ҚР жекешелендіру мәні, кезеңдері және оны жүргізу әдістері жайлы мәлімет

Пән: Экономика
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 7 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасының Білім және Ғылым министірлігі Семей қаласы Шәкәрім атындағы мемілекеттік университеті

СӨЖ

Тақырыбы: ҚР жекешелендіру мәні, кезеңдері және оны жүргізу әдістері

Тобы:АГ-413

Орындаған:Есболова Жанар

Тексерген: Қуантқан Биболат

Семей 2015ж

Жоспар

1. Меншіктің экономикалық және құқықтық мазмұны

2. ҚР жекешелендіру мәні, кезеңдері және оны жүргізу әдістері

Қортынды

Пайдаланған әдебиеттер

Меншіктің экономикалық және құқықтық мазмұны

Менщіктің иемдену түрлері

1. Иемдену - затты өз игілігіне пайдалану.

2. Жатсындыру - меншік объектісін иеліктен шығару.

3. Жекелендіру - әр бір тауар өндіруші мамандығы бойынша белгілі бір тауар өндірісіне жекеленеді.

4. Қоғамдастыру - еңбектің қоғамдық сипатының дамуы.

5. өндірістің материалдық және жеке факторының бірігу тәсілі.

6. Табысты бөлу әдістері. Меншік, заң жағынан алып қарағанда, мүліктік қатынастарға жатады. Құқықтық нормалар мен актілерде материалдық байлық әр түрлі субъектілер арасында қалай иемделінетіні және бөлінетіні анықталады. Экономикалық теорияда жеке меншік құқықтың мынадай түрлерінде даму алады.

1. Иемдену құқығы, яғни игіліктерге міндеттелінген денелік (күш - қуаттылық) бақылау құқығы. Жер, ғимараттар, табиғи ресурстар, өндіріс құрал- жабдықтары, мүлік, жұмыс күші, білім, бағалы қағаздар, ақша, асыл заттар Меншік объектісі Адам, отбасы, әлеуметтік топтар, ұжым, халық, мемлекет, басқару органдары. Меншік субъектісі

2. Пайдалану құқығы, яғни игіліктің пайдалы қасиетін өзі үшін қолдану құқығы.

3. Басқару құқығы яғни игіліктерді қолдануда кім және қалай қамтамасыз етуді шешу құқығы.

4. Табысқа деген құқық, яғни игіліктерді пайдалану нәтижесіне ие болу құқығы.

5. Егемендік құқығы, яғни игіліктерді жатсындыру, өзгерту, тұтыну немесе жойып жіберу құқығы. 6. Қауіпсіздік құқығы, яғни игіліктерді сыртқы ортаның зияндылығынан қорғау құқығы.

7. Игіліктерді мұрагерлікке беру құқығы.

8. Игіліктерді иеленудегі мерзімсіздік құқығы.

9. Сыртқы ортаға зиян келтіретін әдістерді қолдануға тыйым салу құқығы.

10. өндіріп алуға жауапкершілік құқығы, яғни қарыз үшін игіліктерді өндіріп алу құқығы

11. Қалдық сипатты құқық, яғни бұзылған құқықтарды қалпына келтіруді қамтамасыз ететін институттардың әрекет ету құқығы. Адамзат қоғамының даму тарихында меншіктің әр түрлі типтері белгілі. Олардың ең бастылары: жалпы және жеке меншік болып саналады. Осы белгілер бойынша, яғни еңбек бөлінісінің даму деңгейіне байланысты меншік әр түрлі иемдену формаларына бөлінеді:

1. Жеке иемдену формасы.

2. Ұжымдық иемдену формасы.

3. Қоғамдық иемдену формасы. Осы келтірілген меншіктің формалары өз кезегінде бірнеше түрлерге бөлінеді:

өзіндік меншік өз еңбегіне негізделген жалдамалы еңбек

Жалдамалы еңбекке меншік(табыс әкеледі)

(табыс әкелмейді,

негізделген меншік тек

өз тіршілігіне пайдаланады)

Мемлекет иелігінен алу және жекешелендіру: кезеңдері, формалары, әдістері, проблемалары. Нарықты экономиканың қалыптасуы меншік қатынастарын өзгертудің заңды қажеттілігін туындатты. Бұл мемлекет иелігінен алу және жекешелендіру процестері арқылы жүргізілді. Мемлекет иелігінен алу- бұл мемлекеттік кәсіпорындарды тікелей әкімшіл- әміршілдік жүйеден нарықтық жүйеге кӛшіру. Жекешелендіру- жеке және заңды тұлғаларға мемлекеттік меншіктегі объектілерді сату немесе тегін беру. Сонымен қатар, ұлттандыру шаруашылықтың негізгі нысандарын жеке меншіктен мемлекет меншігіне көшірілуі. Денационализация- ұлттандырылған мүліктерді бұрынғы иелеріне қайтаруды білдіреді.

Жекешелендіру мақсаты

мемлекеттік үстемдікті жою

жеке меншік топтарын құру, бәсекелес ортаны құру

шетел инвесторларын тарту

кәсіпорындардың тиімділігін арттыру

ҚР-да мемлекеттік меншік объектілерін мемлекеттен иелігінен алу мен жекелендірудің тӛмендегідей түрлері қолданылады: а) мемлекеттік кәсіпорын мүлігін жалға беру; ә) жалға берілген мемлеметтік кәсіпорын мүлігін сатып алу; б) мемлекеттік меншік объектілерін концессияға беру; в) мемлекеттік кәсіпорынды акционерлік қоғам немесе серіктестік ретінде құру; г) еңбек ұжымы мүшелерінің мемлекеттік кәсіпорын мүлігін сатып алуы; д) мүліктері мемлекеттік меншікке жатпайтын мемлекеттік кәсіпорынның мүлігін заңды тұлға және жеке адамдарға конкурс және аукцион арқылы сату. 3. кесте- Жекешелендірудің тәсілдері.

1. Аукционда конкурс бойынша сату және сатып алу: 1. Аукционда конкурс бойынша сату және сатып алу

2. Кәсіпорынкапиталының үлесінсату (акцияларды):

2. Кәсіпорын

капиталының үлесін

сату (акцияларды)

3. Жалға берілгенкәсіпорынның мүлкінсатып алу.:

3. Жалға берілген

кәсіпорынның мүлкін

сатып алу.

1991ж. бастап ҚР-ның Конституциясында жекеменшікке деген құқық белгіленіп және жекешелендіру мен мемлекет иелігінен алудың алғашқы шаралары қолданыла бастады. Бұл шаралардың негізгі мақсаты: ол мемлекеттік меншіктің басқа формаларға ӛзгеруі мен нарықтық экономикаға Жекешелендіру мақсаты мемлекеттік үстемдікті жою жеке меншік топтарын құру, бәсекелес ортаны құру шетел инвесторларын тарту кәсіпорындардың тиімділігін арттыру 20 кӛшуге жағдайлар жасау болып табылады. Меншікті мемлекет иелігінен алу кәсіпкерліктің дамуына, бәсекенің пайда болуына жағдай жасап, жекеменшік иелер топтарының қалыптасуына бағытталды. Қазақстан Республикасында жекешелендіру мен мемлекет иелігінен алу процесі «Жекешелендіру және мемлекет иелігінен алудың Ұлттық бағдарламасына» сәйкес жекешелендіру үш негізгі бағытта жүргізілді.

1. Кіші жекешелендіру - еңбеккерлердің саны 200 адамға дейін.

2. Жаппай жекешелендіру - орташа және ірі кәсіпорындар (200-500 адам) және халыққа жекешелендіру купондарының бӛлінуіне негізделді.

3. Жеке жобалық жекешелендіру - ірі кәсіпорындар мен мемлекеттің ерекше маңызды кәсіпорындары. Қазақстан республикасындағы жекешелендіру мен мемлекет иелігінен алу процесін 4 кезеңге бөлуге болады:

1. 1991-1992 ж. ж. - мемлекет меншігінің реформасы кең көлемде нарықтық экономикаға көшуге жағдай жасау үшін жүргізілді. Бұл кезде мемлекеттік меншікті мемлекет иелігінен алу жекешелендіру жүзеге асырыла бастады. Негізгі мақсат өндірістік қатынастардың жаңа түрін қалыптастыру, меншік иелерінің жаңа тобын құру. Мемлекеттік меншікті азаматтарға бағалы қағаз түрінде мүлкін бөліп беруді көздеді. Бұл кезде ашық аукциондар мен конкурстар арқылы шағын, орта кәсіпорындар жекешелендірді. жеке жобалар бойынша 5 өнеркәсіп орындары ақшаға, ал 1700 зауыттар мен фабрикалар инвестициялық купондарға сатылды, 44 ірі кәсіпорындар сенімді басқаруға тапсырылды, оның ішінде 12-сі шетел инвесторларына берілді.

2. 1993-1995 ж. ж. - мемлекет иелігіндегі мүлікті халыққа қайтару арқылы нарыққа көшу жағдайын жасауы. Бұл кезеңде шағын және жаппай жекешелендіру жүргізілді. Мұндағы негізгі мақсат нарықтық экономикаға өту жағдайын қалыптастыру, мемлекет иелігінен алу барысында әлеуметтік әділеттілікті сақтауға, жекешелендірудің тәртіппен, мемлекеттің бақылаумен жузеге асуын қамтамасыз ету. Жекешелендірудің әртүрлі бағыт бөлімінде халықтың меншік деген құқығы инвестиция тарту, оның ішінде шетелдік инвестицияларды мүмкіндігі жүзеге асуына жағдай жасалды.

3. 1996-1998 ж. ж. экономикадағы жеке сектордың басымдылығымен қатар мемлекеттің халыққа мүлікті қайтаруының аяқталуы. Бұл кезеңде басты мақсат жекешелендіру саясатын аяқтау, экономикадағы жеке меншік үлесін арттыруы және тұрақтандыру, осыған байланысты жаппай жекешелендірумен бірге жекелеген жобалар бойынша жекешелендіру жүргізілді.

4 . 1999-2000 ж. ж. - мемлекеттік меншікті басқару мен жекешелендіру заңдылық негізін жетілдіру және басқарудың тиімділігін көтеру. Мемлекеттік үлеске қатысы бар кәсіпорындар белгіленді. Қазақстан Республикасында мемлекет иелігінен алу мен жекешелендірудің негізгі мақсаты мынада: шаруашылық субъектілерінің тиімді түрі ретінде жеке меншік топтарын қалыптастыру; бәсекелестік ортаны қалыптастыру арқылы, өндірісті монополиясыздандыруды қамтамасыз ету; шағын және орта бизнесты дамыту; жеке бизнес басымырақ ұйымдық шаруашылық құрылымды қалыптастыру; бағалы қағаздар нарығының субъектісі ретінде инвестициялық құрылым жүйесін дамыту және нығайту.

Қазіргі таңда еліміздің экономикасы әлеуметтік-экономикалық модернизация мен дамуының алғашқы сатысында. Елбасымыз Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев 2007 жылы 28 ақпанда қабылдаған «Жаңа Әлемдегі -Жаңа Қазақстан» атты Қазақстан халқына жолдауында айтып өтті: «Үлкен жауапкершілікпен айтуға болады: еліміз ауыспалы кезеңіді сәтті аяқтап, өзінің дамуының жаңа кезеңіне нық басып келеді. Әрине, бұл оңай бастама емес, оны жүзеге асыру үшін экономикада біртұтас жүйені қалыптастырып, жаңа білімді дүниежүзілік рынокта бәсекеге қабілетті бола алатындай инновациялық техника мен технологияға, тауарлар мен қызметтерге, мекемелерді басқарудың формалары мен әдістеріне бұру қажет. Жәнебәсекелестік күресте маңызды роль атқаратын «Жеке меншік институты және контрактілік қатынастарды дамыту» болатын. Айта кетсек, «Жеке меншік институты мен контрактілік қатынастарды жан-жақты нығайтып, жекешелендіру жүмысын жалғастыру және барлық деңгейде жеке меншік институты мен контрактілік қатынастарға құрмет сезімін тәрбиелеу. Ол бір мезгілде адамның құқықтары мен бостандықтарының кепілдіктері үшін негіз қалау. Мемлекет пен жеке меншік серіктестігінің ережесін айқын анықтайтын контрактілік қатынастарды жетілдіруге қажетті тиісті шаралар қолдануға тиіс»

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.