикізат дайындау және шихталарды құралуы
Жазғы айларда карьерді сумен 12 %-тік ылғалға дейін суландырады.
Бұл кезде экскаватор жұмысы оңайланады және дайын өнімнің сапасы
жақсарады. Суды құбыр арқылы насоспен ені 3-4 м және тереңдігі 0.6 м
дайындалған котловадан береді.Шикізат бір ковшалы экскаватор ЭН55-11
сиымдылығы 0.8 м3 ковшамен алады. Шикізатты автосамосвалдарға арту
қамтамасыз етілген.
Шикізатты краьерден зауытқа дейін Краз автосамосвалымен
тасымалданады Шикізатты жәшік ыдысымен беру арқылы бункерге артады.
Оларды өндіріске қажеттілігін бір қалыпты жеткізеді. Берілетін шикізат
санын жәшік ыдысымен берілетін лентаның қозғалыс жылдамдығын және жоғары
көтерілген шибераны реттеуге болады.
Шикізатты жылдамдығы 60 ммин қозғалып тұрған қиғаш ленталы
тасымалдағышқа түседі . Мұнда ұнтақталған тас көмірін қосады. Ол жану
процесін жоғарлату үшін . Қабылдағыш бункерден көмір ұнтақ – майдалағышқа
түседі , онда түйіршіктерді мм-ге дейін майдалайды. Өлшенген көмірді
сиымдылығы 1м3 бункерге элаватормен береді. Мөлшерленген көмір саны 3.2-
3.5% -і шихта массасын құрайды.
Мөлшерленген топырақ шикізатымен көмір бөлгіш вальціде
майдалайды , бөлшектейді – 3 мм-ден жоғары түйінділерді алып тасталынады.
2.2. Қалыпқа массаны дайындау
Вальцелі майдалағыштан ұнтақталған топырақ шикізатымен оған
қосылған отын ( 2 вальді араластырғыш ) бір түпті пластинка дайындау ,
шикізатті қалыптау үшін 2 вальді араластырғышқа түседі. Одан ары қарай суды
қосумен топырақ шикізатын араластыру кезінде пластинкалы консистенке өтеді
, мұнымен бірге ылғалды абсолютті интервалмен сипатталады ( пластинка
санымен ). Топырақ балшығының қалыпты су құрамы 20-22 % - ті құрайды.
2.3. Топырақ шикізатын қалыптау немесе пішіндеу
Кірпіш – шикізатын пішіндеу үшін ылғал топырақ шикізатымен бірге
жанғыш қоспа массын қолданады. Пластинкалы конситенкде тұрғандарды пішінге
келуі , басқа күштің әсерімен пішінді өзгерту және шашылмай сақталуы керек
.
Ленталы тығыздағыш – қабырғалы керамика өндірісіндегі қиын
механикалық қондырғы болып табылады. Негізгі жұмыс бөлігі шнек - ол
вакуумсіз ленталы тығыздағыш. Олар мундштук және тығыздағыш басы арқылы
пішіндеу массасына өтеді.
Тығыздағыш басының ұзындығы 210 мм-мен цилиндр және мундштук
жалғастырады. Ол винтті шнектің қысу әсерінен шикізат массасы тығындалады
және масса ағын әсерінен домалақ пішіні – тік бұрышты пішінге өзгереді.
Пішін тығынын кесу – автоматпен іске асады , оны синхронизатормен
бірге орналастырады. Кірпіш шикізатын автоматпен кесу үшін рамка енінен
тепе-тең етіп рейкаға орналастырады , олар рольгангумен қозғалады және
күшейткішпен қадамдық тасымалдағышқа беріледі. Соңында көтергіште қатар
қылып жинайды , одан кейін 200 дана шикізатты вагоншикпен кептіргіш
тунельге тасымалдайды. [3]
Атмосфераны ластау көздеріне сипаттама. Кесте – 3.
№ Атмофераны Ластанған Шығаратын Ластайтын Атмосфераға Атмосфераға шығатынЛасай-т
ластайтын заттарды өнім заттардың шығатын ластама ластама заттар саныын
көздер бөлетін атауы аталуы заттардың заттар-
көздерінің температура сы, дың
аталуы °С коды
1 2 3 4 5
SO2 0.5
1
Тыныс жолдарынаЖелдету жүйесі,
зиянды әсері респиратор
Тері
тітіркендіру
әрекеті Жеке қорғаныс
құралдарын
қолдану
NO2 0.085
2
CO2 3
3
Қақыма заттар 0.5
4
Қауіпті жіне газды қауіпті жұмыстары орындау алдында жұмысшы
медициналық тексеруден өтуі қажет және жұмысты жүргізу ережесі туралы нақты
инструкция алуы тиіс. Бұл жағдайдаларды толық білу жарақат алуды
төмендетеді - өте маңызды. Кірпіш күйдірі цехында негізгі жабдықтарға газ
тазалау қондырғылары жатады. Құрал – жабдықтар , қондырғылардың қызмет
көрсету алаңдарының барлығы еден бетінде орналасқан. Өтетін сатылар ,
көпірлер тұрақты етіп жасалған және 1 метрден кем емес қанаттары бар.
Бөлмелерді кесіп өтетін құбыр тізбектірі еден деңгейіне 2 метр биіктікте
жүргізіледі. Бак , жинағыш және басқа резервуарлардың қақпағындағы ауыз
топсалы тегіс қақпақтармен жабылады.
6.2. Еңбек жағдайына әсер беретін технологиялық процесстер мен құрылымдар
құрылымдардың механикаландырған және автоматтандырылған дәрежесіне
мінездеме
Технологиялық процестерді қауіпсіз жүргізіп , қоршаған ортаның
және өндіріс бөлмесінің микроауасының қалыптасуына тигізетін әсерін қысқаша
мәлімде келтіру қажет.
Цехтағы технологиялық процесстерді механикаландырудың жалпы
цехтағы өндірістік процестердің механикаландыру және автоматтандыру
дірежесі бүкіл технологиялық процестерді механикаландырудың жалпы
көрсетпесін санау жолында анықталады : [16]
А═
А – еңбектің механикаландыру дәрежесі ;
Б – механикаландырған адам - сағат еңбектің қосындысы – 16
тең ;
В – адам –сағат қол еңбегінің қосындысы – 8 тең.
А═ = 67%
Цехты қайтадан өңдеу жұмыстары жобасын орындау үшін өңдеу
жұмыстарының алдындағы және кейінгі еңбек шарттардың жасалуын
қарастырылады.
Цехтағы қайтадан жүргізілген өңдеу жұмыстарының нәтижесінде
жақсарған шаралардың еңбек жағдайының көрсеткіші арқылы қарастырылып
отырған шаралардың ауқымдылығы мен қажеттілігі туралы қорытынды
туылады.
6.3. Жарықтандыру
Жарық түсіру жүйесін дұрыс есептеу, өндірістік жарықтың төмендеуін
жөндеу көру ағзасының жұмысына бірқалыпты жағдай жасайды, ағзаның жалпы
еңбек қорлығының жоғарылауында айтарлықтай үлкен роль ойнайды.
Жарықтандыру шарты сандық көне сапалық көрсеткіштермен сипатталады,
оған қатыстылар:
– жарық ағымы;
– жарық төндіру;
– жарық күші;
– жарықтық;
– спектральді құрал;
– үнемі жарық түсіру мен жарықтық.
СНиП 245 – 85 санитарлық нормаға сәйкес барлық ұзақ уақыт адам болатын
өндірістік орындарында табиғи жарық болуы тиіс. Шыны бетінің ластануы жарық
айқындығын төмендетеді, оны тазалауды жергілікті жағдайға байланысты
құрастырылған кесте бойынша жүргізіледі. Жарық көздері жабдықпен, дайын
өніммен немесе т.с.с. жабылып қалмауы тиіс. Табиғи жарықты тәуелсіз
нормаландыру санитарлық нормаға және сапалық тәртіпке сәйкес болуы тиіс.
Электрлік жарық бірнеше жүйе мен түрге бөлінеді. Кейбір орындарды
жарықтандыруды жалпы: жеке немесе жергілікті жарықтан алып қолданады.
Шырақ түрі қоршаған орта шартына, тұрақтылығы мен жарық бөліну талабы
бойынша таңдалады. Шаң бөлінетін және қалыпты орта орындарында ашық
жарқырайтын лампалы шырақ қолданылады. Бұл шырақты дымқыл орындарда да
қолдануға болады, бірақ су ұстағыш материалдан патрон қолдану шарт. Жеке
кіріс өткізгіш арқылы қауіпсіздендіргіш втулкаға, шаңды жарылыс қауіпі жоқ
орындарда қорғалынған немесе шаң өтпейтін шырақ қолданылады.
Өрт қауіпі және жарылыс қауіпі бар орындарда шыраққа талапты
айтарлықтай қиындатады. Жоғары беріктікті шырақ (НОБ –150, НОБ – 300)
қолданылады, ал егер бұзылу пайда болса өз уақытында байқап жояды, бас
инженермен эксплутация процесіндегі жылына бір реттен кем емес бақылау
нүктелеріндегі жарық деңгейі мен орындардағы жарықтың жалпы деңгейіне
тексеру жүргізіледі. Жұмыс орындарында жарықтың жетіспеушілігі көру
ағзасының тез шаршауы мен артық күш жұмсауына әкеп соғады, нәтижесінде
жүмыс сапасы мен еңбек өнімділігі төмендейді, жарақат алу жағдайлары
жоғарылайды.
Өндіріс аймағының қалыпты жарықтануы жасанды және табиғи жарықты
қолданумен іске асырылады.
6.4. Желдету жүйесі
Желдетудің негізгі мақсаты бөлмелерде қажетті метерологиялық жағдай
мен ауа тазалығын қамтамасыз ету болып табылады. Желдету бөлмедегі ысыған
немесе ластанған ауаны сыртқа шығару мен оған таза ауаны беру арқылы жүзеге
асады.
Ауаның қозғалу әдісіне байланысты табиғи және механикалық болып
бөлінеді, және екеуі бірге қолданылуы мүмкін.
Бөлмеге ауаны желдетіп беру немесе шығаруына байланысты ағымдық,
шығарымдық немесе ағымды – шығарымдық болып бөлінеді.
Желдету әсер ету аймағына байланысты жалпы ауыстырмалы және
жергілікті болып бөлінеді.
Жалпы ауыстырмалы желдету жүйесі ластанған, ысыған, ылғалданған ауаны
таза ауамен шектік мөлшерге дейін араластыруға негізделген. Желдетудің бұл
жүйесін, зиянды заттар, жылу, ылғал барлығы бөлмелерде бірқалыпты таралатын
кезде көбірек пайдаланады. Мұндай желдету кезінде ауа қалпының қажетті
параметрлерін бөлменің бар көлемінде бір қалыпты ұстауға мүмкіндік
туындайды.
Егер бөлме өте үлкен, ал жұмыс істейтін адамдар аз және көбіне бір
орында болатын жағдайда экономикалық тиімділік жағынан жергілікті желдету
жүйесін қолданған дұрыс.
Егер зиянды заттар шығар жерінде, бөлмеге таралмай тұрып ұсталатын
болса, бөлмедегі ауа ауыстыруды көп қысқартуға мүмкіндік туады. Осы
мақсатта зиянды заттар көзі болып табылатын технологиялық құрылғыларға
арнайы құралдар қою арқылы лас ауаны тартып алады. Мұндай желдету
жергілікті шығарымдық деп аталады. [16]
Жергілікті желдету жалпы ауыстырмалыға қарағанда орнату мен қолдануға
кететін шығынды өте аз керек етеді.
Кенеттен өндірістік бөлмеге зиянды заттар түсетін болса, жұмысты
желдету мен қатар апаттық желдету қойылады.
Желдету жүйесінің тиімділігін арттыру мақсатында жобалау барысында
төмендегідей техникалық және санитарлық – гигиеналық талаптар орындалуы
тиіс:
1.Ағымдық ауаның шамасы La шығарылатын ауаның шамасына тең болуы қажет,
олардың арасындағы айырмашылық минималды болуы тиіс.
2.Ағымдық және шығарымдық жүйелер дұрыс орналасуы тиіс. Таза ауа, зиянды
заттардың шамасы максималды бөлмелерге беріліп, ауа шығаратын құрылғы
зиянды заттардың шамасы максималды болатын орынға орналасуы керек.
3.Желдету жүйесі жұмысшылардың шамадан тыс ыстықтауына немесе
салқындауына соқтырмауы тиіс.
4.Желдету жүйесі шамадан тыс шу тудырмауы тиіс.
5.Желдету жүйесі электр, өрт және жарылыс қауіпсіздігіне сәйкес болып,
құрылымы қарапайым пайдалануға сенімді де тиімді болуы тиіс.
6.5. Шу және тербеліс
Машинамен мен аппараттарды жобалау немесе модернизациялау кезінде
олардың жұмыс істеу уақытында тербеліс пен шуды төмендетуші іс-шаралар
қарастырылуы тиіс.
Шу өзінше каотикалық әртүрлі желі мен дауыс күшін үйлестіруден
пайда болуына байланысты өндірістік шу механикалық (механиз мен
бұйымдарының және тораптарының соққысы ағынның қозғалысын, газ
немесе сұйықтықтың үлкен жылдамдығы) болып бөлінеді.Шу дауыс
дыбыс желісінің тербелуімен сипатталады.
Тербеліс – бұл серпімді дененің белгілі белгілі бір уақыт
аралығында қайталанатын және сүйеніш арқылы құрылыс конструкциясына
тарайтын механикалық қозғалыстың жинтығы.
Тербеліс тездету жылдамдығы, желі және амплитудамен сипатталады. Бұл
параметрлер тербелістің жабдыққа, құрылыс кострукциясына, адамға әсерін
анықтайды.
Тербеліс деңгейі – тербеліс туғызушы жабдық пен механизм, құрал –
сайман жүмыс істеу кезінде СН және Т қарастырылған көлемнен аспауы тиіс.
Шу туғызушы өндірістік жабдық паспортпен өлшенеді, мұнда жабдықтарды
дайындаушы өндірісте өлшенген шу сипаттамалары, жабдық жұмысының режимі
көрсетілген. Шу орнындағы дауыс қысымының деңгейін анықтауға қажетті шу
сипаттамалары болып табылады: дыбыстарға сәулеленуші дыбыс қуатының
деңгейі, ал қажет кезінде бағыт көрсеткіштер, МЕСТ 11870 – 66 машина
шуылдарының сипаттамасы және оларды анықтау әдістеріне сәйкес өлшенген.
Шудың пайда болу көзінің арасында мүмкіндігінше келесідегідей
шаралар қолданылады:
− бұйымның саққылы әрекетін саққысызға ауыстыру, қайтып түсетін
қозғалысты –айналатынға.
− металл бұйымдарды пластмассадан немесе басқа дыбыссыз
материалдарға ауыстыруға немесе металл бұйымдарды дыбыссыз материалдармен
үйлестіру;
− шайқалыс қоздырғыш агрегаттың барлық қозғалушы бұйымның
динамикалық күшін азайтуды, уақыты теңестіруді қарастыру;
− соғысатын бұйымдарды жабысқақ сұйықпен майлауды кең көлемді қолдану
және шуыл шайқалысын шайқалысын туғызатын басқа сұйық майлар;
− кей жағдайда агрегаттың басым шуы болып подшипник шуы болып
табылады, айналу подшипнигін тайғақ подшипнигіне ауыстыру;
− агрегаттың шу түйіндерін бөлектендіргіш былғарыға қосады.
Егер қазіргі жағдайда теникалық шуды оның қайнар көзінен рұқсат
етілген деңгейге дейін төмендету мүмкін болмаған жағдайда, машина
конструкциясына шу тарамау үшін кедергі жабдық қосады, яғни жойып жіберуші
немесе шу жұтушы.
Шудың жоғарғы деңгейі, адам ағзасына жағымсыз әсер етеді. Қарқынды шу
есту аппаратының функциясын төмендетеді, бас миының жүйке клеткаларына әсер
етеді. Нәтижесінде адамда атап айтқанда шуылдақ ауруы дамиды.
Өнеркәсіптің медсанитарлық қызметтің міндеті болып шуылға байланысты
жұмысшылардың ағзасындағы бұзылыстың дамуын ескерту. Қажетті
профилактикалық іс − шара бұл алдын −ала және периодты тексеру, есту
ағзасына жеке қорғаныс құралын қолдану рационалды еңбек режимі мен демалыс
жоғарғы деңгейін шу жерлерде болу уақытын қысқарту.
6.6. Санитарлық тұрмыстық және медициналық қызмет ету
Санитария−эпидемияға қарсы шаралар сантарлық гигиеналық тәжірибие
өткізетін және жинаумен айналысатын денсаулық сақтау саласы.
Жұмысшыларды жұмысқа жіберу алдын, жұмысшылардың денсаулығын
медициналық жұмысшы тексереді, сондай − ақ жоғарғы тыныс жолдары ауыратын
ауруларды.
Өнеркәсіптің барлық жұмысшылары жеке гигиена тәртібін сақтауы керек.
Жеке гигиенаға байланысты санитарлық талап келесідегідей жиынтықталады:
жеке және арнайы киімді тазалықта ұстау, қол, шаш, денені таза ұстау,
тұрмыс пен өндірісте санитарлық режимді сақтау.
Жұмысшылардың цехтағы жұмысқа арнайы киімі болуы тиіс. Киімді
өндірістік зақымнан абай болу үшін инемен, түйрегішпен түймеленбеуі керек.
Әжетхана затары гардеробта тұруы керек. [17]
Жұмыс киімді жұмыстан соң өзімен әкетпеуі тиіс, шешінетін жердегі
жеке шкафқа қалдыру қажет. Шкаф таза тұру тиіс онда тамақ, лас ыдыс аяқ
сақталмауы керек, өйткені бұл шыбын, таракан, тышқандардың көбеюіне себеп
болады. Жұмыс киімді сақтайтын жеке шкафты периодты тазалап, жуып
дезинфекциялау қажет.
Қоғамдық қолдану орындары жақсы санитарлық жағдайда ұсталынуы тиіс.
Олай болмаған жағдайда олар өндірісте патогенді микроағза таратушы қайнар
көзге айналуы мүмкін.
Қоғамдық қолдану орындарына дезинфекция жасалынуы тиіс, онда жаңа
дайындалған дезинфекциялайтын сұйықтың болуы тиіс. Жуыну бөлмелерінде
электр сүлгі болуы қажет.
Тамақтану арнайы цех буфеті, асханада жүргізіледі, өндірістік
цехтарда темекі шегуге тиым салынады. Темекі шегуге арнайы орындар
бөлінеді.
өндірістік санитария бұл жұмысшыға зиянды өндірістік әсердің алдын −
алуға бағытталған санитарлық − техникалық шаралар мен құралдар, гигиеналық,
ұйымдастырушылық жүйе. Жүйелілік және зиянды өндірістік факторлардың ұзақ
әсері осы мамандыққа тән жұмысшыларды ауруға әкеліп соқтырады. Әкімшілік
кәсіптік аурудың пайда болуының алдын алу, санитарлық гигиеналық шарттарын
қамтамассыз ету, өндірістік зақымды ескертуші қазіргі заман қауіпсіздік
техника құралын өндіру тиіс.
6.7. Микроклиматтық жағдай
Өндірістік орынның микроклиматы бұл осы орынның ішкі орта климаты,
мұнда адам ағзасына әсер етуші температура үйлесімі, ылғалдылық және ауа
қозғалысының жылдамдығы, сондай−ақ қоршаған үстінің температурасы
анықталады.
Микроклиматтық жағдайдың жұмысшыларға әсерінен ағзада өмірлік әрекет
айтарлықтай өзгереді, ақырында жұмысшылардың жалпылай ауруының
жоғарылауына, еңбек өнімділігінің төмендеуіне әкеледі.
Әртүрлі микроклиматтық жағдаймен орындалатын жұмыстың түрлі
ауыртпалығы жағдайында ағза функциясының тұрақтылығын терморегулятция
көмегімен қамтамасыз етеді. Ағзаның терморегуляциясы дененің температурасын
белгілі деңгейде ұстайтын физиолгиялық процесс. Адам ағзасының жылы күйдегі
көрсеткіші болып дене температурасы болып табылады.
Төмен температура әсерінің нәтижесінде жасушаның зақымдануы суықтану
деп аталады.
Төменгі температура әсері кезінде жасуша өмірлік процесінің езілуі
болады, бірақ өлуіне әкелмейді. Жасуша температурасы қаншалықты төмен
болса, оның өмірсүрушілік анықтаушы алмасу процесі соншалықты көп езіледі (-
19(С кезінде алмасу процесі толық тоқтайды, ал -10(С кезінде қан айналым
тоқтайды).
Салқындау ссебебі әртүрлі болады, қалыпты жағдайда суықтың ұзақ
әсері, жел, жоғары ылғалдылық, тар және су аяқ киім, қимылдамай тұру, зиян
шегушінің жалпы жағдайының нашарлауы - ауру, әлсіреу, араққа мас болу,
т.с.с. Әсіресе суыққа ұшырайтындар: саусақтар, алақан, құлақ, мұрын, табан.
Көмек көрсету кезінде бастысы суық тиген жерге тез жылуына жол
бермеу, себебі жылы ау жылы заттың денеге тиуі, жылы су жоятындай әсер
етеді. Зиян шегушіні жылы орынға кіргізер алдын үсіп қалған жерді жылу
өткізбейтін таңғышпен қою керек. Таңғыш тек қана терінің бозарған жерін
жауып тұруы тиіс, терінің өзгермеген бетін алмауы керек. Қарсы жағдайда қан
айналымы бұзылмаған дене аумағының жылуы таңғыш астындағы үсіп қалған жерге
тарап бетінің жылуына әкеліп соғады, бұл жасушаның өлуіне себеп болады.
Жылу өткізбейті таңышты қойғаннан кейін үсіп қалған саусақ, аяқ,
қолдың қимылдатпау керек, өйткені олардың соғуы өте нәзік. Бұл үшін мынаны
қолдануға болады, сондай - ақ әйтеуір материал: қатты картон бөліктері,
фанер. Дененің үсіп қалған жеріндегі таңғышты ыстық сезіліп, сезгіштік
қалпына келгенше тұруы керек.
6.8. Өрт қауіпсіздігі
Өртену және жарлыс қауіпті қасиетіне байланысты қолданылатын немесе
өндірілетін затына қарай барлық өндіріс жарылысты, жарылыс - өртті және от
қауіптілігі 6 категорияға бөлінеді: А, Б, В, Г, Д және Е.
Өрт қауіпсіздігі бойынша берілген кірпіш күйдіру цехы В категориясына
жатады. [18]
Өндірісті от қауіптілігі категориясы бойынша болу қауіпсіз еңбек
шартын құруда үлкен роль атқарады, әсіресе жобалау сатысында. Категориясына
байланысты, ғимарат кострукциясына, өртке қарсылығы, жылыту, вентиляция,
эвакуациялық шығыс және басқа қауіпсіздік шараларына, ғимарат пен
құрылыстың отқа төзімділік талабы анықталады. ПУЭ сәйкес өндірістің жарылыс
қауіпті класына байланысты электр жарықтандыру, электр желісі, электр
жабдықтарын пайдалану және қондырғы арнайы талаптары анықталады.
Құрылыс материалдары мен конструкциялар жану деңгейіне байланысты 3
топқа бөлінеді: өртенбейтін материалдар; қиын өртенетін материалдар;
өртенетін материалдар.
Ғимарат пен құрылыстың отқа төзімділік дәрежесі 1 сағаттағы отқа
төзімділік шегі мен өртену тобымен сипаталады. Отқа төзімділігі бойынша
ғимарат пен құрылыс 5 дәрежеге бөлінеді.
Ғимарат пен құрылыстың отқа төзімділігінің талап етілген дәрежесіне
байланысты және ортену тобы мен отқа төзімділіктің минималды шегі, өртену
тобы және ғимарат пен құрылыстың негізгі құрылыс конструкциясының отқа
төзімділігінің минималды шегі кестеге сәйкес қабылданады.
Өрт сөндіру профилактикалық жұмысының негізгі міндеті болып,
өнеркәсіптің өрт қауіпсіздігін қамтамасыз ететін кешенді іс – шаралар
өткізу болып табылады. Бұл тапсырманың шешімі өрттің пайда болу себептерін
жою жолымен шешіледі, сондай – ақ өрт шыққан жағдайда таралу аумағын
шектеу, адамдарды ойдағыдай эвакуациялау жағдайын құру, өртті жоюшы үнемді
құралдар еңгізу. Өнеркәсіпте өрт қауіпсіздігі шараларының орындалу
тәртібінің жауапкершілігі жетекшіге жүктеледі. Өндірістік цехта, қоймада,
құрылыс учаскелерінде, өнеркәсіп бұйрығы бойынша өрт қауіпсіздігіне жауапты
тұлға сайланады.(цех басшысы, қойма меңгерушісі).
Электр тогынан туындайтын өрттің негізгі себептері: қысқа тұйықталу,
электрлі қондырғының жіктелуі, ауыпалы қарсылық және шоқтану.
Қысқа тұйықталудың себебі: ток көзін және кабель маркасын дұрыс
таңдамағаннан, ескіру мен әртүрлі механикалық зақымдануынан болады, әртүрлі
сымның жүктелуі электрлі қондырғының қызуына, изоляцияның диэлектрлі
құрамының төмендеуінен және оның жануына әкеп соғады. Үлкен өтуге
қарсылығы изоляцияның диэлектрлі құрамын бұзады және жануын тудырады. Олар
көбіне өткізгіш сымдарды әртүрлі материалдардан тұрғандықтан және де өзара
нашар байланысқандықтан туындайды. Шоқтану қосқыш, сақтандырғыш сымдарын
ажырату мезетінде туындайды. [18]
Шоқтану шаңы өрт қауіпі бар бөлмелерге үлкен қауіп төндіреді.
Электр тогынан туындайтын өрттің алдын алу үшін электр көздері және
электр құрылғыларды тұтынушыларға техникамен тасымалдау ережесінің
талаптарына және ТБ ережесіне сай келуі қажет.
Әр кәсіпорын мен мекемеде электр жабдықтарды тасымалдауға, электр
жүйелерін және электр қондырғыларын өрт қауіпсіздігін қамтамасыз ететін
жауаптың тағайындалуы қажет. Олардың міндеттеріне кіретіндер:
− Қазіргі заманғы профилактикалық қараулар жүргізу;
− Құрылғыларды таңдау мен қолдану дұрыстығын қадағалау;
− Жұмыс режимінен ауытқуынан сақтандыратын аппаратар жағдайын жүйелі
бақылау;
− Өрт сөндіру құралдарының болуын қадағалу;
− Өрт сөндіру қауіпсіздігін қамтамасыз ету сұрақтары бойынша
инструкциядан өткізудің жүйесін ұйымдастыру.
Барлық қондырғылар өрт қауіпсіз болуы қажет, оларды өртке әкеп
соғатын ауытқулардан қамсыз ету және қорғау қажет.
Электро қыздыру құралдарын қолдану сол мақсат үшін арнайы
жабдықталған орында рұқсат етіледі. Құралдарды зауытың штепсельдік
қосқыштары болғанда ғана қосады.
Электр қондырғылар ережесіне сәйкес электр сымдарының жаңғыш
заттардан және үй төбесінен өткізуіне тиым салынады.
Жарықтандыру электр жүйесідегі жарықтандырғыштың жаңғыш құрылыстарын
жаңғыш материалдармен қоспай құрастыру қажет. Жаңғыш электр құрылғыларын
шаңнан айына екі реттен кем емес тазрту қажет.
Және де өрттің себебі рұқсат етілмеген жерде темекі шеккеннен болады.
Мас күйінде жұмыс орнына келіп қауісіздік техникасының нормаларын
сақтамағаннан да болады.
6.9. Өрт сөндіргіш құралдары.
Бұл- өрт аймағына енгеннен кейін жану процесін тоқтататын зат.
Өрт сөндіру тәжірибесінде қолданылатын негізгі қазіргі заманғы өрт
сөндіру құралдары болып келесідегідей болып табылады: су, құм, көпіршік,
жоғарғы активті заттар, порошоктар, көмірқышқыл,инертті газдар және
басқалар, осылардың негізінде ОП, ОХП және басқалары сияқты типтес өрт
сөндіргіштері құрылған. [18]
Өрт қауіпсіздік шаралары:
- қажетті бірнеше шығу жолдарының болуы;
- цехта құм қорапшаларының болуы;
- өрт жайлы дыбыс беру .
Берілген жұмысшы өндірістік өрт қауіпсіздігі жағынан В дәрежесіне
жатады.
6.10. Жеке тапсырма
Жеке қорғаныс құралдарын өндірістік орындарда жұмыс істейтін
жұмысшылардың денсаулығын қорғау және сақтау үшін , арнайы мемлекеттік
стандартта бекітілген жеке қорғаныс құралдарын қолданады. Өндірістік ортада
қауіпті және зиянды факторларға – ультрадыбыстар , жоғары температурада
жұмыс істейтін қондырғылар , от ұшқындары , қондырғылардың тербелістері ,
электр энергиясы жоғары қондырғылардағы технологиялық процесінің бұзылуы
жатады.
Өндірістегі қызметкерлер мен жұмысшыларды өндірістік бақытсыз
жағдайларға ұшырамас үшін келесі жеке қорғаныс құралдары қолданады.
Өндірістегі ыстық цехтағы жылулық сәулеленуде , қыздырылған
жоғары бетімен контакт жасауда , металл балқымаларынан ұшатын оттықтарда
жұмысшы аяғын қорғауда арнайы былғары етік және қол саусақтарын қорғауда
арнайы қолғаптар қолданады. [17]
Жоғары температурадан қорғану үшін арнайы былғары етігінің
МЕСТ 12.4.032-77 және қолғаптың МЕСТ 12.4.010-75 стандарт талаптарына сай
келу керек.
Арнайы былғары етіктерінің түрлері , тума топтары , өлшемдері
толығырақ және қорғау құрамдары көрсетілген кесте-6 мен сай келу керек.
Кесте – 6.
МЕСТ 12.4.017-76
Тума топтары МЕСТ 11379-75 бойынша қорғану
Етік түрлері бойынша Жалпы саны құрамының шартты
өлшемі белгілері
Тізе бөлігінееркек 240-307 2 Ти; Тп; Тр
келетін
тізіле етік
әйел 817-285 2
Бауы бар еркек 240-307 2 Ти; Тп; Тр
жартылай етік
әйел 217-285 2
Бауы бар еркек 240-307 2
бәтеңгі
әйел 217-285 2 Ти; Тп; Тр
Техникалық талаптары:
1. Етік МЕСТ 15.602-72 стандарт талаптарынасәйкестендіріліп дайындайды.
2. Колодкалы етік дайындау үшін – МЕСТ 3927-75.
3. Етікті дайындау келесі әдістермен жүреді : шегелеу , шегелі – клеймен
, тігісті – клеймен және ыстық желімдендіру-тығындалуымен.
4. 200 , 100 және 50 Дж электр энергия соққысынан қорғану үшін носкилі
етіктер аяқ саусақтарын қорғайды. Дайындау МЕСТ 10998-74 бойынша.
Қолғап механикалық әсерлерді , яғни жууда , оқтықтан , металл
балқыма ұшпаларынан , судан және тұз ерітінділерінен қол саусақтарын
қорғауды.
Қолғаптың сапасын бақылау МЕСТ 4103-2 талабы бойынша
дайындайды.Қолғап материалы қатты матадан , яғни брензтен турімен жасалады.
Тұтынушы қолғап пішініне , өлшеміне өзі тапсырыс бере алады.
Электр энергиясының зақымдануынан , механикалық соққыдан
басты қорғану үшін жұмысшыларға пластмассалы каска МЕСТ 12.4.091-80
стандарты бойынша қолданады.
Касканың техникалық талаптары.
Каска стандарт талаптары және техникалық шарттарымен шығарылуы
тиіс. Су қорғағыш материалдан жасалуы , касканың корпусына металл затымен
соққы бергенде оқтық шықпау керек.Электр қуаттылығы 300 В электр көзінен
пластмассалы каска қорғауы тиіс.
Касканың негізгі өлшемдерімен түрлері келесі кестемен –7 сәйкес келу керек.
Кесте - 7.
Көрсеткіштердің Өлшемдері , мм
аталуы
А Б
1 2 1 2
Корпус биіктігі 145 150 160 165
ребрасыз
Корпус биіктігі 155 160 170 175
ребралы
Корпустың ішкі 80 85 85 90
тереңдігі
Алаң ұзындығы 10 10 52 52
Козырьканың 40 45 - -
ұзындығы
Жұмыс орындағы дыбыс қысымын өлшеу стандарты МЕСТ
12.4.077-79 бойынша анықтайды. Ауа ортасындағы 11.2 кГц – ті ультра дыбысты
өлшейді. Дыбыс қысымының дәрежесі , ДБ третьоктав қатарына сәйкес МЕСТ
12090-8 : 12500 , 16000 , 20000, 25000 , 31500 , 40000 , 63000 Гц – ді
стандарт талаптарына сай болу керек.
Көзді өндірістік қауіпті және зиянды факторларынан қорғауда
МЕСТ 12.4.001-80 стандарт талаптарына сәйкес болу қажет.
Өнеркәсіпте көздің зақымдануы және салдары әртүрлі болады –
индиферентті шаңмен ластануынан және жеңіл әсер етуші соринкадан
айтарлықтай зақымдануға, жекелей немесе толықтай көруден айыруға әкеледі.
Көздің ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz