Көп қоректі зиянкестер шегірткелер және негізгі түрлері туралы мәлімет

1.Ауыл щаруашылығы дақылдарына зиян келтіретін көп қоректі зиянкестер. 2.Олармен күресу шаралары.
3.Астық дақылдарының кеміргіш зиянды жәндіктері және олармен күресу шаралары.
4.Қорытынды.
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі.

Ауыл щаруашылығы дақылдарына зиян келтіретін көп қоректі зиянкестердің түрлері Brachiera-қысқа мұрттылар отряд тармағына,Acrididae-нағыз шегірткелер тұқымдасына,Dolichocera –ұзын мұртылар отряд тармағына,Gryllida-бұзаубас тұқымдасына, Tettigoniida-шешек тұқымдасына, Gryllidae-шілделік (қара шегіртке)тұқымдасына жатады.
Зиянды шегірткелер. Қазақстанның солтүстігінде таралғандары:итальяндық прус-Calliptamus italicus italicus L.;кресті кішкене саяқ шегіртке Dociosturus drevicolis Ev.;ақжолақты - Chortippus albomarginatus D.C.;кресті- Pararcyptera F W .
Азиялық шегіртке Loocust amiqratoria miqratoria L.тұрақты қоныстары Қазақстанның оңтүстік жартысындағы қамыс пен құрғақ өсетін жерлер осы ,стациялардан олар басқа алыс аймақтарға тарала алады.
Мароккалық шегіртке Dociostaurus maroccanus Thunb.Қазақстаның оңтүстіктігінде таралған (Оңтүстік Қазақстан,Жамбыл обылыстары).
Азиялық,марокколық,итальяндық шегірткелер,ал анда санда тұрандық және шөл далалық шегірткелер кезеңдік өзгерістерге ұшырайды.Олардың үйірленуі кезінде бір шаршы метрде жүз және одан да көп дернәсілдері болады.Үйірлі шегірткелердің сандары көбейген кезде,алғашқыда дернәсіл жиынтығы (кулиги),кейін олардан шегіртке табындары пайда болады.Барлық шегірткелердің ұзынша денесі,секіруге қолайлы артқы аяқтары, кеміргіш ауыздары,қатты дамыған алдыңғы кеудесі,жіңішке үстіңгі қанаты жалпақ,желпуіш тәрізді артқы қанаттары болады.Жылына бір ұрпақ береді.Ол ұрғашы шегірткенің арнаулы бөліп шығаратын сұйық затымен қатайған топырақтан жасалған күбіршеде жұмыртқа күйінде қыстайды.Олар тың жерлерде,жайылымдарда,құмдардың әр шетінде және т.б. жерлерде орналасады.Дернәсілдер жұмыртқалардан әр мезгілде шығады.Дернәсіл ересек шегірткеге ұқсас келеді.Дернәсілдер және ересек шегірткелер әр түрлі өсімдіктерді :дәнді және майлы дақылдарды,көкеністерді ,жайылымдар мен шабындықтарды зақымдайды.Олар құрғашылық кезінде табиғи өсімдіктер күйіп кеткенде өте қауіпті болады.Тым көп көбейген жағдайда егістіктер мен жайылымдарға қатты зиян келтіреді,олардың жер бетіндегі биомасса бөліктерін құртып жібереді.

1.Агибаева А.Ж.;Тулеева А.К.;Сулейменова З.Ш. «Ауылшаруашылық дақылдарын зиянкестер мен аурулардан қорғау.»6-8беттер.
2.Каламов Б.Х. Ауылшаруашылық дақылдарын зиянкестер мен аурулардан қорғау.»пәніне арналған оқу-әдістемелік материалдар.3-10беттер.
3. Сағитов А.О., Джаймурзина А.А., Туленгутова К.Н., Карбозова Р.Д. «Ауылшаруашылық фитопатологиясы». Алматы, 2000, 216 б.

Пән: Ауыл шаруашылығы
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 11 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасының Білім және Ғылым министірлігі Семей қаласының Шәкәрім атындағы мемілекеттік университеті

СӨЖ
Тақырыбы: Көп қоректі зиянкестер шегірткелер және негізгі түрлері.

Тобы:АГ-413
Орындаған:Болат Таңат
Тексерген: Мухаметжанова О.Т.

Семей 2015ж

Жоспары:
1.Ауыл щаруашылығы дақылдарына зиян келтіретін көп қоректі зиянкестер. 2.Олармен күресу шаралары.
3.Астық дақылдарының кеміргіш зиянды жәндіктері және олармен күресу шаралары.
4.Қорытынды.
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі.

Ауыл щаруашылығы дақылдарына зиян келтіретін көп қоректі зиянкестердің түрлері Brachiera-қысқа мұрттылар отряд тармағына,Acrididae-нағыз шегірткелер тұқымдасына,Dolichocera - ұзын мұртылар отряд тармағына,Gryllida-бұзаубас тұқымдасына, Tettigoniida-шешек тұқымдасына, Gryllidae-шілделік (қара шегіртке)тұқымдасына жатады.
Зиянды шегірткелер. Қазақстанның солтүстігінде таралғандары:итальяндық прус-Calliptamus italicus italicus L.;кресті кішкене саяқ шегіртке Dociosturus drevicolis Ev.;ақжолақты - Chortippus albomarginatus D.C.;кресті- Pararcyptera F W .
Азиялық шегіртке Loocust amiqratoria miqratoria L.тұрақты қоныстары Қазақстанның оңтүстік жартысындағы қамыс пен құрғақ өсетін жерлер осы ,стациялардан олар басқа алыс аймақтарға тарала алады.
Мароккалық шегіртке Dociostaurus maroccanus Thunb.Қазақстаның оңтүстіктігінде таралған (Оңтүстік Қазақстан,Жамбыл обылыстары).
Азиялық,марокколық,итальяндық шегірткелер,ал анда санда тұрандық және шөл далалық шегірткелер кезеңдік өзгерістерге ұшырайды.Олардың үйірленуі кезінде бір шаршы метрде жүз және одан да көп дернәсілдері болады.Үйірлі шегірткелердің сандары көбейген кезде,алғашқыда дернәсіл жиынтығы (кулиги),кейін олардан шегіртке табындары пайда болады.Барлық шегірткелердің ұзынша денесі,секіруге қолайлы артқы аяқтары, кеміргіш ауыздары,қатты дамыған алдыңғы кеудесі,жіңішке үстіңгі қанаты жалпақ,желпуіш тәрізді артқы қанаттары болады.Жылына бір ұрпақ береді.Ол ұрғашы шегірткенің арнаулы бөліп шығаратын сұйық затымен қатайған топырақтан жасалған күбіршеде жұмыртқа күйінде қыстайды.Олар тың жерлерде,жайылымдарда,құмдардың әр шетінде және т.б. жерлерде орналасады.Дернәсілдер жұмыртқалардан әр мезгілде шығады.Дернәсіл ересек шегірткеге ұқсас келеді.Дернәсілдер және ересек шегірткелер әр түрлі өсімдіктерді :дәнді және майлы дақылдарды,көкеністерді ,жайылымдар мен шабындықтарды зақымдайды.Олар құрғашылық кезінде табиғи өсімдіктер күйіп кеткенде өте қауіпті болады.Тым көп көбейген жағдайда егістіктер мен жайылымдарға қатты зиян келтіреді,олардың жер бетіндегі биомасса бөліктерін құртып жібереді.Шегірткелердің көп жылдық даму динамикасында жаппай көбеюлері мен депрессиялық фазалар кезектксіп отырады.
Бұзаубастар.Жердің астында тіршілік етеді.Орта жастағы дернәсілдері және ересектері жердің астында 1м дейінгі тереңдікте тіршілік етеді.Өмір сүру циклі 1жылдан көп уақытқа созылады.Мамырдың аяғында маусым айында аналықтары 10-20см тереңдікте,арнаулы ұяларға 150-300данадан жұмыртқасалады.Бұзаубастар алдыңғыаяқтарының көмегімен топырақтың үстіңгі қабатында жолдар салады,50ден аса өсімдіктің тамырын, сабақтарының жер асты бөлігін ,өскіндерін және тұқымдарын жеп зиян келтіреді.Олар ылғалды,суармалы жерлерді,негізінен көкеніс алқаптарын мекендейді.Жылы жайларда темекінің,көкеністердің және т.б. мәдени өсімдіктердің көшеттеріне өте көп зиян тигізеді.Көп тараған түрлері:кәдімгі және біртікенекті бұзаубастар.
Шешектер.Құрғақшылық жылдары сандары өте көп болғанда егінге,көкеніс дақылдарына,майлы дақылдарға және жеміс ағаштарына зиян келтіреді.Антенналары денесінен ұзын ,үлкен зиянкестер.Жылына бір рет ұрпақ береді. Жұмыртқалары топырақта ,өсімдіктерде және олардың ұлпаларында қыстайды.Аса зияндылары - жасыл және сұр шешекткр.
Шілделіктер.Орташа және үлкен,жалпақ денелі зиянкестер.Түнде тіршілік етеді. Топырақ түйірлерінің астында ,жапырақтарда нимфалар (ақырғы жастағы дернәсілдер)қыстайды.Ылғалды,суарма лы жерлерде көкеністердің майлы және дәнді дақылдардың бүлдіргеннің жапырақтары мен сабақтарының төменгі бөліктерін жейді.Өсімдіктерге зиян келтіретіндері-далалық және бордо шілделіктері.
Күресу шаралары:Ерте күзде сүдігер жырту және отамалы дақылдардың қатар аралықтарын өңдеу арқылы бұзаубастардың ,шекшектердің және шілделіктердің көбеюіне жол бермеуге болады.Көкеніс өсірушілер бұзаубастар маен күресу үшін арнаулы жырашықтарды пайдаланады.
Күресу шаралары:Зиянды шегірткелердің дернәсілдеріне қарсы күресу шаралары олардың сандарына бақылау жасаудың нәтижесіне қарап жүргізіледі.Алдың алу шаралары маңыздысы ерте көктемде шегірткелер табылған егістік танаптарды біз тұмсықты,немесе дискілі тырмалармен өндеу.Сонымен бірге танап аралықтарын,танаппен шектесетін тың және егін егілмейтін жерлерді де өңдеу қажет.Егін алқаптарында жою шаралары инсектициттермен Тізім бойынша саяқ шегірткелердің дернәсілдер саны 8-10данам2 ал үйірлі шегірткелердің дернәсілдер саны 5және одан да көп данам2 болғанда жүргізіледі.Дернәсілді есепке алу жұмыстарын таңертеңгілікте немесе кешкілікте маршрутпен жүріп 100м сайын әрқайсысы 1 м2 алаңқайда көзбен шолып жүргізіледі немесе рамканың көмегімен әрбір секірген шегірткені есептеп,кейін 1 м2 қаншаболатындықтарын анықтайды.Егер бір станцияда мекендеген шегірткелердің түрі көп болса,жұмыртқалардан әр мезгілде шықса және жастары әр түрлі болған жағдайда ұзақ уақыт әсер ететін интектициттерді пайдаланған дұрыс.
Итальяндық прус.Біздің ауданда,әсіресе, құм өңірінде - итальяндық прус шегірткесі кең таралған. Олардың дәнді- дақылдарды, көкөністер мен бау- бақшаларды, жайылымдар мен шабындықтарды отайтыны баршаға белгілі. Шегіртке зиянкестері күн ысыған сайын өсімдіктерден мол ылғал алу үшін онымен көп қоректенеді. Шегіртке дернәсілдері топырақтын беткі қабаты қызғанда ғана жер бетіне шығады. Жанданғанда ересек шегірткеге ұқсас келеді, тек қанаты болмайды. Дернәсілдердің даму сатысы 30-40 күнге созылып ересек қанаты шегірткеге айналады. Даму кезінде дернәсіл 4-5 рет түлеп, 4-5 жас өседі. Жандануы кезінде олар үйірленіп, олардың саны бір шаршы метрде жүз және одан да көп болады. Үйірлі шегірткелердің сандары көбейген кезде, алғашқыда дернәсілдердің жиынтығы, кейін олардан шегіртке үйірлері пайда болады.Жылына бір рет ұрпақ береді.
Шегіртке көбіне адам баласы мекендейтін, техника бара алмайтын, мал көп жайылмайтын тың жерлерге, жайылымдарға, құмдардың биіктеу жерлерге, өсімдік тамырларының арасына өздерінен бөлініп шығатын сұйық затпен топырақты қатайтып, күбірше жасап, оған жұмыртқа салады. Ол күбірше шегіртке тұқымының қыстап, көктем шығуына қолайлы. Қатты ыстықты және құрғақшылық жылдары шегірткенің топырақ бетіне салған жұмыртқалары кеуіп қалса, салқында және ылғал қоры мол болғанда жұмыртқалар көгеріп, саңырауқұлақ қоздыратын инфекциялардан өледі. Шегіртке дернәсілдеріне уақытылы өңдеу жұмыстары жүргізілмесе, алдағы жылдарда мыңдаған гектер жерге тұқымын жайып жіберуі мүмкін. Саны көбейген жағдайда егістіктер мен жайылымдарға, жер бетіндегі биомасса бөліктеріне қатты зиян келтіреді. Күніне ондаған шақырымға дейін ұшып өсімдіктерді отайды. Шегіртке- жарық сүйгіш зиянкес болғандықтан, түнгі мезгілде елді- мекендердегі, көшедегі жарықтарға ұшып келеді.
Саяқ шегіртке (Acrididae) - жәндіктер класының тікқанаттығылар отрядының нағыз шегірткелер тұқымдасының өкілі. Шалғындар мен далаларды мекендейді. Ауыл шаруашылығы дақылдарының зиянкестері. Шала түрленіп дамиды. Дернәсерсілдері қанатсыз.

Азия ұшпа шегірткесі (locusta mіgratorіa) - турақанаттылар отрядының нағыз шегірткелер тұқымдасына жататын жәндіктер. Олардың мұртшалары қысқа, есту мүшесі құрсақ бөлімінің бірінші сегментінде орналасқан. Үстіңгі қанаттары қатқылдау және олар денесіне жанаса орналасады. Ал астыңғы қанаттары жарғақты әрі жалпақтау болып келеді. Аталықтарының дене тұрқының ұзындығы 35 - 50 мм, аналықтары 45 - 55 мм. Аталықтары артқы санын үстіңгі қанаттарына үйкелеп дыбыс шығарады. А. ұ. ш. Солт. Африка мен Еуразияның құрғақ далалы аймақтарындағы өзен, көл жағалауларындағы ылғалды жерлерге жұмыртқа салады. Көктемде одан шала түрленіп дамитын қанатсыз, дене мөлшері кіші дернәсілдер тобы шығады. Олар жаушоғыл (кулига) деп аталады, 4 - 5 рет түлеген соң ересек шегірткеге (имагоға) айналады. Жаушоғыл шегірткелер жолындағы жасыл өсімдіктерді тып-типыл етіп жайпап, бір жерден екінші жерге ауысып отырады. Топ құрамындағы әрбір шегіртке өз дене салмағынан 10 есе артық қоректі пайдаланады. А. ұ. ш-нің ұшатын тобы ұшпашегірткелер деп аталады. Шегірткелердің бұл тобы да өте қауіпті. А. ұ. ш-нің Қазақстанда көбірек жұмыртқа салатын аймағына Сырдария өңірі, Атырау және Батыс Қазақстан облыстарының қамысты алқабы, Балқаш - Алакөл, Ертіс, Зайсан аумақтары жатады. А. ұ. ш-нің көптеп көбею жағдайы әрбір 7 - 10 жылда байқалып тұрады. Соңғы 100 жыл ішінде мұндай жағдай Қазақстанда 9 рет қайталанған. 1995 - 2001 жыл аралығында көбеюі ерекше байқалды. Бұл кезде 10 млн. га алқап зиянкестерден орасан зор зардап шекті. Бұларға қарсы мех., агротех., хим. және биол. күрес әдістерімен қатар адонис, димилин, номолт, матч, римон препараттары қолданылады.
Көкқасқа шегіртке (Locusta migratoria)- бұл бірқатар тікқанаттылардың жинақтаушы атауы. Көкқасқалардың ескі түрлері түрлі жағдайлар салдары кезінде тез өсіп-өнуге,үйір болып топтасып,алыс сапарларға ұшуға өте қабілетті. Олар ауылшаруашылықтың қауіпті жауы болып табылады,сондықтан көкқасқа шегірткелер туралы бағзыдан ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.