Меркантелизм кезеңдерінің ерекшеліктері жайлы ақпарат

Меркантилизм
Меркантилистік ілімнің ерекшелігі
Пайдаланған әдебиеттер

Меркантилизм деген сөздің түбірі латын, ағылшын, француз және италиян тілдерінде – сауда, саудагер деген ұғымды білдіреді. Бірақ бұл анықтама меркантилизм ілімінің мәні мен мазмұны толық жеткізе алмайды әрине. Меркантилизмді 16-18 ғасырларды Батыс Европа елдерінде басымдылық алған ең алғашқы ғылыми экономикалық көзқарас жүйесі ретінде анықтауға болады. Карл Маркс 16-18 ғғ. Батыс Европа елдері үшін «капиталды алғашқы қор жинау» кезеңі болды деп анықтаған. 16-18 ғғ Батыс Европа елдері Америка мен Азияға жеткізетін әлемдік теңіз- мұхит су жолдарын анықтап-игеру нәтижесінде халықаралық сауда және алтын-ақша қоры шоғырланған әлем орталығына айналғаны белгілі. Меркантилистер байлықты алтын және күміс ақша деп білген, ұлттық және мемлекеттің байлығын алтын- күміс ақша қорымен өлшеген. олар байлықтың көзі сыртқы сауда деп білген. Экспорттан алтын ақша қоры өседі, импорттан алтын, күміс ақша қоры кемиді. Осыған байланысты меркантилистер өздерінің концепсиясында протекционистік сыртқы сауда саясатын қолданған. меркантилистердің концепциясы бойынша, сыртқы сауда – байлықтың көзі, сондықтан мемлекеттің араласуымен белсенді сауда балансын қалыптастыру – байлықты арттырудың негізгі әдісі және жолы. Сонымен, меркантелистер абсолюттік монархияны толық қолданған және өз ісінде пайдаланып отырған. Сонымен, меркантилистер экономикада нарық теориясын насихаттаған болса, ал саясат саласынд, осы нарықтың дамуына негізгі кедергі болатын, абсолютті монархия билігін қолдаған. осы меркантилистерге, олардың ой-санасы мен экономикалық көзқарастарына байланысты, жоғарыда келтірілген жағдайларды ескере отырып бірнеше қорытынды жасауға болатын сияқты. Біріншіден, Батыс Европада 16-18 ғғ. өте ірі сауда-қаржы капиталистері мен абсолюттік монархия билігінің өзара тиімді экономикалық – саяси одағы қалыптасқан. Екіншіден, меркантилистік ілім, алдымен, жалпы нарық теориясы емес, тек қана осы өте ірі сауда- қаржы өкілдері мен абсолюттік монархия мемлекетінің экономикалық идеологиясы деп түсінген дұрыс сияқты. Үшіншіден бұл экономикалық- идеология және одан туындаған сыртқы және ішкі экономикалық саясат Батыс Европа елдерінде капиталдың қарқынды шоғырлануы және капиталистік тауар- ақша қатынастарының тез дамуын қамтамасыз еткен.

1. Қазақ энциклопедиясы
2. Қаржы-экономика сөздігі. — Алматы: ҚР Білім және ғылым министрлігінің Экономика институты, «Зияткер» ЖШС, 2007