Ежелгі Мысырдың, халқы, тілі, діні, салт-дәстүрі

Пән: Жалпы тарих
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 4 бет
Таңдаулыға:

Ежелгі Мысырдың, халқы, тілі, діні, салт-дәстүрі.

Халқы. Халқының саны шамамен 63 миллион адам. Мысыр халқының 43% қалаларда тұрады. Каирде шамамен 18 миллион адам тұрады. Мемлекеттің 99% арабтар құрайды. Алайда мысырлықтар антропологиясы 3 топтан құрылады: семитохамиттер (мысырлықтар) - 90%, бедуиндер, нубийлықтар. Мысырдың халық тығыздығы шамамен 1 шаршы шақырымға 58 адамнан, бірақ негізінен Дельта және Ніл аңғарларында халық тығыз орналасқан (1 шаршы шақырымға 1663 адамнан) /12/.

Діні. Халықтың 90% ислам дінін уағыздайтын (негізінен суниттер), қалған 10% христиан дінін уағыздайтындар. Бұлар коптік, гректік провославиелік шіркеулер, католиктік шіркеулер /13/.

Тілі. Тілі Мысырдың мемлекеттік діні - семиттік хамиттік тіл тобына жататын - араб тілі. Каирде, Жоғарғы және Төменгі Мысырда өзіндік диалектілері бар. Ағылшын, француз және бербердік тілдер кең таралған /7/.

Ақшасы. Ақша бірлігі - Мысырлық фунт. Фунт 100 пиастрлерге бөлінеді. Жергілікті ақша келесі түрде кездеседі: Мысырлық фунт банкноттары: 100, 20, 10, 5, 1; пиастр банкноттары: 50, 25; тиындар: 20, 10, 5. американдық долларды шамамен 3, 5 Мысырлық фунтқа айырбастайды /7/.

Салт-дәстүрлері. Мысырлықтардың өмір ағысына мұсылман діні үлкен әсер етеді. Мысалыға, күніне бес рет муэдзин адамдарды намазға шақырады. Ал рамадан айында түн күнге айналады. Мұсылмандар күнімен ораза ұстап, оразасын күн батқаннан кейін ғана ашады. Бұл уақытта қоғамдық өмір тоқтап қалады деуге болады. Мемлекеттік мекемелер тек 10. 00 ден 14. 00 ге дейін ғана жұмыс жасайды.

Мысырлықтардың ұлттық киімдерінің ерекшеліктері адам назарын тыс қалдырмайды. Бұл тек ауылдық жерде емес, сонымен қатар қалада да үлкен көрініс тапқан. Мысырлықтар кең пішілген көйлектерді киеді, қарапайым адамдар көбіне ақ түстісін, ал әйелдар керісінше, қара түсті киімдер киеді. Әйелдер шашты жауып жүретін, паранджаның бір түрін - хиджаб және ұзын және кең - галабея көйлегін киеді.

Мысыр қалалары. Хургада, Шарм эль Шейх, Макади Бэй, Сафага, Эль Гуна, Эль Кузейр, Марса Алам, Таба, Нувейба т. б /4/.

Ежелгі Мысырдың діні

Ежелгі Мысырдың діні - бұл өте қызықты және көп түрлі құбылыс. Бұлар фетишизм және тотемизм, политеизм және монотеистік ойлар, теогония және космогония, көптүрлі мифтер, қабір өмірі туралы түрлі тұжырымдар, бүл діннің этикамен, ғылым және өнермен өзара қарым-қатынас мәселелері, перғауынды құдайға теңеу және т. б.

Құдайлар Ежелгі Мысырлықтар үшін қалалардың, номдардың, басқарушылардың, өзіндік культтің, тәртіп пен заңдардың ғана жаратушысы емес, сонымен қатар қолөнерді және өнерді, жазу мен санауды, ғылым мен магияны тудырушысы ретінде есептеледі. Иероглифтік жазу «құдай сөзі» ретінде түсінік қалыптасқан және де мұнда үлкен орын Тот құдайына берілген. Ол жазудың жаратушысы, әдебиет пен жазушылардың қамқоршысы болған.

Патшаларының құдайдың құдыретті күшіне Мысырдағы халықтың қаншалықты сенетндігі пирамидалардан байқауға болады.

Мысырда ежелде дін болмаған. Әрбір номда және қалада жеке құдайлар пантеоны болған. Бірақ құдайлардың Ұлы пантеонын әр түрінде барлық жерлерде құрметтеген. Эннеада - негізгі 9 құдай, біздерге ежелден белгілі космогондық жүйе. Атум барлық тірі жанның бастапқы және мәңгі бірлігінің билеушісі ретнде есептеледі. Гелиопольдік аңыз бойынша, Атум өзін-өзі жаратқан және ол бастапқы хаостан - Нуннан пайда болған. Атуммен қоса алғашқы тау пайда болды. Өзін-өзі ұрықтандырып, ауызынан егіз-құдайларды - ауа - Шуды және су - Тефнутты туған. Атумның қолдары бұл - Хатор (аспан) әйел-құдайы. Атумның екіжақты тәжі ― Жоғарғы және Төменгі Мысырлықтарға билігінің белгісі.

Перғауын Мысырлықтар үшін Күн құдайының баласы ретінде, сонымен қатар мемлекеттің берекесі және өркендеуі символы ретінде саналған. Соған байланысты ол, мысалыға, жерге егін егетін кезде алғашқы болып соқа салған. Бұнысымен ол Ніл аңғарына, қамқоршшысы құдайлары атынан жерге «қуат» берген.

Мысырлық мемлекеттің орталықтандыруының күшейюі, сол уақытта орталық чиновник қызметін қоса жергілікті бір құдайға қызметші болып істейтін абыздың билігінің күшейюіне әкелді.

Перғауындарға - жаңа құдайларға, үлкен мөлшерде құрбандық шалынып, олардың құрметтеріне керемет храмдар салынған. Культ және ритуалға көптеген қаражаттар жұмсалынды. Оған мысал, бұл ― құдайға теңестірілген билеушілерді жерлеу үшін салынған алып пирамидалар.

Ежелгі Мысырлықтардың анимистік сенімдері бойынша, өлімнен кейін адамның жанының әрекеті түрліше болған. «Ба» (адам басымен бейнеленетін құс) - аспанға күнге қарай ұшып кетеді, «ка» адам денесінде қалады, сонымен қоса, дененің жақсы сақталғандығына қабір өміріндегі жанның жағдайы және қайта туылу тікелей байланыстырылатын. Дәл осы себептен перғауын дененсін мұқият бальзамдап, «ка» үшін барлық жағдайларды жасаған. Қауіпсіздікті сақтау үшін денені сенім және даңқтың символы ретінде есептелетін алып пирамида тереңдігіне жасырған.

Мысырлық құдайлардың көптеген зооморфтық жақтары болған. Гор сұңқар басымен, Себек - қолтырауын, Бастет - мысық басымен бейнеленген. Көптеген жануарлар киелі деп есептелінген: өгіз, қолтырауын, мысық, жылан, ибис және т. б.

Оған мысал ретінде Мемфисте табынатын киелі өгіз - Апис культі. Өгізді киелі деп есептеу үшін оған тән бірнеше қасиет болуы керек. Апистің өлімінен кейін абыздар ұзақ аштықтан кейін жаңа Аписті іздестіруді бастайды. Оның маңдайында ақ үшбұрыш, мойнында сұңқарға ұқсайтын және жанында айға ұқсайтын таңбалары болуы керек. Мемфисте Апис храм алдындағы қорада өмір сүреді және де сонда оған табынушылардан құрбандықтарын қабылдайды. ХІХ династияның басқару уақытына дейін әр өгіздің өзінің қабірі болатын. Кейін Рамсес ІІ олардың барлығы ортақ некропольде - Серапеумде жерлеуге бұйрық береді.

Саккарада киелі құстар - ибистер некрополі бар. Жер өңдеушілерге көрсететін көмегі үшін ежелгі Мысырлықтар оларды да киелі деп санаған.

Фивта қолтырауын культі болған. Ол қолға үйретіліп, сырғалар мен сақиналармен әшекейлендіріліп, барлықтарынан құрбандық қабылдайтын болған. Бірақ, Геродоттың айтуы бойынша, Мысырдың барлық қалаларнда қолтырауынды киелі жануар деп есептемеген. Бұған мысал ретінде Элефантин қаласы. Мұнда қолтырауын етін тіпті тағам ретінде қолданған.

Мысырлық дінде мысықтарды аса құрметтеген. Мысық - Бастет құдай-әйел құрметіне жылы күн шуағының белгісі болған. Оның культі әсіресе Төмеңгі Мысырда дамыған. Бубаст (қазіргі уақытта Зигазиг қаласы) қаласында Бастетке арналған храм бар. Мысықтың киелі болғандығы соншалықты, оның абайсыздан өлімі адамды өлім жазасына кесуге дейін апарады. Бени-Хасанда бальзамданған мысықтардың көптеген мумиялары табылған.

Амон - Фив қаласынық қамқоршысы, ауаның және егіннің құдайы, әлемді жаратушы; адам басымен, кейде өгіз немесе қошқар басымен, екі тісті тәжімен және қолында ұзын скипетрмен бейнеленген.

Анубис - шибөрі немесе жабайы ит бейнесіндегі құдай (кейде шибөрі немесе ит басты адам), өлілердің қамқоршысы.

Апис - күнді дискі бар, өгіз бейнесіндегі құнарлылықтың құдайы. Кебір кезеңдерде Апис Оссиристің жанының бейнесі ретінде есептелген.

Атон - күн құдайы, сәулелері ашылған алақандармен аяқталатын күн дискі түрінде бейнеленген.

Бастет - махаббаттың, бақыттың, мейрамдардың әйел-құдайы; Мысықтың немесе арыстан басты, қолына себет ұстаған әйел ретінде бейнеленген. Кейде үлкен отырған мысық бейнесінде жасалынған.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.