Бала тәрбиесіндегі халықтық ұстанымдар( бесік )

Әр халықтың өзіндік ерекшелігіне ,салт-дәстүрлеріне байланысты бала тәрбиесінде бесіктің алатын орны маңызды.«Төрінде бесік тұрса, төре де басын иеді», дейді қазақ.
Бесік атауының шығуы қазақ сөзінде без, безек, безілдеу, безу, безеу, безгілдек, безбен т. б. толып жатқан төл сөздермен байланысты. Осы аталған сөздердің барлығының түбірі - без. Бұл сөздердің барлығы қозғалу, ырғалу, шайқалу, тербелу деген ұғымға сиып тұрғандықтан, ”бесік“ әу бастан ”безек“ немесе ”безік“ болып, бертін ”з“ дыбысы қатаң ”с“ дыбысына ауысып, ”бесік“ болып қалыптасса керек. Бұл біздің бірінші жорамалымыз. Екінші ойымыз: бесіктің жасалу жолына қарай, оны құрайтын негізгі бес ағашқа байланысты ”бес уық“ сөзінің туындауы мүмкін деген тұжырым жасауға болады. Олай дейтініміз, қазақ халқы негізінде екі түрін тұтынған. Оның ертерек пайда болған түрі ”аспалы бесік“ деп аталады. Аспалы бесіктің жасалу жолдары өте қарапайым. Оны әзірлеу үшін бес тал, жуандығы біркелкі, жұмыр талдар болса болғаны. Ондай бесікті көшіп-қону кезінде уықтап құрап жасай салу әбден мүмкін жәй. Кейін келе бес уық - бесық - бесік болып қалыптасып кеткен тәрізді”. Жалпы ”бесік“ атауының шығуы әлі де болса терең зерттеуді қажет ететіні даусыз
Қазақ ұлттық этнология саласына тән - қазақ халқының салт-дәстүрі болып табылады. Бесік - қазақ қауымы үшін аса қастерлі, қасиетті мүлік. Оны адами өмірдің бастапқы ұясы деп біледі. Бесік - көшпелі ғұмыр кешкен бабаларымыздан қалған қасиетті мұра. Қазақта ”есік көргенді алма, бесік көргенді ал”, ”бесік көрмеген ессіз болып есікке енеді”, ”есік арқалағаннан бесік арқалаған артық”, ”төрінде бесік тұрса, төре де бас иеді“ деген ұлағатты сөздер содан. Көшпелі тұрмысқа бейімділігі сонша, бесікті анасы атқа мінгенде алдына өңгеріп алып жүре береді. Жол қанша ұзақ болса да бала қиналмайды, бейқам ұйқысы бұзылмайды. Тау-тастан асып, жауын-шашынға ұрынса да, нұқсан келмейді. Ұзақ жол үстінде де еш жері былғанбайды. Осындай тазалыққа баланың өне бойы дағдыланады.
Бесіктің жасалуы мен басқа да жабдықтарына тоқталсақ: Қазақ бесігі талдан, қайыңнан иілсе, бұрышы имек болып, ал қарағайдан жасалса, тік бұрышты болып келеді. Иіп әуелі бесік қазақ бесігінің негізгі түрі. Ең әуелі бесіктің екі басын тұтас қайыңнан, талдан иіп не төрт бөлек қарағайдан қиыстырып доға тәрізденіп жасайды да, оның алрақтарының ортасынан бір шабақ салып, шабақтар үстіне тақтай төсеп, оның түбек орнататын жерін дөңгеленіп ояды. Бесіктің доға тәрізденген екі басы дәл төбесінен жіңішке жұмыр арқалықпен біріктіріледі. Бесік бөлшектері бір-бірімен желім, ағаш шегелер арқылы берік қиыстырылатындықтан, тербетіп қозғаған уақытта сықырлаған бөтен дыбыс шықпайды. Бесіктің әр басының аяқтарын дөңес табанмен біріктіру, оның зіркілсіз, жұмсақ тербетіліп, баланың мазасын алмау жағын қарастырғандық.