Қой, ешкі және жылқы қондылық дәрежесі

І. Кіріспе
ІІ. Негізгі бөлім
2.1 Қой ешкі қондылығы
2.2 Жылқы қондылығы
ІІІ. Қорытынды
IV. Қолданылған әдебиеттер тізімі

Қазақстанда өсірілетін қаракөл қойларының тірілей салмағы, қошқарлары 50-75 кг, ұрғашы қойлары 34-50 кг. Етінің шығымдылығы 42-47%. Бұл тұқымдас қойлардың еті қатты, талшықтары жуан, сапасы жағынан етті, майлы тұқымды қойлардын төмен.
Республикадағы ешкілердің көпшілігі сүт, жүн, түбіт өнімдерін беретін тұқымдарғы жатады. Сүтті ешкі тұқымдарына қарағанда жүнді, түбітті ешкілердің еті сапалы.
Аса дәмді де құнды және арзан ет алуға болатынына қарамастан, жылқыны өсіруге республикамызда айтарлықтай көңіл бөлінбейді. Етінің шығымдылығы жөнінен қазақ жылқысының жабы тұқымының орны ерекше.
Қой ешкі қондылығы жоғары, орта, ортадан төмен үш дәрежеге бөлінеді.
Жоғары дәрежелі қондылығы – арқа және бұлшық еттері жақсы жетілген, арқа, бел омыртқаларының (шоқтықтан басқа) жоталық өсінділері білінбейді. Тері астындағы май арқада, белде және қабырға үстінде жақсы білінеді. Құйрықты қойдың құйрығы майға толы.
Орта дәрежелі қондылықта – арқа, бел еттері қанағаттанарлық жетілген, бел омыртқаларының жоталық өсінділері, жамбас сүйектің басы аздап шығыңқы, ал арқа омыртқаларының жоталық өсінділері шығыңқы, беліндегі тері астындағы май қанағаттанарлық, ал арқасында және қабырғаларында аздаған май байқалады. Құйрықты қойлардың құйрығы майға толмаған.
Ортадан төмен қондылықта – еті төмен, омыртқалардың жоталық өсінділері, қабырғалары шығыңқы, шоқтығы және жамбас сүйектің басы жақсы байқалады, тері астында май байқалмайды. Құйрықты қойлардың құйрығында аздаған май жиналған. Жалпы қойдың жүні қалың әрі тығыз болғандықтан, оның қондылығын ажырату едәуір қиындық туғызады. Сиыр, қойдың қондылығы ортадан төмен немесе екінші дәрежелі қондылыққа сай келмейтін болса, олар арық малға жатқызылады. Тапсырушы мен ет комбинаттары қызметкерлерінің арасында мал қондылығын ажыратуда келіспеушілік болса, мал қондылығын ажырату үшін тексеру сойысы жүргізіледі де, еттің сапасы бойынша қондылығы ажыратылады.
Жылқы қондылығы. Жасына байланысты жылқы үш топқа бөлінеді. Сақа жылқы – жасы үштен асқан, жас мал-жасы бірден үш жылға дейін және құлын-жасы бірге толмаған массасы 120 кг артық төл. Сақа малдың бірінші дәрежелі қондылығы – еті жақсы дамыған кеудесі жұмыр, арқасы, белі, саны, сауыры, жауырыны жақсы толған, омыртқалардың жоталық өсінділері, қабырғалары байқалмайды, жалы құйрық түбін май басқан. Екінші дәрежелі қондылық – еті қанаттанарлық дамыған ,кеудесі қушықтау, жауырыны, арқасы, саны, сауыры толық. Арқа және бел омыртқаларының жоталық өсінділері аздап байқалуы мүмкін. Қабырғасы байқалады. Бірақ саусақпен ұстауға келмейді. Жалында аздаған май бар.

1. Т. Телеуғали, С. Қырықбайұлы Мал дәрігерлік санитарлық сараптау және мал шаруашылығы өнімдерінің технологиясы мен стандарттау негіздері
2. К. Е. Елемесов, М. Д. Закиров, И. И. Сячин, Қ. А.Атамұрадов Қаракөл елтірісі, аң терісі және тондық қой терісі шикізаттарының тауартануы