Рим империясының қоғамдық және мемлекеттік құрылымы: Шығыс Рим империясы, Батыс Рим империясының құлауы

Аппенин түбегінің орта шенінен Тибр өзені ағады. Жазықта латындар тайпасы тұрады. Б.з.д. VIII ғасырда Тибр сағасынан 25 шақырым жерде, жотада Рим қаласы пайда болды.Римнің өте ертедегі тұрғындарының ұрпақтары патрицийлер деп аталды. «Патер» әке деген сөз, яғни қаланың негізін өздерінің әкелері қалағанын патрицийлер мақтан еткен. Олар ортақ егіндік жері мен жайылымдығы бар қауым болып тұрды. Әрбір отбасын латынша фамилия деп атады.Римдіктер арасынан ірі жерлері бар, шаруашылығында көптеген құлдарды ұстайтын ақсүйектер шықты. Халықтың ең жоғарғы тобын – аристократтар құрады. Олар өзінің шығу тегі жағынан бұрыннан ауқаттылардың қатарына жататын ежелгі ұрпақ, ата-бабасының даңқы шыққан адамдары болды. Қоғам олар туралы үнемі жоғары пікірде болып, мемлекеттің маңызды істерін сеніп тапсырды.
Рим тарихын үш кезеңге бөлеміз: патшалық кезең, Республикалық және империялық кезеңдер. Римнің алғашқы патшасы Ромул болды. Римдегі патшалық кезең б.з.д. 753-509 жылдарды қамтиды.
Ежелгі Рим (лат. Roma antiqua) — ерте заманның бас өркениеттеренің бірі, өз атауын Ромулдың атымен аталған астанасының есімінен алды. Рим орталығы Капитоли мен Палатин, Квиринал қоршаған батпақты жазықтықта құрылды. Рим өркениетіне этрусктер мен көне гректердің мәдениеті үлкен ықпал етті. Көне Римнің күштілігінің шыңы, б. з. II ғасырына келді. Сонда оның қол астындағы жерлер солтүстігінде қазіргі Шотландиядан, оңтүстігінде Эфиопияға дейін, шығысында Армениядан, батыста Португалияға дейін созылды.

1.Ежелгі Рим/ [авт.: Д.Райан]; қаз.тіліне ауд.: М.Жұмағалиева.- М.: Махаон, 2011
2. Айтжан, Б.Е.
Рим құқығы: оқу құралы / Б.Е. Айтжан; А.М. Хусаинова.- Оқу құралы.- Алматы: Жеті жарғы, 2005.- 80 б.
3.Тарих - адамзат ақыл-ойының қазынасы: 10 т. Т.2. Антикалық Грекия және Рим тарихи ой / Бас ред. И.Н. Тасмағамбетов.- Астана: Фолиант, 2005.- 413 б.- (Мәдени мұра).