Негізгі тыныс алу шулары. Амфорикалық тыныс алу жайлы

1.Тыныс алу жүйесіне түсінік
2. Жануарлардың көкірек қуысын тыңдау тәсілдері
3. Үрмелі тыныс алу
4. Бронхиальда тыныс алу
5.Амфорикалық тыныс алу

Жалпы , негізгі тыныс алу шуларын қарастырмастан бұрын , тыныс алудың анықтамасы мен негізгі қызметін қарастыра кеткеніміз жөн болар.
Тыныс алу жүйесі - ағза мен сыртқы ортаның газ алмасу процесін қамтамасыз ететін тыныс алу жолдарының жиынтығы.
Дем алғанда ағза мен сыртқы орта газдармен алмасады, ішке оттегі кіріп, сыртқа көмірқышқыл газы айдалып тұрады. Бұл процесс кеуде қуысында орналасқан өкпенің альвеоларында (лат. - ойма қуыс, науа) жүреді. Тыныс алу кезінде өкпені атмосфермалық ауамен және одан газбен қаныққан ауаны тасымалдау тыныс алу жолдары арқылы жасалады. Дем алу және дем шығару қан айналым жүйесі арқылы ағзаның барлық мүшелеріне әсер етеді. Ересек мал қалыпты күйінде дем алғанда өкпеге 300-500 мл ауа кіреді және бір минутта 16-18 тыныс алу қозғалыстарын жасап, өкпесінен 6-7 литр ауа өткізеді. Ауаның мөлшері адамның салмағына және бойына байланысты, бойы ұзын және салмақты болса, соғұрлым көп ауа өтеді.Тыныс алу жүйесінің мүшелері қызметтеріне қарай екіге бөлінеді:
- ауаны сыртқы ортадан ішке және іштен сыртқа қарай қозғайтын тыныс алу жолдары - мұрын қуысы, көмей, кеңірдек және бронхылар.
- түскен газдарды алмастыру процессін жүргізетін мүше - өкпе;
Бұл мүшелер орналасулары бойынша жоғарғы және төменгі тыныс алу жолдарына болып бөлінеді:
жоғарғы тыныс алу жолдары - мұрын қуысы, жұтқыншақ, ауыз қуысы;
төменгі тыныс алу жолдары - көмей, кеңірдек, бронхы.
Көкірек қуысын тыңдау тәсілі – малдың түріне , күдіктенген құбылыстың сипатына және басқа да заттарға байланысты болады . Ірі қара малда әдетте тікелей тыңдау тәсілі қолданылады , тек бір кішігірім аумақтағы дыбысты немесе өте нашар естілетін дыбысты есту үшін фонендоскоп және стетоскоп қолданылады . Күйіс қайыратын малда жауырын алды аумақты тыңдайды . Әр нүкте де 2-3 тыныс фазасын тыңдайды . Егер тыныс шуылы әлсіз болса , онда оны күшейту үшін малды әрі-бері жүргізеді , оның танау тесігін 20-30 секундқа жауып тұрады немесе қолдан жөтелу тудырады .

1.”Жануарлар ауруларының клиникалық диагностикасы”, М.А.Молдағұлова , А.Н.Ермаханова , Ө.К.Есқожаев, А.З.Дюсембаев, А.Т.Қамбарбеков, А.И.Көлдеев, Б.Д.Айтжанов, Ж.І.Қазиев, С.Т.Сиябеков, Алматы .2014
2.Краткая медицинская энциклопедия, 1-том. Москва – 1990
3.Жолымбетов Ө.Ш., Құлназаров А.К., Спорт терминдерінің түсіндірме сөздігі. – Алматы, Қазақша-орысша,
4. Вернер, Дэвид. Халыққа медициналық жәрдем көрсету жөніндегі (Анықтамалық). Қазақ тіліне аударғандар: Айымбетов М, Бермаханов А.—Алматы: "Демалыс", "Қазақстан", 1994— 506 бет.