Сорт ауыстыру және сорт жаңарту туралы

Пән: Ауыл шаруашылығы
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 6 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ ШӘКӘРІМ АТЫНДАҒЫ СЕМЕЙ МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ

БӨЖ

Тақырыбы: Сорт ауыстыру және сорт жаңарту туралы түсінік

Орындаған:Омарова Алуа

Топ: АГ -213

Тексерген:Сагандыков С. Н

СЕМЕЙ 2015

ЖОСПАР

КІРІСПЕ

НЕГІЗГІ БӨЛІМ

2. 1 Сорт ауыстыру және сорт жаңарту туралы түсінік

2. 2 Сорт сапасы жайлы қысқаша мәлімет

2. 3 Сорт сапасының төмендеу себептері

2. 4 Қазіргі таңдағы әлеуметтік мәселелелердің бірі - сорт жаңарту.

ҚОРЫТЫНДЫ

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

КІРІСПЕ

Өніп-өсу жағдайы тұқымның өнімдік сапасына тигізетін әсері айтарлықтай. Сондықтан тұқымдық егістікте жыл сайын егістік сапасын жоғарылататын агротехникалық шараларды қолданып отыру керек. Ауылшаруашылық дақылдарының өнімі тұқымнан басталатындығы ежелден белгілі ақиқат: егер аңызға сапасыз тұқым себілсе, ол жағдайды түзете алмайды. Мұндай жағдайда топырақ өңдеу де, тыңайтқышты қолдану да, егістікке жасалған күтім де, жауын-шашын да, құр босқа зая кетеді. Тұқымдық дән өзінің үш сапасымен ерекшеленеді: себу сапасы - олардың себуге жарамдылық дәрежесін анықтайтын тұтас тұқымдық қасиеттері; сорттық сапасы - сорттық тазалығына, репродукциясына және типіне (үлгісіне) койылатын, талаптарға сәйкес келеді; өнімділік сапасы - нақты жағдайларда белгілі бір мөлшерде өнім беру кабілеті.

НЕГІЗГІ БӨЛІМ

2. 1 Сорттарды дер кезінде алмастырып тұру тұқым шаруашылығының негізгі міндеті. Тұқым шаруашылығы жөнінде ғылыми - зерттеу институттарының, жоғары оку орындарының, тәжірибе станцияларының, арнайы тұқым өсіру шаруашылықтарының алдыңғы қатарлы жаңа тәжірибелері. Соңдықтан тұкым шаруашылығында сорт алмастыру және сорт жаңарту қызметтері жүргізіледі.

Сорт алмастыру - мемлекеттік сынақтың қорытындысы бойынша өндірістегі ескі сортты өнімділігі мен сапасы жоғары жаңа сортпен алмастыру.

Сорт жаңарту - сорттық биологиялық касиеттері төмендеген тұқымдарды сол сорттың жаңа тұқымдарымен алмастыру. Сорт жаңарту не үшін керек? -, деген сұраққа жауап беретін болсам ең біріншіден бірнеше жыл қарсаңында сорттық тұқымдарды көбейту барысында сорт тазалығы жойылады, ол көбінесе айқас тозаңдандырылған өсімдіктер болады. Мысалы үшін бұрынғы кездерде сорт жаңарту келесі тәртіпте жүргізілген болатын:1. Селекция станцияларында және тұқым станцияларында тұқым әр жыл сайын жаңартылып отырған; 2. Шығарылған тұқымдар өздігінен тозаңданса 3 жылда бір, ал айқас тозаңданатындар 2 жылда бір жаңартылған болатын, сонымен қоса жүгері мен күнбағыс тұқымы жылда жаңартылып отыру керектігі көрсетілді. Яғни бұл дегеніміз егерде бір тұқым 3 немесе одан да көп жылдар бойы қатарлап егілетін болса, шығынға ұшарап қалу мүмкіндігі өте зор болады.

Тұқым жаңарту негізі - элита болып табылады. Элита француз тілінен аударғанда - өте жақсы, деген мағынаны білдіреді. Сорттың ең жақсы сұрыпталып алынған өсімдіктерінің ұрпағы. Сорттың генетикалық тұрғыда сақталуын қадағалауда - жекелей және жаппай сұрыптаудың маңызы зор. Элиталы тұқым өсіру кестесі:

жекелей сұрыптауда: 1) І-ші жылғы тұқымды сынау питомнигі 2) 2-ші жылғы тұқымды сынау питомнигі 3) 1-4 жылғы көбейту питомнигі 4) суперэлита 5) Элита

жаппай сұрыптау: 1) 1-2 жылғы көбейту питомнигі 2) суперэлита 3) Элита Өздігінен және айқас тозанданатын элиталы тұқым өндіру жекелсй сұрыптау әдісімен жүргізіледі. Осы әдіспен алынған сорттардың тұқымын өндіруде және болашағы бар, дефицитті (тапшы) элита тұқымдарын өндіру жаппай сұрыптау әдісімен жүргізіледі.

Сорт алмастыру мен сорт жаңарту маңызды іс-шаралар болып табылады. Сорттың бағалық, шаруашылық және биологиялық қасиеттерінің толығымен сақталып, жоғалмауы - сұрыптау кезінде жоғары өнімді, жақсы құрылған, сырт белгісі сортқа тән өсімдіктердің масақтары мен шашақ бастарын алу; жоғары агрофонда өсіру; түрлік және сорттык, тазалауды жүргізу; сортқа сырт белгісі тән емес, нашар дамыған ауруға шалдыққан өсімдіктерді алып тастау арқьлы жүзеге асады. Жақсы тұқым шаруашылығы тұқымдардың өнімін ұлғайтудағы өте қажетті сала. Сорттың өнімділік сапасы егістікті тек қана жоғары сапалы тұқым мен сепкенде байқалады. Егістік материалдың құндылығы тұқымның егістік және сорттық сапасымен бағаланады.

Сорт жаңартуда 5 және одан төменгі репродукциялык тұқым сол сортгың элитасымен немесе 1 репродукциясымен алмастырылады.

2. 2 Тұқымның егістік сапасы - оның тазалығы, ылғалдылығы, 1000 тұқымның салмағы мен аурулар мен зиянкестермен зақымдану дәрежесімен сипатталады. Сорттың сапасы - сорттың тазалығы және сәйкестілігімен сипатталады. Сорттың тазалығы процентпен көрсетілген, осы өсімдіктің негізгі сортының сабақ санының жалпы дамыған сабақ санына қатынасын айтады. Тұқым өзінің тұқым қуалаушылық белгілерімен, қасиетін, оның ішінде жоғарғы өнімділігін, тек қана жоғары сорттың тазалығымен қамтамасыз етеді. Жоғары сапалы тұқымның, жоғарғы сорттық тазалығы және жақсы егістік сапасы болу керек, осыған байланысты тұқым егістік сапалығы бойынша үш класқа, ал сорттың тазалығына байланысты үш (санатка) категорияға бөлінеді. Бірінші класты және бірінші категориялы тұқымның егістік және сорттық тазалығы ең жоғары көрсеткіш береді. Егістік сапалығы жағынан мемлекеттік стандартқа сәйкес келетін тұқымды кондициялы деп айтады. Тұқымдық егіске бірінші кластық тұқым, ал өндірістік егістікке - бірінші және екінші класты тұқым пайдаланылады. Өздігінен тозаңданатын дәнді және дәнді бұршақ дақылдарының 1, 2 және 3 категориялы тұқымдарының сорттық тазалығы 99, 5, 98, 0 және 95, 0% кем болмауы керек. Селекция тұқым өсіру қызметімен айналысатын мемлекеттік өндіріске беретін алғашқы тұқым элиталық немесе элита деп аталады. Оның сорттық тазалығы 100%, егістік сапасы 1 кластан төмен болмауы керек, тұқым жақсы толықкан бірыңғай, сонымен қатар 1000 тұқымдық салмағы мен өнімі жоғары болуы керек. Жыл сайын көбейтілген элитаның ұрпағы репродукция деп аталады.

2. 3 Сорт сапасының төмендеу себептері - тұқымның механикалық ластануы, биологиялык, мутациялық және айқас тозаңдану салдарынан ажырау болып табылады. Механикалық қоспа басқа сорттардың тұқымдарының қоспасы. Себу кезінде, тасымалдау немесе қырмандағы жұмысты нашар ұйымдастырудың нәтижесінде болады. Мысалы: күздік бидайда - қара бидай, жұмсақ бидайда - қатты бидай, сұлыда - қара сұлы мен арпа, арпада - сұлы және бидай. Биологиялық қоспа - егістіктегі сорттың басқа сортпен немесе түрмен тозаңдануының әсерінен болады. Жіктеу мутацияның пайда болуы - көбінесе буданды сорттардың гетерозиготты болуынан байқалады. Өсімдіктердің аурулармен зақымдануының ұлғаюының салдарынан болып келеді.

2. 4 Мысалы алып қарастыратын болсақ, күріш шаруашылығы сорттарды жаңартуды талап етеді, өйткені кез келген сорт 3-4 жылда ескіреді. «Маржан» және «Кубань» деген сорттарын Қызылорда облысының күрішшілері 20 жылдан астам уақыт өсіріп келеді. Олар ескірген және әр түрлі ауруларға ұшыраған. Жергілікті ғалымдар жаңа аудандастырылған сорттарды шығарып жатқаны белгілі, бірақ оларды енгізуге қаражат жоқ.

Ресейде мемлекеттің қолдауымен күріш сорттары үнемі жаңартылып отырады (жылына 5-7 жаңа сорт пайда болады) . Бүгінгі таңда Ресейдің шаруашылықтары күріштің 40-қа жуық өзіндік сорттарын пайдаланады, бұл өнімділікке (бізге қарағанда 2 есеге артық) және түпкі нәтижеде рентабелділікке әсер етеді.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.